Alþýðublaðið - 19.05.1942, Blaðsíða 5

jyLfry&UBLAPHE*
5
Er eiturgasstríð í aðsigi?
Viðtal við Dr. Kari Kroner, sem
tók þátt í mörgum eiturgas-
orustum i siðustu heimsstyrjðld.
ÞAÐ vakti 'hér eins og axmarsstaðar mikla athygli, að
Winston Churchill minntist í síðustu útvarpsræðu
sinni á þann möguleika, að eiturgashernaður yrði hafinn af
Þjóðverjum og þá vitanlega svarað í sömu mynt af Banda-
niönnum.
í tilefni af þessum ummælum og því umtali, sem þau hafa
yakið, sneri Alþýðublaðið sér til Dr. Karl Kroner, hins þekkta
læknis, sem því var kunnugt um, að 'hefir mikil kynni af eitur-
gashernaði, meðal annars var með í mörgum eiturgasorrustum í
síðustu heimstyrjöld, og spurði hann um álit hans á möguleikum
eiturgashemaðar í þessu stríði.
Dr. Kroner varð góðfaslega
við þeirri ósk blaðsins, að svara
nokkrum spurningum þess um
þetta efni, og fara spumingam-
ar og svör hans hér á eftir:
Bnginii gashnrnadnr
I stríðina i&ingað til.
— Hvað haldið þér um mögu-
leikann á því, að gashemaðux
verði tékinn upp í þvi stríði,
sem nú stendur, og hvað getið
þér sagt okkur um eitugásnotk-
un í ófriðinum hingað til?
— Um það get ég ekki sagt
mikið, svaraði Dr. Kroner, því
að eiturgas hefir yfirleitt ekki
verið notað í þessu stríði enn,
svo vitað sé. Allar staðhæfing-
ar eða ásakanir um eiturgas-
notkun, sem hver ófriðaraðilinn
um sig hefir öðru hvom verið að
koma með í garð hins, hafa
reynst vera á misskilningi
byggðar eða hreinar blekkingar.
Þannig var því t. d. haldið fram,
að Pólverjar hefðu skotið gas-
sprengjum í september 1939. En
það er ekki rétt. Ekkert annað
hefir sannast en það, að Pólverj-
ar áttu, eins og vitanlega allar
ófriðarþjóðirnar, birgðir af gas-
sprengjum, og að þýzkir her-
menn, sem voru að flytja slík-
ar birgðir burt, eftir að þær
voru fallnar Þjóðverjum í hend-
ur, urðu fyrír gaseitrun af slysi
einu. f>á var því og haldið fram
af lækni í Móntevideo eftir sjó-
orrustuna í mynni La Plata-
fljófens, að skoiið hefði verið
með gasi á „Graf Spee“. Það
er vitanlega ekkert annað en
vitleysa. í sjóorustum hafa gas-
sprengjur yfirleitt aldrei verið
nptaðar. Gassprengjur geta ekki
unnið á hinum þykku stálplöt-
um utan á herskipunum. Þær
myndu springa á þeim án þess
að hafa nokkur tilætluð áhrif.
Á ,Graf Spee‘ hefir feersýnilega
aðeins verið um að ræða eitrun
af köfnunarefnisoxyd eða kol-
amonoxyd, sem getur myndazt
við allar sprengingar í lokuðu
rúmi. — Sennilega er það einnig
| rangt', sem sagt var, að Þjóð-
verjar hefðu notað gas suður á
Krím fyrir á að gizka einum
mánuði. í stuttu máli: Það má
segja, að í þessu stríði hafi gas
ekki verið notað — þvert á móti
því, sem gert var í stríðinu 1914
—1918.
Gashernaðarinn i síð-
nstn heimsstyrjðld.
— En hvernig stendur þá á
því, að. gas hefir ekki verið not-
að í þessu stríði?
— Það er áreiðanlega ekki af
neinni dyggð, að það hefir ekki
veríð gert, heldur vegna hins,
að hersböfðingjamir hafa ekki
gert sér vonir. um neinn úrslíta-
árangur af gashernaði. Sá ár-
angur, sem í fyrstu náðist með
gasnotkuninni í síðasta stríði,
byggðist alveg á því, hve óvænt
hún kom þeim ófriðaraðilanum,
sem seinni varð til þess, að grípa
til þessa vopns, og hve gersam-
lega óviðbúinn hann var, að
verjast því. Þegar báðjr aðilar
voru farnir að nota eiturgas og
höfðu lært að koma við vörn-
um gegn því, hættu eiturgas-
árásirnar að vera eins ægilegar
og þær höfðu verið í upphafi.
Fyrir hermennina í skotgröfun-
um voru þær eftir það ekkert
verri en venjuleg skothríð. Og
út af því brá aðeins, þegar tekn-
ar voru í notkun nýjar gasteg-
undir, sem gasgrímurnar reynd-
ust ekki nægileg vörn gegn. í
rauninni var þar þó ekki um
gas að ræða, heldur um úðaðan
olíukenndan vökva, sem særir
hörundið mjög kvalafullum og
seingrónum sárum; og hvorki
venjulegur fatnaður né her-
mannabúningarnir .reyndust
nein vörn gegn honum. En nokít
ur úrslitaáhrif hafði notkun
hans ekki heldur. Það var ekki
nema tiltÖlulega lítill hluti
hermannanna, sem beið bana
eða varð óvígfær við gasárás-
imar. í samanburði við ýms nú-
tíma sprengiefni, sem notuð eru
bæði af flugvélum og skriðdrek-
um með hryllilegum árangri,
mætti því með nokkrum rétti
segja, að gasið sé tiltölulega
meinlaust vopn, svo andstyggi-
legt, sem það er. Og mjög senni-
lega er það fjTSt og fremst þess-
vegna, að ekki hefir verið gripið
til þess enn í þessu stríði.
Sky ndilegar gasárás*
ir ekki útilokadar.
Dr. Karl Kroner.
er mjög vel hugsanlegt, að gas-
árásir verði skyndilega gerðar
á einhverju takmörkuðu svæði
vígstöðvanna í sambandi við
tilraunir til þess að brjótast í
gegn um vamarlinu andstæð-
ingsins. Hugsanlegt er einnig, að
búið sé að finna upp einhverjar
nýjar tegundir af eiturgasi, sem
érfitt eða ómögulegt væri að
verjast með hinum gömlu gas-
vömum. Mjög sennilegt er það
að vísu ekki. Af vissum eðlis-
fræðislegs.im og efnafræðisleg-
um ástæðum eru menn tregir til
að trúa, að slík efni séu til.
Hin^að til er að minnsta kosti
ekki vitað um neinar tilraunir,
sem sýnt hafi fram á slíka
möguleika. En með öllu óhugsan
legir geta þeir þó ekki talizt.
Mesta liættan: Gas~
árásir úv loftl á
borgfr.
— Hvaða gagnráðstafanir
haldið þér, að gerðar myndu
verða, ef annar ófriðaraðilinn
skyldi, þrátt fyrir allt, skyndi-
lega taka upp gashemað. Chur-
chill hefir þó varla komið með
hótun sína án þess að nokkuð
byggi á bak við hana.
— Það dettur mér heldia*
ekki í hug. Ég er ekki í neinum
efa um það, að öllum. viðbúnaði
Framh. á 6. síðu.
.— Eruð þér máske þeirrar
skoðunar, að gashernaður
verði yfirleitt ekki reyndur í
stríðinu?
— Það vil ég ekki segja. Það
Ef eiturgasstríð verður hafið
Heilsað upp á nýju ríkisstjórnma. — Ólafur er bros-
leitur — en Jakob breytist ekki. — Kann Magnús
Jónsson við sig? — Hvað heyrðu margir reeðu biskups
á stumudaginn?
Myndin sýnír brezkar konur búnar gasgrímum.
NÚ ER NÝJÁ ríkisstjómin teb-
in við völdum. Hún hefir
sjálf lýst yfir þvi, að hún geti ekki
„farið að framkvæma hugsjónir
SjáírstæðisfIokksins“ og fer vel á
því, enda er þetta bráðabirgða-
stjórn, sett á laggirnar til þess að
koma kjördæmamálinu í höfn. Má
því gera ráð fyrir að þessi stjórn
sitji rúmlega í þrjá mánuði.
IVIÉR FINNST alveg sjálfsagt að
ég heilsi upp á þessa nýju stjóm.
Ég gat ekki verið að því að taka í
hendina á Ólafi Thors í gærmorg-
un, 'enda var hann önnum kafinn
að taka í hendur manna í mið-
bænum, en þar fór hann hratt yfir
með hattinn aftur á hnakka og
brosleitur eins og vant er. Nú er
harui líka orðinn foi’sætisráðherra
og þó að hann geti ekki sem stend-
ur „framkvæmt hugsjónir Sjálf-
stæöisflokksins", þá er það alltaf
nokkuð að vera orðinn forsætis-
rá'ðherra.
ÞAÐ VARÐ svolítil breyting á
Ólafi við þetter ekki þó til hins
verra. Hann hefir verið dálítið
þunglamalegur undanfamar vik-
ur, enda hafa átoyggjur steðjað að
honum. Nú er þeim lokið. Þetta
er búið og gert. Hann hefir valið á
milli og það verður ekki aftur
tekið.
MAÓNÚS JÓNSSON, hinn nýi
atvinnumálaráðherra, var svolítið
feiminn þegar hann tók sér sæti í
ráðherrastólnum á laugardaginn.
Ég veit ekki hvort hann kaim við
sig í þessu ný-ja embætti, enda er
hann að minni hyggju miklu meiri
lista- og fraeðimaður en. stjórn-
I
málaþjarkari, þó að hann hafi nú
lent í þessu. Slíkir meim vilja lika
alltaf gera það bezta, sem hægt er,
en það gengur stundum erfiðlega.
í>að er umhverfið, sem ræður svo
miklu.
ÞÓ AÐ RÁÐHERRAR hafi mik-
ið að gera, og f alvöru talað, miklu
meira en almenringur gerir sér
grein fyrir, iþá hygg ég, að Magnús
Jónsson muni ekki forsóma hugð-
arefni sín. Hann getur það bók-
staflega ekki. Hann var mikið að
flýta sér þegar hann gekk í gær-
morgum um Kirkjustræti með
stóru skjalatöskuna undir hénd-
inni. Mér datt í hug: Hvort munu
vera í töskunni „skissur“, teikn-
ingar og „punktar“ í fræðirit eða
skjöl um atvinnumál. og síldar-
verksmiðjur.
EN JAKOB breytist ekkert. Ég
held að hanti myndi ekki breytast
þó að hann yrði ríkisstjóri. Ef
hann yrði vakinn einn morguninn
með tilkynningu úm að hann hefði
verið kosisnn ríkisstjóri í nótt, þá
myndi hann aðeins rísa upp og
segja: Þá það — og fara til Bessa-
staða. Menn, sem ganga hægt, eru
oftast nær crólegir hvað sem á
gengur. b A er alltaf einhver
óróleiki yfii Jónasi.
ÚN HVAÐ VERÐÚR bí Her-
maivni og Eysteini? Hermann ætl-
ar nú að taka upp lögfræðistörf.
Mun hann verða lögfræðingur hjé
Hilmari Stefánssyni í Búnaðar-
bankanum. Eysteinn ætlar að vera
starfsmaður Framsóknarflokksins,
fyrst um sinn til áramóta, en þá é
Framh. á 6. síðu.