Alþýðublaðið - 23.09.1941, Blaðsíða 2

HIÐ ÍSLENZKA FORNRITAFÉLAG:
Snorrl Sturlnsons
Heimskringla I
með 8 rayiidum og 4 uppdra tum.
BJARNI AÐALBJARNARSON
gaf út, kom út i cðag.
Verð: 13,50 heft og kr. 26,00 í skinnbandl.
Fæst hjá bóksölum.
Bókaverzlun
Sigfúsar Eymimdsonar.
Fyrsti skemmtifundur haustsins verður haldinn í Odd-
felíowhöllinni fimmtudáginn 25. september kl. 8,30 síðd.
Árni Jónsson frá Múla heldur erindi: Bretland, eins
og það kom mér fyrir sjónir.
DANS til klukkan 1 eftir miðnætti.
Félagsskírteini á kr. 10,00 fást hjá gjaldkera félagsins,
John Lindsay, Austurstræti 14, en aðgöngumiðar fyrir
gesti félagsmanna fást í Bókaverzlun Snæbjarnar Jóns-
sonar, Austurstræti 4, og Snyrtistofunni „Edina“, Pósthús-
stræti 13, og kosta 2 krónur.
skriðdekavekan
Framhald af 1. síðu
Stalin og sá næsti nafnið Vo-
rosjilov.
Fnegnir frá austurvígstöðvun-
Jim í morgiun herma, að barfzt
sé af sömu heift og áður norðan
frá Leningrad og suður aö
Svartahafi. Gera þýzkar flugvél-
ar nú látlausar steypiárásir á
vígstöðvar Rússa við Leningrad,
en ekki er sjáanlegt að þjóðverj-
ALÞYÐUBLAÐIO
um hafi þrátt fyrfr það orðið
neitt verulegt ágengt á þeim slóð-
um.
Fyrir austan Kiev segja Þjóð-
verjar, að hnngurinn sé stöð-
ugt að þrengjast Um hina inni
króuðiu, rússnesku heri. ViðPolt-
ava segjast Rússar gera hörði
gagnáhlaup, en Þjóðverjar telja
sig ekki eiga eftir nema 60 km.
vegariengd til Chavrkoþ á þeim
vígstöövum.
Rússar halda áfram stöðugum
gagnáhlaupum á miðvígstöðvun-
um niprðaustur og suðaiustur af
Smolensk og er það nú staðfest
af brezka h Irðamanninum 'og
þingmanninum Vernon Bartlett,
sem staddur ér á 'þess'um víg-
stöðvum, að Rússar hafí sótt
allmikið fnam, eða rúma 30 km.,
síðan gagnáhlaup þeirra byrjaði
þar.
ímmm ftðlsknm feer-
Ilntniíiga8k!piim sökkt
Brezka flotamálaráðuneytið
tilkynnir, að brezkir kafbátar
hafi síðastliðinn fimmtudag
skctið í kaf tvö ítölsk stór her-
flutningaskip suður í Miðjarð-
arhafi á leið til Libyu. Var
annað þeirra um 24 þús. smál.,
en hitt um 20 þús. smál.
Stndentafél. Seykja-
vfknr helðnr ínnd
n siðferðlsmálin
STÖDENTAFÉLAG.
REYKJAVÍKUR boðar til
almenns stúdentafundar n.k.
fimmtudag um siðferðismál.
Fundurinn verður haldinn í
stærsta fyrirlestrasal Háskól-
ans og hefst kl. 8V2 e. h. Frum-
mælandi verður dr. Broddi Jó-
hannesson.
Kvennadeild
Slysavarnafélagsins í Hafnar-
firði heldur fund í kvöld á Strand-
götu 19.
Aftðknrnar I Oslo.
ÍLT ÁNARI fréttir af aftökun-
um í Noregi hafa nú bor-
izt frá Boston.
Þeir Tangen, forseti norska
Alþýðusambandsins, og Han-
steen höfðu verið kallaðir fyrir
Terboven, landstjóra Hitlers,
út af kröfum, sem Alþýðusam-
bandið norska hafði sett fram.
Terboven hafði í hótunum við
þá báða, einkum Hansteen.
Þann 7. sept. s.l. hófst svo-
kallað ,,mjólkurverkfall.“ Út af
verkfallinu héldu . fulltrúar
verkalýðsins fund með sér. —
ÞRIÐJUDAG 23. SEPT. 1941
Daginn eftir voru Vikström og
Hansteen ásamt fjölda verka-
manna teknir fastir, snemma
morguns.
Kl. 3 um daginn voru þeir
leiddir fyrir rétt í Viktoriater-
asse, þar sem yfirmaður Ge-
stapo dæmdi þá til dauða og.
voru þeir skotnir tveim klukku
tímum seinna, eða kl. 5.
/ Um kl. 7 voru vandamönnum
þeirra afhent persónuskilríki
þehrra og tilkynnt um leið að
búið væri að skjóta þá, en rétt
áður hafði Oslóarútvarpið birt
dauðadómana og skýrt frá, að ’
búið væri að framkvæma þá.
Sendisveinar
Duglegir sendisveinar óskast.
Upplýsingar á Skólavörðustíg 12.
'„kauþfé!acjH&
r
TlipsiDfs til sauðfjáreigenda.
Að gefnu tilefni er alvarlega brýnt fyrir sauð-
fjáreigendum hér í umdæminu, að samkvæmt
60. gr. lögreglusamþyktarinnar mega sauðkind-
ur ekki ganga lausar á götum bæjarins né ann-
arsstaðar innan lögsagnarumdæmisins, nema mað-
ur fylgi til að gæta þeirra eða að þær séu í ör-
uggri vöjzIu. Ef út af þessu er brugðið varðar
það eiganda sektum, og ennfremur greiði hann
allan kostnað við handsömun og varðveizlu kind-
anna, sem verða seldar tii lúkningar kostnaði, þess-
um, ef eigandi greiðir hann ekki eða hirðir þær.
L^greglustjórinn í Reykjavik, 22. sept. 1941.
Agnar Kofoed-Hansen.
Ragnar Jóhannesson;
Snorri Sturlnson
.... o.
1241 22. septesfife©r 1941
—----♦----
AT var eitt kvöld, at
Sniorri sat í laugiu, at tal-
át var um höfðingja; sögðumienn
at þá var enginn höfðingi sem
Sniorri, en þó mátti engi höfð-
ingi keppa við hann fyrir sak-
ir mægða þeirra, e? hann átti-
SniO'iri sannaði þat, at mágar
hans væru eigi smámenni. Sturla
Bárðasrson hafði haldit vörð yfir
lauginni yok leiddi hann Snorra
heim. Hann skaut fram stöfcu
þessi, svá at Snorri heyrði:
Eigut áþekkt mægi
orðvitr sem gat forðum
— ójafnaðr gefsk jafnan
illa — Hleiðrar stillitr“.
Þegar Sturla Bárðarson kvað
visu þessa stóð ríki Snorra Stiurlu
sonair með mikfum blóma. Hann
hafði mikil mannaforráð bæði á
Vesturlandi og Norðurlandi og
hann átti mörg áuðlug og glæsi-
leg höfuðból. Hann kvæntist á
unga aldri til fjár, Herdísi, dótt-
ur Bersa prests hins auðga á
Borg, og fékk með henni mik-
inn auð. Þau skildu eftir skamm-
ár samvistir, og síðar gerði hann
helmingafél ag við auðugustu
ktonu á Iséandi, Ilallveigu prms-
dóttur, ekkju Bjarnar Þorvalds-
sionar Gissurarsonar. Og þá vom
mágar hans engin smámenni, eins
og Snorri „sa‘nnaði“ í lauginni
í Reykholti, því að hann var í
tengdum við • voldugustu Aiöfð-
ingjaætlir landsins, Vatnsfirðinga
Ásbirninga og Haukdæli. Þor-
valdi Snorrasyni Vatnsfirðinigj,
þeim er frægastur varð íyrir hið
ódriengilega víg Hrafns Svein-
bjarnársonar á Eyri (1213), gifti
Snorri Þórdísi dóttur sína. Hall-
bem dóttiur sína hafði Snorri gef-
ið Árna óreiðu Magnússyni í
Brautarholti, en þau skildu, og
fékk Kolbeinn ungi heranar síðar.
En skömm var sambúð þeirra,
I aðeins eití ár, og virðist Hallbera
' hafa verið furðu ófarsæl í hjóna-
böndum sínum. Loks var „ygli-
brún“ Haukdælaæt arinnar, Giss-
ur Þorvaldsson, kvæntur Ing'i-
björgu Snorradóttur. En eininig
þau skildu.
Og sv'O fór, að óheillagrunUr
Sturiu Bárðarsonar rættist.
Tengdasynir Snorra urðu honum
til Htillarr giftu. Kolbeinn ungi
varð honum óþægur ljár í þúfu
og för með ójöfnuði á hend'ur
honum eins og fleirum, og þeir
Gissur báðir voru drjúgir við að
kvista niður ættmeið Sturlung-
anna. Og loks varð Gissur Þor-
valdssion honum að bana á ó-
drengilegan hátt, nóttina milli 22.
. og 23. september 1241.
Gissur Þorvaldsson hinn fríði
og glæsilegi höfðiiigi, rak efíndi
skuggalegra’ afla þessa septem-
bemött, er hann „greiddi ferð
um Reykholtsda],“ í skjóli haiust-
húmsins til þess að fara að
Sniorra Sturlusyni á laun. Fyrst
og friemst var það metorðagirnd
hans sjálfs, sem knúði harin á-
fram, þessi taumlaUsa valdafýsn,
— draumurinn um að sjá sig'
mestan mann á íslandi, Umvafinn
völdum, virðinguim og fögrum
veizlum. En svo hafði honum
fyrir skömmu borizt bréf frá sjélf
um einvaldsherra Nonegs, Hákoni
Hákonarsyni. Hafði Árni óreiða,
fyrverandi tengdasonur Snorra
foomið út með það, og stóð þar
á, að Gissur skyldi láta Snorra
utan fara, en ditepa hann ella.
Snorri hafði farið frá Noregi í
forboði konungs og kallaði Há-
kion hann því landráðamann við
sig. En sjálfsagt mun það og
hafa búið undir reiði konungs,
að homum hefir þótt Snorri reka
erindi sín slælega úti hér.
Gissuri var fengur í því að
ryðja jafnmiklum höfðingja og
Sraorra úr vegi sí'num, og kon-
ungsvaldið var honium nauðsyn-
legt að hafa áð bakhjalli. Því
að þótt Gissur h’afi fyrst og
fremst óskað þess að vera einn
og óháðúr ditott’nari yfir íslandi,
hafði hann ekki nægilegt traust
að baki sér. Hæsta tignin, sem
hann gat gerf sér vonir um, var
að verða leppur eriendskioniungs-
valds á ísiandi. — jarf Hákionar
Hákionarsonar. Og metiorðagirnd
hans knúði hann til að ,taka þiann
kost.
Þá ýtti og erfðamél bróður-
sona Gissurar, Klængs og Orms
Bjarrjasona, undir hann. Hallveig
móðir þeirra hafði andazt um
surr arið, og Snorri reynzt mjtög
ósanngjarn í skiptumum. Kærðu
þeir því mál sín fyrir Gissuri,
föðurbróður sínum.
Gissur gat vænzt þess, að eigi
mundi verða< skellegg vörn fyn-
ir. þa r seni S’norri var. 800111
haföi oft sýnt það, t. d. í dei lu-
unni við Stuirlu Sighvatsson, bróð
ui’sion sinn, að haen var ekki
jaf 1 skjótur til harðræða og bar-
daga iog flestii aðrir höfðingjar
Sturinfngaaldarinniar. Homum var
ekki lagið að beita óvini sína
fantatökum, láta hahdhöggva þá
eða meiða, eins og samtímahöfö-
ingjar gerðu þrásinnis. Líklegt er
að þeim, sem sanngrónastir voru
hugsunarhætti grimin^darsieggj-
anna, hafi þótt þetta nokkur ljóð-
ur á ráði Snorra. Á það bendir
draumvísan:
„Seggr sparir sverði at höggva,.
snjóhvítt er blóð at líta,“ .o.s.frv.
Myrkvaveririn geugu Gissuri a'ð
óskum nóttina eftir Máritíusmessu
Hann otg lið hans kom ,óvör-
um í Reykholt og brutu upp
svefniskemuiu Snorra. Hann hljóp
í kjiallara undir húsUm. Þeir Giss-
ur ginntu pitest Snorra með lyg-
um til að segja til hans. Geugu
þeir í kjallaranu. Símon kuútur
I