Alþýðublaðið - 24.09.1940, Blaðsíða 3
frRIÐJUDAGUR 24. IBPT. 1*4«
—— ALÞfðöBUDIÐ --------------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau i
A L Þ Ý Ð U P R ENTSMIÐJAN
♦-------------—----i ————-----------f----♦
Svikamylla dýrtíðarinnar.
SVIKAMYLLA DÝRTÍÐAR-
INNAR heldur áfrain hröð-
-«m skrefum. Allar vörutegundir
Stórhæk'ka í verði, og svo virðist,
að í kjölfar hinnar lítilfjörlegu
kauphækkunar til verkamianna og
annara, sem taka laun, komi. í
tívert sinn gífurieg hækkun á inn-
lendum fæðutegundum.
Að þessu sinni kemur verð-
hækkunin á kjötinu, sem er nær
•eindæma mikil, og hækkunin á
fiski iog kartöflum. Ekkert af
þessum stórkostlegu verðhækkun-
mm kemur nú til útreiknings á
vísitöLu, og ekki fyrr en um
nasstu áramót, en hvaða verð-
hækkanir koma þá daginn eftir
að vísitalan hefir verið reiknuð
öt?
Það er orðið almenninigí ljóst,
hvað' snertir hinar erlendu vör-
ur, að ])á hefir verðlagsnefnd
haft þar tök á mörgu og komið
í veg fyrir augljóst okur. Er og
skiljanlegt, að erlendar vörur
hækki í verð'i eins og nú er á-
statt í Evrópu og þar sem flutn-
ingsgjöld öll hafa hæk'kað svo
gxfurlega.
Það er líka eðlilegt, að inn-
lendar vörur hækki eitthvað. En
það skilur enginn maður, að þær
þurfi að hækka miklu meira en
sem nernur hækkun vísitölunnar
©g kaupsins til þeirra, sem taka
laun.
Það er þess vegna eðlilegt, að
neytendur til dæmis hér í Reykja-
vík fyllist mikilli gremju yfir
þeirri gífurlegu og ósvífnu verð-
hækkun, sem orðið hefir á kjöt-
inu, kartöflunum o. s. frv. Þvi að
ekki er annað sjáanlegt, en að
verið sé vísvitandi að 'flá al-
menning inn að skyrtunni. Enda
mun verðið ekki vera miðað við
möguleika okkar til að geta keypt
vörurnar, heldur ei'nhverra ann-
arra. Það eru stríðsgróðarm'enn
hér á ferðinni, ni'ennirnir, sem
haft er vakandi auga með í öll-
um
leitt illan bifur á.
Það er líka þannig, að full-
trúar framleiðendanna hafa, til
dæmis í kjötverðlágsnefnd, öll
þessir fulltrúar taka ekki minnsta
tillit til neytendanna. Þar er allri
samvinnu gefið langt nef, öllu
samkomulagi neitað og hnefi
valdsins notaður út í yztu æsar.
Hvers vegna er ekki verðlags-
nefnd látin fjalla um verðlag á
innlendum afurðum, eins og hún
fjallar um verðlag á erlendum
vörum og eins og kauplagsnefnd
reiknar út og ákveður kaup
þeirra, sem taka Laun sín?
Það er vegna þess, að það er
ekki óskað eftir því, að neytend-
umir hafi þárna neitt að segja.
Það er ekki ætlast til þess, að
aðrir en fulltrúar frámieiðend-
anna korni nærri verðlaginú.
Hér í blaðinu var skýrt frá því,
í gær hvað fiskur kostaði nú. Upp
úr bátunum hefir hann hækkað
frá 50 p'g upp í 100°/o-eða meira.
I gær var verÖhækkunin i smá-
sölu enn ekki orðin nærri eins
mikil. En hve mik-il verður hún á
roorgun? Eftir venjunni er ekki
hægt að búast við öðru, en að
fiskurinn í smásölu hækki enn
mikið næstu daga.
Það er alveg rétt, að reynslan
er sú, að kauphækkanir koma
allt af seinna en dýrtíðaraukn-
ingin ojg að kauplækkanir koma
allt af seinna en verðlækkanir, en
hversu lengi stendur stríðið?
Hversu lengi geta menn treint
fram lífið' eins og ástandið er?
Eina vonin til þess, að menn
þurfi ekki beinlínis að svelta
hérna núna fyrstu vetrarmánuð-
ina er su, að sumaratvinnan hefir
verið óvenju góð, sæmiiegt
kaupgjald og mikil vinna. Samt
sem áður gerir ekki betur en að
standist á daglegar þarfir og
dagiegar tekjur.
Krafa almennings er nú nú, að
verðlagsnefnd fái tii úrskurðar
verðlag á inhlendum afurðum og
að full dýrtíðaruppbót komi á
kaup allra launþega. Undanfarið
iendra afúrða. Launþegarnir ein-
ir hafa verið út undan, á þeim
einum er níðst. =!”!=
völd, 'Og það hefir sýnt sig, að
ilMðoflokksfélag Reykjavíkiir
heldur fund í Iðnó miðvikudaginn 25. sept. kl. 8,30 að kvöldi
(gengið inn um norðurdyr).
FUNDAREFNI:
1. Félagsmál.
2. Undirbúningur fulltrúakosninga til sambandsþings.
3. Ingimar Jónsson: Framtíðarskipulag alþýðusamtak-
anna. (Álit 13 manna nefndarinnar.)
4. Önnur mál. r - , /.
Félagar! Mætið vel og stundvíslega. •
STJÓRNIN.
löndum >og fólk hefir yfir- hafa framleiðendur íslenzkra af-
urða viljað fá jafnvel meixa en
svarar tll auxningar á verði er-
N
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fr,
sendi-
herra Ðana er sextíu ára í dag.
IDAG er sendiherra Dana á
íslandi, Frnnk lé Sage
de Fontenay sextíu ára. Kom
hann hingað til lands í janúar-
már.uði 1924 og hefir því dvalið
hér sextán og hálft ár.
Herra de Fontenay er mikill
fræðimaður og vísindamaður um
sagnfræðileg efni, >og hefiij lagt
sérstaka stund á menningarsögu
þar á meðal mennimigarsögu og
tungu austrænna þjóða. Hann les
um tuttugu tungumál og hefir
ritað margt og mikið um sagn-
fræðileg efni.
Alþýðublaðið náði tali af sendi-
herranum á heimili hans í til-
efni af afmælinu.
— Þér eruð fæddur í Dan-
mörku?
—Já, ég er fæddur á Norður-
Sjálandi, en þar átti. faðir minn.
búgarð. En eins og nafnið bend-
ir til er ég franskur i ættir fram.
Ég tók stúdentspróf frá Friðriks-
borg sumarið 1899 og lauk há-
skójapröfi í sögu, A studentsár-
um mínum dyaldi ég á Garði og
kynntist.þar íslendingum, sem ég
endurnýjaði svo kunningsskap við
þegar ég kpm hingað til Isiands.
Meðal þeirra, sem ég kyrintist
á studentsárum mínum voru Jón
Proppe, Guðmundur Finnbogason
og sér Gísii Skúlason á Stóra-
Hrauni. .
— Þér lásuð ísienzku, áður en
þér komuð hingað til iands?
— Já, ég fékk mikinn áhuga
á íslenzkum fræðum á skólaárum
minum, einkum fornkvæðunum. Á
stúdentsárum mínurn héit ég á-
fram að stunda norræn fræði.
Þá naut ég tilsagnar Finns Jóns-
sjonar prófessors og tók þátt i
æfingum hjá honum. Þá fór ég
>að geta lesið íslenzku. Svo ias
ég sögu Sverris konungs hjá Steen
strup.
— Þér hafið ritað mikið um
/
menningu Asiuþjóða?
— Já, ég hefi kynnt mér hana
nokkuð. Á stúdentsárum mínum
þegar ég var að lesa sögu Spán-
ar, ias ég sögu Mára. Þá vaknaði
áhugi minn á austurlenzkum fræð
um. Fyrst las ég sögu og tungu
Araba og því næst sögu Indlands,
Kína og Japans.
De Fontenay hefir, eins og áð-
úr er sagt, ritað juörg fræðirit
og ritgerðir. Hann var einn beirra
sem gáfu út Veraldarsögu Gyld-
endals og sanidi af því riti um
900 blaðsíður. Meðal annara rita
hans eru:
„Islandsk Digtning í det 19.
Aarliiundrede“. Er það fyrirlestur
sem fyrst var fluttur í „Dansk-
islandsk SamfuiuT* í marz 11)26,
en síðán haldinn aukinn og end-
Urbættur fyrir -dönskum lýðhá-
skóiakennurum á Laugarvatni í
í ágúst 1939. Var hann síðan enn
úimbættur og birtist í riti um
ferð. Iýðháskóiakennaranna ása,ryt
öðmm fyrirlestrum, er þeir
hlýdd'u, sem kemur út nú í sttm-
ar.
I erindi jressu eru sett fram
yiðhorf til fagurfræðiiegs rnats á
skálcískap Jónasar Haligrínissonar
iitariýsingpm hans, skáldskapar-
nýgerfingum hans og máíhreins-
„íslenzkuw skáldskapur í 1000
ár í „Lögrétta“, Rvk. 1930. Bend-
ir höf. þar á, að íslenzkur skáld-
skapur það ár hafi átt 1000 ára
afimæli, ef taiið sé frá Agli.
„Arabisk menningaráhrif“ í
í „Skími“ Rvk., 1913. Hefir rit-
gerð þessi, nokkuð breytt, verið
prentuð á dönsku í ,,Dansk-is
lands Samfunds Aarbog“ 1934.
Þetta er fyrsta greinargerð um
orð af arabiskum upprnna í nor- :
rænum málum og fyrsta safn
slíkra orða, er út hefir komið.
Fylgir með menningarsögulegt
mat og niðurskipun.
„Höfðingjabragur með Aröbum
og íslendinguim í fornöld" í •
í „Skírnir“ Rvk. 1934. am :f' ’
Er þetta algerlega fmmlegur
samanburður á menningU' og hugs
unarhætti Forn-Araba og Forn-
íslendinga, og er bent á sam-
svip, sem talinn er stafa af því að
báðar þjóðir búa að vissu leyti
við svipuð náttúruskilyrði oglífs
kjör.
„Uppmni 'Og áhrif Múhammeds
trúar“, fyrirlestrar fluttir við há- ■
skóla íslands veturinn 1939—1140.
En auk þess, sem hér er nefnt
Fr. la Sage de Fontenpy,
hefir de Fontenav skrifað fjölda
fræðigreina, sem of langt yrði
upp að telja.
De Fontenay hefir ferðast viða
uim landið og kýnnst mönnum
af öllum stéttum. Síðast í sumar
ferðaðist hann landveg nærriþví
hringferð uim landið, eða frá
Kirkjubæjarkiaustri til Seyöis-
f jarðar. Og ennþá hefir hann hinn
sama áhuga og á háskólaárum
sínum á Islandi, fólkinu, sem þar
býr og íslenzkum fræðum.
Dðkkn ensku efnin
\
eru komin.
G. Blarnason & Ffeldsted e. m.
Landakotskólinn.
Kennsla hefst þriðjudaginn 1. október kl. 10 árd.
Vegna aukins hitakostnaðar greiðist kr. 10,00
aukagjald yfir veturinn. Börnin komi með læknis-
vottorð.
SKÓLASTJÓRINN.
Bðyttjavík - Akoreyri
Hraðferðir alla daga.
. . . ■■.!;'• •.'•>.■•' • - ’ -'■';
Bifreiðastðð Akureyrar. Bifreiðastðð Steindðrs.
Auglýsingum,
JL
sem birtast eiga í Alþýðublaðinu samdægurs,
sé í siðasta lagi skilað til afgreiðslunnar fyrir
kl. 11 Vz árdegis.
Neðanmá lssagan
sem að undanförnu hefir komið í AÍþýðu-
blaðinu, kemur bráðlega út sérprentuð.