Alþýðublaðið - 28.02.1943, Qupperneq 5

ALÞYfHJBLAÐIÐ
Sunnudagur 28. feltjmar 1943.
Hánn þráir betri heim.
S Þessi hermaður 8. hersins
S hann notar ihivíldarstundina
^ fjallar um uppbyggingu og
hefir lagt'sig til ihvíldar undir bifreið sinni í hinum steikjandi sólarhita eyðimerkurinnar. En
til þe,ss að lesa bók, sem hann hefir lánaða úr bókasafni liersins. Bókin sem hermaðurinn les
skipulag heimsins eftir stríðið eða á ensku „Pilans for a better World“, áætlun um betri heim.
HVÍLlKUM blekkingum
hafa þeir ekki valdið, hin-
ir skemmtilegu, en þó ábyrgð-
arlausu skáldsagnaritarar, sem
semja háfleygar lýsingar á hin-
um dökkeygðu hefðarmeyjum
Suður-Ameríku — meyjunum
með háa kambinn í hárinu. Þeir
bera ábyrgð á þeirri algengu
villutrú, að í Suður-Ameríku
séu ekki til ljóshærðar stúlkur,
til þess að svara því, sem kalla
mætti venjulega eftirspurn.
Sem betur fer, get ég birt töl-
ur, sem tala og eru óvéfengj-
anlegar. Sextíu konur af hverju
hundraði eru dökkar á brún og
brá, þrjátíu og níu af hundraði
Ijósar og ein af hundraði rauð-
hærð. Um tíu hundruðustu af
hinum dökkhærðu hafa brúnt
hár.
Að vísu hefi ég ekki komizt
að þessari niðurstöðu með eigin
rannsókn eða fengið tölurnar
úr neinum hagtíðindum. >En
heimildin er ei að síður traust
og áreiðanleg. Hin mikla aug-
lýsingaskrifstofa J. Walter
Thompson lét framkvæma rann
sókn á meira en þúsund konum
af hverri stétt í borginni Buenos
Aires og umhverfi hennar. Á
þennan óskáldlega hátt kynnast
auglýsingamenn konum. Rann-
sóknir, sem önnur auglýsinga-
fyrirtæki létu framkvæma í öðr
um borgum, voru ekki eins ná-
kvæmar og þessi, en gáfu þó
fyllilega í skyn, að hundraðs-
hlutinn væri hinn sami í öllum
tíu ríkjum Suður-Ameríku.
Hvorki hinar ljóshærðu né
dökkhærðu hafa kamb í hárinu,
því að á slíkt væri litið sem vott
um slæman smekk. Skáldsagna-
höfundarnir vilja reyna að fá
okkur til að trúa því, að þær
séu með blóm í hárinu og gangi
á háhæluðum, rauðum.skóm, en
staðreyndin er sú, að því er ég
hefi komizt næst, að hvorugt er
rétt og hefir aldrei verið. Sann-
likurinn er sá, að þessar marg-
umtöluðu hefðarmeyjar forðast
eins og heitan eld alla áberandi
liti. A kvöldgöngum íbúanna í
Buenos Aires og Rio de Janeiro
munu menn fljótlega geta geng-
ið úr skugga um, að allar yfir-
hafnir fólksins eru svartar, hvít
ar eða gráar. En samt sem áður
er enginn j arðarfararsvipur á
þessu-fólki.
*
PARÍSARKAUPMAÐUR
nokkur, eigandi kvenfata-
verzlunar, sem settist að í Rio
fyrir um tuttugu árum, skýrði
5uartklcFÖðar konur.
EFTIRFARANDI GREIN,
sem er eftir Carl Crow,
fjallar um konur í Suður-
Ameríku og klæðaburð
þeirra. Enn fremur minnist
höfundur greinarinnar á
ýmsa siði Suður-Ameríku-
búa, sem eru að mörgu leyti
öðruvísi en siðir annarra
þjóða.
mér frá því, hvers vegna fólkið
á þessum slóðum aðhyllist hina
óbreyttu liti. Hann sagði, að
meðal svertingjanna í Brazilíu
og Indiánanna í öðrum ríkjum
Suður-Ameríku hefði ríkt sterk
hneigð til sundurgerðar í litum.
Þetta hefði orsakað óbeit há-
stéttarkvenna, sem og kvenna
af öðrum stéttum í Suður-
Ameríku, á sterkum litum og
þær hafa hneigst til hinna öfg-
anna. Þannig hafna þær litum,
sem meðal annarra þjóða eru
taldir mjög smekklegir á fatn-
aði. Af sömu ástæðu vilja skrif-
stofumenn og embættismenn í
Suður-Ameríku fá svo barða-
litla hatta sem unnt er. Verka-
menn, sem vinna úti í sólskin-
inu, þurfa að nota mjög barða-
stóra hatta. Til þess að láta ekki
villast á sér og algengum verka-
mönnum vilja því skrifstofu-
mennirnir, sem vinna inni,
ganga með barðalitla hatta, þeg
ar þeir fara út.
*
ÞESSA SKÝRINGU lét ég
mér nægja, unz ég fékk
aðra skýringu betri hjá töfr-
andi fagurri frú frá Chile, konu
bresks kaupsýslumanns. Hún
sagði mér, að það væri siður í
öllum ríkjum Suður-Ameríku
að bera lengi sorgarbúning eftir
lát ástvinar eða ættingja. Auk
þess væru fjölskyldur í Suður-
Ameríku venjulega mjög stórar
og frændgarður öflugur og stór.
Ennfremur er talin sjálfsögð
kurteisi að bera sorgarbúning
eftir jafnvel fjarlægustu ætt-
ingja. Afleiðingin er sú, að
meirihluti hverrar þjóðar er
nærri því alla ævi í sorgarbún-
ingi, og þó að það geti komið
fyrir um tíma, að menn geti
gengið í fötum með öðrum lit
en svörtum, þá eru menn orðnir
svo vanir þessum lit, að þeir
hafa enga löngun til þess að
breyta um.
Eftir þetta fór ég að veita
búningi fólksins meiri athygli
en áður. Eg minnist sérstaklega
dagstundar, þegar ég sat inni í
tedrykkjustofu Crillongistihúss
ins í Santiago. Þar voru fjöl-
margar frúr frá Chile, sem enga
löngun höfðu til þess að fara í
kaffistofu án karlmannsfylgdar.
Meðan ég sat þarna og horfði á
fólkið, komu þrjár manneskjur
inn. í sama bili þagnaði fcliður
gestanna, og inni varð hljótt
eins og ídauðs manns gröf. All-
ir störðu á hina nýkomnu gesti
og mér varð litið til þeirra líka.
Lengi var ég að átta mig á því,
hvað ylli þessari helþögn og
drægi svo að sér athygli gest-
anna, en loks tók ég eftir þVí,
að meðal hinna nýkomnu var
kona, í dökkum búningi eins og
allir aðrir, sem hafði orðið það
á að skreyta hattinn sinn með
örmjóum rauðum linda. Þetta
var eini tilhaldsliturinn, sem
sást í veitingastofunni og það
var svo sem auðséð, að horft
var augum grunsemda og gagn-
rýni á konuna, sem hafði gert
sig seka um þetta gáleysislega
brot á almennu velsæmi. Jafn-
vel ég varð undrandi á þessari
dirfsku hennar.
Þessi takmarkaða notkun lita
meðal þjóða Suður-Ameríku
veldur því, að erlendir ferða-
menn, sem þangað koma, vekja
oft slíka athygli með sundur-
gerð sinni í klæðaburði, að
þeim finnst snjallræði að skjóta
sér inn í fyrsta bílinn, sem þeir
ná í, aka sem fljótast heim til
gistihússins, skipta þar um föt
og hreyfa ekki við skrúðanum
*fyrr en komið er til þjóðar, þar
sem hann er betur metinn.
*
ENSKIR eða norður-ame-
rískir fatakaupmenn eiga
örðugt með að koma vöru sinni á
framfæri í Suður-Ameríku, fyrr
en þeir eru búnir að kynna sér
skoðanir Suður-Ameríkubúa á
þess, hvernig föt séu heiðarlegu
fólki sæmandi. Og þessum þjóð-
um dettur ekki sú firra í hug
að apa búning sinn eftir klæða-
burði frægra manna eða
kvenna, jafnvel þótt um sé að
ræða heimsfræga leikara eða
dáðar filmudísir. Án nokkurra
öfga verð ég að segja það, að
eftir að ég hafði átt heima í
fáein ár í Nýja Englandi, fannst
mér það mikill léttir að geta
ferðast um alla Suður-Ameríku
án þess að sjá eina einustu unga
stúlku, sem reyndi að líkjast
Katharine Hepburn.
*
EG varð að kannast við það,
að ég fann engin dæmi til
staðfestingar þeim almennu
sögusögnum, að karlmenn í Suð
ur-Ameríku glápi á fagrar kon-
ur á götum úti, elti þær, gerist
áleitnir við þær og berji þær
eða klípi, ef þeim virðast þær
ekki nógu eftirlátar. Það hefir
jafnvel fylgt sögunni að stú-
dentum sé lausust höndin, sé
ást þeirra synjað. Ennfremur
hermdi sagan, að slíkir viðburð
ir væru tíðastir á hinni fögru
og fjölförnu Floridagötu í
Buenos Aires. Á götu þessari
eru bannaðar hjólreiðar og bif-
reiða-akstur á tímanum frá
klukkan átta síðdegis dag
hvern, svo að húsmæður geti
skroppið í búðir án yfirvofandi
hættu um að verða undir ein-
hverju farartækinu. Sunnudag
eftir sunnudag gekk ég í glaða
sólskini um þetta leyti dags eft-
ir þessari alræmdu götu endi-
langri og varð aldrei var við
þessa margumtöluðu tilbreyt-
ingu götulífsins. Og það sem
meira var: þessar misþyrming-
ar og móðganir, sem svo oft
var talað um meðal erlendra
þjóða, virtust ekki á neinn hátt
hindra það, að konur létu ljós
fegurðar sinnar skína á þessari
fjölförnu götu. Auðvitað er
ekki nema eðlilegt, að menn
verði fyrir hrindingum eða oln-
bogaskotum í mikilli mann-
þröng, en aldrei sá ég konur
löðrungaðar eða heyrði þær
veina og kalla á hjálp.
*
ENGINN þarf að láta sér
detta í hug, að stúdentar
í Suður-Ameríku séu alfull-
komnir í öllum reglum kur-
teisinnar, eða að fágaðar um-
gengnisvenjur séu þeim í blóð
bornar. Þeir eru ekki eins fág-
aðir í íramkomu og stúdentar
frá Eton- eða Harrowháskóla.
Hegðun þeirra gagnvart konum
mótast af eldri siðum, en þar
með er ekki sagt, að sú hegð-
un sé í eðli sínu með minni
riddarabrag, þótt hún sé öðru-
vísi.
Ef til vill verður mér brugðið
um ókurteisi og rangar getsak-
ir, en mér datt í hug, að norður-
ameríksku hefðarfrúrnar, sem
ferðazt hafa til Suður-Ameríku
Firh. á 6. sSJu.
Um Blýhólkinn frá fyrstu hendi. Samtal mitt við ritar-
ann. Maðurinn, sem reiddist og þeir, sem eiga að gera
hreint fyrir sínum dyrum.
TIL MÍN hringdi einn vina
minna og sagði, að margt
væri ranghermt hjá mér um Blý-
hólkinn og ekkert alveg rétt. Mað-
urinn lætur ekki nafns síns getið,
því að Blýhólkurinn er einkáfélag
fárra manna, þó að hann sé ekki
leynifélag, og varðar almenning
engu, hverjir þar eru, sagði vinur
minn, en ég er ritari félagsins,
sagði hann enn fremur. Nordal er
alls ekki í stjórn Blýhólksins né
var viðriðinn smíði hans. — Er
hann þá ekki félagi? spyr ég. —
Mátulegt væri honum það, segir
ritarinn.
— EN TÓMAS GUÐMUNDS-
SON, er hann í stjórn? — Um það
getur þú spurt hann sjálfan, svar-
ar vinur minn; ég er ekki að rek-
ast í einkamálum Tómasar. En það
er alveg rangt, að Blýhólkurinn sé
í Unuhúsi. Hann hefir aldrei þar
komið, heldur hefir hann fundi
sína á almannafæri. — Hvar þá?
spyr ég. — Það skal ég sýna þér,
segir ritarinn. Ég skal bjóða þér
sem heiðursgesti á fund hjá okkur,
en það hlotnast fáum.
— HVER ER TILGANGUR fé-
lagsins? spyr ég. — Tilgangurinn
helgar meðalið, segir ritarinn. —
Hver eru inntökuskilyrðin? spyr
ég. — Þú færð ekki inntöku, segir
ritarinn; þó er það helzta skilyrðið,
að vera illa séður af góðum mönn-
um. — Hvers vegna kallið þið
þetta ,,Hólkinn“, úr því að það
heitir ,,Blýhólkurinn“? — Það er
útvarpinu að kenna, eins og fleirá;
það leit svo á, að ,,Blýhólkurinncc
gæti skoðast sem meiðyrði; við
fengum ekki að hafa fullt nafn í
auglýsingunni. — Nú er ég öld-
ungis hlessa, segi ég. En hverjir
eru þá helzt í Blýhólknum? —■
Beztu menn þjóðarinnar, segir rit-
arinn, — og þeir verstu, allt eftir
því, hvernig á er litið og hver það
er, sem á lítur.
ÞETTA ALLT sagði ritarinn —
og nú hafið þið það frá fyrstu
hendi. Einhver gáfaður maður varð
afarreiður yfir gamni mínu um
„Hólkinn“ í fyrradag. Hann reiðist
þó sjaldan og aldrei illa. Ég hefi
alltaf verið hrifinn af honum, en
þó aldrei eins og þegar ég komst
að því, af hverju hann reiddist
mest í pistli mínum.
„VALTÝR“ SKRIFAR MÉR.
(Ekki þó Valtýr Stef., því að hann
skrifar alltaf sjálfum sér). ,Váltýr£
minn segir: „Veiztu af hverju Jerú-
salem var svo hrein? Það var
(Frh. á 6. síðu.)