Tíminn - 23.10.1963, Blaðsíða 14

og S.S.-foringjarnir, verið að
skipuleggja samtök Þjóðverjanna
í Memel á svipaðan hátt og við
höftí-m áður heyrt um frá Austur-
ríki og Súdetahóruðunum. Þýzku
herirnir höfðu eihnig verið fengn-
ir til samstarfs, og þremur vikum
eftir Munchen-fundinn hafði Hitl-
er skipað herforingjum sínum að
undirbúa hemám Memel um l'eið
og unnið var að undirbúningi eyð-
ingar þess, sem eftir var af Tékkó-
slóvakíu. Þar eð sjóheriium hafði
ekki gefizt neitt tækifæri til þess
að afla sér frægðar, þegar haldið
var inn í Austurríki og Súdetahér-
uðin, sem hvorki lágu að sjó, á-
kvað Hitler nú að taka skyldi
Memel frá sjó. í nóvember voru
gerðar áætlanir fyrir sjóherinn,
og voru þær með dulnefninu
„Stettin-æfingaflutningarnir“. Hitl-
er og Rader aðmíráll voru svo á-
hugasamir um þessa litlu sýningu
á styrk sjóhersins, að þeir lögðu
sjálfir upp sjóleiðis frá Swine-
mtinde um borð í litla herskipinu
Deutschland, og héldu til Memel
22. marz nákvæmlega viku eftir
hina sigursælu innreið foringja
í Prag, og áður en hið varnarlausa
Litháen hafði tima til þess að láta
undan úrslitakostum Þjóðverja.
Weizsacker, sem löngu, síðar
átti eftir að lýsa yfir ógeði sínu
á dýrslegum aðferðum nazista,
tilkynnti stjórn Litháen, 21. marz,
að „ engan tíma mætti missa“ og
að æðstu menn landsins yrðu að
koma til Berlínar „með sérstakri
flugvél á morgun“ til þess að
undirrita samning, sem færði
Þýzkal'andi aftur Memel. Litháarn-
ir höfðu komið eftir hádegi 22.
marz, en þrátt fyrir það að Ribben-
trop sjálfur legði hart að þeim,
eggjaður áfram af hinum sjóveika
Hitler um borð í herskipinu úti
á hafi, flýttu þeir sér ekkert að
láta undan. Þýzk leyniskjöl sýna,
að' tvisvar um nóttina sendi foring-
inn áríðandi skeyti frá Deutsch-
land til Ribbentrops þar sem hann
spurðist fyrir um það, hvort Lithá-
arnir hefðu gefizt upp, eins og
óskað var eftir. Einræðisherrann
og aðmírállinn hans urðu að fá að
vita, hvort þeir ættu að skjóta sér
leið inn í höfnina í Memel. Að
lokum, klukkan 1:30 um nóttina,
23. marz, gat Ribbentrop sent
skeyti til meistara síns með þeim
fréttum, að Litháarnir hefðu skrif-
að undir.
Klukkan 2:30 eftir hádegi hinn 23.
marz fór Hitler enn eina sigur-
gönguna inn í nýhertekna borg, og
við borgarleikhúsið í Memel, ávarp
aði hann enn ofsaglaðan „frelsað-
an“ þýzkan mannfjölda. Enn einn
kafli Versala-samningsins hafði
verið rifinn sundur. Enn einn sig-
urinn án lóðsúthellinga hafði verið
unninn. En þetta var líka sá síð-
asti, þrátt fyrir það að foringinn
gæti ekki vitað það nú.
Það fer að þrengjast
um Pólland.
Innlimun Memellands í Þýzka-
íand kom pólsku stjórninni „mjög
óþægilega að óvörum“, eins og
þýzki sendiherrann í Póllandi,
Hans-Adolf von Moltke tilkynnti
til Berlínar frá Varsjá næsta dag.
„Aðalástæðan er sú,“, bætti hann
við, „að nú er almennt álitið, að
næst komi röðin að Danzig og Hlið-
inu“. Hann tilkynnti þýzka utan-
ríkisráðuneytinu einnig, að pólsk-
ir varaliðar hefðu verið kallaðir
í herinn. Næsta dag, 25. marz,
skýrði Canaris aðmíráll, yfirmað-
ur Abwehr frá því, að kallað hefði
verið út meira lið og verið væri
að draga saman lið í kringum
Danzig. Keitel hershöfðingi áleit
ekki, að þetta bæri merki um „að
Pólverjar hygðust gera árás,“ en
herforingjaráð landhersins“, sagði
hann, „leit þetta alvarlegri aug-
um“.
Hitler kom aftur til Berlínar
frá Memel 24. marz, og næsta dag
átti hann langar viðræður við von
Brauehitsch hershöfðingja, yfir-
mann landhersins. Sjá má á minn-
isblöðum hins síðarnefnda frá
þessum fundi, að foringinn hafði
enn ekki gert fullkomlega upp við
sig, hvernig fara ætti að Póllandi.
Meira að segja virtist hinn ofsa-
fengni heil’i hans vexa fullur af
mótsögnum. Lipski sendiherra var

212
væntanlegur til baka næsta dag, 26.
marz, og foringinn vildi ekki hitta
hann.
— Lipski kemur frá Varsjá á
sunnudaginn, 26. marz (skrifaði
Brauchitsch). Honum var falið að
grennslast fyrir um það, hvort
Pólland væri undir það búið að
gera samning varðandi Danzig.
Foringinn fór burtu aðfaranótt
25. marz: hann vill ekki vera
hérna, þegar Lipski kemur til
baka. Ribbentrop á að hefja samn-
ingaviðræðurnar fyrst. Þó vill
foringinn ekki leysa Danzig-málið
með valdi. Honum myndi ekki
geðjast að því að reka með því
Pólland í fangið á Stóra-Bretlandi.
Möguleikar á hernámi Danzig
verða því aðeins athugaðir, að
Lipski láti í það skína, að pólska
stjórnin geti ekki gagnvart þjóð-
inni tekið á sig ábyrgðina á því
að láta Danzig af hendi af frjáls-
um vilja, og málið yrði þeim auð-
veldara, ef svo væri komið, að
þeir gætu ekkert gert meira.
Þetta gefur athyglisverða inn-
sýn í huga Hitlers og eðli á þess-
um tíma. Þremur mánuðum áður
hafði hann sjálfur fullvissað Beck
um, að slíkt gæti ekki orðið í
Danzig. Samt mundi hann, að
pólski utanríkisráðherrann hafði
lagt á það áherzlu, að pólska þjóð-
in myndi aldrei þola, að Danzig
yrði afhent Þjóðverjum. Ef Þjóð-
verjar aðeins tækju hana, myndi
það ekki gera pólsku stjórninni
auðveldara fyrir að ganga að
þessu? Fram til þessa hafði Hitler
verið hreinn snillingur í því að
reikna út veiku hliðarnar á er-
lendum andstæðingum sínum og
notfæra sér þær, en hér, og næst-
um í fyrsta skiptið, var dómgreind
hans byrjuð að bregðast. „Ofurst-
arnir", sem stjórnuðu Póllandi,
voru allir miðlungsmenn og mestu
j klúðrarar, en þetta var það síð-
ast, sem þeir vildu, eða myndu
: ganga að í Danzig.
Fríríkið var efst í huga Hitlers,
en hann var einnig að hugsa um
annað og meira en það, alveg eins
og hann hafði gert í Tékkósló-
vakíu, eftir að Múnchenfundurinn
hafði fært honum Súdetal’öndin.
Sem stendur hefur foringinn
ekki hugsað sér að leysa Póllands-
vandamálið (skrifaði Brauchitsch).
Samt sem áður verður að vinna
að því. Lausn þess í náinni fram-
tið verður að byggjast á sérlega
heppilegum pólitískum aðstæðum.
f því tilfelli verður að berja Pól-
land niður svo gjörsamlega, að
ekki þurfi að taka það með í reikn-
inginn sem stjórnmálalegan að-
ila í næstu áratugi. Foringinn
hefur í huga lausn, þar sem landa-
mæralínan verði framlengd frá
austurlandamærum Austur-Prúss-
lands til eystri odda Efri-Slesíu.
Brauchitsch vissi vel, hvað því-
lík landamæralína þýddi. Þetta
voru landamæri Þýzkalands að
austan eins og þau höfðu verið
| fyrir-stríðið, og Versala-samning--
jurinn hafði eyðilagt og hafði gilt
svo lengi sem ekkert Pólland var
til.
Ef Hitler var í nokkrum vafa
um það, hvert svar Pólverja yrði,
þá hvarf sá vafi, þegar Lipski
I sendiherra kom aftur til Berlínar,
j sunnudaginn 26. marz, og lagði
| fram svar landa síns í formi skrif-
i aðrar skýrslu. Ribbentrop las
j hana þegar í stað, og hafnaði
I henni, þrumaði yfir hervæðingu
! Pólverja og varaði sendimanninn
' við „mögulegum afleiðingum".
I Hann lýsti því einnig yfir, að færu
| pólskar liðssveitir inn á land
j Danzig, myndi verða litið á það
jsem árásaraðgerðir gegn Ríkinu.
Skriflegt svar Póllands við kröf-
J
1
Nafn mitt er Lawrence Peter
Whitley, læknir. Sérgrein mín er
innvortissjúkdómar, og ég starfa
á Berry og Chappel sjúkrahúsinu
í Idaho. Ég ann starfi mínu, ég
ann fjöllunum í kringum mig, og
ég ann vinum mínum.
Bezti vinur minn er samstarfs-
maður minn, Philip Scoles. Phil
er ári yngri en ég, mjög aðlað-
andi og vinsælli og heppnari lækn-
ir en ég. Ilann er skurðl’æknir,
sem hefur meiri töfraljóma yfir
sér í augum almennings. Sérgrein
hans er fæðingarhjálp og kven-
sjúkdómar, og hann er mjög fær
í þeirri grein. Frítt andlit hans,
djúp röddin og öryggi í fasi eru
honum drjúg hjálparmeðul á
framabrautinni.
Þegar hann kom hingað, lifnaði
heldur en ekki yfir veikara kyn-
inu í bænum. Konur, allt frá
fimmtán sjra til fimmtugs og jafn-
vel betur, kunna vel að meta hæfi-
l’eika Phils. Hvað Phil viðvék,
féll hann inn í okkar litla samfé-
lag hérna eins og hönd í vettling.
Hann varð þegar heima í starfinu,
eins og hann hefði verið meðal
okkar árum saman, og hann tók
þátt í tómstundagamni okkar,
veiðiferðum j sumrin, skíðaferð-
um á veturna. Phil tekst allt vel,
sem hann spreytir sig á. Hann er
hávaxinn og myndarlegur á velli,
rauðhærður, með alvöruglampa í
brúnum augunum.
Við Phil erum svo ólikir, að vin-
átta okkar er víst ýmsum undr-
unarefni, en okkur féll þegar í
upphafi vel við hvorn annan. Við
íeigoum saman íbúð skammt frá
sjúkrahúsinu og vorum alltaf sam-
an, jafnt í starfi sem í frístund-
úm. Ég átti að verða svaramaður
hans í brúðkaupi þeirra Marynelle
Lowe. . . .
Sagan, sem ég segi, hlýtur óhjá-
kvæmilega að hefjast veturinn,
sem Phil ætlaði að kvænast Mary-
nelle. Við skulum byrja helgina
fyrir brúðkaup þeirra, þegar við
fórum öll til McCord í skíðaferð.
Stjórn sjúkrahússins hefur kom-
ið því svo fyrir, að sérhver starfs-
maður þess fær eina fríhelgi í
hverjum mánuði. Eftir talsvert
þóf hafði okkur Phil tekizt að fá
okkar fríhelgi saman í þetta sinn.
Við erum vön að segja hér, að
McCord sé paradís fátæklinganna.
Staðurinn er stórkostlegur. Veit-
ingahúsið er ódýrt en prýðilegt,
vatnið fagurt og veiðisælt, skíða-
land gott á veturna. Á sumrin ök-
um við þangað á fimm tímum, en
á veturna verðum við að fljúga
þangað. Það er þó engum erfið-
leikum bundið, því að nokkrir í
klíkunni fljúga eigin vélum. Og
Empire-félagið lendir í McCord,
ef farþegar þangað fást fleiri en
tveir. Þetta föstudagskvöld flug-
um við Phil þangað með Empire-
vél, einkaflugmennirnir vilja eðli'
lega heldur kvenfarþega. Öll
klíkan var saman komin í McCord
þessa helgi, u.þ.b. fimmtán manns,
flest starfsfólk við sjúkrahúsið.
Fyrsta kvöldinu eyhdum við við
arininn í stóru setustofunni, spjöll
uðum saman, drukkum dálítið,
spiluðum, vaxbárum skíðin okkar.
— Min var þarna stödd.
Næsta morgun var snjókoma, en
stytti upp um tíuleytið og þegar
að loknum hádegisverði fóru Phil
og Marynelle saman út á skíði.
Við litum öll á það sem sjálfsagð
an hlut, og ekkert okkar varð
þeim samferða. En Phil sagði mér
alla söguna í smáatriðum síðar.
Marynelle hafði verið uppstökk
kvöldið áður og enn verri við há-
degisverðinn, en við afsökuðum
framkomu hennar með því, að
þetta væru sjálfsagðir duttlungar
ELIZABETH SEIFERT
verðandi brúðar. Afsökunarorð
Phils við Min sýndu, að hann hugs
aði eins. Phil er svo skilningsgóð-
ur. Að sjálfsögðu verður læknir að
vera þeim eiginleika búinn, en
Phil er alveg sérstakur í þessu
efni. Svo ríkur skilningur á fólki
og hegðan þess og slík lagni að
öðlast gagnkvæman skilning er
óvenjulegur eiginleiki.
Vegna þessa ágæta eiginleika
held ég, að Phil hafi ekki tekið
það alvarlega né verið óviðbúinn,
þegar svo Marynelle greip fyrsta
tækifæri til að hella sér yfir hann.
Hún vætti varirnar og hafði aug-
ljóslega sitt af hverju í pokahorn-
inu, sem hann skyldi verða að
hlusta á.
í fyrsta lagi — eins og þú veizt,
er ég nútímakona fram í fingur-
góma, sagði hún. Skær rödd henn-
ar hljómaði hvellt í auðninni.
Himinninn var heiður, dreifð trén
þung af snjó, framundan endalaus
ar hæðir, upp og niður, svo langt
sem augað eygði, ekkert líf í nánd.
Marynelle dustaði af gulum
hönzkunum sínum, svo að í þeim
small, og setti þá upp á ný. Hún
horfði ekki beint á Phil. Hann
hallaði sér upp að trjástofni og
kveikti í vindlingi fyrir hana.
Hún hélt áfram. — Mér skilst,
að kossar séu orðnir svo venjulegt
íyrirbæri, að eina hættan, sem
þeir geti haft í för með sér, sé
einn eða tveir sýklar. Þrátt fyrir
það er stigsmunur á kossum. Og
það er eins gott, að þú vitir, að
ég þykist eiga fyrsta rétt, hvað
þínum kossum viðvíkur, minn
kæri Phil.
Hann rétti henni vindlinginn og
hallaði sér aftur upp að trjástofn-
inum.
— Eg veit, að þér geðjast að
Min Brady, sagði hún, án þess að
láta trufla sig hið minnsta. Og
ég er alls ekki ein um að Velta
því fyrir mér, hversu VEL þér
geðjist að henni. Hver sá, sem sá
þig heilsa henni í gærkveldi,
hlaut að halda, að HÚN væri unn-
usta þín. Þá kveðju er auðvelt að
flokka undir faðmlag, dr. Scoles!
Og þú veizt það, ekki satt?
Min hafði komið fljúgandi með
Walt Maddox, íþróttafréttaritara
við sama blað og hún vann við þá,
og Johnny Kling, sem átti vélina.
Þau komu til veitingahússins eftir
myrkur. Min birtist með glitrandi
snjókorn í fallega dökka hárinu, og
kinnarnar glóðu. Henni skrikaði
fótur á skónum, hálum af snjón-
um, en útréttur armur Phils bjarg
aði henni frá slæmri byltu, og —
já — hann gaf henni koss, svona
í leiðinni. En ekkert okkar hafði
tekið til þess — ekki einu sinni ég.
En kossinn sá arna hafði vaxið
Marynelle í augum. — Þessi koss
var ykkur meiri ánægja en svo,
að ég kæri mig um endurtekningu
á slíku! hélt hún áfram ræðunni.
— Þú getur tekið þetta sem kröfu
eða skipun, hvernig, sem þú vilt,
aðeins ef þú skilur, hvað ég á við.
Phil stóð í sömu sporum og rót-
aði í snjónum með öðru skíðinu.
Hann leit með hægð á Marynelle
og sagði með sinni djúpu, rólegu
rödd: — Heldurðu ekki, elskan,
að betra væri að geyma slíka skip-
un, þangað til í næstu viku? Eg
á við T- hann lét vindling sinn
detta niður í snjóinn og horfði á
litlu svörtu holuna, sem stúfurinn
bræddi í snjóinn — ég á við, að
mér virðist þú vera að nöldra að
óþörfu. Gerirðu þér það ljóst?
— Reyndu ekki að snúa út úr,
sagði hún hvellt.
Hann lyfti höfðinu og horfði nú
beint framan í hana. — Eg er ekki
að snúa út úr. Eg er aðeins að
segja þér, að ég hef ekki trú á,
að ég muni líða þennan tón og
þessa framkomu, eftir að við er-
um gift. Og þú getur hengt þig
upp á, að mér geðjast ekki heldur
að því núna!
Hún greip andann á lofti. Senni
lega var þetta í fyrsta skipti, sem
Phil var hvassyrtur við hana, og
hún var ekki á því að taka því
með þögn og þolinmæði. — Þú
dirfist ekki að tala til mín á þenn-
an hátt, Phil Scoles! Ef þú ætlar
að niðurlægja mig með framkpmu
þinni, skal ég láta þig vita, að ég
mun ekki líða það! Já, og þú skalt
verða að hlusta!
— Aðeins svo, að rödd þín nái
eyrum mínum rétt á meðan ég
geng burt frá þér, sagði hann furx-
vissandi.
— Já, farðu bara burt! æpti
hún og hnykkti til höfðinu. Andlit
hennar var hvítara en snjórinn.
Skuggarnir í vöngum hennar og
við gagnaugun virtust grænir.
Svipur hennar var sem á óðri
konu. Marynelle var gædd ríku
T í MIN N , miðvikudaginn 23. október 1963
14