Tíminn - 01.06.1963, Síða 3

Sigurður Sigurjónsson, formaður skipstjórafélagsins Kára, Hafnarfirði:
Sjómannadagurinn á að vera einn
af aðalhátíðisdögum þjóðarinnar
26 ár eru liðin síðan fyrsti
sjómannadagurinn var hald-
inn hátíðlegur. Þennan dag
bundust íslenzkir sjómenn
samtökum um að helga sér og
halda hátíðlegan í því tilefni.
Á þessum degi munu allir ís-
lenzkir sjómenn og fulltrúar
þeirra mætast sameinaðir til
þess að vekja þjóðina til með-
vitundar um starfssvið sjó-
mannanna og lífskjör þeirra
og gildi í bjóðfélaginu.
Sjómannadagurinn hlýtur, hvað
snertir íslenzka sjómenn, að telj-
ast merkasti viðburður ársins, tíma
mót, setn marka ný viðhorf og
veita nýjum straumum og fjörg-
andi áhiifum, ekki einungis í þau
félög, sem að sjómannadeginum
standa, heldur og í þjóðlífið sjálft.
Þvi verður ekki á móti mælt,
að afkoma og velmegun íslenzku
þjóðarinnar byggist ag langmestu
leyti á sjómannastéttinni.
Þau verðmæti, sem sjómennsk-
an, fiskveiðar og siglingar, færa
þjóðarbúskapnum, eru hlutfalls-
lega svo mikil, borið saman við
: annan atvinnurekstur, að án þeirra
gætum við tæplega lifað neinu
menningarlifi í landinu, og ég
hygg, að iðnsffur og bæjarlíf
myndi illa þrífast, ef sjósókn væri
ekki stunduð af slíku kappi, sem
raun ber vitni um.
Þegar litið er á þann skerf, sem
sjómennimir með striti sínu og
áhættu hafa lagt til landsins heilla,
og hins vegar á það, hve litið hef-
ur verið fyrir þá gert, miðað við
margar aðrar stéttir í þjófélaginu,
sem sáralitla og enga áhættu þurfa
að leggja sig í, til að afla sér og
finum lífsviðurværis, þá er ekki
hægt að segja það með sanni, að
sjómaðurinn hafi fengið þann sess,
sem honum ber, eða hlotnazt sú
viðurkenning, sem hann á skilið.
Úr þessu vilja sjómennirnir fá |
bætt, þeir vilja ekki vera neinar J
hornrekur meðal landsmanna,
Að sumu leyti má segja, að sök
in sé sjómannanna sjálfra, þeir
hafa ekki verið nægilega vel vak-
andi fyrir sinni eigin velferð og
áhrifum í þjóðfélaginu.
Sjómennirnir hafa yfirleitt ver-
ið alltof sundraðir og ekki nægi-
lega vel á verði, þegar um velferð
þeirra sjálfra hefur verið ag ræða,
eða notað hin réttu tækifæri til
að vekja á sér athygli og eftirtekt
á óskum sínum og þörfum.
Samtök sjómannanna og kröfur
þeirra í sambandi við sjómanna-
daginn, eru ekki öðruvísi en svo
að allir eiga hægt með að samein-
ast um þær, hvar í flokki, sem þeir J
standa.
Samvinnan um sjómannadaginn
er að því leyti sérlega athyglisverð
að allar greinar sjómannastéttar-
innar undantekningarlaust taka
höndum saman til að gera sjó-
mannadaginn sem hátíðlegastan og
til að vinna að menningarlegum
umbótum stéttarinnar án þess að
taka hið minnsta tillit til fi'ábrugð
ínna skoðana á öðrum sviðum þjóð
iífsins.
Sjómennirnir óska einskis frem-
ur en að húa í sátt og samlyndi
við aðra landa sína, og þeir munu
alltaf, eins og hingað til, vera
allra manna fúsastir til samvinnu
um framgang góðra málefna og
heppilegra lausna vandamála þjóð
inni til heilla.
En sú stétt, sem raunverulega
er aðalstoð þjóðfélagsins og að
iangmestu ieyti hefur aukið hróð-
ur landsins fyrr og nú, vill eþki
vera afskipt og áhrifalaus í swu
umhverfi
Sjómannadagurinn á að vera einn
af aðalhátíðisdögum þjóðarinnar,
svo mikið eiga landsmenn sjó-
mönnunum gott upp að unna, sér
í lagi þó þeir, sem gæfan hefur
borið til léttara og þægilegra hlut-
skiptis í verkaskiptingu þjóðfélags
ms, að þeim ætti að vera það
kappsmái. að þessi dagur verði
• sjómönnunurm hinn ánægjulegasti.
Eg hygg, að öllum muni vera
I ijóst, að störf og lif sjómannanna
eru svo mjög frábrugðin lífi fólks-
ins, sem er í landi, að því verður
aldrei með neinurn rétti saman
jafnað
Ekki skai faiið neitt út í þann
samjöfnuð ag þessu sinni, aðeins
bent á staðreyndir.
Eins og Leiíur Eiríksson lét úr
höfn í Nóregi fyrir níu hundruð
I sextíu og þrernur árum til þess
að hitta föður sinn, er þá bjó á
Grænlandi, eins láta islenzkir sjó-
menn enn úr höfn_ á öllum timum
árs til þess að færa björg í bú,
bæði fyrir skyldulið sitt og þjóðina
í heild
Þótt ekki sé lengur hætt við
að þeir lendi í slikum hafvillum,
sem þessi forfaðir okkar og frum-
herji íslenzkrar sjómannastéttar,
hafvillum, sem urðu þó að þessu
sinni til þess, að hann fann ókann
ag land, er hann gaf hið fagra
nafn Vínland hið' góða, sem nú
heitir Ameríka, þá er það vitað
að margar svaðilfarir og hættuför
fara sjómennirnir enn, og því mið-
ur segir ekki af þeim öllum. Því
að á eftir mörgum vöskum dreng
hefur verið horft i hafsins djúp.
En þeir. sem aftur koma, láta
ekki hugfallast þótt þeir hafi kom
izt í hann krappan, þeir halda
ótrauðir út í nýja för eins og Leif-
ur Eiríksson, er þrátt fyrir hrakn-
ingana þá, er hann lenti í, hélt
samt ótrauður áfram förinni og
lenti að lokum heilu og höldnu á
ákvörðunarstað, síðla hið sama
sumar.
Ekki er hægt að jafna saman
skipum þeim og búnaði öllum, er
fornmenn urðu að sætta sig við
og því, er við nú eigum að venjast.
Afrek Leifs Eiríkssonar verður
því að teljast eitt af þeim fræki-
legustu, er sjómenn hafa af hendi
leyst, og þvj heiðra íslenzkir sjó-
menn í dag þennan forna stéttar-
bróður sinn, sem ímynd þess bezta
og hugdjarfasta, sem í manninum
býr.
Sjómennirnir eru fljótir að
gleyma, þótt erfiðlega hafi gengið,
þeir fyrii'gefa hafinu margt, marg
an ónoiakipp, margt áfallið, þegar
villtar öldur þess kasta fleytu
þeirra á milli sín eins og leik
soppí, svu að við ekkert verður
ráðið.
Svo kemur sólin og bliðan — það
muna þeir ásamt mörgum góðum
feng, ei það veitti,
Þeir muna það enn fremur, er
það brosir við þeim — og laðar
þá til sín Hkt og seiðkona ungan
svein.
Sjómennirnir eru líkari farfugl
um en nokkur önnur stétt þjóðfé-
lagsins, þeir eru ekki staðbundn-
ír. Þeir una því vel að sjá ný lönd
og kynnast nýju fólki og nýjum
siðum. Þeii elska lífið, og þeir
þora líka að hætta því, ef svo ber
undir
Sjómennirnir geta vel tileinkað
sér orð Egils Skallagrímssonar, er
hann kvað ungur:
Það mælti mín móðir
at mér skyldi kaupa,
fley ok fagrar árar
fara á brott með víkingum.
Er ættjörð þeirra kallar, eru
þeir alltaf reiðubúnir til þess, að
fara nýja för hvernig sem á stend-
ur, að heyja fangbrögð sín við
ægisdætur, og þeir finna hina
sönnu gleði í því, er för þeirra
gengur að óskum; er þeir vinna
sigur.
Sú þekking, er ég hef á stéttar-
bræðrum mínum, eftir margra ára
samstarf, hefur fært mér heim
sanninn um það, að engum er
fjær skapi en þeim að vera með
hendur í skauti, þegar þaif að taka
til hendi, og rétta öðrum, er minna
mega sín hjálparhönd, jafnvel fyr-
ír utan sinn verkahring og telja
það ekki eftir sér.
Frá þvi um aldamót og til þessa
dags hefur þróujiin verið stöðugt
fram á við. og eins og nú er komið,
býr sjómannastéttin við þau full
komnustu f.æki til að sækja gull
í greipai ægis, sem þekkjast í heim
mum,
Endc hefur íslenzk sjómanna-
stétt sýnt það og sannað, svo að
ekki verðm um villzt, að hán er
verðug þess að búa við þau skil-
yrði, er hún býr við í dag og þaðan
af betri
Eg vil að endingu mega óska
þess, að bönd vináttu og skiln-
ings milli sjómanna og annarra
stétta pjóðl'élagsins treystist æ bet
ur, er tímar líða.
Sinfóníu-
tónleikar
Síðustu tónleikar Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands og þeir 16. í röð-
inni voru hal'dnir í samkomusal
Háskólans þ. 24. maí s. 1. undir
stjórn Wilhelms Strickland, og
með orgeleinleik E. Power Biggs.
Upphaf tónleikanna var að þessu
sinni forleikur R. Wagners að
Meistarasöngvurunum frá Niirn-
berg. Margt gott má um túlkun
hljóm'SVeitarinnar á þessu verki
segja. Heildaruppsetning þess var
skýr og þróttmikil, enda málar
höfundurinn þar þykkt. Tókst t. d.
málmblásurunum vel að leysa sinn
hluta, sem þar er allmikill og vand
gerður.
Orgelkonsert í g moll fyrir strok
hljómsveit og pákur eftir Franis
Poulenc er létt verk og aðgengi-
legt, enda margt í því, er heldur
athygli áheyrenda vakandi.
E. Power Biggs fl'utti þetta verk
af Ijpurð og hélt öllu vel i horf-
inu innan þess ramma, er tónsmíð-
in gaf tilefni til. Um Hammond
orgelið, sem notað var þarna, má
segja, að hafi tæpast uppfyllt sín-
ar kröfur. Sa rrakvæmi „mekan-
ismi“, sem tengir allt saman, er
svo viðkvæmur, að minnsta mis-
fella í tónmyndun og annarrj út-
færslu verður bæði sár og við-
kvæmur. Styrkleikahlutföllunum
hættir til að verða dimm og lit-
laus og þegar svo orgelið' blandast
leik hljómsveitarinnar verða gall-
ar hljóðfærisins enn augljósari.
Fjórða sinfónían í e-moll eftir
John. Brahms er eitt af hans
stærstu og tilkomumestu hljóm-
■sveitarverkum. Hún hefur fyrr ver
ið á efnisskránni fyrir allmörgum
árum, og þrátt fyrir það, að hljóm-
sveitinni hafi bætzt nýir kraftar
og aukin reynsla, var flutningur
verksins tæplega fram borinn af
þeim eldmóði, sem þá Túlkun
verksins var samt í mörgu tillíti 1
góð og á breiðum grundvelli ágæt.
Tónleikar þessir voru sem heild
jafnir og ánægjulegir.
William Strickland hefur stjórn
að hljóm'Sveitinní á því starfstíma-
bili, sem nú er liðið, og lætur nú,
af því starfi. Á sínum starfstímaj
hefur hann margt vel gert, og berj
einnig að gefa því verðskuldaðan j
gaum, þótt á hinn bóginn hafi ým-|
islegt máske betur cnátt fara. Þá
mætti einnig nokkuð af því læra
fyrir þá aðila, sem hlut eiga að
máli.
Kammer-
tónleikar
Poul Birkelund-kvartettinn hélt
tónleika á veguni Tónlistarfélags-
ins í Austurba-i' b 28. maís
■s. 1. Hljóðfæraskipui. .. var þann-;
ig: Poul Bjrkelund flauta, Arne,
Karecki fiðla, Hermann Holm:
Andersen viola, Alf Petorsen ceiloi
og fimmti maðurinn Evvjnd Möll-1
er píanólcikari.
Allt eru þetta starfandi menni
hver á sínum vettvangi, bæði sem
,,kammermúsikerar“ og einleikar-
ar með hljómsveitum. Poul Birke-
lund flautuleikari, sem kvartettinn
er kenndur við, er sá þeirra félag-
anna, sem dregur óskipta athygli
að flautunni, að hinum ólöstuðum,
Hin sterku og persónulegu tök
hans á þessu litla og granna hljóð-
færi eru undraverð.
Tónmyndun hans er mjúk, en
þó föst og þol hans í hinum
lengstu og stærstu „cantilenum“
virðist engum takmörkunum háð.
Efnjsval þessara tónleika var
bæði vel og smekklega samsett.
Kvartett í g-moll eftir Mozart
fyrir píanó og strengi er unaðs
legt verk og í síðnstn kafla þr.is
eru fólgin hrein auðsefi í tónum
Samspil þeirra félaganna var
þar svo til lýtalaust og nákvæmt,
en píanóleikarinn var helzt til
fasthe.ntur að sínum hluta. Afturj
á móti var lúlkun þeirra á tríói j
fyrir fiðlu, celio og píanó eftir J j
H«' 1 - frábærlega falleg.
Serenata op. 25 eftir Beethov»tn
fyTir flautu, fiðlu og víólu er LÍU
þefckt ve.rk þesstt meistara, -V'.
þeim mun falleara Meðferð b:e
ntetinin«/»»tiu i. þessn íjaiíllieyrRa
verki var snilldarleg. IækaverkiB á \
efnisskránni var kvartett fyrir
flautu og strengj eftir Mozart, og
reyndi þar sem fyrr mikið á flautu
leikarann, en þar sýndi hann
dæmafátt þol og spennu í „Adagio“
einjeikskafla með „pizzicato" að-
stoð strengjanna.
Það, sem gerir kammermúsik
jafn aðlaðandi, sem hún svo oft
er, er það, hversu miklir möguleik-
ar og fjölbreytni eru tiltæk, og
það með einungis fimm ldjóðfær-
um. Svo ólík sem flauta, píanó og
strengir eru innbyrðis má opna
nýja heima rneð því einungis að
hreyta um hljóðfæraskipan.
Þetla gerðu þcir fimmmenning-
nrnir í rlkum raœli á þessum tón-
ieikum og hafi þeir þökk fyrir
'•nx-gjttlega kvöldstund.
Píanó-
tonleikar
ÞaJ er jkki venjulegt, að burt-
famrpibiísnc.maindi f.rá Tónlistar-
tfcólanuii! í Reykjavik fcveði sér
Framhald á bls. 23.
TÍMINN, laugardaginn 1. júní 1963 —
15