Alþýðublaðið - 22.05.1943, Blaðsíða 5

*8ÍHj»V:

Laugardagur 21. mí 1943.
ALÞYÐU3LAÐIÐ

Kínverskir hermenn s.já.st á myndinni vera aö stíga i.nn í amerískar flutningaflugvélar einhverstaöar í Kína. Flugvél-
arnar eiga að flytja liermennina til einhvers staðar á hinum viðátlumiklu vígstöðvum í Kína.
$
$
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
<s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
N
b
\
s
s
KV ÖLÐSKU GGUNUM,
sem þyrpast að höfn einni
á Vestur-Englandi, er skip að
ilétta akkerum. Engin herskip
fylgja þvi, þegar það læðist út
úr höfninni og hverfpr út í
nætursortann. í rökkrinu má
greina, að súðir þess eru ó-
venjulega traustbyggðar og að
á þiljum þess eru gildir vírar,
stóror vindur, f jöldamargir ein-
kennilegir, fimmarmaðir krók-
.or, og er sérhver krókur festur
f endann áf griðarlega gildum
og sterkum kaðli.. Milli háþilja
og Iágþilja standa yfirmennirn-
ir og lúta yfir uppdrátt af At-
lanzhafi, en vfir uþlpdráttinn
liggja raðir þykkra, raúðra
strika.
Ævintýrið hófst hálftima áð-
ur í litlum kofa á vesturströnd
Englands, þar sem þrír vísinda-
menn skiptast á um það allan
sólarhringinn að hafa eftirlit
með nákvæmum rafmagns-
tækjum.
Ameríka hefir samband við
þennan litla kofa gegnum gild-
an virkaðal, sem grafinn er of-
an í ströndina og liggur upp um
kofagólfið.
Við áttum oklviir á mildlvægi
þessa starfs, þegar> okkur er
Ijóst, að 350 000 mílna langir
vírkaðlar á hafsbotni tengja
saman höfuðborgir heimsins,
og að á striðstímum gera þeir
bandaþj óðunum kleift að ná
tali hver af annarri með
skemmstum fyrirvara, ef vanda
ber að liöndum, sem krefst
skjótrar úrlausnar. Það er ekki
erfitt verk að „banka“ skeyti,
en enginn af hlustendum naz-
ista getur komizt að því, livað
í skeytinu stendur. Leyndarmál-
íð er vel geymt, eins og lokað
bréf i tösku.
Símalínurnar eru æðar heims
veldisins — ekki síður en sigl-
ingaleiðirnar — og við höfum
verið að bæta við þær árum
saman. í ár eru þær 10 000 míl-
um lenggjþ en þær voru fyrir
tíu árum síðan, og samtals eru
seesíiwabnur okkar 145 000 míl-
ur á'ængd. Sæsímalínur Ame-
rfkumanna eru samtals 85 000
wiilur á lengd, svo áð samtals
ráða bandamenn yfir meirihluta
aajslmalina heimsins. Brezka
sdjórniu sjálf á meira en 85 000
Kúílna sæsímalengd, og hefir háfc
þttnn steciiina undir eftirliti sín*.
mt þýöingarmesta starfiS á
Sæsíminn yfir Atlantshaf.
S FTIRFARANDI GREIN, >
^ a i sem er eftir Arthur ^
^Nettleton, fjallar um sæsím- S
Sann, sem liggur yíir Atlaue:-^
^hafið, og þá, aem hafia það ^
^hlutverk á hendi að gera við S
(hann, þegar hann bilar. 'í
i s
sjónum um þessar mundir er
því að sjá um, að þessar sæ-
símalínur séu í lagi og gera við
þær, ef þær bila. Mennirnir,
sem hjóða hættum lxafsins
byrginn í eftirlits- og viðgerðar-
leiðöngrunum, eru þó ekki
gefnir fyrir að láta hafa liátt
um sig og störf sín i blöðunum.
En ei að siður eru þeir hetjur.
Þeir verða að eiga á hættu á-
rásir kafbáta, sprengjuflugvéla
og herskipa óvinanna. Þessu
starfi verður að halda áfram,
þrátt fyrir sprengjuhættu og
tundurskeytáhættu.
*
BILU'N á sæsímalímmm sést
þegar í stað á raftækjun-
um i litla kofanum á ströndinni,
þar sem línan liggnr á land.
,Hin nákvæmu tæki sýna einn-
ig, livar bilunina sé að finna.
Eftir örskotsstund er fréttin
komin til eins viðgerðarski|)-
anna, sem híður reiðubúið að
leggja af stað um leið og frétt
berst um hilun. Þessi skip eru
byggð sérstaklega með tilliti til
þessa starfa, og eftir ,að stríðið
hófst, var öllum viðgerðarskip-
um brezku stjórnarinnar og
hinna ýmsu félaga, sem áttu
símalínurnar, steypt saman í
einn flota, og er liiri bezta sam-
yinna milli einstakra skipa flot-
ans.
Á sumum skipumum er 60
md^iui áhöfn og meira á sum-
um. Allir mennirnir eru í senn
afðir sjómenn og lærðir síma-
viðgofrðarmenn.
Fyrsta yerkið, eftir að komíö
er á staðinn, ^ að finna vír-
kaðalinn. Harflf getur vesið á
fjögarra milna dýpi, Qg vel
fetfe verið, aS hann sé orpimi
s«««ti i hafshotai. Stuadmu
Iiafa liafstraumar ef til vill bor-
ið hann úr leið. Þarna koma
fimmörmuðu krókarnir að not-
um. Mismunandi tegundir
þeirra eru notaðar, alt eftir því
hvernig hafsbotninn er, og á
sérhverju viðgerðarskipi eru ná-
kvæmir uppdrættir yfir það,
hvar sæsíminn liggur og hvern
ig hafsbotninn er á hverjum
stað.
En margt óvænt getur þó
komið fyrir í þessum viðgerð-
arleiðöngrum, einkum á stríðs-
timum.
Fyrir ekki löngu síðan kom
það fyrir, að áhöfnin á einu
þessara skipa varpaði krókum
sínuni 78 sinnum, án þess að
finna kaðlana. Oft lentu þeir á
klettum, skipsflökum og loks á
dufli. Það varð að losa duflið
af króknum rétt hjá skipshlið-
inni undir yfirvofandi hættu á
að það spryngi og sendi skipið
og áhöfn þéss hátt i loft upp.
Og meðan verið var að gera við
sæsímann, gat áhöfnin stöðugt
átt von á kafbátsárás eða loft-
árás.
Loks fannst linan og kom þá
i ljós, að hún var gersamlega
kubbuð í sundur, hersýnilega
af völdum djúpsprengju eða
dufls.
Sem betur fer, eru sæsima-
'línurnar margar og liggja á
mismunandi stöðum yfir At-
lanzhafið — reyndar eru lín-
urnar um 20 — svo að þessi bil-
um olli ekki algerum slitum á
sæsímasambandi. Þrátt fyrir
það er það lilutverk viðgerðar-
mannanna að sjá svo um. að
allar línumar séu í lagi.
1| VERNIG er svo farið að
þvi að gera við sæsíma-
línurnar? Þegar búið er að finna
linuna og ná henni up paf sjáv-
arbotni með krókunnm, er hún
fest við bóg skipsins. Því næst
er línan rannsökuð, til þess að
,finna bilunina. Mennirnir, sem
að jrvi vinna, eru látnir svifa í
þar til gerðvan stólum út fyrir
borSstökkinn. Ef mikill sjó-
gasfjgur er, gwtur þetta starf ver-
ið ngjög hætffljjegt. Það hefir
konii'Ö ftrir, áð weim, sen aö
]>essu vinna, IiaSa dottið í sjó-
mn.
íÞað er um þirggja vikna verk
að leggja nýja sæsímalínu yfir
Atlanzhafið, og þetta verk er
liægt að vinna í einni skorpu,
án þess að skeyta saman línur
á neinum stað. Eitt skip getur
borið sæsímakaðal, sem er
meira en 4000,milur á lengd.
Sæsímakaðallinn er gildas'tur til
endanna, þar sem hann liggur
á land. Vélar gefa linuna út
fyrir borðstokkinn um leið og
skipið skríður áfram.
ÞAÐ var árið 1789, sem
spænskur visindamaður
spáði því. að hægt yrði að bafa
samband umhverfis hnöttinn
með virum, en það var ekki
fyrr en árið 1850, sem, fyrsta
sæsímalínan var lögð milli Do-
ver og Calais, en slitnaði. rétt
eftir að hún var tekin til nótlc-
urinn, sem fann upp merkja-
var árið eftir, heppnaðist, og
vísindamennirnir fóru að liug-
leiða, hvort ekki væri tiltækilegt
að leggja sæsímalínu yfir At-
lanzhafið. Samuel Morse, mað-
urinn, se mfann upp merkja-
málið, sem enn er við hana
kennt, var einhver sá fyrsti.
sem hreyfði þessu máli. Cyrus
Westfield, ameríkskur auðmað-
ur, lagði fram fé, og Kelvin lá-
varður lagði fram fé af hálfu
Englendinga, þegar fyrsta sæ-
símalagningarskipið lag'ði af
stað frá strönd Engkjpds áriö
1857, til þess að leggja sæsima
yfir Atlanzhaf. En tilraunin
mistókst.
Önnur tilrauxrin, sem gerð
var árið 1858, heppnaðist, og
allur heimurinn undraðist, að
hægt skyldi vera að senda skeyti
frá Bretlandi til Ameriku á
andartaki.
En svo komu fyrir tæknilegir
örðugleikar, og önnur línan*
sem lögð var, reyndist ónothæf
En árið 1866 var búið að koma
á öruggu sæsímasambandi yfir
Atlanzhaf.
Þó var það ekki fyrr en á síð-
ustu árum, sem loldð var við að
leggja sæsímakerfi um allt
hrezka heimsveldið. Lögð var
sæsímalína frá Ffénzance til
Halifax á fyrri heimsstyrjaldar-
árunum, en að þvi búnu var
lokið vi.ð að leggja sæsímalin-
unda frá London til Ástralíu.
Það var mikill viðburður, þegar
Geor.g konungur V. sendi, árið
1924, um allt brezka heimsevld
ið skeytið: „Ég hefí á þessari
sfundu opnað brezku heims-
veldissýninguna.“ Og skeytið
kom aftm- til Wsmhley eftir 80
sekúndur.
Ráðhús Reykjavíkur — andlit höfuðstaðarins. Ég og
Guðmundur Hannesson. Enn um pylsuvagnana. Bréf
frá „Rólyndum vegfaranda.“
FJÖLDI MANNA, valinn a£ öll-
um ílokkism, hefir ákveöið að
Ráðhús Reykjavíkur, hin lang-
þráða bygging og andljt höfuð-
staðarins, skuli verða byggt við
Vonarstræti, úti í Tjörninni, á upp-
fyllingu. Það er ekki ólíklegt að
þetta byggingarmál muni vekja
meiri deílur en orðið hafa um
aðrar stórbyggingar, sem hér hafa
risið upp og talað hefir verið um
að rísi upp. Ég er að minnsta kosti
^kki ánægður með þennan stað og
ég er hjartanlega sammála Guð-
mundi Hannessyni, þar sem hann
mótmælir því að Ráðhús Reykja-
víkur rísi upp í Tjörninni.
f FYRSTA LAGI á Ráðhús
Reykjavíkur að setja svip á
Reykjavík. Það gerir það ekki, ef
það verður byggt á þessum stað.
í öðru lagi á það, eins og Guð-
mundur Hanneason segir, að standa
þar sem það blasir við og allir sjá
það. Það gerir það ekki í lægðinni
við Tjörnina. í þriðja lagi má ekki
minnka Tjqmina meira en orðið
er. Af hverj'u eru ekki sérfræðing-
ar í skipulagsmálum látnir ráða
svona málum til lykta? Ég hygg,
að þó að hægt sé að segja, að þeim
geti skjátlazt, þá sé þó meiri vom
til þess, að þeir geM sett iagran
svip á bæinn en aðrir. Þetta er
þeirra sérgrein.
BÆJARSTJÓRN afgreiddi ekki
þetta mál. Því var frestað. Vitan-
lega er líka sjálfsagt að Ráðhús-
staðurinn sé ákveðinn um leið og
heildarskipulag bæjarins. Annað
er fásinna. Ég vil láta Ráðhús
Reykjavíkur koma á hæðina fyrir
enda Austurstrætis og búa þar til
stórt torg. Það gæti líka staðið,
eins og Guðmundur Hannesson
bendir á, á Bernhöftsblettinum.
Það færi vel á því þar, en hinum
megin við Bankastræti kæmi
stjórnarráðsbygging íslands, veg-
leg hvít höll, því að einhvern tíma
keraur að því að við þurfum að
byggja stjórnarráðsbyggingu, sem
er samboðin þjóðinni — í staðinn
fyrir gamla „tukthúsið“, þar sem
Waage gamli og aðrir herrar
kvöldu *»uðaþjófa, útilegu- og hór-
dóms-menn til forna.
PYLSUVAGNARNIR eru úr
sögunni. Bæjarstjórn hefir drepið
þá. Það var ssanþykkt með 7 at-
kvasSum gegn 6 að banna þá með
öllu innan takmarka Iteykjavíkur-
bæjar. Þeim helir verið byggt 41.
Nú getur saaaður ekki íéagið