Alþýðublaðið - 29.08.1940, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 2«. ágúst 1940
---------- AIMÐUBLAÐIÐ -------------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. yilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
Kartoílurnar ©g framtíðin.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ivar hefðu bðrnin ver-
15, ef Snmargpf hefði
ebki teklð pau að sér?
-—--+----
300 bðrn á prenrar iselmiliAan.
-------------------
13 pásund dvalardagar pelrra.
----"•---—
SNEMMA í sumar var al-
mennmigur mjög hvattur til
þe-ss að auka kartöfluneyzlu sína.
Töldu kartöfluspekingar landsins
mikla hættu á þvi að ekki myndi
takast að éta allnr kartöflubirgð-
ir okkar og að þegar nýja fram-
leiðslan kæmi á markaðinn síð-
sumars, þá myndu verða óselj-
anlegar allmiklar birgöir af upp-
skeru síðasta árs.
Án þess að það tækist, að fá
almennimg til að neyta meira af
kartöflum en venjulega, er nú
uppskera síðasta árs á þrotum,
svo að víða er varla hægt að fá
kartöflur, þó að þær hafi verið
í;il hér í Reykjavík fram á síðustu
daga. Þetta stafar ekki af þvi
i að brezka setuliðið hafi keypt
5 uiikið af kartöflum af okkur, því
■ að kaup þess hafa verið mjög
. lítil.
Nú bendir allt ti! þess að kart-
öfiuuppskeran verði í haust að
verulegum mun mmni en síðast-
liðið haust, enda var þá met í
uppskeru. Veldur hinni minkan.li
uppskeru fyrst og fremst það að
tíðin hefir verið mjög erfið. Fram
leiðendur hafa í surnar haft jafn
mikinn áhuga og síðasta sumar
á því, að framleiða mikið og
voru jafn vel ný garðlöud, all-
víía tekin í;! ræktrnajr í vlor.
Enn er ekki kartöfluuppsikeran
byrjuð, þó eru menn farnir að
reyna að fá nýjar kartöfluT keypt
ar iQg jafnvel símað' austur um
sveitir og boðnar 40 krónur í
tunnuna. Sem vonlegt er vilja
framleiðendur ekki taka upp strax
jafnvel þó að þehn .sé boðið vel
í framleiðsluna, enda virðist það
rétt skoðun hjá þeirn. Ef ekki
verður rifið upp úr görðunum
fyr en á venjulegum tírna ætti
framleiðslan að verða betri og
meiri.
Það ríður líka á því, að vel
sé hugsað fyrir framtíðinni um
þetta eins og annað. Næsta vor
eba sumar fáum við ekki kart-
öflur frá útlöndum, svo að við
verðum algerlega að búa að okk-
ir birgðum.
Sagt er, að brezka setuliðið
vilji gjarna kaupa allverulegt af
hinni inýju framleiðslu okkar. Lík-
legt er að við séum ekki aflögu-
færír um þessa framleiðslu okk-
ar, hvað sem kann að vera Um
aðra. Enda mun það hafa verið
látið fylgja að setuliðið myndi
ekki vilja kaupa annað af þess-
ari framleiðslu en viÖ sjálfir mætt
uim missa.
Vitanlega vilduim við gjama
selja setuliðinu allt það af þess-
ari framleiðslu, seim við gætum
losað við okkur, eins og um aðra
framleiðslu okkar, en við verðum
fyrst >og fremst að hugsa um
sjálfa okkur. Kartöflur eru mikil
nauðsyn fyrir okkur og við verð-
uim að horfa það langt fram í
tímann, að enginn kartöfluskortur
verði hér næsta sumar. Uppsker-
an verður að ná saman.
Er þess fastlega. vænst, áð þeir,
sem ráða þessum málum, hafi
>þetta í huga — og að reikninig-
ar þeirra standist betur áætlun
en reikningurinn, sem sýndi að
uppskeran frá í fyrra myndi ó-
nýtast vegna þess að húm yrði
ekki notuð áður en nýja upp-
skeran kæmi á markaðinn. **
HVAR hefðu þessi börn ver-
ið, ef engin sumardvalar-
heimili væru? Hvaða dvalar-
stað áttu þessi 300 börn von á
þessa 13 þúsund daga, sem þau
hafa dvalizt á heimilunum, ef
ekki hefði notið starfsemi
„Sumargjafar“? Slíkar hugsan-
ir hvarfla ósjálfrátt að okkur,
þegar við sjáum og kynnumst
starfsemi heimilanna, þar sem
börnin eru tugum saman að
leika sér, glöð og ánægð, mett
kjarnmikilli íslenzkri fæðu.
Flest mundu þau hvergi eiga
höfði að halla, engan til að hugga
sig og sefa, engan góðan leik-
félaga eiga, aðeins göturykið og
stopula fæðu.
„Sumargjöf“ hefir í sumiar rek-
15 þrjú heimili, og hefir eitt
þeirra, Austurborg, ekki starfað
fyrr. Hefir ríkisstjórn lánað hús-
næði Máileysingjaskólanis fyrir
s'ofnunina. Er húsið hið hentug-
asta og sérstaklega rúmgóður og
þægilegur garður í kring. Þar er
svokölluð „rennibraut“, nýtt tæki,
sem bömin eru ákaflega hrifin
af, gefið af starfsfólki Rafveit-
unnar. Forstöðu þessa heimilis
er Þórhildur ólafsdóttir. Þarna
hafa dvalizt, öðruhverju 70 börn
í sutnar, alls 3381 vistardaga,
Meðaljöldi er 52,8 börn á dag..
Annað heimilið er Grænaborg.
Það mun vera mönnum svo'kunn-
ugt, að óþarfi er að tala frekar
um það. Þar hafa dvalizt 155
böm, að meðaltali 58,4 á dag,
alls 4441 vistardaga. Forstöðu-
kona heimilisins er Gnðrún Step-
ihensen. — Bæði þessi heimili
verða í vetur að láta af hendi
húsnæði sín unidir skóla. Er því
útiliokað, að hafa þar dagheimili
á veturna.
Þriðja heimilið er Vesturborg.
Hafa þar dvalizt 128 böm, að
meðaltali 66,5 á dag, alls 4858
dvalardaga. Forstöðúkona þessa
heimilis er Bryndís Zoéga. Vest-
Urborg starfaðá í allan fýrravet-
ur, og er það von „Sumargjaf-
ar“, að svo verði aftur í vetur.
Þó munu öll heimilin hætta störf
lum í dag, iog ef vetrarstarf-
serni verður, hefst hún væntan-
lega í október.
Þess er að gæta við þessar
tölur, að sum bömin fluttust milli
heimilanna svo að tala bama,
sem dvalizt hafa á heimilunum
er meiri, samanlagt, en heildar-
tala þeirra sem verið hafa á veg-
um félagsins. i 1 i
ísak Jónsson bauð í gær blaða-
mönnum að kynnast starfsemi
„Sumargjafar“, og skýrði hann
frá ofannefndu, Sagði hann, að
alis væri kostnaður nú þegar orð-
inn ca. 15000 kr., ©ða ca. 1.25 á
ðag fyrir hvert barn. Af þessu
munu aðstandendur bamanna
greiða 30—50-%, „Sumargjöf"
hitt.
Þetta er mikill kostnaður fyrir
félag eins og „Sumargjöf", og ef
við eigum að halda uppi slíkri
starfsemi -í; vetur, verðum við
að fá styrk.
Við álítum, að minnsta starf-
semi, sem bærinn getur komizt
af með, sé dagheimili og vist-
arheimili fyrir börn, sem hvergi
eiga höfði sínu að halla á dag-
inn, eða ekkert heimili eiga af
einhverjum ástæðum. Þar fyrir
utan er afleitt að þurfa að láta
duglegar sérmenntaðar stúlkur
eins og forstöðukonumar okkar
ganga atvinnulausar, eða ekki
fást við það starf, sem þær hafa
áhuga á. Reykvíkinngar verða aö
skílja nauðsynina á starfsemi
þessari. Það er bæjarheill í veði
og bæjarbúar verða að rétta fraan
hjálparhönd. Er líklegt að þess
verði leitað, og er það von okk-
ar, að Reykvíkingar ipg stjóm
Reykjavíkurbæjar skilji nauðsyn
þessa máls og ljái þvi stuön-
ing sinn óskiptan.
KAUPI GULL og silfur
hæsta verði. Sigurþór, Hafnar-'
stræti 4.
Tilkynninotil Garðstddenta
Vegna þess, að Stúdentagarðurinn getur ekki starfað á
komandi vetri, hefir Garðstjórn ákveðið að reyna að sjá
Garðbúum fyrir vistarverum. Garðbúar, sem vilja njóta að-
stoðar Garðstjórnar, snúi sér til skrifstofu Stúdentaráðs í
Háskólanum, mánudaga, miðvikudaga og föstudaga kl. 4—5
s.d. Sími 3794. — Um leið mælist Garðstjórn til þess, að
skrifstofa Stúdentaráðs verði látin vita um þau herbergi
í Reykjavík, sem kynnu að fást leigð stúdentum í vetur.
Þeir, sem vilja sinna þessu, geri aðvart sem fyrst á skrif-
stofu Stúdentaráðs í háskólanum kl. 4—5 mánudaga, mið-
vikudaga eða föstudaga. Sími 3794.
Stjórn Stúdentagarðsins.
Við rðstir bernsfcnheimilis míns.
Ferðasöguþættir eftir Pétur Sigurðsson.
------«-----
ii.
NDANFARIN ÁR hefir mig
oft langað til þess að sjá
Fljótin að sumarlagi. Nú kom
tækifærið. Pétur Björnsson, kaup-
maður á Sigiufirði, bauð mér
sinn ágæta reiðhes., og séra ösk-
ar Þortáksson lánaði mér reiðföt,
og ég lagði af stað ei-nn samain
ínn yfir Siglufjarðarskarð. Ofur-
lítil rigning hafði næstum breytt
áformi mínu, en veðrið fór brátt
batnandi. Hesturinn var eins og
hugur manns, og hefi ég sjaldan
komið heim aftur úr reiðtúr jafn
óþreyttur og í þetta sinn. Siglu-
fjarðarskarð er mokkuð sérstakur
fjallvegur, og hafa myndast ura
hann kynjasögur. Margir hafa
orðið þar úti, og var það trú
manna, þegar ég var dr-engur, að
þar hefðu rikt draugar og forynj-
ur. Meira að segj’a kvað svo ramt
að um eitt skeið, að fjandinn
Jpgðist fyrfr framan Almenning-
ana í hvalslíki, svo að ekki varð
farið sjóleiðina til Siglufjarðar úr
Fijótum, en ógn og dauði héldu
völdum á fjallinu. Var fjallið þá
vígt, og breyttist mjög um til
batnaðar. Oft hefi ég farið þessa
leið einn, bæði vetur og sumar, í
björtu og dimmu, en aldrei séð
draug.
Fyrsti bærinn innan við fjallið
er Hraun. Kom ég þar við og
drakk káffi hjá þeim feðgunum
Guðmundi Davíðssyni og Einari
syni hans. Þetta er eitt af hinum
gömlu og myndarlegu heimilum
landsins, sem eiga sína sérstöku
sögu. Hraun er mikil og góð
jörð. Þar er æðarvarp og tölu-
verð veiði í vatninu — Mikla-
vatni, tún stórt og engjar miklar
og góðar. Fallegt er að líta yfir
hlnar grösugu hlíðar, þegar farið
er inn með MiklavaSnínu, og
fjallgarðurinn þar fyftr dfan er
elnn hinn fallegasti á landinu.
Hann er hrfkalegur og fjölbreyti-
legur í lögun. Hlíðamar era ið-
grænar allt upp til hæstu tinda,
en drifhvítar fannir á víð og dreif
Um allan fjallgarðinn. Þessi fjöll
þykir mér einnig falleg að vetrar-
lagi, þegar hvergi sést á dökkan
díl. En nú er sumar og búsældar-
Tegt í sveitum. Þá er fallegt að
horfa inn til Stíflufjallanna. Þau
eru há og hrikaleg. Þegar bílveg-
urinn kemur alla leið inn Áustur-
Fijótin, inn Stífluna, yfir Lág-
heiði, út í Ólafsfjörð og þaðan
norður í Svarfaðardal, mun
roönnum þykja gaman að fara
þessa leið.
Þegar ég reið Upp frá brúnni,
senr er á ánni rétt innan við enda
Miklavatns, þá rifjuðust upp
i'ornar minningar. Mundi ég þá
bezt eina för um þessar slóðir.
Kom ég þá frá Holtskirkju í
Austur-Fljötum og hafði verið
fermdur þann dag. Nú einis og
þá lagði ég leið mína’áð Barði,
en í þetta sinn fór ég ekki lengra.
I fyrra skiptið reið Dúi Grímsson
með mér, og fórum við þá að
Krakavöllum, því að þar var þá
heimili mitt. Árið úður hafði ég
roisst föður minn og orðið að yf-
irgefa bernskuheimilið.
Á Barði fékk ég góðar viðtök-
ur hjá séra Guðmumdi Benedikts-
syni, og var ég þar um nóttina.
Þegar ég var háttaður, leit ég
út um gluggann og sá þá ógleym-
anlega sjón. Öll fegurð er ódauð-
leg og alltaf ný. Þótt roenn hafi
séð eitthvað, sem er vérulega fal-
legt, þúsund sinnum, þá er það
alltaf jafn yndislegt. Aldrei geta
menn, til dæmis, séð svo margar
fagrar konur, að konufegurð hrifi
ekki hugi þeirra. Svo er og um
sólarlagið. Oft hefi ég séð sól-
ina, blóðrfóða og guðdómlega
stíga dans í stkó,gu,nujm> í Kaniada,
þar sem eimreiðim þeyttist áfram
með ástfangna uinmusta og eigin-
menn, heim til kvenna þeirra. Og j
oft hefi ég' séð fagurt sólarlag s
við vesturströnd Noregs, og ekki j
éíður í Reykjavík og viðar hér á
landi, en þetta kvöld sá ég alveg
sérstakt sólarlag. Ofurlitil átta-
breyting lyfti lítils háttar undir
ský^#tókann, svo að björt rönd
greimRídiimin frá hafi. Kom þá
úr vesturátt, fram undan hæðun-
uini, eldvagn mikill, glóandi og
geislabjartur og ók sinni Ijóma-
reið eftir hafsins breiðu braut.
Neðri rönd þessa eldlega risa-
hjóls risti stöðugt dýpra og
dýpra í hafflötinn, en annað eins
af efri rönd sólarinnar var hulið
þykku og diromu skýjabandi,
stóð svo eldeyjan þar á rnilli —
milli hafs og himins, og sýndist
ótrúlega löng. Slíkri fegurð vildu
menn geta haldið lengur en nokk-
ur augnablik. Nú skildi ég skáld-
ið, sem kvað: „Dvel hjá oss guðs
sól, hverf ei með hraða“.
Næsta morgun var bjart og
rigningarlaust, en þykkt loft.
Verra gat það verið, hugsaði ég,
en nú var ferð minni heitið alla
leið inn á afrétt. Ég veit ekki,
hvort við mennimir getúm með
réttu móti talað um elsku okkar
til eins eða anniars. Ef til vill er
það allt ímyndun og eiginigimi,
en mér finnst ég elsika fjöllin.
Nú ætlaði ég að njóta dagsins
inni í þrengslum fjállannia, þar
sem spor smfladnengs|hs lágu.
Þegar ég reið inn eyrarnar í
Flókadalnum, þá tætti sólin sund-
ur silfruð skýin og hellti geislum
Frh. á 4. sf&u.
\