Alþýðublaðið - 07.05.1941, Blaðsíða 3

MÍÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 1941.
*-------- ILÞÝBUBLAÐIÐ -------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Sfmar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
Bon (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
<>------------------------------------s--♦
Móðummhyggja Árna frá Múla.
ALÞVÐUBLAÐIÐ
Iveitipurðii oi bannið við pvi að baka
kðknr i branðgerðarhnsunnm.
\ ------♦---
Samtal við Guðmund R. Oddsson forstjóra
ITT HELZTA umræðuefni húsmæðra hefir verið und-
anfarna daga fyrirskipun ríkisstjórnarinnar til brauð-
gerðarhúsanna um að hætta að baka kökur og takmarka
brauðbakstur.
Þetta breytir töluvert 'heimilisháttum frá því, sem áð-
ur var — og eins og gefur að skilja skapar það alveg ný
viðhorf fyrir brauðgerðarhúsin. Af þessu tilefni hafði Al-
þýðublaðið í morgun samtal við Guðmund R. Oddsson for-
stjóra Alþýðubrauðgerðarinnar.
Sem dgemi um þetta sleifiarliag
AÐ ihefir lengi verið Ijóst,
að miargir ráðamenn Sjálf-
stæði'sfl'Okksins ihöfðu mikið dá-
læti á ýmsUm forsprökkum kom-
múnista, iað vístu ekki vegua mál-
efnisins, heldur vpgna hins, að
þei'r vitdu nota kommúnista til
þess að kljúfa a'lþ'ýðusamtöki'n,
á .þann hátt að eitra hUigi manna
gegn AlþýðufJokknum. Þetta dá-
læti óx um allian helmiing þegar
einræðisherrarnir, Hitler og Sta>o
lin, gerðu með sér vináttusamn-
ing þainn, er varð tiíl þess að
hleypa styrjöldi'nni af stað. Þá
urðu kairleikar nazista á komm-
únistaf'oriingjunum svo ábenau li,
að þeir gátu engum heiílskygnum
manni iiuliizit, enda tók blað kom-
múnásta brátt Upp máJsvörn fyrjr
b!óðvelidi nazismans.
, Pu'Hkomiið fósitbræðraiag virtist
vera komið á mflli forsprakka
þessara einræðis- og öfgaflokka,
en ei'gii mun mönnum þó almennt
hafa verið kunnugt uim, fyrr en í
gær, að viss hlUjti Sjálfstæðis-
flokksibs ætlaði kommúnista svd
náfcoimna sér, að bann teldi sig
vera fbieildri þeinia.
Þett a kann ■ sumum að fi'nnast
ótrúiegt, en Árni frá Múla hefir
tekfið af Um þetta al'lan vafa,
með giei'n, sem hann riitar í 'Vís'i í
gær og nefai&t „Réttur fdreMr-
annia“. KailliarÁrni kommúnistara
ým/ist „börn“ eða „krakka“, sem
foreldrarwir eiiniir hafi átt rétt á
að refsa, en svo hafi Bretar kom-
ið gagnstætt öilum forelidirarétti
og siðvenju og tekið sér foreidira-
valid yfir blessUðum krökkunum.
Þetta má nokkuð til sanns veg-
ar fæna. Kommúnistarair þrifast
bezt í rangláfu þjóðski'pullagi
auðvalidsins, sem Sjálfstiæðis-
flokkurinn hefir tekið að sér að
verja :af ölilu afli. Sjálfstæðis-
flokkurinn er þess vegna einskon-
ar útungunarvéil: á kommúni'stum,
og fyrst Árni frá Múla vill endi-
legia fyrir hönd SjálfstæðisfJokks-
ins igangast við foreMri koimm-
ún'isfa, er ekki vert jað deila neitt
við hann Um þiað. Menn geta séð
(hann í landa fifflan af móðurum-
hyggju bænunnar, safna öUlum
blessuðum kommúndstaiungunum
umdir sína breiðu vængi, til þess
að verja þá gegn öfflu illiu. En
svo gerast ungarni'r ódælir, unga-
mammia vil! ekki agia þá, og allt
iendir í tu,‘pipr|eil3in í hænsnahús’iinu.
Myndi' þá ekki hið nýja „barna-
vernidarráð“ hænsnahússitns, með
sínu sjálftékna validi, sem
enginn anniar ræður yfir,
jkioma, taka fioreMrairéftinn af
Ungam'ömmu, sem ekfci viill ala
Upp ungania sína og reyna ei'tt-
hvað að siða þá? t
Ami frá Múia ætti að vita, að
þiegar börain e'ru vanbirt, tekur
bamiaveraidarráð’ið völdin af for-
eldranum. Þetta kiann oft að vera
sárt, þóað barnaveradarráðið telji J
það nauðsynllegt. Og fyrst Árni j
frá Múla, sem enigiinm nei'tar Um
ágæta hæfi'Ieika, befir neiitað að
allia „kommúnistabömin‘‘ sín, sem
hanm kaaiar, sómasiamlega upp,
igaí: hiann þá átt von á öðru en
því, að þiau yrðu af , honium
fekdn?
Nú beimfar Árni frá Múlla ung-
ana sína heim afitUr og Jöfar bót
og betrun með uppelidið, og vill
Ailþýðublaðið á engan hátt draga
þessa- hUigarfarsbneytingu í efa.
Þó verður ekki hjá því komizt,
að mimnia á það, að þegar „heim-
ilisréttur“ hafði dænit komrnún-
dstana nýlega í væga refsingu
fyrir afbrot, er gat Jjeiitt til stórrar
skerðinigar á freljsi állrar þjóðar-
inmar, þá svívirtu bllöð Sjálf-
stæðisflokksiins rétti'nn, sem dóm-
inn 'dæmdi. Þá var ekki taláð Um
að óþægu „böraunum“ þyrfti að
nefsa. :
Annars er sjálfsag't að fagna
því, þegar blöð Sjálfstæðismanna
gerast verðir riitfrelsisins, en
vegna lýðræði’sbugs j óniarinn air
væri, æskilegra að þessi frelsisást
þessaria blaða væri ekki eingömgU
í því fólgin, að heimtia ritfrelsi
til þess að svívirða lýðræðisöflin,
en ihlífa eijnræðinu. Er í þessu
sambianidi rétt að minna Árna frá
MúXa á, að hér kom út bók á
í&lenzku eftiir mann að mafni W olf-
«
gang Lamghoff, oig hét húm „1
famgabúðum“. Höfuniurinn hafði
(dválið í fiangabúðum Hi'tlers eitt
ár saimfíeytt og siagði hfepurs-
láust frá reynslu sinni af þeirri
prí.sUnd. Bók þessi var bönnuð
eftir kröfiu þýzJca sendihe!nrans
hér.
Þetta var áðúr eai fsland var
hertekið.
Bliöð S j álf stæðisf lokk sins
þögðU við þessu. Þá fylltust þaU
engri vanidlætimglu yfir þessari
skerðihgu á ritfnelsmu, enda vár
bókin ádeila á ma'zismann.
Sei'mna heimf'uðu blöð Sjálf-
sfæðismanna ritfrelsiið tekið af
Alþýðublaðinu vegnn þess; a.ð
bað sagði' sannleikann Um naz-
ismann. Svonia hefiir þeirra fram-
koma verið í þessU máli. Þau
hafia heim'tað fullt riitfrelsi fyri r
áróður naziismláins, en viljað
bannia alla sókn gegn honum, og
nú, þegár þiau loks vegna nær-
vera Bretans hiafa skifit nokkuð
Uim tón, heimta þau að Þjóðvilj-
i'nin fái að hialda áfram þeirra
fyrra starfi í þágu nazismlans,
svo áróðurinn fyriir bióðveblimi
falli ekki' niður.
Aiþýðublaðið- hefdr hins vegar
haldið síraum fyrri skoðunum,
sem það hafði áður en Bretar
fcomU hi'ngað tiil Iiands og mun
fagna yfir silnnaskiftium bl'aða
Sj álf stæð i sfliokk sin:s, ef. gera
miætti ráð fyrir að þau yrðu ein-
hvern tíma af heilium huig, en
annars samhryggjast Árna frá
Múlái í móðursojg hians yfir him-
Hamn sagði:
„Þegar iskömmtun miatvara
byrjaði, fenigiu brauðgerðarbúsin
ákveðið vöramagn. Fengu þiau
90% af því hveiti, er þiau notuðu
á áriínu 1938 (á samia tíma) Og
80% af þeim sykri, er þiau notuðu
þá.
Þetta l'ækkiaði síðar niður í
85% af hveiti'nu og 75°/ö af sykri.
er þau notuðu þá.
Þegar Ilamdiö var heraumið fyr-
ilr ári' siðan og fólfci fjöigaði
mjöig í landinU vair skammturinn
hækkaðUr nokkuð, eða upp í
110% afi magninu 1938.
Þetta reynidi'st mjiög fljótt alls
efcki nóg og var skammtUírimn
fjótlega hækkaður upp í 130%,
bvað sykUrinm snerti og hveitið
(upp í 125%, miðað við árið 1938,
eims og' áður. Þessi skömmtun
til brauðLgerðairhúsanna teyndist
þolanleg og hún hélst, fjiar fil
fiyrir tæpum hálfium mánuði, að
okkúr var til'kynt ailveg fyrirvara-
laúst iað skammturinn yrði mink-
aður svo mifcið, að viö mættum
ekki taka meitt annað en sfeömmt-
unarvöxur. Var sú ástæða færð
fram, að hveiíi væri ekfei til í
landinu nemia af mjög sbornum
skammti.“
— Hvemig stendur á þ'ví að
Alþýðuhrauðgerbi'n hefiir ekki
b'irgt sig. Upp af þiessum vöram?
„Þegar silglingar byrjuðu vest-
ur um haf var stofnaðuir hélr
fiél'agsskiapuir, eða hrimguir um inn-
fhitning á matvöraim að vestan.
Var hri'nguriwn nefndter hinte á-
feröarfalilega nafni’ „Innkaupa-
samtiandið“, en það er félagssfcap
ter heilldsalia hér í Reykjavík, sem
áðter böfðu innflutnihg á mat-
vörtem nreð hönldtem. Áuk þess
starfiar Sambiand íslienzkra sam-
viin'ntefé'iaga að þesste — og báð-
ilr þessi'r bringir bafia einkalleyfi
á þesstem innflutningi.
Af þesistem sökum var AI-
þýðtebrateðgerðitani gert. ók’eyftað
að balda uppi frjálsri verzlun
við Amerík'u — og varð hún
því að kaupa af þessu sambandi
eða S. í. S.
— Flitetti Alþ ýðubr auðger ðin
s'jálf itan vörar sínar?
„Að mestu lieyti gerðum við
það, en þegar bneytitegita varð
tarðum við að snúa okkwr til
InnkaUpasambandsitas eða’ S. Í.'S.
en síðan fyrir áramót hefir ekki
verið hægt að fá hveiti hjá Inn-
kaupasamban ditaiu eða S. í. S.,
nema svo lítið, að það befiir rétt
dugað miKli skipiaferða. Þess
um misil'ukkuðu kommúnistaböm-
tttn. j i ...j 1 '
vegna er það, að nú þegar
„Katla“ hætti filiutniingum fyrir
páskana, en hún átti að fara
vestter og saekjia hveiti, þá urð-
tem við uppiskroppia með hveiti,
eins og aðrir, þvi að það var
aðeins örlítið af hveiti, sem fcom
með „Dettifossi“.
— Hvað telter þú að hafi vald-
ið því, að ríkisstjórnin og skömt-
tenarnefnd’ita fyltgdust efcki betur
með þvi, hvað miikið var til af
þesstem vöram í lanidinu?
„Eg verð að játla,' að ég skili
þlað ekki'. Ég taLdi víst að (á
hverjum tíma væra tíl hjá skömt-
unarnefmd ríkisámis skýrslur tem
vöitebirgðir, og að séð yrði svo
Mm að ekki yrði vöraþurð und-
ir eins, þó að ei'ttbvað óhapp
kæmi fyrir.
Þetta er hinsvegar í samræmi
við anniaið, því að fólk veit að
ekkert hefir vérið gert til þiess
að birgja llandið tepp af vörum.
og fyrirhyggjiuleysi má geta þess,
að hér væri mú syklurþurð, ef
finska syktersfcipið hefði ekfci
ptrandað í Skerjafirði. — Sjá all-
ir á þesste dæmi hvað mi'kið fyr-
irhyggjiuleysi hefir verið tem
þessa hltetí. Anniað dærni skal
ég nefna lum fyrirhyggjulieysið:
Selfosis kom hinigað í gær frá
Ameríklu. Hann var ekki farinn
að vestan, pegar það var vitað,
■að hér mymdi verða þurð á kom-
vörum. En hann kom hingað
hlaðinn af timbri.“
— Hvaða áhrif hefir þetta á
framleiðslte bnauðgeröa'rhtestenna
yfirJeitt? -j
„Það hlýtuir að hafia þau áhrif,
að braluð stórhækká í verði, þar
sem engar kökur má framleiða,
en þær háfia boriö teppi stóran
KlUta af rekstterskostnaðí braiuð-
glerbarhúslanna.“
Ég befi heyrt, að brateðgerðar-
htes hafi sagt tepp einhverju aí
starfisfólfci sínte. Hefir Alþýðu-
brauðgerðim gert það?
„Alþýðubrauðgerðim hefjr eng-
tem ,sagt upp ennþá og mun
reyna að komast hjá því. Fólfcið
jmymdi' fara í aðra vimnu og það
myndi ef til vill reynast erfitt að
fiá pað aftter. Hins vegar e»
stiarfsfólk ofckiar farið að tafca
stemarfrí sín.“
Saltkjötið
ggeBBffsir éHfiBBBB fil piirllar.
HEIMILI, sem ætla að fá sér kúta eða hálftunnur til
sumarsins, þurfa að láta okkur vita bráðlega.
ÚTGERÐARMENN, VEGAVERKSTJÓRAR og aðrir,
er þurfa saltkjöt, sem verulegu nemur, pan'ti það
, hið fyrsta.
SENDUM á allar hafnir eftir því sem ferðir falla.
iiiliffil IsL SamvinoQlélap.
Sími 1080.
Sumardviil barna.
Á morgun, fimmtudag, kl. 2—4 og 5—7 mæti
framfærendur (eða umboðsmenn) 9—13 ára barna
(fæddra á árunum 1929—32 að báðum árunum
meðtöldum), er sótt hafa um sumardvöl. Læknis-
skoðun fer fram daglega, stúlkur kl. 3—4, drengir
kl. 6—7.
FR AMKV ÆMD ANEFNDIN.
— ÚTBREIÐIÐ ALÞÝÐUBLABIB