Tíminn - 10.03.1963, Qupperneq 8

S jötugur:
Stefán Jónsson
námsst jór
Stefán Jónsson, námsstjóri,
einn af kunnustu skólamönnum
l2ndsins, er sjötugur í dag.
Mörgum vina hans mun finn-
ast það með ólíkindum, því að
svo vel ber Stefán þennan ald-
ur og svo lifandi er hann í starfi
- rlnu, að mörgum yngri væri
sómi að.
Minnisstæð eru mér fyrstu
kynni mín af Stefáni Jónssyni.
Það var að áliðnu sumri 1933 að
gest bar að garði á æskuheimiii
mínu. Það var skólastjórinn í
Stykkishólmi, ungur maður, létt
ur í tali og ljúfur í öllu viðmóti.
Það var nokkuð liðið á nótt er
við feðgar hættum að ræða við
gestinn. Það hafði borið á góma,
að ég hafði ákveðið að fara i
kennaraskólann næsta haust,
var það þó með hálfum huga,
að ég hugðist færast svo mikið
í fang. En eftir viðræðurnar við
Stefán varð ég bjartsýnni og
fannst til nokkurs að vinna að
nema við þá stofnun, er Stefán
minntist af svo miklum hlýhug,
og ef vel gengi að fylla þá stétt,
er svo ágætur maður tilheyrði.
Eg held að það hafi ekld verið
nein tilviljun að fyrstu kynni
mín af Stefáni höfðu þessi á-
hrif á mig. Það er án efa sterk-
ur þáttur í fari Stefáns að hafa
jákvæð áhrif á það unga fólk,
er hann umgengst.
Atvikin hafa svo hagað því
þannig, að kynni okkar Stefáns
hafa\orðið nokkru meiri á síð-
ustu árum. Hann hefur komið
á hverjum vetri í skólann til
mín og þá að jafnaði talað við
neméndur og ávallt haft eitthvað
gott að flytja og náð eyrum
unglinganna. Engan hef ég vit-
að lagnari á að tala um við-
kvæm mál við unglinga, þannig
að það vekti umhugsun þeirra
og jákvæða afstöðu.
Starfsdagur Stefáns Jónsson-
ar er orðinn langur. Eftir að
hafa kennt í nokkur ár bæði fyr
ir og eftir nám í kennaraskól-
anum var Stefán skólastjóri i
Stykkishólmi í 27 ár. Svo náms-
stjóri til skiptis í nær þremur
landsfjórðungum í meira en
20 ár. Slíkt ævistarf, með jafn
miklum ágætum af hendi leyst,
er þrekmönnum til likama og
sálar einum fært. Með náms-
stjórastarfi sínu hefur Stefán
náð til meiri fjölda fólks en títt
er um einn einstakling og tví-
mædalaust haft mikil og góð
áhrif á kennslu- og uppeldis-
mál þjóðarinnar á síðustu ára-
tugum.
Kunnugt er, að víöa í dreif- j
býlum byggðum landsins er j
ýmsu mjög ábótavant í kennslu- '
málum. Úr mörgum vanda hef-
uir Stefán orðið að greiða og
viðkvæm mál að leysa, en það
hefur hann gert af lipurð og
festu þess manns, er glögga yf-
irsýn hefur um sitt svið, og veit
að hverju ber að stefna.
Með vökulu auga hefur Stefán
fylgzt með fjölda ungs fólks,
sem með gagnfræða- eða lands-
próf eingöngu hefur orðið að
takast á hendur kennslu í dreif
býlinu og leiðbeint því og leitt
fyrstu sporin á næsta erfiðri
braut, er margur þroskaðri hef-
ur átt fullt í fangi að feta. Og
oft hefur munað handleiðslu
námsstjórans, að góður árang-
ur hefur orðið af starfi byrj-
andans.
Stefán hefur i námsstjóra-
starfi sínu mjög beitt sér fyrir
að leysa þau vandkvæði, sem
eru á skólamálum sveitanna, og
þá einkum að sameina byggðar-
8
lög um byggingu og rekstur
heimavistarskóla, sem talin er
sú tegund skóla, er bezt henti
dreifbýlinu og bezt geti jafnað
þann aðstöðumun, sem sveita-
börn eiga við að búa. Nú eru að
rísa upp í hans ungdæmi mynd-
arlegir heimavistarskólar og
aðrir í Undirbúningi, sem vænt-
anlega verða griða- og gróðrar-
staðir vaxandi æsku ,starfandi
í anda Stefáns Jónss'onar, sem
ungur tileinkaði sér hugsjónir
ungmennafélaganna og hlaut
sína fyrstu skólamenntun í lýð-
skóla Sigurðar Þórólfssonar að
Hvítárbakka.
Þegar Stefán Jónsson litur
til baka yfir farinn veg, má
hann vel við una. Miklu og góðu
dagsverki hefur hann skilað í
þágu þjóðar sinnar. Og enn hef
ur hann óskert starfsþrek og
leiftrandi áhuga fyrir að koma
sem mestu í verk, áður en hann
verður að lúta lagabókstafnum
og láta af störfum. En það er
gæfa Stefáns að eiga sér gott
heimili og áhugamál, sem hann
getur unnið að, þótt hann verði
að láta af námsstjórastörfum.
Stefán hefur sem kunnugt er
njjkið fengizt við ritstörf, bæði
þyðingar barna- og unglinga-
bóka og skrifað mikið í blöð og
tímarit. Allt ber það hinn ljúfa
svip æskulýðsleiðtogans og upp-
alandans, sem hefur helgað
æsku landsins allt sitt starf.
Á þessum merku tímamótum
í ævi Stefáns óska ég honum og
fjölskyldu hans til hamingju og
vona að honum endist enn um
sinn þrek til að vinna að hugð-
armálum sínum. fslenzkri kenn
arastétt óska ég þess, að hún
megi á hverjum tíma eiga í sín
um röðum marga jafnoka Stef-
áns Jónssonar.
Ólafur H. Kristjánsson.
Sjötugur:
Guðmundur Sveinsson
. fulltrúi, Sauðárkróki
Sjötugur:
JON EIRIKSSON
hreppstjóri, Skeidháholti
Á morgun er sjötugur Jón Ei-
ríksson, hreppstjóri, Skeiðháholti
á Skeiðum. Foreldrar hans voru
Iiallbera Vilhelmsdóttir Bernhöft
og Eiríkur Magnússon, bóndi að
Vótamýri. Hallbera móðir Jóns
var ættuð úr Reykjavík en var
tekin í fóstur að Skeiðháholti af
Jóni Jónssyni, bónda og hrepp-
stjóra þar. Sonur Jóns var Bjarni
er bjó allan sinn búskap í Skeið-
'háholti en kona hans var Guðlaug
Lýðsdóttir frá Hlíð í Gnúpverja-
Ihreppi. Þeim vaið ekki barna
auðið og tóku til fósturs Jón, næst
elzta son þeirra hjóna Hallberu
og Eiríks.
Þannig atvikaðist það, að Jón
kom 3ja ára á æskuheimili móður
sinnar og hefur dvalið allan sinn
aldur þar síðan.
Snemma mun Jón hafa farið að
vinna. Þar var stórbú á þeirra
tíma mælikvarða og fóstri hans
gegndi margháttuðum trúnaðar-
atörfum, fyrir sveit sína og var
m. a. hreppstjóri um áratugi. Jón
varð því snemma ag taka að sér
verkstjórn og umsjón heimilis-
ins, en fóstri hans var mjög heilsu
veill seinni hluta ævi sinnar.
Ekki naut Jón neins skólalær-
dóms utan venjulegs barnaskóla
og hefur það sannazt með hann
eins og marga aðra, að góðar gáf-
ur og sjálfsnám hafa reynzt drjúgt
og haldgott veganesti í lífinu.
Jón ólst upp að mörgu leyti við
góg þroskaskilyrði. Guðlaug, fóstra
hans, var stálgreind kona, las mik
ið og var prýðilega hagmælt og
attu þau hjón gott safn bóka.
Ferðamannastraumur var með
Þjórsá og mikill fjöldi ferðamanna
kom að Skeiðháholti, þágu góð
gerðir og aðra fyrirgreiðslu. Þann
ig komst Jón fljótt í snertingu við
ÁRIN líða hvert af öðru og ald-
ur færist yfir menn, sem fyrir
stuttu voru í blóma lífsins.
Þetta er sú lífssaga, sem eigi
verður umflúin. Á morgun, 11.
marz, verður Guðmundur Sveins-
son, fulltrúi hjá Kaupfélagi Skag-
firðinga, Sauðárkróki, sjötugur.
Guðmundur Sveinsson er fædd-
ur að Hóli í Sæmundarhlíð. For-
eldrar hans voru þau Sveinn Jóns-
son, bóndi þar og kona hans Hall-
fríður Jónsdóttir. Að Hóli sleit
hann sínum bernskuskóm vig al-
menn sveitastörf. í Hólaskóla fór
hann 18 ára að aldri og að loknu
prófi þar sigldi hann til Noregs, á
búnaðarskólann að Ási. Lagði
hann þá einnig leið sína suður til
Danmerkur og Þýzkalands til þess
að kynna sér landbúnað þessara
landa. Árið 1915, eftir tveggja ára
útivist, kom hann heim aftur og
vann þá um skeið við túnamæling
ar, kennslustörf og fleira. Hann
gerðist starfsmaður hjá Kaupfé-
lagi Skagfirðinga 1920 en á tíma-
Wlinu 1922—1927 vann hann hjá
Kristjáni Gíslasyni, kaupmanni og
Sameinuðu verzlununum á Sauðár
króki. Hugur hans hneigðist þó
meir til samvinnustarfsins og
1928 réðist hann enn á ný til
Kaupfélags Skagfirðinga og hefur
verið starfsmaður þess og fulltrúi
æ síðan.
Guðmundur Sveinsson hefur tek
iö mikinn þátt í ýmsum félags-
málum, bæði á opinberum vett-
vangi og sem áhugamaður í frjáls-
um félagssamtökum. Hann var um
nokkur ár i stjóm Umf. Tinda-
stóls og einnig í stjórn Ungmenna-
sambands Skagafjarðar um skeið,
svo að nokkuð sé nefnt. Formaður
stjórnar Sjúkrasamlags Sauðár-
króks hefur Guðmundur verið frá
því 1941 að skipulagi þess var
breytt til samræmis við lög um
almannatryggingar. Þá hefur hann
og átt sæti í stjórn Sparisjóðs Sauð
árkróks frá þvi 1950.
Af féla.gsmálastarfi Guðmundar
Sveinssonar ber þó hæst þátttöku
hans í bæiarmálum Sauðárkróks-
kaupstaðar, en að þeim málum
vann hann um 16 ára skeið af
það sem var að gerast og á dag-
skrá á hverjum tíma. Fjöldi góðra
gesta heimsóttu Bjama i Skeiðhá-
liolti og var Jón oft fylgdar og
leiðsögumaður þeirra, t. d. dr.
Helga Péturs, en hann var heim-
ílisvinur fósturforeldra Jóns.
Jón er maður hlédrægur og lítið
fyrir að trana sér fram. Þó hefur
hann ekki komizt hjá því að gegna
margháftuðum trúnaðarstörfum
fyrir sveit sína. Hann tók við
hreppstjórastörfum af fóstra sín-
um og hefur gegnt þeim til þessa
dags. Hann var og um áratugi i
hreppsnefnd en lét af þeim störf-
um að eigin ósk.
Jón er flestum þeim gáfum gædd
ur, sem félagshyggjumenn þurfa
að hafa. Hann er góðgjarn, athug-
ull og samvizkusamur, tillögug;óð
ur, gamansamur og orðheppinn,
i,g vill hvers manns vanda leysa.
enda margir leitað til hans um
' andamál un og fengið góðar und-
irtektir og noll ráð. Aldrei hef ég
heyrt nokkurn mann kasta til hans
hnjóðsyrði og er það óvenjulegt
um menn sem standa í margháttuð
um sveitarmálum.
Jón tók við búsforráðum af
fóstra sínum vorið 1919 og kvænt ■
ist sama ár, Jóhönnu Ólafsdóttur,
frá Sandprýði á Eyrarbakka gáf-,
aðri, glæsilegri og góðri konu.
Þeim varð sex barna auð'ið. Eitt dó
i æsku en hin eru uppkomin fjór-
ir piltar og ein stúlka. Tvö búa ,
í Reykjavík, en þrír synir þeirra
búa í Skeiðháhoiti ásamt foreldr-
um sínum.
Margir eru þeir unglingar, sem
dvalið hafa hjá þeim hjónum og
mun það einróma álit aðstandenda
þeirra, að fáir hlutir hafi verið
þeim þroskavænlegri én dvöl á
því heimili. Þar hefur farið saman
vinnusemi og virð'ing fyrir starf-
inu, gnægð góðra bóka glatt og
skemmtilegt heimilislíf og góð að-
búð til fæðís og klæðis. Hygg ég
að segja megi um þau hjón. að
öllum komu þau til nokkurs
oroska.“
Mikill fjöldi fólks mun nú á
þessum merkistímamótum í lífi ]
Jóns senda honum hlýjar óskir
og þákklæ‘i fyrir liðin ár, en
hann dvelst nú, ásamt konu sinni.
■ Heilsuhæiinu í Hveragerði
kð síðustu vil ég fyrir hönd okk
-r allra á Blesastöðum færa ykk-
1 'V. kæru hjón, innilegustu þakkir
:vrir alla ástúð og hjálpsemi okk
i’.r til hand.a fvrr og síðar.
Hermann Guðmundsson
sömu trúmennsku og elju og önn-
ur þau, er honum voru falin. Hann
átti sæti í hreppsnefnd fyrir Fram-
sóknarflokkinn frá því 1942 og þar
iil Sauðárkrókur öðlaðist kaupstað
arréttindi 1947, og síðan áfram í
bæjarstjórn kaupstaðarins allt til
ársins 1958, er hann gaf ekki leng-
ur kost á sér til þeirra starfa. —
Forseti bæjarstjórnar var hann
um nokkurra ára skeið á þessu
tímabili.
í rauninni er óþarft ag segja
meira. Þessi frásögn, þótt tak-
mörkuð og ófullkomin sé, gefur
vissulega bendingu um, að þarna
sé á gerðinni maður, sem samborg
arar hans hafa borið ótvírætt
tráust til og falið mikil trúnaðar-
störf í hvívetna. Enn er þetta aug-
ljósara, þegar þess er gætt, að
maðurinn er skrumlaus og hefur
aldrei sótzt eftir vegtyllum eða
vuldum. Þao hefur eins' og komið
af sjálfu sér að þau væru falin
honum á hendur. Það er enda á
vitorði allra, er þekkja Guðmund
Sveinsson nokkuð náið, að hann
hefur óvenju hreinlynda og heil-
brigða skaphöfn og hefur alla tíð
látið málefnin og gildi þeirra ráða
afstöðu sinni,-*en ekki dægurflug-
ur, svo sem stundum vill verða
um þá, _er að opinberum málum
starfa. Á því tímabili er hann átti
hlut að stjórn bæjarmála, voru
ýmis stór hagsmuna- og framfara
mál á döfinni, og átti Guðmund-
ur mikinn og oft mestan þátt i
framgangi þeirra. Eiga Framsókn-
armenn, og raunar bæjarbúar all-
ir, honum miklar þakkir að gjalda
fyrir þau störf öll.
Guðmundur Sveinsson hefur
alla tíð verið sannur samvinnu-
maður, enda unnið þeirri stefnu
iengstum sinnar ævi Hugsjónir
hans hafa fallið í sama farveg
og hugsjónir þeirrar stefnu. Hann
er grandvar maður og má i engu
vamm sitt vita. Traustur og hrein
skiptinn í öllum viðskiptum, og
hefur samvinnustefnan átt þar mik
ilhæfan og góðan starfsmann.
Guðmundur er kvæntur Dýrleifu
Árnadóttur, traustri konu og á-
gætri, sem staðið hefur við 'hlið
manni sínum af einlægni og skör-
ungsskap alla tíð. Hver hans hug-
sjón hefur orðið hennar hugsjón
og hverju hans máli hefur hún
fylgt fram sem sínu eigin, svo
samhent hafa þau verig í hvívetna
í gleði og dægurþrasi liðinna ára-
tuga. Þau hjónin hafa eignazt sex
mannvænleg börn. sem öll eru
komin til þroska, en þau eru: Sig-
urbjörg, gift Björgvin Bjarna-
syni, sýslum. Hólmavík, Sveinn,
deildarstjóri hjá Kaupfél. Skagfirð
inga, kvæntur Ragnhildi Óskars-
dóttur, Anna Pála, gift Ragnari
Pálssyni, sparisj.stj Sauðárkróki,
Árni, skólastj íþróttakennarask.
Framh. á bls. 15.
TÍMINN, sunnudaginn 10. marz 1963