Alþýðublaðið - 28.12.1940, Blaðsíða 3

LAUGARDAGUR 28. DES. 1940.
AU>YÐUBLA*MÐ
---------ALÞYÐUBLAÐIÐ --------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heimá) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar i lau
A I, ÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
*----------:-----------------------------o
Blöðin og kaupdeilurnar.
AÐ er mjög lærdómsríkt
fyrir verkamenn, aö sjá,
hvernig blöð Sjálfstæðísflokksins
og Framsóknarflokks'ins faka •
undir baráttu þeirra fyrir því, að
fá kaup sitt hækkað til samræmis
víð' verðlagið á lífsnauðsynjum,
eftir að þeir’ hafa um langt slkeið
orðið að sætta sig við lögbundið
kaup með lítilfjiörlegri dýrtíðar-
uppbót samtímis því, sem allar
nauðsynjar, innlendar' og erlend-
ar, hafa verið spenntar upp úr
öllu valdi og atvinnU'rekendur
rakað saman of fjár.
Fyrir tæpum þremur mánuðum,
þegar verið var síðásit að hækka
kjötið og mjólkina, talaði Morg-
unblaðið borginmannlega um
það, að kaupið yrði framvegis
að fylgja verðlaginu, Þiá átti það
enn svo langt í land, að til á-
taka kæmi milli verkamanna og
atvinnurekend'a lum kaupið, að
Morgunblaðið taldi sér ernn' um
stund óhætt að halda áfram þvi
lýðskrumi fyrir verkamönnium,
sem það tök upp eftir að kaupið
var lögbundið, vel vitandi, að
meðan það var lögbundið var
engin hætta á því, að það þyrfti
að standa við orð sín.
En. nú er slí'kur loddaraleikur
ekki lengur mögulegur, eftir að
verkamenn erii búnir að segja
upp samningum og launadeil-
mnar ern byrjaðar. Enda bregður
svo kynlega við, að Morgunblað-
fð er allt í einu steinþagnað um
að kaupið hljóti að fylgja verð-
laginu. AtvinnUTekendahjartað er
farið að segja til sín. Og
atvinmirekendumir hafa eins
og kunnugt er lagt til, að dýr-
tíðaTuppbótin á kaupið verði fram
vegis hin sama og hún hefir
verið. Morgunblaðið hefir ekkert
haft við það að athuga, þó að
slikt „tilboð“ sé þveröfugt við
það, sem það sjálft hélt fram um
kaupið í haust. Það hefir yfirleitt
ekki minnst á jólaboðskap at-
vinnurekenda fyrr en í mörgun
og þá aðeirís til þess að láta í
ljós hneykslun sína yfir því, að
Alþýðublaðið skuli hafa leyft sér
að segja sannleikann um slíka
ósvífni atvinnurekenda, og til að
ógna verkamönnum með íhlutun
löggjafarvaldsins, ef þeir ver'ði.
ekki nógu auðsveipir við at-
vinnurekendur við samningaborð-
ið. Þetta er sá stuðningur, sem
réttlætiskrafa verkalýðsins fær
hjá Morgunblaðinu, þegar á herð-
ir.
Þá kemur Tíminn nú ‘
sjaldan svo út í seinni tíð, að
hann sé ekki með hnútur til
verkamanna fyrir þiað, aið þeir
skuli leyfa sér að leggja út í bair-
áttu við atvinnurekendur fyrir
því að fá kaUpið hækkað til sam-
ræmis við verðlagið á lífsnauð-
synjum. Hefir þar um lengri tíma
getið að lesa að minnsta kosti
vikulegar vandlætingarræður um
„fiogstreitu“ og „illdeilur" verka-
manna og atvinnurekenda sam-
fara alls konar bollalegginigum
■uim sameign framleiðsliutæfcjanná,
sem taka sig sannarlega broslega
vút í því blaði.
En mieð leyfi að spyrja: Hverj-
uim er um togstreytuina að
kenna, sem nú er hafin um kaup-
ið? Hver hefir sett þá 'skrúfu í
gang milli verðlags og kauplags
1 landinu, sem nú er verið að
kvarta undan? Hverjiir hækkuðu
Jkjötáð og mjólkina í haust langt
Umfram kaupið, þvert ofan í
gefin loforð, og hleypíu þar með
af stað allsherjarverðhækkun á
iniilen.ílum markaði? Hverjir voru
það aðrir en aðstandendur Tím-
ans sjálfs? Og hver varaði hins
vegar við afleiðingum svo á-
byrgðarlausrar verðhækkunar,
nema Alþýðublaðið? Sagði það
ekki fyrir, að í kjölfar slíkrar
verðhækkunar ■ lílytu að fara
kaupdeilur? Og benti það ekki á
raunhæfa möguleika til þess að
stöðva dýrtiðarflóðið, ef Fram-
sóknarflokkurinn hefði viljaö
fallast á striðsgróðasfeatt á út-
fluttar afurðir til uppbótar ó af-
urðaverðinu innantands, þannig,
að hægt væri a:ð haldia því niðri?
Þá svaraði Tíminn þvi, áð Fram-
sófenaTflokkurinn hefði aldrei
hugsað sér að halda dýrtíðinni
niðri á kostnað bænda. Hvaða
svars getur hann þá vænzt nú
annars en þess, að Alþýðuflokk-
urinn neiti á sama hátt að láta
halda dýrtíðinni niðri á kostnað
verkamanna?
Það situr virkilega sízt á Tím-
anum að vera með hnútuir í garð
verkamanná í sambandi við þær
Launadeilur, sem nú eru byrjað-
ar. Verkamenn hafa ekki óskað
eftir þeim og eiga heldur ekki
Upptökin að þeim. En þegar búið
er að rjúfa á þeim bseði orð og
eiða og velta á herðar þeirna og
iannarra launastétta landsins
einna svo að segja öllum byrðum
dýrtíBarmnar, getur enginn láð
þeim, þótt þeir risi upp og heimti
leiðréttingu á slíkum rangindum.
Sízt allra aðstandendur Tímans
og Morgunblaðsins.
Aðstandendur Tímans hafa tek-
ið sér sjálfdæmá til þess áð
hækka kjötið Um 70—100°/o á inn-
lendum markaði. Fiskurinn, aðal-
fæðutegund verkamanna hér á
landi, hefir verið ha-kkaður um
100°/o og þar yfir1. Útgerðarmenn
pg aðrir útflytjendur hafa á ein-
Um einasta mánuði, núna í nóv-
ember, lagt yfir 21 milljón fcróna
'irin í erlenda banka og þiar með
tvöfaldað innstæðurnar þar. Og
svo eru þessir herrar að væla og
skæla út af því, að verkamenn
sfculi leyfa sér að fara fram á að
fá kaup sitt hækkað til samræmis
við verðlagið í landinu, þanriig,

Jólasýning Leikfélagiins:
ái Þéru eftlr pax-
weil Aiderson.
H4I ÞóR“, jólaleikrit Leik-
félagsins, er að mörgu ■
íeyti sérkennilegt og frumlega
samið, en það mun þó fullvel í
lagt, sem stendur í leikskránni,
að það hafi skipað höfundinum á
bekk stórskálda í heimaiandi
sínu, nema svo sé, að Ameríku-
menn þurfi ekki séríega mikið til
þess að verða hissa. Annar’s er
leikriíið fullboðleg jólasýning, ef
sæmilega er á haldið, eins og
var á frumsýningunni í meðferð
Leikfélagsins.
Efnið, sem höfundurinn tekur
til meðferðar, er fyllilega þess
vert, að því sé gaumur gefinn.
Það er baráttan milli gamla og
nýja tímans, milli gamallar, höl-
lenzkrar sæveldisrómantíkur og
véla- og peningavalds nútimans í
Ameríku, og er höfundurinn á
bandi ganila tíntans, enda þótt
nýi tíminn sé látinn bera sigur
úr býtum. Og boðskap'ur leikrits-
ins felst að Iökum í siðustu orð-
Um gamla Indíánans, þegar hann
segir, að ástæðulaust sé að
spyrna á móti framkvæmdum
nýja tímans, því að öll mannanna
verk hrynji að lokum í rústir.
Með leikstjóranum, Lárusi Páls-
syni, hefir Leikfélaginu bætzt nýr
liðsmaður, skólaður i listinrii,
sém hefir hlotið lof erlendis. Sem
leikstjóri fer hann myndarlega
af stað, en engan dóm er hægt
að leggja á leiklist hans af þessu
litla hlutverki, sem hann hefir í
þessu leikriti, vegna þess, að
það gefur honum ekkert olboga-
rými. Aðeins eitt er hægt að
segja um frammistöðu hans:
Hann hefir skýran og sferkan
mólróm og gætir þess, setn
raunar er þó ekki annað en fmm-
skilyrði, að skila setningunum
skýrt i eyru. áheyrenda. Þó er
röddin ofuriítið hrjúf og ekki vel
viðfeldin. Vonandi fer hann með
stærra hlutverk næst, þar sem
hæfileikar hans, sem hann hefir
fengið k>f fyrir á erlendum vetf-
vangi, fá að njóta sín.
Eitthvert stærsta og erfiðasta
hlutverkið er i höndum Indriða
Waage og hefir hann á því fum-
laus tök. Veltur afarmikið á'því,
að þessi persóna, van Dom, sé
sýnd öfgalaust, og leysti Indriði
það trúlega af hendi.
Regina Þórðardóttir lék Judith
að mörgu leyti prýðilega. En þó
var hún stöku sinnum nokkuð
mikið „uppstillt“, en á leiksvið-
inu vilja menn fá að sjá persón-
urnar sem næst því, sem gerist í
Iifinu sjálfu. Það ætti ekki að
vera til neitt sérstakt leiksviðs-
göngulag, þá vEeri Ieitourinn föls-
Un á lífinlu sjálfu.
Brynjólfur Jóhannesson lék De
Witt, hollenzkan bátsmann, aft-
urgenginn, allrösklega, eins og
hans var von og vísa og sýndi
ágæt tilþrif.
Alfred Andrésson og Láms Ing-
að þeir fái aftur sama raunveru-
lega kaupið og þeir höfðu fyrir
hálfu öðru ári síðan, áður en
það var sfcorið niður með gengis-
lækkuninni og lögbundiðt F>or
má vera fnekja og blygðunarleysi.
Valur Gíslason sem Ashér skip-
stjóri, Brynjólfur Jóhannesson
sem De Witt, Lárus Ingólfsson
sem Skimmerhorn dómari og
Alfred Andrésson sem Art. J.
Biggs.
ólfsson sáu um broslegu hiiðina.
Persónurnar vom töluvert öfga-
kenndar, en það mun vera öllu
fremur höfuridinum að kenna en
þeim, enda pótt þeir hafi gaman
af að bregða á leik, þegar færi
gefst, og eigi erfitt með að neita
sér um það. Alda Möller hafði
allstórt hlutverk og skilaði því
vel. Um aðra leikendur, sem
höfðu smærri hlutverk, er ekfcert
sérstakt að segja, Nokkrir nýliðar
voru á sviðinu, og sýndi enginn
þeirra neina tilburði til leiks. En
þáð þarf áð vanda val á auka-
leikurum, enda þótt auðvitað sé
mest undir aðalleikurum feomið.
' Enda þótt leikritið sé að ýmsu
leyti athyglisvert, hefir höfundur-
inn ekki hirt um að hafa stígandai
í því, og eru það ef til vill orðin
úrélt vinnubrögð. Hins vegar hef-
ir hann eklci gleymt hrollvekjandi
bankaráni ásamt tilbeyraindi
sk ammbyssurómantik. Og til þess
að leikritið væri ósvikið amerískt
vantaði ekki annað, en að Tom
Mix hefði feomið riðaindi upp á
fclettinn með töfrahundmn Rin-
tin-tin á hælum sér.
K. Isfeld.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
tikaitiifs Memligarsjöðs
og
tilfeynniri
Sjötta og sjöunda útgáfúbókin í ár er komin út.
Þessar bækur eru Marnslíkaminn og störf
hans eftir Jóhann Sæmundsson og Uppreisnin í
eyðimörkinni eftir Arabíu Lawrence.
Áskrifendur í Reykjavík vitji bókanna í and-
dyri Landsbókasafnsins og í Hafnarfirði í Verzlun
Valdimars Long.
TIIhyHBiBB frá ioftvarnanefBd.
Loftvarnanefnd Reykjavíkur hefir, vegna framkom-
inna tilmæla frá stjórn brezka setuliðsins, ákveðið að merki
um yfirvofandi loftárásahættu 'skuli framvegis standa yfir
í aðeins 3 mínútur.
Rafflauturnar munu þvínæst þagna þar til merki um að
hættan sé liðin hjá verður gefið.
LOFTVARNANEPND.
MáHmðaginii 30. desember
og firiðladaglnn 31. desember
verðnr efeki gegnt afgreiðslu«
st&rium I sparisjéðsdeiid bank~
áíiss,
LanðsMi íslands.
Sendisveinar
®eta fengið atvinnu.
NlóIknrsansðlaB.