Alþýðublaðið - 10.10.1942, Blaðsíða 6

KRON
er bafftmi á Shélavðrðnstig 12
Sfai 2240.
Folaldakpf
í heilum skrokkum: kr. 4,00 pr. kg.
í framportum: kr. 3,80 Pr- kg.
í lærum: kr. 4,30 pr. kg.
TrippaftKjðt
í heiluxn skrokkum: kr. 4,20 pr. kg.
í frampörtuxn: kr. 4,00 pr. kg.
í lærum: kr. 4,50 pr. kg.
SaltflBknr
50 tg. á kr. 107,00, 25 kg. á kr. 55,00,
í lausri vigt: kr. 2,30, pr. kg.
Saltsfild
heiltunna kr. 102,00, hálftunna kr. 53,00,
fínsöltuð og hausskorin í hálftunnu kr. 62,00.
Kryddsfild
heiltunna kr. 135,00, hálftunna kr. 68,00. —
Eins og undanfarið verður saltað fyrir þá, sem
þess óska, á staðnum.
kaupfélaqið
AUtYflUBUOIB___________
Mntnr og matarverð.
í sprengjuflugvél
yfir Atlantshaf.
(Frh. af 5: sí6u.)
Það varð að binda hann á með-
an hann var að jafna sig.
Þeir eru nú komnir nálægt
str5ndin.ni. Alli horf a í áttina til
lands.
— Flugvél á stjómborða!
AUir horfa þangað. Hún er
langt í burtu og sést aðeins sem
örlitiil, dökkur blettur. En það
virðist vera orrustuflugvél.
— Þetta getur verið ein af
okkar flugvélum, en getur Uka
verið þýzk veðurathuganaflug-
vél. Það er víst bezt að Lækka
flugið.
LX12 lækkar flugið og nú er
land undir flugvélinni, græn
eyja, sævi girt. Flugmennirnir
þyrpast út að gluggunum og
horfa niður. Svo sjá þeir græna
rönd úti við sjóndeUdarhring-
tnn.
Og þessi græna rönd er strönd
Bretlands. Einn af flugmönnun-
um stendur tilbúirm með Ijós-
merkjalampann. Þeám eru gefin
Ijósmerki frá ströndinni og
svara með markinu, sem við á
þennan dag. Þeir eru yfir svæði,
sem þeir hafa uppdrátt að og
varlð er loftvamabyssum og
belgjavirkjum, og nú verða
þeir að fara nákvæmlega eftir
leiðbeiningum. Sums staðar eru
belgjavirkin hxeyfanleg og hul-
In þoku. Þetta kemur svitanum
öt á flugmönnunum. Þeir sjá
húsin kirkjutumana, engin og
bugðótta vegi. Nú er flugvöUur-
inn beint fyrir neðan þá, en
hann er bvo vei falinn, að þeir
sjá hann ekki fyrr en hann ea?
beint fyrir neðan þá. LX12
rennir sér niður.
Ein sprengjuflugvéi í viðbót
tU Englands.
Bliodravinafélagið
befnr merkjasðln
& morgnn.
D LINDRAFELAGIÐ efnir
til merkjasölu á morg-
un hér í bænum. Hafði Al-
þýðublaðið í gær tál af Bene-
dikt Benónýssyni, formanni
félagsins og sagði hann, að
þessi merkjasala ætti að stuðla
að þvi, að félagið gæti beitt
sér betur til hjálpar og hags-
bóta fyrir blint fólk en verið
hefir — og hefir félagið þó get-
að með góðum stuðningi ál-
mennings getað unnið töluvert
starf í þessa átt.
Böm og ungUngar, sem vilja
taka merki félagsins til sölu
em beðin um að koma í Mið-
bæjarskólann, gengið inn úr
portinu kl. 9—11 f. h. á morg-
un.
Almenningur mun telja það
skyldu sína að styðja þennan
félagsskap méð ráðum og dáð,
þegar hann leitar til hans.
Á morgun geta menn gert
það með því að kaupa merki
félagsins og taka þau tU að
selja þau.
LaugarnessprestakalL
Messa á morgun kl. 2. Bjöm O.
Björnsson, Bamaguðsþjónusta kl.
iof. h. . „MÉM
Framh. af 4. siðu.
laust er að láta haframjöi koma
í stað hrísgrjóna, einkum er
þess er gætt, að það ber af hrís-
grjónum um hoUustu. Soðið
haframjöl er miklu aúðugra að
kalki, fósfór og járni en soðin
hrísgrjón. Hrísgrjón skortir B-
bætiefni, en haframjöl' jafrvast
á við heilhveiti.
Þótt innlenda varan sé dýr,
miðað við þá erlendu, á fólk að
standa janfvel að vígi td að
kaupa hana nú í sama mæli eins
og í stríðsbyrjun. Vísitalan er
spegiU verðlagsbreytinga á á-
kveðnu vörumagni ýmissa teg-
unda, og verðlagsuppbótin mæt
ir hreyfingum vöruverðsins. Þá
er þess einnig að gæta, að at-
vinna er nú meiri en dæmi eru
til, atvinnan er stöðug og mikið
fjör í verzlun og viðskiptum.
Erlendis hafa verið gerðar at-
huganir á því, í hverjum mæU
neyzla manna á ýmsum vörum
færi eftir tekjunum. Myrdal,
sænskur hagfræðingur, skýrir
frá rannsóknum, er gerðar voru
í Svíþjóð 1923. Sú athugun
leiddi í ljós,' að mikill munur
var á neyzlumagni kjöts, mjólk
ur, smjörs og eggja hjá 3,3
manna fjölskyldu eftir tekjun-
um. Fjölskylda, sem hafði í
tekjur 1—2 þús. krónur, keypti
á ári 88 kg kjöts, 700 1 mjólk-
ur 19 kg .smjörs og 210 egg. En
fjölskyldað sem hafði.í tekjur
12—13 þús. kr. keypti 184 kg
kjöts, 1150 1 mjólkur, 53 kg
smjörs og 1200 egg. Mér er eigi
kunnugt um, að slík rannsókn
hafi verið gerð hér á landi, en
ekki er ólíklegt, að eitthvað
svipað eigi sér stað hér, þótt
hinu megi ekki gleyma, að hér
sem annars staðar ríkja allrót-
grónar venjur um, hvað á borð
er borið, og slíkar venjur breyt-
ast sjaldan á skömmum tíma.
Er því ókleift að gizka á, að
hve miklu leyti aukin velmeg-
un stuðli að auknum káupum
innlendrar framleiðslu, enda er
teknaaukningin misjöfn. Má
segja að aðstaða allra þeirra,
sem höfðu fasta atvinnu eða
vinnu árið um kring fyrir stríð,
sé svipuð nú, nema að því leyti
sem grunnkaupshækkanir og
dýrtíðaruppbót á þær bæta að-
stöðuna að öðru jöfnu. Hins veg
ar er aðstaða þeirra, sem enga
*ða stopula vinnu höfðu fyrir
stríð öll önriur, og er hagur
þeirra þá einnig hagur ríkis,
bæja- og sveitafélaga og skatt-
greiðencfci í heild.
Þrátt fyrir þetta er mikið tal-
að um dýrtíð. En það er ekki
dýrtíð þótt vörur hækki í verði,
ef tekjumar aukast að sama
skapi. Ef allar vörur margföld-
uðust í verði á sama hátt, og
kaupið margfaldaðist með sömu
Jölu, væri engin dýrtíð. Hlut-
fallið milli verðlags og kaup-
gjalds væri óbreytt eftir sem
áður.
Ef einhverjar neyzluvörur
hækka hins vegar meira hlut-
fallslega en kaupið, eru þær að
vísu dýrar, en það er ekki rétt
að tala um allsherjardýrtíð, ef
til er nógu mikið af alroennum
neyzluvörum, sem hafa hækkað
minna en kaupið. Þær eru ó-
dýrar frá sjónarmiði kaupand-
áns og bæta honum upp það,
sem hinar fyrri eru dýrari.
Ot írá þessu sjónárzniði er
hægt að greina. matvörur í dýr-
ar og ódýrar vörnr. Einfaldast
er áð gera þetta á þann hátt,
að reikna út, með hvaða tölu
kaup hafi margfaldazt síðan 1.
okt. 1939, en margfalda síðan
verð einstakra fæðutegunda
með sömu tölu og aðgæta síðan,
hvort raunverulegt verð er
hærra eða lægra en það verð,
sem þannig er fundið. Sé raim-
verulegt verð hærra, en varan
dýr, þ. e. kaupmáttur kaupsins
gagnvart herrni er minni en áð-
ur. Sé raunverulegt verð hins
vegar lægra, en varan ódýr, þ.
er kaupmáttur kaupsins gagn-
vart henni hefir aukizt.
í október 1939 var verka-
mannakaup í Heykjavík kr.
14,50 á dag fyrir 9 raunveruleg-
ar vinnustundir, en nú er það
kr. 48,51 á dag fyrir 9V'2 kist.
rattnverulega vinnu.
í október 1939 var tímakaup-
ið því kr. 1,61 á hverja vinnu*
stund, en er nú kr. 5,11. Að
vísu er það nú talin eftirvinna,
ef unnið er lengur en 8 tíma á
dag, en almenrit mun unnin
tveggja tíma eftirvinna, og er
því kaupið nú að meðaltali 5,11
á hverja vinnustund, sem fyrr
var sagt. Kaupið hefir því marg-
faldazt með tölimni 3,17 síðan
1. okt. 1939, þegar miðað er við
raunverulegar vinnustundir og
Dagsbrúnartaxta.
Ég hefi reiknað út, hvað allar
helztu matartegundirnar myndu
kosta nú, ef verð þeirra 1. okt.
1939 hefði margfaldazt með
tölimni 3,17, eins og kaupið.
Fremst eru nöfn vörutegtmd-
anna, síðan hið reiknaða verð,
þ. e. rúmlega þrefalt verð 1. okt.
1939 og til samanburðar raun-
verulegt verð 1. okt. 1942.
Hér er verðið:
(Fremri tölumar sýna hvað
varan myndi kosta ef verðið
hefði márgfaldast á sama hátt
og kaupið, en aftari tölurnar
hvað hún kostar raunverulega.
Miðað er við 1 kg., þar sem ann-
að er ekki tekið fram.)
Rúgbrauð, 3 kg. 3,17 2,30
Pransbrauð, % kg. 1,27 0,82
Rúgmjöl 1,27 0,81
Hveiti no 1 1,52 0,84
Hrísgrjón 1.55 2,05
Sagogrjón 238 2.05
Haframjöi 1,78 •1,15
Kartöflumjöl • 2,12 1,75
Heilbaunir 2,92 1,35
Höggin melís 2,53 1,69
Strásykur 2,19 1,47
Kaffi, óbnennt 7,35 4,18
Kaffí, brennt og malað 11,44 6,90
Kakaó, 10,18 6,17
Smjörlíki 5,33 4,74
Ný ýsa, slægð 1,49 0,80
Nýr þorskur, slægður. 1,20 0,75
Lúða, smá 2,76 2,65
Saltfiskur, no. 1 þurrk 2,06 2,40
Fiskbollur, 1/1 dós 4,60 3,83
Fiskfars 3,17 3,93
Harðfiskur, ópakkaður 7,61 6,70
Lýsi, % flaska 2,06 1,71
Nýmjólk, á fl., 1 lítri 1,33 1,57
Áfir og undanr., 1 lftri 0,51 0,65
Rjómi 1 lítri 8,08 9,50
Smjör 12,36 18,70
Skyr 2,54 2,77
Mjólkurostur, 45% 9,16 14,63
Mysuostur 4,56 530
Egg 12,71 18,00
Nautakjöt, steik 8,15 9,05
Nautakjöt, súpu 5,80 7,00
Kálfskjöt, ungkálfa 4,22 7,38
Kandakjöt, nýtt, 1 fl. 4,60 7,30
Kindakjét, saltað, 1 fl. 4,69 8,00
Kindakjöt, reykt 7,13 11,50
Mör 4,12 6,50
Tólg 8,15 7,55
Kæfa 9.45 13.82
Lattgardagur 1(L október tH&Zá
fer vestur og norður eftir
helgina. — Vörur til Akurr-
eyrar og Sigluf jarðar afhend-
ist í dag, en á mánudag til
ísafjarðar og Patréksfjarðar.
Vörum til ísafjarðar, með
„Selfossi" veitum vér mót-
töku í dag á meðan pláss
leyfir.
Kjötfai-s 539 7 M
Kartöflur 0,95 1,06
Gulrófur • 0,89 1,18
Ef vöruverðið er borið sama®
við kaupið á þennan hátt, kem-
ur í ljós, að hrísgrjón eru dýr
vara, en allar hinar erlendu
vörumar eru ódýrar.
Af íslenzku vörunum eru
þessar ódýrar: Ný ýsa og þorsk-
ur, smálúða, fiskbollur í dósum,
harðfiskur, lýsi og smjörlíM,
sem að vísu er úr útlendum hrá
efnum. Með öðrum orðum:
sjávarafurðir og vörur úr þeim,
nema fiskfars, eru ódýrar vörur.
Allar landbúnaðarvörumar eru
hins vegar dýrar, þ. e. verð
þeirra hefir margfaldazt með
hærri tölu síðan 1. okt. 1939 en
kaupið, reiknað í klukkustund
eftir Dagsbrúnartaxta með kr.
5,11 að meðaltali fyrir hvérja
raunverulega vinnustund nú,
og er þar í innifalin verðlags-
uppbót á kaupið með vísitölunni
210.
Vöruverðið er nú allmiklu
hærra en það var 1. sept. s. L
og mun vísitalan því hækka
næst sem því nemur. Talið er,
að sú hækkun verði allveruleg,
en eigi er enn vitað, hver hún
verður. j.;
Ef þær íslenzkar vörúr, sem
hafa margfaldazt í vérði niéð
hærri tölu en 3,17, væru fasrðár
niður til samræmis við kaupið
og látnar kosta rúmlega þrefalt
verðið 1. okt. 1939, mundi nýja
vísitalan verða um 23*) stigum
lægri en hú« verður annars
hver sem hún verður. Mér
finnst, að vel sé athugandL
hvort ríkissjóði væri ekki Meift
að bæta frámleiðendum þarin
halla, er af því hlytist. Að
painnsta kosti þykir mér líMegt,
að ríkissjóður væri fær um að
verðbæta bændtim kjötið, oð
svo miMu leyti, sem kaup og
annar tilkostnaður við fram-
leiðsluna hefir margfaldázt
með hærri tölu en 3,17 síðan 1.
okt. 193#, en þetta eitt mundi
nægja til að koma í veg fyrir að
vísitalan og kaupið hækki um
14 stig þann 1. nóvember.
Jóhann Sæmundsson.
*) Vegna talnaskekkju i út~
reikningunum er iþessi tala
röng. Vísitaiap myndi verða
allt að 27 stigum lægri en hún
verður, ef verðlagið á landbún-
aðarvörum yrði fært til sam-
ræmis við kaupið. J.S.
Skátar,
stúlkur, piltar, ljósálfar og ýlf-
Iingar, mætið öll við Vegamóta-
stíg á morgun kl. 10. Mætið i bún
ingi.