Tíminn - 18.05.1963, Blaðsíða 8

MINNING
Jón J. Brunnan
útgerðarmaður, Höfn í Hornafirði
JÓN var fæddur að Brunnum í
Suðulrsveif 7. júní 1884, þar
bjuggu foroldrar hans Jón >or-
steinsson og kona hans Steinunn
Jónsdóttir, stóðu ættir þeirra
beggja í Suðursveit, voru.hjónin
systkinaböm
Á Brunnum bjuggu þau Jón og
Steinunn við lítið jarðnæð'i og
. þröngan kost, sem ekki var ó-
venjulegt á þeim tíma. Þrátt fyr-
ir mikla ómegð voru þau vel bjarg
álna, enda samhent að dugnaði og
forsjá.
Vorið 1901 hljóp grjótskriða á
túnið á Bninnum og olli miklum
jarðspjöllum, þá fluttu þau að
Hlíð í Lóni ásamt skylduliði sinu.
Þar vegnaði þeim vel og bjuggu
þar góðu búi. Vorið 1907 tók eig-
andi Hlíðar jörðina í sínar hend-
ur, fluttust þá Jón og Steinunn
með fólk sitt að Krossalandi, þar
bjuggu þau til æviloka.
Jón Brunnan fluttisf með for-
eldrum sínum og 6 öðrum systkin
um í Lón, hann var þá í blóma
lífsins, dugnaðar piltur, vinnuhag
ur, prúður og skemmtilegur í
umgengni. Hann varð eftirsóttur
sem smiður og afkastamikill starfs
maður. Vegna þess að liðsemd
var nóg í heimili foreldra hans gat
Jón sinnt stórfum annars staðar
og dváldi t. d. um stundarsakir á
Stafafelli, þaðan stundaði hann
sjó frá Papós og reyndist góður
sjómaður. Sumarið 1913 réðist
Jón sem flokksstjórt hjá mér við
vegavinnu í Nesjum, tókust þá
með okkur ágæt kynni, sem héld-
ust síðan. At.vinnu var þá litla að
fá hér um slóðir, útþráin bar hann
því til frekari framkvæmda og
kynningar til Reykjavíkur, þar
komst han.n í nám hjá Eyvindi
Amasyni, kunnum líkkistusmið,
og til Vestmannaeyja fór hann
í atvinnuleit á vetrarvertíð, þar
kynntist hann Jóhanni Þ. Jósefs-
syni, síðar alþingismanni, sem
reyndist honum traustur og trygg
ur drengskaparmaður.
Árið 1917, hinn 15. des., kvænt
ist Jón Jónfnu Guðbjörgu Jó-
hannsdóttur Frímanns Jóhanns-
sonar frá Holtastöðum í Langa-
dal og konu hans Ingibjargar Jóns-
dóttur, sem ættuð var úr Árnes-
sýslu. Þau stofnuðu heimili í
Hafnarfirði, en fluttu til Vest-
mannaeyja næsta vor til aðstoðar
systur Jónínu, sem misst hafði
mann sinn f sjóinn frá ungum
börnum þeirra. Um vorið kvaddi
Jón konu sína og mágkonu, er
hann réðist til sjósóknar á Aust-
fjörðum, þangað fær hann þá
sorgarfrétt. að kona hans hafi
látizt í agúsmánuði, en eftir
lifð'i nýfædd dóttir, sem hlaut
nafn móður sinnar, Jónína. Þess-
um óvæntu atburðum tók Jón
með þeirri karlmennsku og festu,
sem einkenndi skap hans í hví-
vetna. Eftir lát konu sinnar flutti
hann með dóttur sína og systur-
son, Pál Vídalín, sem hann tók til
fósturs barnungan, til Homafjarð
ar, hann hafði þá gengið í félag
um mótorbatakaup með Sigurði
Ólafssyni, sem kvæntur var Berg-
þóru systur hans. Tóku þeir sér
bólfestu í Höfn í Homafirði og
ráku þar útgerð samfleytt frá 1919
til 1946, með miklum dugnaði og
stakii heppni. Lengst af höfðu
þeir 1 vélbát Björgvin, en á tíma
bili höfðu þeir 2 vélbáta.
Sigurður varð alkunnur bátafor
maður, sem auk fiskiveiða hafði
með höndum flutningaferðir til
Austfjarða og Öræfa, enn fremur
vöruflutninga fyrir Kf. A.-Skaft-
fellinga úr og í skip út við Horna
fjarðarós og stundum út á rúm-
sjó, er skip komu ekki inn á ós-
inn. Þess þattar er getig í Veizlun
arsögu A. Skaftfellinga eftir Þor-
ieif frá Hóium. Á Höfn byggðu
þeir stórt íbúðarhús úr stein-
steypu, sem þeir néfndu Skálholt,
heimilisfólk var margt, en þrátt
íyrir það áttu aðkomumenn þar
athvarf og aðhlynningu í ríkum
mæli, því gestrisnin og fórnar-
lundin var frábær, var öll fjöl-
skyldan þar samtaka og samhent.
Ég minnist sérstaklega þeirrar að-
hlynningar, er ég naut þar, með
þakklátum huga, því þar var gott
að koma.
Þegar þeir félagar, Jón og Sig-
urður, hættu útgerðarstarfinu
seldu þeir húsið Kaupfélagi A,-
Skaftfellinga er það nú rekið sem
gistihús fyiir ferðamenn.
Þegar tími vannst til stundaði
Jón smíðar bæði íbúðarhúsa og
annað, sem við þurfti, var hann
mörgum hjálplegur í þeim efnum.
Eins og að líkum lætur kom
Jón mikið við sögu Hafnarkaup-
túns á þessum árum. Hann var
góður félagsmaður og gegndi ýms
um trúnaðarstörfum fyrir kaup-
túnið og aðra aðila.
Jónína dóitir hans giftist 1942
Ársæli Gi.ðjónssyni, útgerðar-
manni frá Fáskrúðsfirði, þau
komu sér upp stóru íbúðarhúsi á
Höfn, lagði Jón sinn skerf til
þess. Hjá þeim dvaldi hann, naut
þar ástríkis og góðrar umönnunar
til æviloka. Heilsa hans bilaði
fyrir nokkrum árum og var hann
lítt fötum fylgjandi eftir það. —
Hann andaðist að heimili þeirra
28. janúar s. 1. Þar kvaddi góður
Oig vandaður maður, honum fylgir
hlýhugur og þakkir allra, sem
kynntust honum.
Stefán Jónsson,
Hlíð.
„Mínir vinir fara fjöld
Feigðin þessa heimtar köld“.
SVO KVAÐ Bólu-Hjálmar á
sínum efii árum.
Nú má það nær því daglega
heyra í Ríkisútvarpinu, að það
fólk, sem vai á fermingaraldri um
síðustu aldamót, kveður þennan
heim.
Margt af þessu fólki er jafnöldr-
unum hugstætt, bæði sökum kynn
ingar og afspurnar. Ég held að
þag hafi yfirleitt reynzt mjög vel
— verið nýtii þjóðfélagsþegnar —
svo minningarnar verða nú sem
Jeiftur björt frá liðnum dögum“.
Einn í þessum hópi var vinur
minn Jón J. Brunnan, fyrrver-
andi útgerðarmaður í Höfn. Fædd
ur 7. júní 1884. Dáinn 28. janúar
1963.
Hann var einn af þeim mörgu
Jónum Jónssonum, sem ólust upp
í Austui'-Skaftafellssýslu á 19. öld-
inni. Flesit hjón létu þá að
minnsta kosti einn son heita Jón,
en mörg tvo syni og sum þrjá. Þeir
voru svo oftast aðgreindir með við
bætinum eldri og yngri. Þannig
var það með þennan vin okkar,
hann var yngri Jón Jónsson frá
Brunnum, en eldri Jón bróðir
hans var böndi í Flatey á Mýrum.
Það mun nafa verið með sam-
þykki föður míns, séra Jóns Jóns-
sonar á Stafafelli, að hann tók
sér nafnig Brunnan eftir fæðingar
bænum. Það aðgreindi hann frá
öðrum Jónum, en annars var faðir
minn mótfallinn ættamöfnum. —
Þetta nafn varð okkur kært eins
og maðurinn, sem bar það. Hann
Friðrik Ólafsson skrif ar um
Botvinnik í vonlausri aðstöðu?
18. og 19. skákin, sem báðar
unnust af Petrosjan, gera senni-
lega útslagið í einvígi þessu og
tryggja Petrosjan heimsmeistara-
tignina. Fram að þessu var viður-
eignin fremur jöfn og örðugt að
fullyrða nokkuð um, hvor bera
mundi sigur af hólmi, en eftir
þessar miklu ófarir Botvinniks
getur engum dulizt, að aðstaða
hans er vonlaus. Staðan í einvíg-
inu er nú 11—8 Petrosjan í hag
og til að koma í veg fyrir sigur
hans, þyrfti Botnvinnik að fá 4
vinninga úr þeim 5 skákum, sem
eftir eru. Sá möguleiki getur ekki
talizt meira en „teoretiskur", en
þar sem tími kraftaverkanna er
ekki með öllu liðinn, ætla ég að
slá á frest öllum lofsöng um
Petrosjan, þar til óyggjandi vissa
er fengin fyrir sigri hans. Á með-
an skulum við athuga 15. skákina,
sem Petrosjan vann á mjög sann-
færandi hátt:
15. skákin
Hv.: Petrosjan. Sv.: Botvinnik
grUnfelds-vörn
1. d4, Rf6 2. c4, g6 3. Rc3,
d5 4. Db3
(Venjulegra á þessu stigi málsins
er fyrst 4. Rf3 og síðan 5. Db3.
Með þessari breyttu leikjaröð reyn
ir Petrosjan að rugla andstæðing
sinn í ríminu.)
4. —-, dxc4
(f anda þeirra hugmynda, sem
nú mega sín mest, gefur svartur
eftir miðborðig til að geta beint
skeytum sínum að því síðar meir.
Fyrir þá, sem kjósa heldur að
halda velli á miðborðinu, væri
4. —, c6 ákjósanlegur leikur.)
5. Dxc4, Bg7
(Hvassari leið er hér 5. —, Be6 6.
Db5f, Rc6 7. Rf3, Rd5 með flók-
inni stöðu og sízt lakari möguleik
um fyrir svart).
6. e4, o—o 7. Be2
(Eftir 7. Rf3, Bg4 væri komin
fram velþekkt staða sbr. skákina
Botvinnik—Fis°her, Varna 1962.)
7. —, Rc6
(Hér kemur einnig mjög.til álita
afbrigðig 7. —, Ra6 ásamt 8. —,
c5, sem mikið hefur verið teflt í
seinni tíð.)
8. Rf3, Rd7
(Kemur riddaranum í gagnið á
drottningarvængnum og eykur um
leið áhrifamátt svarta biskupsins
á g7. Þessi tilfærsla á svarta Uð-
inu er kennd við Smyslov, sem
kom fram með hana í Groningen
1946 (og reyndar áður.)
9. Be3, Rb6 10. Dc5, Bg4 11.
d5
(Þessi leikur virðist hafa margt
til síns ágætis, ekki síður en sá
leikur, sem oftast verður fyrir
valinu hér 11. Hdl).
11. —, Rd7
(Rekur hvítu drottninguna á brott
til að hinn riddarinn eigi aðgang
að d4-reitnum.)
12. Da3, Bxf3 13. Bxf3, Rd4
14. o—o—o, Rxf3
(14. —, c5 15. dxc5 frhl., Rxc6
virðist heldur glæfralegt vegna
leppunar riddarans á d7.)
15. gxf3
(Hvítur stendur nú greinilega
betur vegna hins sterka miðborðs
síns.)
15. —, Rb6?
(Riddarinn virðist eiga meira er-
indi á e5, þar sem hann hótar
hvoru tveggja í senn, Rc4 og Rxf3)
16. Db3, Dd7 17. h4, h5
(Svarti finnst að sjálfsögðu ekki
álitlegt, að hvítur nái að opna
h-línuna.)
18. f4, e6
(Til að verjast vaxandi áleitni
hvíts ákveður svartur að fara út
í endatafl, þar sem hann stendur
heldur lakar, en ætti með ná-
kvæmri taflmennsku að geta hald-
ið. Með 18. —, c6. sem hvítur
svarar bezt með 19. f5! gæti svart-
var af traustum bændaættum hér
eystra og reyndist traustur I
hverri raun
Foreldrar háns fluttust með
nokkuð af börnum sínum frá
Brunnum að Hlíð í Lóni vorið
1902 og urðu þá nábúar okkar á
Stafafelli. Þetta fólk reyndist okk
ur ágætis nagrannar. Þegar böm
in náðu fullorðins árum unnu sum
þeirra á okkar heimili lengri eða
skemmri tíma. Þar á meðal var
Jón J. Brunnan, sem var bæði
smiður og sjómaður góður, kapps-
fullur og kraftmikill í hverju
verki. Síglaður og fús til starfa,
þar sem útsjón og áræði þurfti að
beita. Hann fluttist ekki strax
með foreldrum sínum í Lónið,
heldur varð þá eftir í Suðursveit
hjá móðurbróður sínum, Þórði
Jónssyni, bónda á Kálfafelli, sem
þar var talinn með beztu bændum.
Allir könnuðust við Þórð upp í
Húsum — það er að segja á efri
bænum — þar sá ég flest hangin
sauðarkrof — sauðarföll — í
eldhúsi, er ég var í fasteignamati
haustið 1916. En leið Jóns J.
Brunnan la samt frá frænda og
hangikjötinu austur í Lón til for-
eldranna að Hlíð og síðar í Krossa
landi. Þar byggði hann tvílyft
timburhús yfir fjölskylduna. —
Hann vann mikið utan heimilis,
einkum við smíðar, þvi öllum
vildi hann greiða gera. Var hann
þá um nokkur ár meira og minna
hjá okkur á Stafafelli, því þar var
í mörg hom að líta til sjós og
lands. Minnist ég samstarfs okk-
ar með serstakri ánægju sem
„ljósra bletta í liðinni ævi“. Til
dæmis var bann með mér að end-
urbyggja gangnakofann undir
Stórahnaus í Kollumúla haustið
1923. Sóttum við þá efniviðinn í
Víðidal Þar hafði bærinn á
Grund staöið á síðustu áratugum
Framhald á 13. sfðu.
ur hins vegar boðið trpp í vflltan
dans.)
19. dxe6, Dxe6 20. Dxe6, dxe6
21. Hhgl, Kh7
(21. —, Bxc3 22. bxe3, Kh7 23.
Hg5 virðist ekki bæta svörtu stöð-
una.)
22. Rb5, Hf7 23. Rd4, He8
24. Rf3
(Riddarinn er nú loksins kominn
til fyrirheitna landsins og svartur
neyðist nú til að láta biskup sinn
í skiptum fyrir hann.)
24. —, Bh6 25. Rg5t, Bxg5
26. Hxg5, Rc4 27. Hdgl, Hg8
28. Kc2, b6 29. b3, Rd6
(Botvinnik ákveður að halda eftir
riddara sínum, en það er trúlega
röng ákvörðun. Biskupinn reynist
miklu sterkari maður, er fram í
sækir.)
30. f3, Hd7 31. H5g2, H7d8
32. a4, Rf7 33. Bel, e5 34.
Be3, exf4 35. Bxf4
(Nú er hvítur laus við tvípeð sttt
og hefur auk þess myndað sér
frelsingja á e-línunni. Það má
kannski lasta svart fyrir að koma
málunum í svo gott horf fyrir
hvít, en þess ber að gæta, að
svartur átti mjög óhægt um vik.)
35. —, Hd7 36. Hd2, Hxd2f 37.
Kxd2. Hd8t 38. Ke2, c5 39. a5
Hd7
(Skárra virðist 39. —, Hd4, en
hvítur heldur þó nokkrum yfirburð
um með 40 axb6, axb6 41. Bd2!)
40. axb6, axb6 41. Hal
(í þessari stöðu er svartur senni-
lega glataður.)
41. —, Kg7 42. Ha6, Hb7 43.
Ha8, Kf6 44. Hc8, Re5 45.
Ke3
(Svartur er nú raunverulega leik-
laus.)
45. —, Rd7 46. Hc6t, Kf7 47.
e5, Rf8 48. Hf6t, Kg7 49. Ke4,
b5, 50. Hc6, Kf7 51. Hxc5, Re6
52.Hd5, Ke7 53. Be3, Hb8 54.
Hd6, b4 55. Ha6, Hb5 56.
Ha7t, Ke8 57. f4, Kf8 58.
f5, gxf5 59. Kxf5 gefið.
8
T í M I N N, Iaugardagurlnn 18. maí 1963