Tíminn - 19.03.1963, Page 7

Utgefandi: fRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þófarinsson (áb), Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G Þorsteins'Dn Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur 1 Eddu
húsinu Afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur i Banka
stræti 7 Símar: 18300—18305 — Auglýsíngasími' 19523 Af
greiðslusimi 12323 - Askriftargjald kr 65 00 á mánuði innan
lands. t lausasölu kr 4.00 eint — Prentsmiðjan Edda h.f —'
an
Hvarvetna að úr verstöðvum landsins berast nú fregn-
ir um hin beztu aflabrögð. Vetrarblíðan hjálpar svo til,
að meiri afli berst á land en nokkru sinni fyrr. Af þess-
um ástæðum er nu víða skortur á vinnuafli.
Því neitar áreiðanlega enginn, að þessi góðu aflabrögð
ber ekki sízt að þakka útfærslu fiskveiðilandhelginnar
1958.
Þótt menn viðurkenni nú þennan mikla árangur út-
færslunnar, fór fjarri því, að allir væru sammála um
hana, þegar hún var ákveðin vorið 1958. \
Stærsti stjórnmálaflokkur landsins, Sjálfstæðisflokkur-
inn, sem þá var i stjórnarandstöðu hafnaði því að eiga
nokkra aðild að útfærslunni. Hann auglýsti það strax
rækilega fyrir umheiminum, að hann stæði ekki að
henni.
Hann lét ekki heldur sitja við það eitt. Allt sumarið
1958 eða á meðan vinstri stjórnin vann að því að afla
útfærslunni viðurkenningar annarra þjóða, lét hann mál-
gögn sín halda uppi þeim áróðri að útfærslan væri
runnin undan rifjum kommúnista til að spilla vináttu
vestrænna þjóða. Á fundum tóku foringjar Sjálfs’tæðis-
flokksins mjög kröftuglega undir þennan áróður.
Ólafi Thors fórust t d. orð á þessa leið á fundi að
Egilsstöðum 3. ágúst 1958 samkvæmt frásögn MbL:
''„Allir landsmenn vonuðu af heilum huga, að ís-
lendingar sigruðu i þessu máli en verði sá sigur ekki
heill, þa er það fyrst og frémst því að kenna, að
Lúðvik Jósefsson setti það ofar öðru að kveikia ófrið-
areld milli íslendinga og vestrænna vina þeirra og
Framsóknarmenn voru eins og bundnir fangar aftan í
stríðsvagni kommúnista."
Þannig var reynl að halda því fram, að útfærslan væri
runnin undan rifjum kommúnista og þjóðin stæði síður
en svo einhuga um hana. Jafnframt var byrjað að undir-
búa það að sigur ,yrði ekki heill“
Það var þessi áróður er réði mestu um það, að Bretar
gripu til ofbeldisaðgerðanna. Þeir trúðu því. að íslend-
ingar væru klofnir og myndu því guggna fyrir ofbeldinu.
Það er ekki þeim að þakka, sem þannig höguðu sér
sumarið 1958 að þjóðin getur glaðst yfir hinni miklu
aíllasæld, sem leil+ hefur af útfærslunni Hugarfar þess-
arra manna er eski heldur mikið hrevtt enn. Þannig
minntist Mbl nýleca með gleði. tveggia ára afmælis þess,
er fiskiveiðilandhelgin var aftur færð inn i marz 1960
Hins vegar minnist það ekki á afmæli útfærslunnar 1958.
Það fagnar innfærslunni, en þegir um útfærsluna!
Siðleysi Mbl.
Það er gott dæmi um ráðleys: Mbl., að það hamrar
nú á því dag eftir dag, að Framsóknarmenn hafi lýst yfir
því, að þeir ætli að rifta landhelgissamningnum við Breta,
ef þeir komast til valda.
Það, sem Framsóknarmenn haía sagt, er það, að þeir
ætli að vinna að því að fá Breta til að falla frá samningn-
’ um, m. a. á grundvelli þess, að hann sé nauðurtgar-
samningur.
Þetta er vitanlega allt annað en að rifta samningn-
um, þ. e. hafa hann að engu. Það hafa Framsóknarmenn
aídrei sagt. Mbl. finnst það hins vegar henta betur mál-
fJutningi sínum að gera þeim þau orð upp. Því fer það
að eins og Hitler Segir andstæðingana hafa sagt það.
sem þeir hafa aldrei sagt.
Þjóðin er illa komin, ef hún fordæmir ekki slíkt sið-
leysi.
T í MIN N , þriðjudaginu Í9. marz 1963 —
golun mm$i
gin í Ungverjalandi 1956]
hefir ekki orðið ti! einskis
Kadar hefur talið nauðsynlegt aö gera ýmsar
þýöingarmiklar tilslakanir.
Þótt byltingin i Ung-
verjalandi haustiö 1956,
væri barin niöur með ein-
dæma ofbeldi, hefur hún
þó bori’ð þann árangur, að
valdhafamir liafa reynt að
slaka til á ýmsum sviðum.
Þetta kemur m.a. fram í
greininni, sem hér fer á
eftir, ag þýdd er úr Sunday
Express.
Við lestur greinarinuar
ber að hafa í huga, að höf-
undurinn er einkum að
draga frant í dagsljósið þau
» atriði, sem gera Ungverja-
land frábrugðið öðrum kont-
múnisfaríkjum. Hann dvel-
Iur því síður við það, sem
miður fer.
VIÐ GENGUM yfir hengibrú
yfir Dóná í Budapest, en áin
var ísilögð. ' Maðurinn, sem
með mér var, laumaði i lófa
mér borða, í rauðum. hvíturn
og gulum lit.
„Þennan borða bar ég í upp
reisninni 1956“', sagði hann.
„Eg var stúdent þá Rússar
særðu mig í fótinn með skoti.1'
„Mundir þú berjast aftur
gegn stjórn kommúnrsta í Ung
verjalandi,“ spurði ég.
„Ef til vill“, sagði hann. „En
Vesturlönd hjálpuðu okkur
ekki árið 1956. Við báðum um
hjálp, en hún kom ekki. Við
getum ekki barizt tómhentir
gegn rússneskum skriðdrekum
Auk þess er mun bet.ra að lifa
hérna núna,“ bætti hann við
„Mér geðjast ekki að stjórn
okkar, en hún hefur gert góða
hluti, eins og illa. Hví skyldi
ég deyja fyrir pólitíska kenn
ingu?“
Við gengum inn á Adam
Clark-torgið, handan brúarinn-
ar, en það ber nafn Englend-
ingsins, sem sá um brúarsmíð-
Iina fyrir heilli öld. Annars
vegar við torgið, standa tvö
steinljón, tákn Ungverjalands
„Þú serð, að myndhöggvar-
inn hafði ekki tungu í munni
þessara Ijóna," sagði kunningi
minn. „Mér finnst að það hefði
verið betra að hann hefði lát
ið tennurnar vanta í þau. Ung
verjaland er tannlaust ljón.“
ÞAÐ ER ekki'erfitt í Buda-
pest að finna andstæðinga
Janos Kadar, ungverska kom-
múnistaleiðtogans, né að fá
þá til þess að tala svona bert.
Enn er þó ráðlegra að forðast
að tala þar, sem hægt er að
hlusta á samtalið. En það er
alveg nægileg varúðarráðstöf-
un að ganga yfir brú og inn í
eitt af íburðarmiklu veitinga-
húsunum og fá sér að borða.
því að leikur tatarahljómsveit
arinnar kemur í veg fyrir að
samtalið heyrist.
Einn leiðtoga kommúnisia
sagði við mig: „Við höfum ekki
framar áh'yggjur af því, hvað
fólk segir. Við höfum aðeins
áhuga fýrir því, hvað það ger-
ir.“
í uppreisninni 1956, sem
nú er almennt nefnd gagnbylt-
ingin —,. biðu kommúnistar
mesta siðferðilega ósigur, sem
þeir hafa beðið. Það voru eft-
irlæti kommúni'Sta, iðnverka-
KADAR
menn og stúdentar, sem upp-
reisnina gerðu.
Meðan á uppreisninni stóð
leitaði Janos Kadar til rúss-
neska hersins. Hann myndaði
nýja „byltingarstjórn“ með að
stoð Rússa. Hann tók völdin
með ofbeldi, meðan kommúnist
ar voru hvað verst staddir. Þó
er því nú svo farið, að hinir
blíðlyndu og fáguðu Ungverj-
ar, — sem eru sérstakir kunn
áttumenn í erlendum málum
og vilja láta sér líða vel, — eru
’að mestu búnir að sætta sig við
Kadar “á sinn hátt, én “það
hefði virzt með öllu ómögulegt
fyrir sex árum.
EG HEFI verið að reyna
að athuga þær aðferðir, sem
Kadar hefur beitt við að ná
þessum furðulega árangri.
Fyrst í stað beitti hann mik-
illi harðýðgi. Fjöldahandtökur
og fjöldaaftökur voru tíðar, en
stjórnin hefur aldrei látið upp
skátt, hve margir vorú teknir
af lífi. Óbreyttum meðlimum
kommúnistaflokksins voru
fengnar byssur, til þess að þeir
gætu ógnað nágrönnum sínum.
sem ekki voru í flokknum.
Ekki var árið Uðið, þegar
Kadar hvarf frá harðýðginni og
brá fyrir sig mildi. Þetta var
ekki ósvípað því, þegar rann
sóknarlögreglumaður reynir
að lina fórnardýr sitt með því
að skipta allt í einu úr harð-
ýðgi yfir í mildi. Með nokkr-
um náðunum voru 95% póli-
tískra fanga látnir lausir.
(Þetta eru tölur Kadars
sjálfs) Kadar lagði niður sum
ar greinar leynilögreglunnar
og tók aftur upp réttarmeð-
ferð.
Þessu næst dró hann nú
þeirri kenningu kommúnista,
að fólkinu bæri að færa fórn-
ir vegna uppbyggingar þunga-
iðnaðarins. í þess stað lét
hann beina orkunni að fram
leiðslu neyzluvara. Nú er mat-
vara jafn mikil og fast að þvi
eins fjölbreytt og hvar sem er
annars staðar í heiminum. Það
er opinberun gnægta að ganga
um á matvörumörkuðum í
Búdapest. Ungverjar eta svo
mikið, að einn hélzti veikleiki
þeirra er offita.
í HINU fræga Gundel veit-
inghúsi í Búdapest neytti ég
máltíðar, sem er ein þeirra
beztu, sem ég hefi neytt á ævi
minni. Reikningurinn fyrir
tvo — fjórir réttir matar, borð
vín og koníak, — var neðafl
við þrjú sterlingspund.
Greiðsla til tatara-fiðluleikara,
sem lék dreymandi lðg fynr
aflan stólinn minn, meðan ég
skálaði við vin minn í koníaki,
var innifalin í reikningnum.
Fábreytta máltíð er hægt að
fá fyrir þrjá til fjóra shillinga.
Mér var sagt, að matur væri
enn ódýrari í matstofum verk-
smiðju- og skrifstofufólks.
Ýmsir notamunir, svo sem
bílar og rafknúin heimilistæki,
eru miklum mun sjaldgæfari
en á Vesturlöndum. Nóg er af
fatnaði, og hann er fjölbreytt-
ur. Ungverskar konur eru gefn
ar fyrir að klæðast eftir nýj-
ustu tízku Vesturlanda.
Svo snéri Kadar við annarri
kennmgu kommúnista frá
Stalíntímanum: „Við skulum
láta stjórnmálamennina fást
við stjórnmál, en eftirláta lista
mönnunum listina1'. Ungverj-
ar njóta mikils frjálsræðis í
bókmenntum, hljómlist og leik
list, og þeir njóta þessa frels-
is enn betur fyrir þá sök, hve
nýtt það er.
Æskan stundar kaffihúsin af
ákafa. Eg horfði á unga fólkið
dansa tvist eftir nýjustu lögum
frá Vesturlöndum.
KADAR reyndi umfram allt
að ávinna sér hylli miðstétt-
anna. Kaup hefur almennt
hækkað síðan hann kom til
valda, en mestar hafa launa-
hækkanirnar orðið hjá: lækn-
um, kennurum, tæknimenntuð-
um mönnum, forstöðu- og skrif
stofumönnum. Hann tók upp
kjörorðin: „Sá, sem ekki er á
móti okkur, er með okkur“.
Samkvæmt þessu hefur hann
horfið frá þeirri venju, að
flokksmenn kommúnistaflokks-
ins gengu fyrir um beztu stöð-
urnar í hverri starfsgrein. Nú
þarf ekki að uppfylla annað
pólitís'kt skilyrði til þess að fá
háa stöðu, en að stilla sig um
andstöðu við ríkisstjórnina.
Það er varla hægt að gera of
mikið úr mikilvægi þessarar
breytingar. Miðstéttunum
sveið það enn meira í augum
en ógnir lögregluríkisins, að
af pólitískum ástæðum voru
heimskir menn og fákunnandi
teknir fram yfir færari menn.
Það er vanalega mikilvægafa
fyrir bankastarfsmann, hver
verður bankastjóri en hver
verður forsætisráðherra.
SVO ER annað, sem kynni
að þykja lítilvægt í Bretlandi.
en það eru þau auknu tækifæri
til ferðalaga til útlanda. sem
Kadar hefur veitt þjóð sinni
Ungverjaland var hluti Habs-
borgarkeisaradæmisins og Ung
verjar hafa því heimshorgara-
legt viðhorf. Ferðaþörf er þeim
í blóð borin. Þeim var það hér
áður hversdagsviðburður, að
skreppa til Vín til þess að
hlýða á óperu.
Meðan fyrri stjórn lcommún
ista réði ríkjum, varð þjóðin
að halda sig innan sinna landa
Framhald á 13. síðu.
m
Z1