Alþýðublaðið - 31.10.1942, Qupperneq 4

Au»rm«uptp
fWJ>tí)öabU?>ii>
ÚtgetenOI: Alþýðoflðfckiiriuk
BttFtjwrl: Stetim Pietatsm
RStátJóm og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfísgötu.
Símar ritstjómar; 4001 og
4.902.
Sfxnar igreiðslu: 4900 og
4906.
Ver0 í lausasölu 30 aura.
AlþýðuprenfcsmiSjan h,t
Óþægilegar
staðreyndir.
ÞAÐ hefir af ýmsum verið
bent á þá staáreyr.d, síðan
gerðaaxiómslögm voru brotin a
bak aftur, verkalýðsíélögin
pndurheimtu saonnmgsrétt sinn
sinn og nýir samningax voru
gerðir við atvinnurekendur, að
þau félög, sem eru undir for-
ystu Alþýðuflokksmanna, náðu
smm meiri kauphækkunum og
kjarabótum, en hin, sem komm-
únistar ráða. Kemur þssí mun-
sur sérstaklega greinilega £ram
á samningum Sjómsumafélags
Reykjavikur og Verkakvenna-
félags Framsókn annarsvegar,
og samningum Verkamannafé-
lagsins Dagsbrún og Félag verk
stmiðjufólks, Iðju hinsvegar.
Þag eru Alþýðuflokksmenn,
sem stjórna tveimur hinum
fyrmefndu, en kommúnistar
atjórna hinum síðarnefndu.
Það hefir farið mjög x taug-
arnar á kommúnistum, þegar
á þessa staðreynd hefir verið
bent. Er það í sjáifu sér ekki
nema skiljanlegt, þegar á það
er litið, að þeir byggðu allt sitt
klofningsstarf í verkalýðshreyf-
inguimi, allan sinn undirróður
gegn Alþýðuflokknum, alla
gína pójitísku tilveru yfirleitt,
é þeim rógburði, að foxystu-
anerm Alþýðuflokksins í verka-
lýðsfélögunum væru svikarar
við verkalýðinn og héldu illa á
málstað hans gagnvart atvinnu-
rekendum. Við þeim mönnum
þyrfti verkalýðurinn að snúa
ibakinu og velja sér kommúnista
í staðinn fyrir forystumenn. Þá
væri hagur verkalýðsins tryggð-
ur bæði í bráð og lengd. Það
er augljóst, að það er allt ann-
að en þægilegt fyrir Jtoromún-
ista, að það skuli koma í ljós
og á það skuli vera bent, að
þau verkalýðsfélög, sem farið
hafa að ráðum þeirra eftir
margra ára undirróður, skuli
ná mun verri kjorum við
samninga við atvinnurekend-
mr en hin, sem haldið hafa
áfram að fela Alþýðuflokks-
möimrnn mái sín. En þessu
geta þeir ekki mótmælt. í
stað þess svara þeir gagnrýn-
inni á samningum sínum með
fúkyrðum um forystumerm Al-
þýðuflokksins og hótunum um
það, að þeir skuii nú seisn verða
„þurrkaðir út“ úr verkalýðs-
hreyfingunni!
En Alþýðublaðið þorir nú
samt að segja, að haldi komm-
únistar áfram að gera eins
anikið lakari samninga, en Al-
þýðuflokksœieínn fyrir hönd
Jóbann Sænandssov i
Innlend fæða og erlend
IERTNDI því, er ég flutti
í útvarpið s. I. miðvikudag,
gerði ég samanburð á verði
matvöru í stríðsbyrjun og verð-
km nú, 1. október. Einnig gerði
ég samanburð á því, hve marg-
ar hitaeiningar fengjust fyrir
hvem eyri þá af helztu fæðu-
tegundunum, og hve margar nú
Ldks bar ég saman hækkun
kaupgjaldsins hér í Reykjavík
Og hækkun smásöluverðs á
helztu fæðutegundunum hér j
Reykjavík. Niðurstaðan var sú,
að venjulegt kaupgjald til
verkamamxa hefði margfaldazt
með tölunni 3,17, en verð á land
búnaðarafurðum og saltfiski
margfaldazt með enn hærri
tölu. Sýndi ég fram á, að væri
verð þeirra vörutegunda fært
niður til samræmis við kaupið,
mundi það koma í veg fyrir,
að vísitalan hækkaði um 23
stig. Þegar ég fór að athuga
þann útreikning nánar, sá ég
talnaskekkju, sem veldur því,
að sú ályktun um vísitöluna var
röng. Niðurfærsla á verði land-
búnaðarafurða til samræmis við
kaupið mundi ekki koma í veg
iyrir 23 stiga hækkun á vísi-
tölunni, heldur hindra allt að
26 stiga hækkun á henni, og
væri því árangur slíkra aðgerða
enn meiri en ég gerði ráð fyrir
í fyrra erindl mínu.
Það skal einnig tekið frarn, að
héðan af er ekki hægt að koma
í veg fyrir að vísitalan hækki 1.
nóvember, því að vísitalan verð
ur vitanlega reiknuð út eftir
því verðlagi, sem var á vörun-
um þ. 1. október. Væri hins
þegar hægt að fraxnkvæma
slíka verðlækkun fyrr 1. nóvem
ber að einhverju eða öllu leyti
og ríkissjóður gæti tekið á sig
þau útgjöld, er það kynni að
hafa í för með sér, mundi vísi-
talan og verðlagsuppbótin á
kaupið lækka aftur frá og með
1. desember og kem ég að þessu
atriði síðar.
í þessu erindi mínu mun ég
fyrst víkja að nauðsyn þess, að
vér íslendingar neytum vorrar
innlendu fæðu í sem ríkustum
mæli, bæði af heilsufarslegum
ástæðum, en einnig af þjóðhags-
legum ástæðum. Ég ritaði grein
í Andvara árið 1940 um næring-
arþörf manna, en eiruiig vék ég
GREININ, sem hér birtist, er hið margum-talaða siðara út-
varpserindi Jóhanns Sæmundssonar tryggingayfirlækn-
is um dýrtíð og verðlag, sem bannað var að flytja í útvarpið
„fyrir kosningar“, Nú hefir það verið leyst úr banninu. Það
var flutt í útvarpið í gærkveldi.
Alþýðublaðið hefir fengið leyfi yfirlæknisins til að birta
það eins og fyrra erindið.
að þessum málum í bók minni
Mannslíkaminn, er út kom sama
ár. Þessi rit eru til mjög víða og
vil ég því hvetja fólk til að
riíja nú upp, það sem þar er
sagt. Hér skal aðeins á það bent,
að heilsufræðingar gera þá
kröfu til daglegs fæðis, að í
því sé ákveðin lágmarks magn,
ókveðinna, hollra og nauðsyn-
legra fæðutegunda. Sé út af því
brugðið til muna, er talin hætta
á vanheilsu. Þessi kjami fæðis-
ins hefir verið nefndur heilsu-
verndarfæði, og er settxxr þannig
sáman,, að eigi þurfi að óttast
skort þeirra efna, sem nauðsyn-
legust eru, svo sem ýmissa teg-
unda eggjahvítuefna, bætiefna
og salta. Talið er, að heilsu-
vemdar kjarninn í fæði hvers
manns þurfi að vera sean hér
segir að meðaltali á dag:
Mjólk 500 gr. 79 au.
Ostur 30 gr. 44 au.
Smjör 30 gr. 56 au.
Kjöt 60 gr. 44 au.
Fiskur 60 gr. 5 au.
Brauð úr hýðismjöli, t. d.
heilhveiti 300 gr. 49 au.
KartöÖur 350 gr. 38 au.
Grænmeti 150 gr.
3.15 au.
Orkugildi þesea magns er
tæplega helmingur þeixra hita-
eininga, sem erfiðismaður þarfn-
ast í sólarhring, og skiptir
minna máli úr hvaða fæðuteg-
undum hann fær afganginn.
En hitt er meginskilyrði, að í
daglegu fæði hvers manns sé
svipaður kjarni og greint var
frá.
Á það skal bent, að skyr eða
aukin mjólkurneyzla getur
komið í stað ostsins, og þarf þá
allt að 240 gr. mjólkur (undan-
rennu) eða 50 gr. skyrs á dag
til að vega upp á móti ostefnis-
magninu í 30 gr. af 45% mjólk-
verkamanna og þeir hafa gert
á þessu sumri, þá verður ekk-
ert af því, að forystumenn Al-
þýðuflokksins verði „þurrkaðir
út“ úr verkalýðshreyfingunni-
Það ei- enginn hafinn yfir gagn-
rýni, c-g allra sízt þeir, sem
hafa staðið sig eins lélega og
kommúnistaforsprakkamix í
þeim samningum, sem þeim hef
ir verið txúað til að gera fyrir
hönd verkamanna. Verkamenn-
imir eru engix heimskingjar.
Þeir líta á staðreyndimar og
láta ekki segja sér, að lélegir
samningar séu góðir og góðir
hinsvegar Ijéleg^r. DÞeir láta
ekki segja sér, að samningar
Dagsbrúnar og Iðju, sem ekki
færðu meðlnnum þessara félaga
nema í hæsta lagi 38—40%
| grunnkaupshækkun, — grunn-
kaupshækkun, sem meðlimir
Iðju voru líka raunverulega
búnir að fá •— séu góðir, þegar
Sjómannafélagið og Verka-
kvennafélagið náðu samning-
um, sem færðu meðlimum
þeirra 55% grunnkaupshækk-
un!
Alþýðuflokksmenn og Al-
þýðublaðið munu því láta sér
það í léttu rúmi liggja, þótt
íorsprakkar kommúnista hóti
þeim „útþúrrkun" úr verkalýðs-
hreyfingunni og kalli það stmdr
ungarstarf, að samningax þeirra
.fyrir hönd Dagsbrúnar og Iðju
skuli vera gagnrýndir. Þvi að
það er þýðingarlaust fyrir þá
að hóta, sem svo hölkun fceti
sfcamda.
uxosti. Svipuðu máli gegnir um
smjör, þegar skortur er á því.
Má bæta það upp með aukinni
neyzlu nýmjólkur, en til þess
að vega upp á móti 30 gr. smjörs
þarf allt að 700 gr. nýmjólkur,
til þess að svipað magn mjólk-
urfitu sé í fæðinu, en aukalega
er í mjólkinni bæði ostaefni og
sykur, sem Htt eða nálega ekki
gætir í smjörinu.
Varla mun hætta á, að fólk
neyti eigi nægilegs magns af
kjöti og fiski til að mæta þeim
kröfxþn, ^em gerðar eru um
samsetningu eða blöndun heilsu
verndarfæðis. Hins vegar fer
iþví fjarri jað neyála brauða
úr heilhveiti eða grófu rúgmjöli
sé nokkuð svipuð því, sem að
framan greinir, eða um 300 gr.
á mann á dag. Sá kormatur,
sem helzt gæti bætt þar úr, er
haframjölið, og hvatti ég til
þess í fyrra erindi xnínu, að
L&ugardagtur 31. október 184Í
það kæmi að sem mestu leyfci
í stað hrisgrjóna, bæði af heilsuk
farsástæðum, og einnig vegn*
verðsins.
Kartöfluneyzlan mun ena
vera miklu minni en krafizt er,
og rækfcun kartöflumnar miðar
svo hægt, að mesta uppskerg.,
sem fengizt hefir hér á landi,
nefnilega 1939, þegar uppsker-
an var um ,1 turrna á mann»
nægði ekki til að fuHmegja
þeim. kröfum, sem gerðar ens
um kartöflunej'zlu í heilsu-
vemdarfæði. Tii þess þyrfttí.
kærtöfluuppskeran að nema
1VI tunnu á mann árlega. Um
grænmetisnpyzlu er sama a$
segja. Hún er efaiaust minni en
krafizt er, þ. e. 150 gr. á dag„
enda þótt ræktim grænmetis
aukist ár frá ári.
Ég hygg ,að fullyrða megi„
að töluvert skorti á, að blöndim
daglegs fseðis sé þannig hjá al-
menningi, að ’kröfunum um
heilsuvemdarfæði sé fullnægt.
Tel ég að þekkingarskortur
valdi þar enn mikhx um, en,
ef til vill veidur þar mestu um
skortur á nægu magni ýmissa
fæðutegxxnda, sem hér koma til
greina. Nokkru kann það að
valda, hve verð er yfirleitt hátfc
á þessum vörum, því að fæðu-
magn það, sem tilgreint var
hér að framan, þ. e. heilsuvemd
arkjarni hins daglega fæðis kost
ar með núverandi verði kr.
3.15 á mann á dag, og er þð
grænmetinu alveg sleppt, því að
eigi er unnt að reikna út, hvað
Framh. á 6. sMu.
ALÞÝÐUSAMBANDSÞING
fer nú í hönd og verður
blaði kommúnista, Þjóðviljan-
um, skrafdrjúgt í tilefni af því
upp á síðkastið. í gær birtist
þar löng grein um Alþýðusam-
bandsþingið eftir einn af gæð-
ingum Kommúnistaflokksins,
Eggert Þorbjarnarson. Er hún
ein af hinum venjulegu árásar-
greinum úr þeixri átt á Alþýðu-
flokkinn og heitir „Floklrsein-
ræðið verður að hverfa úr Al-
þýðusambandinu." Þar segir
meðal annars:
„í tólf ár hafa verkalýðssamtök-
in verið sundruð. Ástæðumar fyrir
þessari sundrungu verða ekki rakt-
ar hér, enda ótímabært að vekja
þær deilur á ný. Það, sem máli
skiptir, er, að hún hefir lamað
verkalýðssamtökin og tafið fram-
sókn þeirra óhemju mikið.“
Um þetta síðasta er Alþýðu-
blaðið greinarhöfundinum al-
gerlega sammála. En sennilega
eru skoðanirnar skiptari um
hitt, hverjar ástæður hafi legið
til sundrungarinnar. Og vel
skilur Alþýðublaðið, að grein-
arhöfundurinn, og raunar flest-
ir flokksmenn hans, vilji nú
sem minnst um þær tala. Það
er heppilegt fyrir flokk þeirra.
En að ekki vantar viljann frek-
ar en áður til að falsa stað-
reyndirnar og velta eigin sök
yfir á aðra, má sjá af eftirfar-
andi orðum greinarinnar um
Alþýðtxsambandið:
„Fátt sýnir eins áberandi hine
þröngu og skaðlegu flokkshags-
munastefnu Alþýðuflokksins eins
og sú staðreynd, að mörg sfcéttar-
félög og sambönd launþega era
enn utan sambandsins og vilja
helzt ekkert af þvi vita. Ástæðan
fyrir þessu er fyrst og fremst ótrút
þessara félaga á forystu Alþýðu-
sambandsins vegna einokunar Al-
þýðuflokksins á henni. Flokks-
hagsmunir Alþýðuflokksins og
hræðsla hans við að missa tökin &
Alþýðusambandinu hefir fengið
Alþýðusambandsstjómina til þess
að forðast upptöku vissra félaga
og valdið skipulagslegum van-
mætti og káki í störfum sambands-
ins.“
! Hvaða félög er eiginlega hér
verið að tala unx, nema félög,
• sem kommunistar hafa vélað til
þess á einn eða annan hátí, að
kljúfa sig út úr allsherjarsám-
tökunum? Og hvaðan kemur
slíkum mönnum þá réttur til
þess, að berja sér á brjóst og
bera öðrum „þrönga og skað-
lega flokkshagsmunastefnu“ á
brýn, þó að Alþýðusambands-
stjórnin athugi ofurlítið sinn
gang gagnvart félögum, sem
varla virðast vita, hvort þau
vilja vera í sambandinu eða
ekki og gera sitt á hvað, að
segja sig úr því eða sækja um
upptöku í það? En nú hafa
kommúnistar forystuna í sum-
um þessara félaga og þykir því
mákxð undir þvi komið að fá
'f Frh í 6. döx*