Tíminn - 04.10.1963, Blaðsíða 9

Elektronténskáld hrépað út
— síðan klappað inn aftur
GUNNAR BERGMANN
• ».'i * * . • • > ■+• ______
Skólamir í borginni eru í óða
önn að búa sig undir vetrar-
starfið, flestir meira en fullskip
aðir, og þeirra á meðal er Barna
músikskólinn, sem er einn af
yngstu skólum landsins, og hef
ur einkennilega sérstöðu.
Hann er ekki tónlistarskóli í
Ivenjulegum skilningi. Mér er
næst að halda, að þar sé kennt
það, sem ætti að vera kennt í
ölhim barna og unglingarskólum
landsins, en hefur verið van-
rækt í þeim flestum til þessa,
almenn undirstöðuatriði, börn-
um kennt að lesa og hlusta á
músik og feta fyrstu skrefin í
tónlistinni.
í öðrum löndum er fólk sér-
menntað til að takast á hendur
slíka almenna hópkennsl'u, „bekkj
arkennslu" eins og kallað er, en
héðan hafa fáir farið utan til
háskóla- eða sérnáms á þessu
sviði. En mér barst til eyrna, að
nýkomin væri heim frá slíku
Inámi erlendis stúlka, og ég fór
að hitta hana að máli. Hún heitir
Sigríður Pálmadóttir og verður
einn af aðalkennurum Barna-
músikskólans í vetur.
Sigriður brautskráðist stúdent
frá Menntaskólanum í Reykjavík
voruð 1959, hóf síðan nám við
tónlistarháskólann í Köln og
; lauk þar námi i vor,
■ — Voru margir útlendingar við
þetta sama nám í Köln?
- Ég ar eini útlendingurinn
í þessari sérdeild tónlistarháskól
ans, enda er kennslan fyrst og
fremst ætluð og sniðin við hæfi
Þjóðverja. Annars vorum við um
tíma þrjú frá íslandi samtímis
í skólanum: Atli Heimir Sveins-
son, sem lauk þar námi ári á
undan mér, og enn er þar við
fiðlunám Anna Hansen, sem á
stutt eftir til lokaprófs. Ég var
þar í kennaradeild fyrir almenna,
tónlistarkennslu, en lærði auk
þess píanó- og flautuleik.
— Er skólinn sérstök stofnun?
— Hann starfar alveg sjálf-
stætt, en er samt í tengslum við
j Kölnarháskólann, þannig, að okk
ur nemendum er heimilt að sækja
þar fyrirlestra, sem komið geta
okkur að gagni.
— Hvernig er almenn tónlistar
kennsla framkvæmd í Þýzka-
landi?
— Hún er reyndar enn mikið
í uppbyggingu og endurmótun,
eftir stríðið. Mér er ekki full-
kunnugt um, hve viðtæk hún er
í barnaskólum um landið allt,
það fer ' líklega eitthvað eftir
landshlutum (Lánder), sem hver
hefur stjórn fræðslumála út af
fyrir sig. Ég get eiginlega aðeins
sagt frá þeim stað, þar sem ég
var, og í næsta nágrenni, sem
sagt borginni Köin og þeim lands
hluta er hún tilheyrir, Rheinland-
Westphalen. Þar er mjög mikið
lagt af mörkum fyrir alla tón-
listarfræðslu, bæði í æðri og
lægri skólum. í barna- gagnfræða
og menntaskólum er séð fyrir
jafnt hinni almennu tónllstar-
kennstu og auk þess veitt ókeyp
is kennsla f hljóðfæraleik og af-
not af hljóðfærum. Það er kunn
ara en frá þurfi að segja, að tón
listaráhugi er almennari meðal
Þjóðverja en flestra þjóða ann-
arra. Og þessi víðtæka fræðsla
< barna og unglingaskólum er
þeim mun framkvæmanlegri en
í sömu skólum hér i Reykjavik,
að í Köln og Rínarl'öndum, eins
og víðast í Þýzkalandi, er ekki
nema einsett í skólana, svo að
þar er húsnæði til iðkunar tón-
listar á daginn eftir að annarri
kennslu er lokið.
— Þér finnst þá líklega ekki
sambærileg músikkennslan fyrir
börn og unglinga þar og hér?
— Það er auðvitað ekki sam-
bærilegt. Tónlistarkennsla í al
mennum skólum hér hefur aldrei
verið í hávegum höfð, heldur
þvert á móti hornreka. —
Hingað til hefur tónlistar-
kennsla í skólum verið af svo
skornum skammti, að óvíða er
varið til hennar meira en' einni
kennslustund, eða fjörutiu og
fimm mínútum á viku, þar sem
aftur á móti fást tvær kennslu
stundir fyrir handavinnu og
teikningu, sem auðvitað má held
ur ekki minna vera. Þetta þarf
að breytast, en til þess þarf auð
vitað mikið fé og margfalt
Sigríður Pálmadóttir við píanóið.
fleiri músikkennara. — En
fyrst alls þarf að vera skilningur
og áhugi fyrir hendi til að koma
þeirri breytingu á. í Rínarlönd-
um setja stjórnarvöldin stolt sitt
í að leggja mikið í sölurnar fyrir
annars vegar alla tónlistar-
fræðslu og einnig fyrir eflingu
nýju tónlistarinnar. Til allrar
hamingju hefur almenn tónlistar
fræðsla ekki verið vanrækt af
ölium bamaskólum hér, þvi að
við marga skóla eru dugandi og
áhugasamir kennarar, þótt aðstað
an sé víðast mjög erfið.
— í hverju er hin almenna tón
listarfræðsla bama fólgin?
Ljósm.: TÍMINN—Kári.
— Það er t.d. heyrnar og radd
þjáifun, kennt að lesa nótur. und
irstöðuatriði í uppbyggingu tón-
verka, kynnt verk, sem valin eru
sérstaklega fyrir þetta aldurs-
stig, söngur og hljóðfæraleikur
eftir því sem tök em á, svo að
nokkuð sé nefnt.
— Þú minntist áðan á, að þeir
í Köln setji stolt sitt í eflingu
nýrrar tónlistar. Er ekki einmitt
þar miðstöð nýrrar tónlistar í
Evrópu, þ.á.m. elektrónískrar?
Hefurðu kynnt þér hana?
— Jú, það er víst meira gert
fyrir hana í Köln en annars stað
ar. Og ég hafði virkilega gaman
af að fylgjast með henni, notaði
hvert tækifæri til að hlusta á
hana. Ég efast ekki um, að
elektrónisk tónlist sé að ýms’3
leyti mjög merkileg ekki síður
en ný músik, sem komið hefur
fram á öllum tímum, og það þýð
ir ekki að loka eyrunum fyrir
því. Raunar er langt i frá, að
almenningur í Köln l,afi meðtek
ið elektrónisku músikina. Hún
er raunar oft ilutt í útvarpinu
þar, en yfirleitt ekki fyrr en sein
ast í kvölddagskránni, sjaldnast
fyrr en eftir miðnætti. Helzti
brautryðjandi elektróniskrar tón
listar, tónskáldið Stockhausen,
býr í Köln. Eg var einu sinni
á elektróniskum tónleikum í út-
varpssal í Köln, þar sem Stock-
hausen stjórnaði sjálfur flutningi
verka sinna. Ekki var samt hrifn
ingin aimennari en það, að and
stæðingarnir stofnuðu til óláta,
hrópuðu tónskáldið niður, svo að
hann gekk út úr salnum i miðju
verki. Hann var síðan klappaður
inn aftur og lét til leiðast, en
gerði andstæðingunum það til
skel'fingar að flytja verkið aftur
frá byrjun. Ekki var útvarpað
beint frá þessum tónleikum,
heldur var um upptöku að ræða,
til flutnings síðar.
— Hvernig gengur fyrir sig
starf íslendingafélagsins í Köln?
— Það er ekki venjulegt íslend
ingafélag, samansett af löndum
fyrst og fremst, heldur kynning
arfélag fyrir ísland og íslend-
inga, er. formaður sjálfur borgar
stjórinn í Köln, dr. Max Adenau
er, einnig eru í stjórn prófessor
ar eða aðrir menntamenn úr ger
mönskum fræðum og ávallt
íslenzkir stúdentar fengnir til að
vera með. Stjórnin hefur komið
upp vísi að bókasafni, og fundir
eru haldnir alloft vetrarmánuð-
ina og þá send fundarboð til
allra íslenzkra stúdenta og ann-
arra íslendinga, sem búsettir eru
í Köln eða næstu bæjum. En fs-
Ienzkir námsmenn eru annars
mjög dreifðir um lqndið, nýlend
an í Köln hefur ekki verið mjög
stór, varla miklu meira en um
sjö stúdentar þar við nám í senn
undanfarin ár.
með á fjórða hundrað íbúa, höfn,
verzlanir, frystihús og nokkurn
h,ndbúnað. sé fyrirvaralaust kippt
úr samgöngusambandi? Gera menn
ser ljóst hvaða afleiðingar slíkt
hefur í för með sér fyrir byggðar
lag sem þetta? Hvern skyldi fýsa
að stofna til atvinnurekstrar á
þessum stað, eftir að hann er kom-
mn úr þeirri þjóðbraut. sem hann
fr í núna? Þessu skyldu menn
vtlta vel f-vr’r sér áður en þeir
leggja blcssun sína yfir veginn
cins og hann er fyrirhugaður af
Tngólfi Jónssyni og vegamála-
stjóra hans. Eða man nú enginn
ITellubrúna lengur? Ástæður þær,
sem „efri leiðar”-menn færa fram
máli sínu til stuðnings eru aðal-
lega fjórar: 1. Vegurinn verður
s'yttri, sé farin „efri leið“. Stað-
reyndin er að þar munar 1,6 km.
eða sem svarar til V/z. mín akst-
u-s á löglegum hraða! 2. „Neðri
Ieið“ verður dýrari. Um þetta atr-
iði hefur margt verið rætt og
mismunur stofnkostnaðar áætlað-
ui frá 4—6 millj. kr. En hvað er
þa áætlaður kostnaður við við-
nald gamia vegarins í framtíðinni.
kcstnaður við afleggjara, aukin
hæð og breidd undirbyggingar,
vegna legu vegarins þar efra o. s.
frv? Ætli það saxist ekki fljótt á
aurana ef allt er til tínt. Og hvað
kostar strætisvagninn, sem boðinn
var. og rekstur hans, sem kæmi
þó aldrei að notum nema að litlu
icyti. Nei, þetta málæði um kostn-
aðaraukningu, fellur um sjálft sig,
svo rækilega að þess munu fá
dæmi. 3. Aukin slysahætta.
Eins og vegurinn gamli er nú.
má hann teljast með hættulegri
vegum hérlendis, sökum hraðakst-
urs, bílafjclda og þess hve krókótt
ur hann er og mishæðóttur. Menn
aka bai yfirleitt eins hratt og veg-
uiinn leyfir og bílarnir komast,
miðað við holur og klappir, sem
iiér og hvar standa upp úr of-
aníburðinum. Víða er hann mis-
hæðóttur, svo að bílstjórinn sér
aðeins skammt fram undan. Slys
á gangand: vegfarendum hafa þó
ekki orðið á Vatnsleysuströnd, enn
sem komið er af völdum umferð-
ar, og mætti það merkilegt teljast
e+ svo yrði þegar vegurinn væri
oiðinn sléttur og breiður, þvl sem
næst beinn og yfirsýn yfir allt
nágrenni vegarins mörgum sinnum
betra en nú er Allt þetta hjal um
slysahættu er svo bamalegt að
manni verður flökurt af að ljá
þvj eyra. Eða liggur ekki þessi
sami vegur svo gott sem gegnum
Hafnarfjörð Kópavog og Garða-
hrepp? Liggur ekki Miklabrautin
gegnum Reykjavík? Því ekki bara
að hætta að flytja inn bíla, banna
akstur þeirra sem fyrir eru og
gera allar götur að gangstéttum?
Þar með er lausnin fengin á hinu
mikla vandamáli! 4. Ef farin verð-
ur „neðri leið“ skapast óþarfa
beygjur á veginn. Hver var að
hiæja? Á þeim kafla, sem búið
er að opna er a. m. k. ein blind
hæð, ein S-beygja og þar að auki
e,n ca. 45° beygja skörp og stutt.
Beygjur á neðri leið yrðu allar
langar og aflíðandi og þar að auki
ails ekki fleiri en þrjár til fjórar.
Við Vatnsleysustrandarbúar er-
uííx sko alls ekki að biðja um veg-
:nn i gegnum eldhúsið hjá okkur
eins og Ólafur Thors vildi vera
láta, heldur aðeins skynsamlega
lagðan bjóðvee með byggðinni,
þannig lagðan að hann slíti ekki
hreppinn úr lambandi við aðrar
byggðir Reykjanessins. Það er einn
ig athugandi. að gamlir smalar
'elja að fara megi á skautum um
a iar klappir þar efra áður en ís-
fíaga sést við byggð. Og er ekki
aoalhættan við þennan veg ein-
mitt talin vera hálkan og ísingin?
Það muuar Iíka nokkru fyrir þá,
sem fyrir óhöppum og slysum
verða, hvort þeir þurfa að ganga
3—5 km. til að komast í síma, og
ná i hjálp eða hvort þeim nægir
300—500 metrar. Eg vona svo
itð fleiri hreppsbúar láti frá sér
fara nokkuð um þetta mál. Hér
dugir ekki lengur kyrrsetan og
eidhúshornaumræðurnar, heldur
hbrð samstaða og krafa um rétt-
láta lausn á vandamáli, sem skiptir
hreppinr því máli að þar er um
að ræða eyðingu eða uppbyggingu
byggðarlagsins.
H. Snæland.
d
T í M I N N, föstudaginn 4. október 1963. —