Alþýðublaðið - 04.10.1942, Blaðsíða 6

6
ALÞVOUBLAÐIÐ
Sunnudagur 4. október 1MI>
MEÐ MYNDUM
MEÐMYNDUM
III. árg., 3. hefti.
September 1942.
EFNISYFIRLIT:
Bls.
Titilblað, efnisskrá ........... . . . .............. 193
Ritstj.: Andvarp (grein um stjórnmála- og vinnudeilur) 194
f Midway-orrustunni miklu ........................... 205
BókaveTð .......................!................... 205
Ritstj.: Stórpólitík (bókagrein) .................... 206
Smárit, sem JÖRÐ hafa borizt ........................ 209
Pearl Buck: Viðsjár (stutt saga úr Kínastyrjöldinni;
þýdd af ungfrú Guðrúnu Guðmundsdóttur; fyirri hluti) 210
Ólafur Jónsson: Verkmenning (niðurlag) .............. 228
•Gðmundur Eggerz: Breiðafjarðarheimili fyrir 50 ár-
s
um (niðurlag) ................................... 234 .
Ötrúlegt, en satt! .................................. 245
Paul de Kruif: Fjörefni á hvers manns borð (grein,
þýdd af t>órarni lækni Guðnasyni .................. 246
Gretar Fells: „Bókstafurinn og andinn“ (svar til ritstj.) 252
Ritstj.: Skip ....................................... 256
k
Kápumyndin sýnir málverk sir Josua Reynolds: Samúel:
Fæst í bókabúðum.
Sendið „E. K.“ áskrift.
HANNES Á HORNJNU
(Frh. af 5. síðu.)
okkur hjálpleg með ryksuguna í
broddi fylkingar.“
„ÞAÐ TALAÐI nefnilega stúlka
við mig um daginn og sagði: ,,Ég
held þær hafi gott af því, frúrnar,
að reyna eitthvað á sig.“ Ég vildi
ógjarnan þurfa nokkuð af slíkum
stúlkum að þiggja. Því hvað er
það annað en verkaskipting að
einn vinnur í verksmiðju eða skrif-
stofu og annar við hússtörf? Hvers
vegna er fólk svona illkvittið hvað
við annað? Kannske af því að ætið
er verið að hampa þessum íslend-
ingasögum, sem að vísu geyma
margt gott ef vel er leitað.“
„ÞÓ BLÖSKRAR MANNI nýja
Útgáfan hans Kiljans, verstur er
formálinn í ,,Hrafnkötlu“. Kiljan
virðist vera að drekkja öllu góðu,
/sem hann hefir sagt, í óþverra,
finnst mér. Ég fór að lesa Kor-
mákssög'u um daginn. Mér var
sagt að þetta væri ástarsaga. Þetta
er þá ekki annað en illkvittni,
keskni og skætingur. Söguhetjan
ræðst á fyrrverandi ástmey sína á
götu í útlöndum svo að sjálfur
kóngurinn verður að skerast í leik-
inn. Því hún var þá stokkin til út-
landa víst á eftir honum. Svo eru
óskiljanlegar vísur og hvorki upp-
haf né endir á sögunni. Hvað er
varið í þetta, mér er spurn?“
OG SVO SKRIFAR „A“ mér
þetta bréf: „Um þessar mundir
sýnir Tjarnarbíó ,,Rebekku“, sem
er velþekktur „róman“. Hún er
gott dæmi um óheilbrigt sálarlíf
nokkurra persóna. Þar eru einnig
góðar persónur eins og rannsókn-
ardómarinn. Iðjulausir auðkýfing-
ar ráfa óhamingjusamir um Monte
Carlo, síðar um sínar eigin hallir,
vansælir af iðjuleysinu. Þó hefir
maður óljósa von um að allt fari
vel, þegar . þessi gamli heimur
brennur og maður ímyndar sér að
' elskendurnir taki til starfa í nýj-
um heimi, starfi að einhverju
heilbrigðu og láti gott af sér
léiða.“
„MYNDIN ER EKKI vel samin,
getur ekki jafnazt á við sænskar
myndir, eftir Molander, en hans
myndir eru lystilega samdar. Það
er ýmislegt, sem ekki er smekklegt
að sýna, t. d. langir kossar, sbr.
„Þann stað, sem helgast ástum ein-
um“ o. s. frv. Vissir staðir, sem
eru aðeins fyrir „tveggja spor“. —
En er hljóðgjafinn í Tjarnarbíó
reglulega góður? Stundum er hann
svo hór, stundum lágur, annars
má læra mikið í tungumálum ein-
mitt á talmyndum.“
BLÖÐIN eru í ,útburðarbarna-‘
hraki. Þegar kjör fólksins batna
vilja foreldrarnir ekki láta börnin
sín bera út blöð. Þetta er eðlilegt.
Erlendis bera aðallega húsmæður
út blöðin —- og þykir þeim það
góðar aukatekjur.
|
ALÞÝÐUBLAÐIÐ vantar í nokk
ur ,,stykki“ enn. Það hefir aukizt
svo að útbreiðslu undanfarið, að
slíks munu _ engin dæmi í sögu
nokkurs íslenzks blaðs á jafn-
skömmum tíma og það er nú á
góðum vegi með að verða út-
breiddasta blað landsins. Þessi
aukning á kaupendatölunni eykst
enn með hverjum degi.
BLAÐIÐ HEFIR tekið upp á því
hér í Reykjavík að hafa „útburðar-
stykkin" lítil, þ. e. a. s.'fá blöð í
hverju útburðarhverfi — og þetta
hefir gefizt vel. ,,Stykkin“ þurfa
líka að vera svo lítil, að hægt sé
ða bera öll blöðin út á einni
klukkustund. — Komdu og berðu
út Alþýðublaðið, ef þú getur.
Hannes á horninu.
Heimsstyrlðldin er heimsbylting
Gjafir og styrkir
til nýja stúdentagarðsins hafa til
30. sept. síðastl. borizt að upphæð
kr, 315.170,50. Þar ef er ríkis'sjóðs
styrkur 150 þús. kr.
Framh. af 4. síðu.
ræðisþjóðanna, sem sýktar voru
orðnar meira og minna af áróð
urskjaftæði — þessi samnefnari
allra mannlegra ódyggða og
og aumingjaskapar var bein-
línis uppfundið af einræðis-
ríkjunum til þess að geta í skjóli
þess sáð því eitri og rekið þann
áróður, sem var nauðsynlegur
undanfari lokasennunnar í
heimsbyltingaráformi þeirra.
Nú skilja menn þetta orðið
og því eru fyrstu „hemaðarað-
gerðir“. lýðræðisþjóðanna þær,
að ihreinsa til heima hjá sér,
áður en lagt er út í bardagana.
Og hvað kemur í Ijós? Stór-
kostlegur glæpafélagsskapur,
skipulagður á hinn fullkomn-
asta hátt, er afhjúpaður í
hverju landinu af öðru og nú er
það af öllum viðurkent, að fall
hins volduga Frakklands orsak-
aðist fyrst og fremst af þeirri
innri rotnun, sem einræðisrík-
in — Rússland og Þýzkaland,
höfðu skapað og haldið við.
Mætti tiHæra ótal ummæli
hinna merkustu manna þessu
til stuðnings.
*
Þegar menn hafa áttað sig á
því, að ekki er nú um að ræða
venju^j^t stiríðj heldur heim-
byltingu, gengur mönnum e. t.
v. betur að skilja það, að þessi
heimsbylting hófst alls ekki
1939 með árás Hitlers á Pól-
land, heldur miklu fyrr. Hún
hófst raunverulega 1914 og hef-
ir staðið yfir óslitið síðan. Næg-
ir í því sambandi að benda á
nokkrar staðreyndir, en rúms-
ins vegna verða þær að vera
færri en æskilegt væri.
Qfriðnum, sem hófst 1914,
lauk raunverUlega ekki með
Versalafriðnum 1918, þótt þá
væri að mestu hætt vopnavið-
skiptum milli stárveldanna í
Evrópú. Áður en sá friður var
saminn hófst byltingin í Rúss-
landi ,er geisaði ýmist sem inn-
anlandsstyrjöld þar eða sem
vörn gegn innrásarherjum, eða
beint árásarstríð, allt til 1922.
Árið 1918 hófst byltingin í
Þýzkalandi, sem varð bein inn-
anlandsstyrjöld, þar sem skipt-
ust á byltingartilraunir og alls-
herjarverföll, kommúnista- og
nasistaóeirðir að ógleymdri
Ruhrdeilunni. Hið algera fjár-
hagshrun Þýzkalands og hvers-
konar önnur ytri og innri vand-
ræði herjuðu þjóðina alt fram
til 1923. En þá tók fyrir alvöru
að brýdda á nasismanum og
nýjar óeirðir og vandræði í sam
bandi við hann blossa upp og
haldast allt til 1933, _er Hitler
tekur völdin og afnemur öll
mannréttindi í Þýzkalandi og
byrjar allsherjar hervæðingu
þjóðarinnar til undirbúnings
núverandi styrjöld. Á þessu
„friðar“-tímabili urðu líka
byltingarnar í Finnlandi og
Ungverjalandi og óeirðir, við-
sjár og byltingar um allan
Balkanskaga. Árið 1920 fæðist
fasisminn á Ítalíu, í fyrstu sem
einskonar mótvægi gegn heims-
byltingarstefnu kommúnist-
anna á Rússlandi. Þá er rétt að
minna á, að á þessu tímabili
hafa Abyssinu og Spánar-
styrjaldirnar geisað og látlaus-
ar byltingar og styrjaldir verið
í Asíu, eihkum í Kína,' sem
Japan og Rússland munu upp-
haflega hafa áformað að skipta
milli sín, enda tekið þar bæði
stór landsvæði: Japan Mand-
sjuríu og Rússar Soviet-
Mongolíu, og þar hefir nú geis-
að samfleytt styrjöld í 7 ár.Sí-
felldar óeirðir hafa og átt sér
stað í Indlandi og í löndunum
fyrir botni Miðjarðarh., s. s.
bylting Mustafa Kemals í Tyrk-
landi og óeirðir í Arabíu, Iran,
Irak og Afganistan.
Frakkland komst hjá bylt-
ingu, en fjárhagur þess hrundi
í rústir, en var reistur að nokkru
við af Bandaríkjunum með stór
kostlegum lánveitingum.
Norðurlöndin ein og Bret-
land svo og Ameríkuríkin hafa
notið nokkurs friðar mikinn
hluta þessa ,friðartímabils“, en
þó lamaði heimskreppan, 1928
—1936, svo framtaksmátt þeirra
að þau höfðu enn ekki jafnað
sig til fulls 1939, er síðasti
þáttur þessarar heimsbylting-
ar hófst.
Þannig er það staðreynd, að
um raunverulegt friðartímabil
hefir aldrei verið að ræða allt
frá 1914 óg til þessa dags,
heldur snérist ófriður sá, sem
hófst 1914 upp í heimsbyltingu
strax 1917—1918 og sú bylting
hefir síðan geisað innan þjóð-
félaganna og milli þeirra. Hun
hefir nú staðið í rúm 28 ár án
þess menn hafi almennt gert
ser það ljóst á hverju einstöku
stigi hennar, að það var heims-
bylting, sem fram var að fara
og að þeir voru sjálfir að meirá
eða minna leyti þátttakendur í
henni. Og það sem nú hefir
gerzt er raunverulega það, að
þjóðirnar hafa nú. doks samein-
azt í tvo ‘aðalhópa til úrslita-
átakanna. Hið langvinna bylt-
ingaástand hlaut að skapa slík
allsherjarsamtök og nú fara
úrslita-átökin fram. Hvernig
þau enda skal hér engu um
spá ,en það eitt er víst, að enn
er langt til úrslitanna. Jafnvíst
er það og, að núverandi hildar-
leikur endar ekki með neinmn
friðarsamningum eða neinskon-
ar nýjum Versalafriði heldur
með algjörum sigri og fullkom-
um heimsyfirráðum annars-
hvors aðilans. Héðan áf getur
ekki orðið um að ræða neina
málamiðlun og er af því aug-
Ijóst, að nú er heimsbyltingin
komin á lokastigið.
Af þessu ætti mönnum að
geta verið það ljóst, að 'þegar
þessari heimsbyltingu lýkur
mun ekki margt verða eftir af
því, sem við nú erum að reyna
að halda í sem einhvern „eilíf-
an“ sannleika í pólitík okkar
’ “Pór“
fer til Vestmannaeyja á
morgun. — Vörumóttaka txll
hádegis á rpánudag.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Framh. af 4. síðu.
og virðist það keppikefli ýmsra
stjórnmálamanna, sem þjást af
minnimáttarkennd.
Kommúnistar hafa haft þetta
sem aðalatvinnu síðustu árin, ;—
þeir segjast starfa miskunnarlaust
í anda Jóns Sigurðssonar. Það eru
ekki aðeins foringjarnir, sem fá
sér sæti á bekknum hjá Jóni, —
nú er Dagsbrúnarstjórnin komin
þangað líka, og að því er virðist
öll hersing, kommánna hér í höf-
uðstaðnum.“
og fjármálum hér á landi. Al-
ger umbreyting fér fram, er
verða mun stórkostlegri en
sú, sem átt hefir sér stað frá
því 1914. Að þetta muni verða
svo, liggur í augum upp, ef
menn hugleiða málið nokkuð.
Halda menn t. d. að Norð-
menn muni, ef þeir endur-
heimta föðurland sitt, leyfa að
þar starfi framvegis slíkir flokk
ar sem Kvislingarnir norsku
voru og“eru?
Dettur mönnum í hug að
nokkur lýðræðisþjóð leyfi inn
an vébanda sinna slíka flokka
hverju nafni, sem þeir nefna
sig?
Er nokkur maður svo heimsk
ur til að hann láti sér detta í
hug, að auðvaldsskipulagið
(kapítalisminn) fái haldizt í
Bandaríkjunum og Bretlandi,
að byltingunni lokinni — skipu
lagið, sem heimilaði auðfyrir-
tækjum þessara landa að selja
vopn og efni til hernaðar þeim
þjóðum, er nú nota þessi sömu
vopn gegn þeim sjálfum?
Halda menn að verkalýður
þsirra landa láti framar bjóða
sér slík kjör, sem hann átti við
að búa fyrir þetta stríð, ef þess-
um þjóðurn verður sigursins
auðið?
Verði þau ríki siguryegarar
í heimsbyltingunni er þeim að-
eins ein leið fær til nýskipun-
ar á heiminum og sú Ieið er
aukið og endurbætt iýðræði —
(demokrati) og aukinn jofnuð-
ur (sósíalismi). Lýðræðið
eins og við þekkjum það
nú, — er þar , sem bezt
lætur ekki nema byrjun á lýð-
ræði og víðast hvar ekki nema
skrípamynd af lýðræði síðan
einræðisstefnunum tókst að
gegnsýkja og afskræma á alla
lund þann litla vísi, sem tek-
izt hafði að koma á með ára-
tuga baráttu beztu manna þjóð-
anna.
cij r k \y pn r i r r~\ j rA lvantar *ó,k * 8,|“m »i*« «i p®*®
l 1 Li kr Z L_J U L> L l 1 I j 1 L J | Alþýðublaðið til kaapenda.
að bera

&