Alþýðublaðið - 29.06.1940, Blaðsíða 3

SMfGARDAGUR 39. JCNf 1949.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
áLÞÝÐUBLAMÐ
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
1 fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (h«lma).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgðtu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (hehna) Sellandsstíg 16. 4903: Vil'hj. S. Vilhjálm*-
son (heima) Brávallagötu 90.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H.J.
Árás Rússa á Rúmeníu.
Hergagnafranleiðsla Breta
nargfðlduð síóan i aprfl!
Skýrsla Herberfs Morrisons.
JJ ERBERT MORRISON,
BALKANSKAGINN, sem að
minnsta kosti í þrjá aldar-
fjórðunga hefir með réttu verið
kallaður „órólega hornið í Ev-
rópu,“ hefir aldrei þessu vant
verið eitt rólegasta hornið í
henni síðan yfirstandandi stríð
hófst. En nú hefir Rússland
með árás sinni á Rúmeníu rifið
niður þær stíflur, sem hingað til
hafa varið Balkanskagaþjóðirn-
ar fyrir blóðbaðinu, og þess
verður héðan af varla langt að
bíða, að sömu hörmungarnar
gangi yfir þær og þjóðirnar
norður í Evrópu, austan frá
Rússlandi og vestur að Atlants-
hafi. Nú þegar búa Ungverja-
land og Búlgaría, sem hafa
Þýzkaland að bakhjarli, sig
undir það, að notfæra sér þá
neyð, sem Rúmenía hefir kom-
izt í við árás Rússa að austan,
til þess að ráðast að henni að
norðvestan og sunnan, í von-
inni um það, að hún sé nú verr
við búin að verja sig þar, en
áður.
Blaði Rússa hér, Þjóðviljan-
um, finnst það ekki tiltökumál
þótt Rússland ráðizt á Rúmeníu
og steypi Balkanskaganum þar
með út í hörmungar ófriðarins
„Sovétríkin krefjast þess, að
Rúmenía láti af hendi Bessara-
bíu og hluta af Bukovinu, rúss-
nesku löndin, sem Rúmenar
hertóku eftir heimsstyrjöldina"
— þannig sagði Þjóðviljinn
gær frá hinni ragmennskulegu
árás Rússlands á Rúmeníu, eft
ir að Frakkland, annar stærsti
bandamaður hennar, hefir verið
að velli lagður af Hitler, — og
hinn, England, hefir í svo mörg
horn að líta, að útséð er um
það, að henni geti borizt nokkur
hjálp gegn hinum rússn. ræn-
ingjaher. „Rússnesk lönd“! Jú,
Rússland lagði Bessarabíu undir
sig með báli og brandi árið
1812, sem þá tilheyrði Tyrk-
landi, þó að Rúmenar væru þar
rniklu fjölmennari, en nokkurt
annað þjóðarbrot, og hélt hér-
aðinu þangað til í lok heims-
styrj aldarinnar, þegar það gerði
uppreisn gegn Rússum og ákvað
að sameinast Rúmeníu af því, að
Rúmenar voru þá enn, þrátt
fyrir þjóðerniskúgun Rússa, —
eins og þeir eru líka í dag, lang-
fjölmennastir allra þjóðarbrot-
anna, sem héraðið byggja. —
Þetta heitir á máli Þjóðviljans
„rússneskt land,“ af því að það
var hertekið af Rússakeisara í
eina öld!
■ ísland endurheimti sjálfstæði
sitt einnig í lok heimsstyrjald-
arinnar eftir margra alda yfir-
ráð Dana. Hvað myndi Þjóðvilj-
inn hafa sagt, ef Danir hefðu
kært sig um og haft aðstöðu til
þess í dag, að heimta ísland aft-
nr og leggja það undir sig með
hervaldi? Myndi hann hafa
sagt, að Danmörk væri að
heimta „danskt land,“ sem ráð-
ið hefði verið undan henni í
lok heimsstyrjaldarinnar? Eða
er það aðeins Rússland, sem
hefir tilkall til hvers þess land-
skika, sem það hefir einhvern
tíma kúgað undir hervald sitt?
En hvaða tilkall ætti Rússland
fyrir því til Bukovina? Hún til-
heyrði Austurríki fram til loka
heimsstyrjaldarinnar. En hve-
nær 1 sögunni hefir hún verið
„rússneskt land,“ þó aldrei væri
nema í þeim skilningi, sem
Nikulás annar lagði og Stalin
leggur í þau orð. Byggist til-
kall Stalins til hennar ef til vill
á því, að hersveitir Nikulásar
annnars hertóku héraðið og
héldu því í nokkra mánuði í
heimsstyrjöldinni? Máske Þjóð-
viljinn vildi svara því?
Hér skal vissulega engin til
raun gerð til þess, að fegra
stjórn Rúmeníu á þeim héruð
um, sem um er að ræða. Hún
hefir áreiðanlega ekki verið nein
fyrirmynd. En þegar annað
þeirra hefir heldur kosið eymd
ina í Rúmeníu en ánauðina sam
fara ennþá meiri eymd í Rúss
landi, og hitt ekki svo vitað sé
nokkurn tíma látið í ljós þá ósk
að vera ,,frelsað“ af „félaga
Stalin,“ þá er sannarlega erfitt
að sjá, hvaðan Rússlandi kem-
ur siðferðislegur, frekar en
sögulegur réttur til þess að sölsa
þau undir sig.
Það eru ýmsar bollaleggingar
uppi um það í dag, hvaða áhrif
árás Rússa á Rúmeníu muni
hafa á vináttu Hitlers og Stal-
ins. En það er engin ástæða til
að ætla, að Stalin hafi með árás-
inni hætt sér út í nokkuð ann-
að en það, sem hann hafði leyfi
til frá Hitler, síðan þeir gerðu
vináttusamning sinn í Moskva í
haust. Og' meðan hann gerir
ekki annað en það, sem Hitler
hefir leyft honum, þarf hann
ekki heldur að óttast Mussolini,
þó að frá honum hafi heyrst stór
orð um að Ítalía myndi ekki
þola „rússneska kommúnism-
ann“ á Balkanskaga. (Hve mik-
ill munur skyldi vera á honum
og ítalska fasismanum og þýzka
nazismanum í dag!) En það er
þar fyrir ekkert óhugsanlegt, að
árekstrar á Balkanskaga geti
í framtíðinni, og það ef til vill
ekki fjarlægri framtíð, orðið
Hitler kærkomið tilefni til þess
að þakka Stalin fyrir „hlutleys-
ið“ með því að senda nokkrar
skriðdrekasveitir og sprengju-
flugvélar til tilbreytingar aust-
ur á bóginn. Ef til vill er Stalin
sjálfur nú farinn að fá eitthvert
hugboð um það. En það væri þá
helzt til seint, og ástæðulaust
að ætla, að hann hafi nú nokkra
hinn þekkti leiðtogi A1 \
þýðuflokksmeirihlutans í
bæjarstjórn Lundúnaborgar,
sem nú er hergagnabirgða-
ráðherra í ráðuneyti Churc-
hills og gegnir því sama þýð-
ingarmikla embættinu og
Lloyd George í síðustu heims
styrjöld, áður en hann varð
forsætisráðherra, skýrði
neðri málstofu brezka þings-
ins í fyrrad. frá hinni gífurl.
aukningu hergagnafram-
leiðslunnar, sem orðið hefir
síðan hann tók við yfirstjórn
hennar fyrri hluta maímán-
aðar.
Morrison sagðist vitanlega
ekki geta gefið nákvæmar upp-
lýsingar, en nefndi þó nokkur
dæmi, sem sýna að aukningin í
hinum einstöku greinum her-
gagnframleiðslunnar nemur á
þessum stutta tíma frá 35 og
upp í 420%.
Þannig hefir framleiðslan á
skriðdrekum aukizt síðan í
apríllok um 115%, framleiðslan
á ýmsum fallbyssutegundum
um 50—228%, ýmsum smærri
vopnúm 49—186% og skotfser-
úm 35—420%. -— Þá- gat Mor-
risson þess, að 19. júní hefði
verið byrjað að framleiða nýtt
vopn, sem ætlast væri til að
yrði framleitt í milljónatali og
hefði þegar fyrstu vikuna verið
framleitt af því 250 þúsundir.
Takmarkið er sókn.
Þessi dæmi eru gleðilegur
vottur um aukna framleiðslu
sagði Morrison, því að fram-
leiðslan hefði áður fyrr ekki
aukizt nóg, en nú væri stöðugt
haldið nær því marki, að fram
leiðslan kæmist á það stig, að
viðunandi væri. Hann kvaðst
ekki taka þetta fram af því, að
hann ætlaðist til neins lofs
sjálfum sér til handa — þetta
væri að þakka verkamönnum og
góðri samvinnu þeirra og fram-
leiðenda, og hefði hvorirtveggju
í hvívetna fylgt leiðbeiningum
löngun til þess að reita Hitler
til reiði. Úr því að hann kaus
heldur vináttu hins þýzka naz-
istaböfðingja í fyrrahaust, þeg-
ar honum stóð þó til boða
bandalag við England og Frakk
land, þá er ekki síður ástæða
fyrir hann, að vilja koma sér vel
við Iiitler nú. Hitt er anna'ð
mál, hve lengi Hitler kærir sig
um hlutleysi hans og vináttu,
og hvað ske kynni, ef England
skyldi reynast erfiðara, en hann
áætlar í dag, og hungrið færi
að sverfa að sökum hins brezka
hafnbanns. Óhugsandi væri það
þá ef til vill ekki, að honum
kynni að hugkvæmast að
skreppa austur til Ukraine til
þess að ná sér í kornið þar, eins
og fyrirrennarar hans, Vil-
hjálmur annar og Ludendorff, í
lok heimsstyrjaldarinnar. Og
hvað gerir Stalin þá?
ríkjunum. Undanfarnár vikur
hefir verið samið um kaup á
hráefnum og skotfærum í Kan-
ada fyrir um 5 milj. stpd. í
Ástralí* væri framleitt mikið
af skámmbyssum og fleiri smá-
vopnum og í Indlandi hefði rík-
isstjórnin gert ráðstafanir til
aukinnar hergagna- og skot-
færaframleiðslu.
Morrison þakkaði verka-
mönnum áhuga þeirra og fórn-
fýsi og kvað þá hafa komið fram
af festu og hugrekki, þegar loffr-
árásir voru gerðar, en fáum
eða engum störfum væri þá
hættulegra að sinna.
Þegar Morrison hafði loki|S
máli sírfu, hófst fundur fy#.
luktum dyrum.
og
ar.
Herbert Morrison.
fyrirskipunum stjórnarinn-
#
Morrison kvað nauðsynlegt
að miða að framleiðslu í sem
stærstum stíl. Menn mættu ekki
miða um of við heimsstyrjöld-
ina. Yfirstandandi styrjöld væri
henni gerólík. Það mætti held-
ur ekki miða við þarfir tímans,
sem er að líða, heldur yrði að
horfa fram í tímann og miða
framleiðsluna við það, að ekki'
yrði alltaf barizt í varnarað-
stöðu, heldur að sókn yðri hafin.
Þá vék Morrison að því, að
nauðsynlegt væri að afla sem
mestra hráefna, ef England yrði
að halda út langa umsát. Það
væri betra að hafa of mikið af
hráefnum en of lítið. Samning-
ar hafa verið gerðir, sagði hann,
um mikil hráefnakaup í Banda-
MiUð lol um Merrisn.
Brezku blöðin fagna því, hve
stjórnin hefir sýnt mikla festu
og dugnað í vígbúnaðarmálun-
um, en einkum beinist athygli
þeirra að ræðu þeirri, sem Her-
bert Morrison birgðamálaráð-
herra flutti í neðri málstof«
þingsins í gær.
„Daily Telegraph“ segir um
ræðu Morrison’s:
„Morrison er alltaf sjálfum
sér líkur. Hann hefir alla kosti
beztu brezkra stjórnmálamanna
og hann hefir þann hæfileika að
geta hrifið aðra með sér til auk-
ins starfs og meiri kjarks og
bjartsýni. Þjóðin getur verið
þess fullviss, að þau mál, sem
undir hann heyra, eru í góðum
höndum.“
„Daily Express“ ségir:
„Yfirlit það, sem Morrison
gaf og þær tölur, sem hann
birti, sýna betur en langar ræð-
ur, hvert feikna átak hefir ver-
ið gert.“
Sjúkrasamleg Rejfkjaviknr
tilkynnir
Sökum vaxandi dýrtíðar hefir Sjúkrasamlag Reykja-
víkur neyðst til að ákveða ^
hækkun á iðgjöldum til samlags-
ins um krónur 0.50 á mánuði
frá ög með 1. júlí n. k.
Verður hið almenna iðgjald því kr. 4.50 á mánuði, en
kr. 9.00 fyrir þá, er greiða tvöfallt iðgjald.
SJÚKRASAMLAG REYKJAVÍKUR.
1
Akranes-Svipaskarð - Borgarnes.
Bllferúlr FJéra daga vikunnar.
Upplýsingar í Borgarnesi:
Bifreiðastöð Finnboga Guðlaugssonar.
í Reykjavík hjá STEINDÓRI.
Magnús Gunnlaugsson,
Akranesi.
ÚTBREIÐIÐ ALÞÝÐUBLAÐIÐ —