Alþýðublaðið - 30.06.1942, Blaðsíða 4

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 30. júní 1942
«
fN|njöttblaí>it>
Otgetandi: AlþýSuílokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pjetursson
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Simar ritstjórnar: 4901 og
4902
Símar afgreiðslu: 4900 og
4906
Verð í lausasölu 25 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Samstjóro Kveldúlfs
oo Framsóknar
upp aftur?
BLÖÐ Sjálfstæðisflokksins
gera nú mikið að því að
brýna liðsmenn hans til kosn-
ingabaráttunnar með þeim um-
mælum, að nú sé fyrir Sjálf-
stæðisflokkinn til mikils að
vinna: Það eigi að brjóta Faam-
sóknarvaldið í landinu á bak aft
ur og skapa „hreinar línur“,
eins og Morgunblaðið komst að
orði á sunnudaginn, enda sé
Sjálfstæðisflokkurinn nú ekki
lengur í hinni óvinsælu stjórn-
arsamvinnu við Framsókn.
Þetta eru vafalaust ljúfir tón
ar í eyrum Sjálfstæðism., sem
langþreyttir eru orðnir á þvargi
hrossakaupanna við Hrifluflokk
irm. En því miður eru það bara
allt aðrir tónar, sem til þeirra
berast utan úr kjördæmunum,
þar sem frambjóðendur Sjálf-
stæðisflokksins ættu nú, sam-
kvæmt yfirlýsingum M orgun-
blaðsins, að vera að gera upp við
Framsóknarvaldið og skapa
hinar langþráðu „hreinu linur“.
Þar hefir einn af frambjóðend-
unum, Ingólfur Jónsson frá
Hellum, lýst því yfir á fundi í
Vestur-Landeyjum í Rangár-
vallasýslu, að vafalaust mimi
Sjálfstæðisflokkurinn taka upp
stjórnarsamvinnuna við Fram-
sókn á ný eftir væntanlegar
haustkosningar, enda beri þess-
um tveimur flokkum ekkert
verulegt á milli. Og á fundi í
Keflavík sagði sjálfur formaður
Sjálfstæðisflokksins, Ólafur
Thors, — í svarskyni við digur-
barkalegum yfirlýsingmn Fram
sóknarframbjóðandans þess efn
is, að Framsókn myndi ekki
taka upp samvinnu aftur við
núverandi forráðamenn Sjálf-
stæðisflokksins, — að hann vissi
betur um hug Framsóknarfor-
ingjanna og sérstaklega vinar
síns; Jónasar frá Hriflu. Stjórn-
airsamvinna millv Sjálfstæðis-
flokksins og Frainsóknarflokks
ins gæti tekizt á ný hvenær,
sem væri, eftir kosningarnar!
Þannig tala forráðamenn og
frambjóðendur Sjálfstæðis-
flokksins. Það eru töluvert aðr-
ir tónar, en í Morgunblaðinu og
Vísi. Þeir eru ekki alveg að
hugsa um „að brjóta Framsókn-
arvaldið á bak aftur“ og skapa
„hreinar línur“. Það er öðru
nær. Þeirra aðal áhyggjuefni
er þvert á móti það, hvernig
þeir geti sem allra fyrst kom-
ist aftur í flatsængina hjá mad
dömu Framsókn!
Gerðardómurine farg á Yerfea-
lýðnum, enda pðtt Iðgin um
hann hafi oft verið brotin.
geta sig ekki hreyft, nema a5
eiga það á hættu, að eignir
þeirra verði gerðar upptækar
og forystumenn þeirra ofsóttir.
Er þetta sérstaklega áberandi,
þar sem kaupfélögin eru aðal-
atvinnurekandinn.“
Viðtal við Sigurjón Á. Óiafsson, forseta
Alþýðusambands íslands.
—............' 'I
UM ÞESSAR MUNDIR gera verkamenn, iðnaðarmenn |
og sjómenn ekki aðeins hér í Reykjavík, heldur og all-
víða úti um land tilraunir til að bæta launakjör sín með í
vinnustöðvasamtökum.
* I
Hefir þetta tekist hér í Reykjavík, á Akranesi og víðar
og verkalýðurinn fengið nokkrar kjarabætur. En það hefir
þó mjög farið eftir því, hvernig atvinnumöguleikar eru á
hverjum stað. í þessari baráttu hafa samtök verkalýðsins
ekki getað veitt verkalýðnum, nema óbeinan stuðning og
hefir það þó orðið verkamönnum til mikillar hjálpar, þar
sem nokkúrri sókn í áttina til umbóta hefir verið hægt að
koma við.
Af þessu tilefni átti Alþýðu-
blaðið í gær samtal við Sigur-
jón Á. Ólafsson, forseta Al-
þýðusambandsins um launakjör
hinna vinnandi stétta undir
gerðardómslögunum. — Hann
sagði:
„Eins og kunnugt er, var
það og er kjarni kúgunarlaga
Sjálfstæðisforsprakkanna og
Framsóknarhöfðingjanna, að
banna allar kauphækkanir
verkalýðnum til handa. Þar
með taldar alls konar þóknan-
ir — og koma í veg fyrir, að
alþýðusamtökin gætu á nokk-
urn hátt stutt meðlimi sína í
baráttu, sem þeir kynnu að
heyja fyrir bættum kjörum. Ef
þessu yrði óhlýðnast í smáu
eða stóru, skyldi beita sektum
gegn félögum, félagasambönd-
um og stjórnendum þeirra, allt
upp í 100 þúsund krónur.
Öll önnur ákvæði laganna
voru ekkert annað en umbúðir
um þetta aðaltakmark þeirra,
því að hin önnur ákvæði þeirra,
svo sem ráðstafanir gegn dýrtíð
inni og fleira, hafði ríkisstjórn-
in heimild í eldri lögum til að
framkvæma.
Alþýðusambandið mótmælti
í upphafi þessari lagasetningu
og benti á þá hættu, sem slík
lög myndu hafa í för með sér
fyrir friðinn í landinu — og
hélt því fram, að þau gætu haft
í för með sér ófyrirsjáanlegar
afleiðingar.
Kauphækkanir hjá
verkámönnum.
Þetta hefir allt komið á dag-
inn. Þjóðstjórnarsamvinnan
var rofin, kaupdeilur hafa
ekki útilokast, kauphækkanir
hafa orðið allverulegar, jafnt
hjá einstökum atvinnurekend-
um, bæjarfélögum og ríki.
Verkalýðurinn varð að taka
til sinna ráða, þegar hann var
beittur slíkum órétti — og lét
lögin ekki hefta sig í neinu til
þess að koma fram kjarabót-
um, þar sem hann átti þess kost
að koma þeim fram.“
— Hvar hafa kauphækkan-
ir aðallega orðið?
„Hér í Reykjavík,“ svaraði
Sigurjón „hafa kauphækkanir
orðið hjá daglaunamönnum,
sem unnu hjá öðrum en bæj-
arfélaginu sjálfu og aðalat-
vinnurekendunum við höfnina.
Hefir þessi kauphækkun eink-
um og sér í lagi komið fram í
því, að mönnum hefir verið
greitt. kaup fyrir fleiri tíma en
þeir hafa unnið, á þann hátt er
farið í kring um gerðardóminn.
Hjá iðnaðarmönnum, trésmið-
um, múrurum og í iðnaði, sem
heyrir undir félag verksmiðju-
fólks, hefir veruleg kauphækk-
un átt sér stað — og í föstum
iðngreinum, eins og til dæmis
hjá klæðskerum og fleirum, —
hefir einnig verið greitt hærra
kaup, en gerðardómslögin ætl-
ast til.
Við höfnina hér hafa at-
vinnurekendur greitt stórum
hærra kaup við affermingu á
sementi og kolum, en samning-
ar áskilja, og til viðbótar mun
það alltítt, að mönnum er
greitt kaup fyrir fleiri tíma en
þeir vinna. Öllum er kunnugt
um nýjustu kauphækkunina
hjá Eimskip og Ríkisskip, en
þær kauphækkanir voru bein
afleiðing af þeim kauphækkun-
um, sem orðið höfðu annars
staðar í bænum. Verður það og
að teljast mjög sanngjarnt, að
láta þessa verkamenn fá kaup-
uppbætur, eins og aðrir verka-
menn hafa fengið þær. Þá er
vitanlegt, að opinber vinna við
vegi og fleira hefir hér á Suð-
urlandi yfirleitt hækkað upp í
Dangsbrúnarkaup og víða ann-
ars staðar á landinu úr kr. 1,00
upp í kr. 1.30 grunnkaup um
tímann. Hafa verkamennirnir,
hver á sínum stað knúið þetta
Það er ekki lengur um neitt
að villast: Þrátt fyrir allan fag-
urgala Morgunblaðsins, er
þetta — endumýjun stjómar
samvinnunnar milli Kveldúlfs
og Hrifluvaldsins — það, sem
fyrirhugað er, ef til vill strax
eftir þessar kosningar og í öllu
falli ekki síðar en eftir kosn-
irrgarnar í haust. Það er þetta,
sem Sjálfstæðismönum er ætlað
að leggja blessun sína yfir með
því að greiða flokki ÓlafSiThors
atkvæði við kosningarnar 5.
júlí!
En kannske gera þeir Kveld-
úlfsflokknum dálítið strik í
reikninginn á kjördegi.
SIGURJÓN Á. ÓLAFSSON
fram með því að neita að fara
til vinnunnar ella.“
Þeir, sem harðast
verða úti.
— En hverjir bera svo skarð-
an hlut frá borði?
„Það eru menn, sem ráðnir
eru til fastra starfa, svo sem
prentarar, bókbindarar, opin-
berir starfsmenn ríkis, skrif-
stofumenn þess og embættis-
menn, og einnig verkamenn
víðsvegar úti um land, þar sem
ekki er mikil eftirspurn eftir
fólki. Þannig að á allmörgum
stöðum, koma gerðardómslögin
því hart niður á þessum stétt-
um, þar sem samtök þeirra eru
bundin á klafa laganna — og
Kjðr sjómnana.
— Sjómennirnir?
„Mestur hluti sjómanna,“
hélt forseti Alþýðusambandsins
áfram, „sem vinnur að fisk-
veiðum, að togarasjómönnum
undanskyldum, er ráðinn fyrir
mismunandi hluta af afla. Árið
1941. gaf það sjómannastéttinni
góðar tekjur og meira en hún
átti að venjast, en með hinum.
margumtalaða enska samningi,
lækkuðu tekjur þessara sjó-
manna að stórmiklum mun, —
svo að hér við Faxaflóa urðu
tékjur sjómanna allt að helm-
ingi lægri nú en í fyrra. Þess-
ir sjómenn eru því einnig
bundnir á klafa gerðardóms-
laganna.“
— En farmennirnir?
„Allir farmenn eru bundnir
samningum. Þrátt fyrir við-
íeitni stéttarfélaganna til þess
að fá rýmkun á þeim, hefir ‘því
verið neitað af atvinnurekend-
um. Starfsmenn á ríkisskipun-
rnn og varðskipimum hafa nú
komið fram kjarabótum. En
þessi hluti farmannastéttarinn
ar hefir búið við lægri kjör
en þeir, sem sigla milli landa.“
— Og togarasjómennirnir?
„Aflaverðlaun þeirra af
sölunni hafa brúað það djúp,
sem áður var í launaspursmáli
þeirra — og mestum deilum
olli.“
Frh. á 6. síðuu
f UAÐ er alltaf eins og Morg-
1 ' unblaðið sé ekki alveg víst
um, að Sjálfstæðismenn reynist
flokki Ólafs Thors tryggir á
kjördegi eftir þá reynslu, sem
þeir eru búnir að fá af honum.
Síðast á sunniudaginn reyndi
það enn að brýna þá til áfram-
haldandi fylgis við flokkinn, og
skrifaði meðal annars:
„Og því skyldu ekki Sjálfstæð-
ismenn í Reykjavík gera skyldu
sína í kosningunum? Hvað ætti
það að vera, sem héldi þeim frá
kjörborðinu eða fældi þá frá sín-
um flokki að þessu sinni? Það er
í fyrsta sinn nú, eftir 15 ár, að
stjórn Sjálfstæðisflokksins fer ein
með völd í landinu. Og þó að
stjórnin sé aðeins til bráðabirgða.
til þess að leysa ákveðin mál, —
verða Sjálfstæðismenn að muna,
að með sigri Sjálfstæðisflokksins
nú verður valdaeinræði Framsókn
arflokksins brotið á bak aftur í
mútíð og framtíð."
Já, hvaða mark eiga bara
Sjálfstæðismenn að taka á slík-
um orðum, þegar hver yfirlýs-
ingin rekur aðra af hálfu fram-
bjóðenda flokksins utan úr kjör
dæmunum, að stjórnarsamvinn
an við Framsókn verði tekin
upp á ný eftir kosningar?
Morgunblaðið hefir yfirleitt
margar áhyggjur um þessar
mundir. Það hafði lengi vel
treyst því, að Sjálfstæðisflokk-
urinn gæti með fagurgala um
kjördæmamálið og sjálfstæðis-
málið fleytt sér yfir þessar kosn
ingar (Alþýðuflokkurinn átti
eins og allir vita frumkvæðið
að lausn beggja þessara mála
og varð beinlínis að kúga Sjálf-
stæðisflokkinn til fylgis við
þau). En nú er blaðið farið að
efast um að þetta ætli að takast,
að minnsta kosti hér í Reykja-
vík, og spyr raunalega:
„Tekst rauða liðinu hér með
hjálp sprengidufla sinna að telja
mönnum hér í Reykjavík og öðr-
um kaupstöðum trú um, að hér
sé alls ekki verið að kjósa um
þessi stóru mál, heldur um útsvars
skrána, gerðardómslögin og ann-
að þess háttar?“
Samvizkan virðist virkilega
vera eitthvað bágborinn hjá
Sjálfstæðisflokknum í sam-
bandi gerðardómslögin og út-
svörin. Annars þyrfti Morgun-
blaðið sízt að vera kvarta yfir
því, þó að kosið yrði um þessi
mál!
Framh. á 6. síðu. -