Alþýðublaðið - 05.06.1942, Blaðsíða 5

Föstttdagur ó. júni 1942.
fkJLÞYfóU&LAgEtB
9
ÞAÐ er eitt af þeim furðu-
legu öfugmælum, sem
fcomið hafa fram í þessari styrj-
■old, að Þýzkaland, sem byggir
allt vaid sitt á landher, geti að-
eins unnið stríðið á sjó, og
Stóra-JBretLand, sem að miMu
leyti er sæveldi, geti aðeins brot
ið óvininn á bak aftur með vel
heppnaöri landgöngu. Meðal
þess, sem F.udoif Hess hefir sagt,
síöan hann kom til Engiands, er
það, að Hitler voni að hann geti
unnið stríðið með hafnbanni á
England fremur en með beinni
árás og William Shirer hefir
skýrt svo frá að sumarið 1940
hafi sér virzt svo sem enginn al-
vailegur imdirbúningur væri
undir innrás í England.
Árið 1917 voru Þjóðverjar
komnir mjög nærri því að vinna
fyrri heimsstyrjöldina með kaf-
bátahafnibanni þegar kafbátarn-
ir sökktu einu kaupfari af hverj-
um fjórum sem voru á leið til
hafna brezka heimsveldisins.
Árið 1941 var útlitið líkt um
tíma iþegar 480 000 tonnum var
sökkt á mánuði en það fór
langt fram úr því sem Englend-
ingar og Ameríkumenn gátu
f ramleitt á sama tíma af skipum.
1 fyrri heimsstyrjöldinni var
ástandið breytt á furðulega
skjótum tíma. Vorið 1917 var á-
standið svo alvarlegt, að við
örvæntingu lá. En sumarið 1918
voru nægileg skip til þess að
flytja bandamönnum vopn og
vistir.
Ráðstafanir bandamanna í því
skyni að standa af sér storminn
sumarið 1841 voru þó enn þá
merkilegri. Végna hnms Frakk-
lands féll öll byrðin á brezka
flotann, þar til Banaaríkin byrj-
uu að fylgja skipum um höfin.
Miðjarðarhafið, sem flotar
bandamanna héldu í fyrri heims
styrjöldinni, var árið 1941 raun-
verulega lokað kauj>skipasigl-
ingum lýræðisríkjanna. Hemám
Þjóðverja á Noregi, Danmörku,
HoIIandi og Belgíu, gerði það
nauðsynlegt, að draga að Bret-
landseyjum birgðir frá stöðum,
sem voru að minnsta kosti fimm
sinnum fjarlægari. Og auk kaf-
bátahættunnar var nú hættan
Hraði við skipasmiðai
Ameríkumenn byggja nú eins m'ikið 'af skipum og þeir geta og eins hratt og þeir geta. Til
þess að auka hraðann hafa skipasmiðir Bay City í Mitchigan tekið upp á því að byggja lítil
kafbátaveiðiskip á þann hátt a’) hafa skrokkinn á hvolfi, meðan hann er byggður. — Sjáenn-'
fremur aðra mynd neoar á síðunni.
SkipastélliDD «o sjóheroalDriDD.
við flugvélaárásir á siglinga-
leiðimar. Jafnyel þótt tekið sé
tillit til þeirrar nauðsynjar í
fyrri heimsstyrjöldinni, að færa
gríðarstórum her yfir á megin-
landinu vopn og vistir og full-
nægja þörfum ítaliu, verða að-
gerðir bandamannaflotans árið
1941 að teljast einn aðalþáttur-
inn í iþví að vinna sigur að lok-
um.
Nú er svo komið, að þrátt
fyrir kafbáta og lofthemað ó-
vinanna á. siglingaleiðunum, er
skipatjónið hvex-fandi lítið og
hefir engin úrslitaáhrif um sókn
eða vörn bandamamxa.
í upphafi si'íðsins hafði brezka
hexmsveldið til umráða kaup-
skipastól um 21 000 000 smálest-
Fliótbveefð skip.
Á efri myndinni sjáið þið, hvemig Ameríkumenn láta skips-
skrokkana vera á hvolfi, meðan þeir eru að smíða uann. Síð-
an er honum snúið við og haldið áfram með byggingu skips-
Lns, er það er komið á réttan kjöl.
ir að bui’ðannagni. Við þetta
bættust hertekin þýzk, ítölsk og
finnsk skip, 530 000 smálestir
samtals, enn fremur skip, tekin
í höfnum Suður- og Norður-
Am.eríku samtals 5500 000 smá-
lestir, en sum þeirra höfðu verið
gerð ónothæf vegna skemmdar-
starfsemi. Frá hernumdu lönd-
unum bættust við S 100 000
smálestir. Á fyrstu tveim árum
styrjaldarinnar er álitið að í
brezkum skipasmiðastöðvum
hafi verið byggð kaupskip sam-
tals 1 500 000 smálestir.
Kaupskipafloti Bandaríkj
anna nam í byrjun stríðsins
8 900 000 smálestum. Mikið af
þeim skipum hefir verið skráð
til Bretlands, en áreiðanlega
hefir verið smíðað í skarðið.
Milli átta og níu milljónir smá-
lestir verður að draga frá vegna
þess, sem sökkt hefir verið, en
þá erú eftir um 33 000 000 smá-
lestir, sem nú eni til.
Á þessu ári, sem er að líða,
hafa Bandaríkin ráðgert að
bæta vi'ð skipastól sinn 8 millj.
smálestum og 12 millj. árið 1942.
en á þessu ári hefir Kanada ráð-
gert að byggja 1 000 000 smá-
lestir. Brezkar skiþasmíðastöðv-
ar hafa sett sér það markmið, að
byggja árlega skip samtals 1
millj. 350 þús. smálestir að
burðarmagni. Árið 1941 var
þessum árangri þó ekki náð, og
var það að miklu leyti því að
kemna, að skipasmíðastöðvar_.ar
voru önnum kafnar við við-
viðgerðir skipa, sem óvinirnir
höfðu skemmt.
Ef möndulveldin ætla að
keppa við skipaframleiðsluna
með eyðileggingarstarfi sínu,
verða þáu að sökkva árlega
kaupskipum samtais 10 000 000
smálestir aö burðarmagni eða
nærri þvi 200 000 smálestír á
viku, en það er miklu meira en
sökkt v&r fyrír bandamonnum
þegar mest' gékk á áriö 1941. En
þá var sökkt um 38 000 smálest-
um á viku.
Það er mjög erfitt að ákveða
neitt um skipastól möndulveld-
anna. Álitið er, að kaupskipa-
stóll Japana hafi árið, 1939
numið samtáls 5 600 000 smá-
lest.um, en við það hafi verið
bætt 700 OOÖ eða 800 000 smá-
lestuxn. Þjóðverjar xaunu hafa
átt kaupskipastól, sem nam í
upphafi stxíðsins um 4 500 000
smálestum,en ítalir um 3400.000
smálestum. Um 1 000 000 smá-
lestir féllu í hendur banda.
en við það bættast 5 millj.
750 þús. smálestir, sem vestur-
veldin hafa sokkt, og auk þess
500 000 smálestir, sem Rússar
ha-fa sökkt.
Þjóðverjar og ítalir eiga a8
vísu tiltölulega lítið undir kaup-
skipastól sínum komið, enda
þótt hvert skip þeirra, sem
sökkt er, auki þörf þeirra á
flutningum á landi. Þjóðverjar
hafa tekið í sínar hendur kaup-
skipaflota berteknu landanna,
og hefir það töluvert bætt upp
það tjón, sem þeir hafa orðið
fyrír við árásir bandamanna.
Ómögulegt er að segja um það
með fullri vissu, hversu miklu
skipasmíðastöðvar möndulveld-
anna geta afkastað.
Um Japan gegnir allt öðru
máli en möndulveldin í Evrópu.
Það á allt sitt undir kaupskipa-
flota sínum. Ef Japan hefði orð-
ið að þola axinað éins skipatjón
og bandamenn á öðrum fjórð-
ungi ársins 1941, væri allur
kaupskipafloti þess, eins og
hann var 1939, gersamlega
þurrkaður út. Að því athuguðu,
að japanski kaupskipaflotinn
var tveim þriðju minni en
brezki kaupskipaflotinn fyrir
stríð, má það kallast furðulegt
að geta flutt 200 000 menn til
Filippseyja og Í00 000 menn til
Malaya. En þetta varð japanska
flotanum dýr hernaðaraðgerð,
því áætlað er, að fyrir Japönum
hafi verið sökkt 128 000 tonn-
um á tímabilinu frá 7. desember
Framh. á 6. síðu.
Erlend orð í útlendum i’réítum. — Takið upp íslenzk
orð! — Utanflokka skrifár uxn byggmgar. — Sambyggð
hús og smáhýsi.
ALLMIKEO a£ erlendum orð-
um er notað í styrjaldar-
fréttum,“ segir ,,Stud. mag.“ í bréfi
til mín í gær. „Blöðin etga ekki ein
sölc á þessu, heldur og' ríkisútvarp-
ið. Þetta er ef til Mli afsakanlegt,
því oft kemur fyrir að fréttamenn-
irnir verða að finna íslemzkt orffi
yfir erlend orð á svipstundu. Þaffi
er ekki alltaf svo létt, þó að ís-
lenzk tunga sé aúðug. Nýlega fóru
að berast fregnir af hinum nýju
ínnrásarsveitum Bandamanna og
voru þær kaliaðar bæði í útvarpi
og blöðum „Commando“-sveitir.,
Var þar tekið enska nafnið hrátt.“
„NÚ EB FARIÐ að kalla þessar
sveitir „Víkingasveitir“. Þetta er
gott nafn og á vel við. Það er betra
en „árásarsveitir", eins og þær
voru líka kallaðar. Víkingarnir
réðust á land, gerðu strandhögg pg
höguðu sér oft líkt og þessar nýju
sveitir. Það var Alþýðublaðið. sem
fyrst notaði þetta nafn, Nú hefir
útvarpið tekið það upp og er það
vel farið.“
„MENN HAFA mjög ■mikinn á-
huga fyrir öllum byggingafram-
kvæmdum rnn þessar mundir. Það
er ekki nema eðlilegt. Hundruð
manxia eru í vandræðum og menn
vaka yfir því, ef einhvers staöar
er verið að byggja. Mér er sagt
að fulltrúar flokkanna i bæjarráði
hafi varla heimilisfrið fyrír fóllii,
sem er að spyrjast fyrir um hús
þau, sem talað er um að byggð
verði við gamla íþróttavöllinn. Um
þetta efni fékk ég eftirfarandi bréf
í gær frá „UtanfIokka“:
„ÉG SÁ í BLÖÐUNUM um dag-
inn, að Reykjavíkurbær ráðgerir
að byggja íbúðarhús við Hring-
braut sunnan og vesíanvert við
kirkjugarðinn. Eitt blað gat þess
meira að segja, að e. t. v. yrði
mönnum gefinn kostur á að kaupa
íbúðir í þessum væntanlegu hiis-
um. Þetta fannst mér mjög skyn-
samlega ráðið, því að þá getur
bærinn haldið slíkum framkvæmd-
um áfram án þess að leggja fram
mikið fé til, viðbótar."
„EN EINN LJÓÐUR fannst mér
á þessari annars vinsælu hug-
mynd. Sagt var, að- samkvæmt
teikningum húsameistara bæjarins
ættu húsin að vera fjórar hæðir.
Þetta finnst mér furðuleg ráðstöf-
un, sem ég fæ ekki skilið, að
kunnáttumenn á þessu sviði skuli
láta sér til hugar koma. Öllum má
ljöst vera, hversu óhentugt er að
búa í svo lxáum húsum. Það er
naumast unnt fyrir gamalmenni og
böm að búa á efstu hæðunum.“
„AUK ÞESS eru svona há hús
alltaf ljót og loka öllu og kæfa
Framh. á 6. síðu.