Alþýðublaðið - 13.06.1942, Blaðsíða 8

ALftYÐUCLAeiB
Laugardagmr 13. júni 1942.
HVALREKI.
JL LÖKKUKARL á Norður-
■* . landi hét Styrbjöm. Ein
sagan, sem hann sagði, var sú
sem hér fer á eftir:
,JEinu sinni rak hval á fjör-
ur föður míns, mjög ókennileg-
an, svo að faðir minn var í efa
um, hvort hvalurinn væri ekkx
eitraður, þó lét hann skera spik-
bita af hvalnum til að flytja
heim og sjóða. Þegar tekið var
upp úr pottinum, söfnuðust þar
að, eins og gerðist í þann tíma,
bæði hundar og heimafólk. —
Sagði þá faðir minn við mig:
,JEttu hvalinn, Styrbjöm, —
engan má ég hundinn missa.“
Tók ég þá hvalinn og át, —
bragðið var gott, og svangur
var ég.
,Jlvemig er hvdlurinn, Styr-
björn?“ spurði faðir minn. Og
þá var ég svo heimskur að
svara:
„Ó, bezti hvalur, guð minn!“
,tAldrei fékk ég að smc.kka
þann hval aftur. og var ég þö
oft svangur!“
*
ÁSTIN spyr ei um jafnræði.
*
JO* BENEZER HENDERSON,
fræðimaðurinn enski, sem
hér ferðaðist um, dvaídisi í
Reykjavík veturinn 1814—15,
og ber henni illa söguna:
„Reykjavík er eflausi versti
staður á íslandi, er menn geta
dvalið í að vetrarlagi. Félags-
bragurinn er svo auðvirðilegur
sem hugsast getur. Þar er sam-
komustaður ýmissa útlendinga,
eru flestir þeirra alveg ómennt-
aðir, og dvelja á íslandi aðeins
í gró&askyni, þar er ekki aðeins
hörmuleg auðn fyrir trúaða
menn, heldur einnig algerð
vöntun á hverri uppsprettu
andlegrar nautnar. Hinir út-
lendu íbúar sitja vanalega all-
an daginn auðum höndum með
tóbakspípu í munninum, en á
kvöldin spila þeir og drekka
piíns. Þar eru haldnir 2 eða 3
dansleikir á hverjum vetri og
stundum leika helztu íbúarnir
sjónleik, í þessum tilgangi
leggja þeir undir sig yfirréttar-
húsið og flytja hiklaust bekkina
út úr dömkirkjunni til þess að
hafa eitthvað til að sitja á. Það
kom eitt sinn, að eian leikar-
inn ,sem leikið hafði iangt fram
á laugardagsnótt sté í stólinn
næsta dag til að boða almenn-
ingi trúna. Áhrifin af þessum
bæjarbrag á hina innfæddu Is-
lendinga í Reykjavík eru auð-
sjáanleg. Allt of margir hafa
drukkið í sig þennan anda og
hin góða háttsemi íslehdinga
spillist auðsjáanlega af vondu
eftirdæmi útlendinga þeirra,
sem heimsækja þá.“
ENGINN stýrir banábáru.
*
rp UNGUMJÚKUR var hann
ungi maðurinn, .‘■em var
að tala við unga fállega stúlku
um ástamál og hún sagði:
\ .Ástin er sjúkdómur!“
,Já, og þér eruð meðaliðj
sagði hann.

BE R T A horfði út um
gluggann á grámygMegt
loftið. Himinninn var grár,
skýin bólstruð og virtu6t hanga
neðan í himinhvelfingunni. —
Svalur gustur þaut yfir rykug-
an vegiim, sein lá niður að hlið-
inu, og ákntrén, sem uxu fram
með veginum, voru gersamlega
nakin og blaðlausar greinarnar
virtust skjálfa af hrolli. Þetta
var í lok nóvembermánaðar og
dagurinn var ömurlegur. Hönd
dauðans virtist hafa teygt sig
yfir allt. Á svona degi var naum-
ast hægt að hugsa sér, hvernig
sólskinið leit út, vorið, blómin
og hin grænu blöð.
Berta snéri sér við og horfði
á frænku sína, sem var að skera
upp úr nýrri bók.
— Þú ert ákaflega óróleg,
Berta, sagði hún, þegar hún tók
eftir því, að frænka\ hennar
starði á hana.
— Ég er að hugsa um að
ganga niður að hliðinu.
— Þú hefir nú gengið þangað
tvisvar þennan síðasta klukku-
tíma. Finnst þér svona gaman
að ganga ofan að hliðinu?
Berta svaraði þessu ekki, en
snéri sér aftur út að gluggan-
um. i
— Um hvað ertu að liugsa,
Pála frænka? spurði hún, snéri
sér skyndilega við og sá að
frænka hennar starði á hana.
— Ég var að hugsa um það,
að maður verður að vera glögg-
skyggn til þess að geta sér til
um hugsanir kvenmanns af því
einu að horfa á hárið í hnakk-
ahum á henni.
Berta hló og sagði: — Ég býst
við, að ég hafi engar tilfinn-
ingar, sem þurfi að dylja.
Ungfrú Pála svaraði þessu
engu, en grúfði sig aftur yfir
blaðið, sem hún hafði verið að
lesa. Hún vissi ekki, hvað
frænka hennar átti við, en var
annars löngu hætt að undrast
uppátæki Bertu. Þessi þrjú ár,
sem liðin voru frá því faðir
Bertu dó, höfðu þessar tvær
konur lært að umgangast hvor
aðra og þola duttlunga og dynti
hvorrar annarrar furðanlega
vel. Þeim þótti vænt hvorri um
aöra og voru tengdar órjúfandi
böndum frændsemi og vináttu.
Ungfrú Pála hafði verið kölluð
frá Ítalíu að dánarbeði bróður
síns, og yfir gröf hinns látna
höfðu þessar tvær konur
kynnzt. Ungfrú Pála var
of sjálfstæð kona til
þess að geta leyft nokkrum að
ráða yfir sér. Hún lét annað
fólk í friði og vildi sjálf fá að
vera í friði. En fyrst það var
nú á annað borð skylda henn-
ar að ganga munaðarlausri
írænku í móðurstað, þá þótti
henni þó betra, að Berta var
orðin átján ára og gat því að
mestu leyti séð um sig sjálf.
Ungfrú Pálu þótti ekkert fyrir
því, að skjólstæðingur hennar
virtist fljótt vilja fara sinna
ert um að hanga í pilsum
frænku sinnar, sem líka vildi
fara sinna eigin ferðá frjáls og
óháð.
Þær ferðuðust um meginland-
ið og skoðuðu margar kirkjur,
borgir og málverkasöfn, og
þegar svo bar undir, var heit-
asta ósk þeirra sú, að dylja til-
finningar sínar hvor fyrir ann-
arri. Ungfrú Pála áleit það fyrir
neðan virðingu sína að láta í
Ijós tilfinningar s/nar á sama
hátt og hinir rauðu Indíánar
þola hinar þyngstu þrautir, án
þess svo mikið sein að stynja.
Hún notaði kurteislega og fín-
gerða kaldhæðni til þess að
dylja tilfinningar sínar, hló í
stað þess að gráta, því að henni
fundust tár ekki viðeigandi.
— Jafnvel fallegustu konur
verða ljótar af að gráta, sagði
hún — og ljótar konur beinlínis
viðurstyggilegar.
Loks fór ungfrú Pála úr íbúð
sinni í Lundúnum og settist að
hjá Bertu á vel ræktuðu sveita-
setri Leysættarinnar nálægt
Blackstable í Kent. Sambúð
þeirra frænknanna var mjög
samræmisfull, enda þótt þær
kysstust ekki kvölds og morgna.
Báðar báru töluverða virðingu
fyrir eiginleikum hvorrar ann-
arrar, og einkum fyrir fyndnis-
yrðum, sem stundum hnatu af
vörum þeirra í garð hvor ann-
arrar. En þær voru of skyn-
samar til þess að láta sér koma
illa saman, og fyrst þær ekki
hötuðu hvor aðra, var engin á-
stæða til þess að umgangast
ekki vingjarnlega. En þennan
dag furðaði ungfrú Fála sig á
eirðarleysinu, sem haíði gripið
Bertu, og einkum vfir því,
hvrsu oft hún átti eríndi ofan
a.ð hliðinu.
Berta lét á sig hatt og gekk
út. Trjágöngin með álmtrjám
á báðar hendur, sem lágu alla
leið frá dyrunum á húsi Leys-
ættarinnar og niður að hliðinu,
höfðu eitt sinn verið fögur, en
nú báru þau aðeins vitni um
fornan glæsileik, gleymda tign,
og virðuieik ættar, sem nú var
í hnignun. Sums staðar höfðu
tré fallið og dáið og voru þar
skörð eftir, og stór trjábolur lá
enn þá á einum stað, eftir hvass-
viðri, sem hafði gengið. Öðrum
megin við álmtréh var engja-
spilda, sem einu sinni hafði
verið í rækt, en var nú fallið í
órækt. Fáeinar kindur kropp-
uðu stráin á vellinum, þar sem
áður fyrr höfðu dansað Ungir
menn og konur og leikið sér og
rætt um stríðið og síðasta bind-
ið af bókum Richardsons. Hin-
um megin var hrörleg limgirð-
ipg og svo tóku við hinir víð-
lendu akrar Leysættarinnar.
Berta gekk niður heimaveginn
og horfði út á þjóðveginn hin-
um megin við liliðið. Henni var
það léttir að finna ekki lengur
kalt augnaráð ungfrú Pálu
eigin ferða, en kærði sig ekk- hvíla á sér. Kenni veittist nógu
[Wtm RHSsel
■Ameríksk stórmynd, er synir
pætti úr ævisögu ameríksku
söng- og leikkonunnar frægu,
LILLIAN RUSSELL.
Aðalhlutverkin leika
Alice Tage
Ðon Ameche
Henry Fonda
Sýnd í dag kL 6,30 og 9.
Síðasta sinn.
Sýning kL 5.
YIÐ RIO GRANDE
með Cowboyanúm
Charles Starrett.
Síðasta sinn.
erfitt að berjast við tilfinningar
sínar, sem bærðust í brjósti
hennar eins og fuglar í búri. En
ekki hefði hún, hvað sem í boði
væri, viljað láta neinn skyggn-
ast í barm sinn, þar sem hún
geymdi allar ungmeyjaróskir
sínar. Hún gekk út á þjóðveg-
inn, sem lá frá Blackstable til
Tercanbury, horfði eftirvænt-
ingaraugum eftir veginum og
hjarta hennar sló ákaft. En
vegurinn var auður og yfir hann
þaut aðeins gnauðandi vindur-
inn.
Hún gat ekki snúið aftur
heim til hússins. Henni fundust
veggir þess vera fangeLsi. Og
henni fannst svalur vindurinn
kælandi og hressandi. Hún kom
aftur og horfði heim að húsinu,
sem var eign hennar og^arfur.
Hún sá, að ekki myndi af veita
að gera við heimaveginn, og
trjágöngin þurftu líka lagfær-
ingar við, trén voru orðin hrör-
leg og haustvindurinn feykti
gulnuðum blöðunum. Húsið
gnæfði þarna upp af grunni sín-
GAMLA BfiÓ
Undan strðnduml
Singapore
fRoad to Singapore)
BING CROSBY
DOROTHY LAMOUB
BOB HOPE
lukamynd:
Um loftvamir.
Sýnd kl. 7 og 9.
rramhaldssýning kl. 3 Vá-6Vá.
| DBÖTTNARAR LOFTSINS
(Men against the sky)
um, án nokkurs samræmis við
umhveríið. Það var byggt á rík-
ísstjórnarárum Georgs annars
með mörgum gluggum og dor-
iskum súlum. Það var eins og
það hefði dottið niður í garðinn
af einskærri tilviljun. Það hafði
ekki fríkkað með árunum og
blómin, sem einu sinni höfðu
verið í garðinum, voru nú öll
sölnuð og garðurinn allur í ó-
rækt.
Dagur var liðinn að kvöldi
og dimm skýin grúfðu yfir jörð-
unni. Berta missti alla von. En
einu sinni enn þá horfði hún út
yfir hæðirnar og hjarta hennar
sló ákaft. Hún blóðroðnaði. —
Henni fannst blóðið þjóta um
æðar sér og hana langaði til
þess að snúa við í flýti og hraða
sér heim til hússins. Hún
gleymdi nú hinum leiðinlegu
klukkutímum, sem hún hafði
orðið að bíða eftir manninum,
sem var nú að ganga upp hæð-
ina.
Hann kom nær. Það var há-
vaxinn maður um tuttugu og
M .
LEYNIHÓLF19
bókina til borgarinnar og lát-
um einhvern frímerkjasérfræð-
ing skoða hana,“ sagði pabbi.
„En ég er nógu fróður um frí-
merki til þess að sjá, að 'þessi
frímerki eru verðmæt Og (—
mjög fágæt.“
Nú var heldur en ekki upp-
nám í Gamla húsinu! þar var
talað og þar var hlegið! Bæði
mamma og pabbi skriðu inn í
gamla skápinn til að skoða
leynihólfið, sem nú var alveg
tómt.
„Þetta er sjálfsagt leynihólf-
ið hans afa“, sagði pabbi. „Það
var svei mér gaman, að þið
skylduð finna þetta, krakkar!
En hvemig stóð á því, að þið
funduð það?“
„Við erum búin að leita alls-
staðar; hreint og beint allsstað-
ar!“ sagði Dísa. En einmitt
þarna leituðum við síðast. Okk-
ur datt það ekki í hug íyrr en
þetta.“
Daginn eftir fór pabbi þeirra
með frímerkjabókina. En hann
kom bókalaus aftur.
„Góð tíðindi!" hrópaði hann.
„öll frímerkin voru verðmæt,
og fimm þeirra eru mesta met-
fé- Við fáum fleiri .þúsund krón-
ur fyrir þau! Hvernig h'zt ykk-
á?“
ur aí
„Húrra; pabbi! Getum við þá
búið áfram hérna í gamla hús-
inu okkar? spurðu börnin bæði
í einu.
„Já, ég býst við því,“ sagði
pabbi. „Ég skildi frímerkin eft-
ir hjá frímerkjasérfræðingi, og
eftir nokkra daga getur hann
sagt mér hve mikið við fáum
fyrir þau. Við verður að bíða
eftir því.“
Fréttirnar bárust að' fáum
dögum liðnum. Frímerkin seld-
ust fyrir ágætt verð, og pabbi
þurfi ekki að selja gamla húsið,
— síður en svo. Þetta var nú
hægt að kalla hundaheppni!
Hrópum þrefalt húrra fyrir
langafa!“ æpti Brjánn og hljóp
fram fyrir gömlu ljósmyndina
af langafa og heilsaði með
hendinni.
„Hipp, hipp; húrra!“ Og Dísa
fullyrðir, að hún hafi séð gamla
manninn á myndinni brosa.
ENDIR