Alþýðublaðið - 09.07.1943, Blaðsíða 5

Tostudagur 9. júlí 1943
ALÞYÐUBLAÐIÐ
5
Japanska skipið og ameríksku flugvélarnar.
Mynd þessi var tekin úr amerískri sprengjuflugvél yfir Bismarkhafinu í Suður-Kyrrahafi. Sýnir hún tvær amerískar sprengju-
flugvélar nálgast japanskt flutningaskip, sem er á leið til Nýju Guineu. Það á víst ekki langa lífdaga fyrir höndum.
E G geri ráð fyrir, að ég
hafi verið sæmdur heið-
ursmerki til sannindamerkis um
það, að ég sé hugrakkur, eins
og það er kallað,“ sagði Dollard
Menard undirofursti. „En ég er
að velta því fyrir mér, hvað það
er, sem hefir gert mig hug-
rakkan eða það, sem kallað er
að vera hugrakkur.
Ég hef broti,ð heilan mikið
um það, — á nóttunni þegar
ég lá í sjúkrahúsinu í London
og eins eftir að ég kom heim
aftur vestur um haf. Ég held
ég hafi gert mér það nokkuð
ljóst nú.“
Hann þagnaði og rétti upp
fjóra fingur. ,,Ég hefi komizt að
því, að hugrekki mitt, sem svo
er kallað, er snuið þremur
meginþáttum.
Fyrsta þáttinn má kalla,
hvort sem er, bjartsýni, eigin-
girni eða jafnvel fyrirhyggju-
leysi.
Annar þátturinn var agi, —
þjálfunin, sem ég fékk í hern-
um.
Þriðji þátturinn er blind
reiði, hefndarlöngun.
Fjórði þátturinn er, eftir því
sem ég hefi komizt næst, djúp-
rætt fyrirlitning fyrir dauðnum.
Nú skal ég reyna að skýra
þetta nánar fyrir ykkur:
Landgangan við Dieppe var
í raun og veru meiri háttar
strandhögg. Ég var fyrirliði
fyrir 600 manna herflokki —
skyltuflokki Kanadamanna af
frönskum ættum. Hlutverk okk
ar var að ganga á land á strönd-
inni við Dieppe, höggva sundur
gaddavírsgirðingar, koma leyni
skyttum og hreiðrum þeirra fyr-
ir kattarnef og taka eins marga
fanga og auðið yrði, til þess að
hægt væri að veiða upp úr
þeim mikilvægar upplýsingar.
Um nóttina, meðan við vor-
um á leiðinni yfir Ermarsund,
fór ég að hugsa um hermenn
mína og ég gat ekki varizt því
að spyrja sjálfan mig, um hvað
þeir væru að hugsa. Ég var ná-
kunnugar flestum þeirra. Þeir
voru langflestir Kanadamenn af
frönskum uppruna eins og ’ ég
sjálfur. Ég hafði séð ljósmynd-
ir af konum þeirra, börnum,
mæðrum og unnustum. Það þarf
varla að lýsa þeim fyrir ykkur.
Þeir eru alkunnir fyrir glað-
værð og' góðlyndi.
Ég fór að hugsa um, hversu
margir þeirra ættu afturkomu
auðið, og ég fór að biðjast fyr-
ir, — ekki fyrir mér sérstak-
lega, heldur var bænin almenns
eðlis: „Góði guð, láttu eins
CT®
G’
REIN sú, er hér fer á
eftir, er þýdd eftir
Reades’s Digest, en birtist
upphflega í tímaritinu The
Yale Review. Höfundurinn er
€. B. Wall.
Dollard Menard ofursti var
einn hinna hugdjörfu Kan-
adamanna, sem þátt tóku í
strandhögginu við Diepp í
fyrrasumr, foringi herdeild-
rinnar Les Fusiliers Mont-
Royal. . Fyrir . frammistöðu
sína í þeirri ferð var hann
var hann sæmdur einu æðsta
heiðursmerki fyrir hugrekki
og stjórnsemi. — Menard
ofursti er 29 ára gamall, fædd
ur í Notre Dame du Lack í
Quebec í Kanada og stund-
aði nám við háskóla og her-
skóla. Hann var í herþjón-
ustu í Indlandi og víðar í
Austurlöndum í fimm ár,
þangað til hann var sendur
til Englands árið 1941.
marga ckkar og auðið er koma
heim aftur úr þessari för.“
Eða eitthvað á þessa leið.
Bæði mér og öllum hermönn-
um mínum var það ljóst, að
margir okkar myndu falla eða
særast í væntanlegri viðureign.
En ég get sagt ykkur í hrein-
skilni, að mér datt ekki 1 hug,
að ég yrði drepinn, og ég geri
ekki ráð fyrir, að nokkur mað-
ur í flokki mínum hafi trúað
því, að liann yrði drepinn.
Af þessum ástæðum held ég
því fram, að fyrsti þátturinn í
hugrekki, sem svo er kallað sé
nokkurs konar bjartsýni eða
eigingirni. Þessir eiginleikar
eru hverjum hermanni nauð-
synlegt veganesti til vígvallar-
ins.
Þá er ég kominn að öðru at-
riðinu.
Þegar við komumst svo ná-
lægt Dieppe, að við sáum þang-
að, rétt fyrir dögun, vissum við,
að við mundum mæta ógurlegri
skothríð. Það heyrðist í allskon
ar tegundum af byssum, og
fyrst í stað var hægt að greina
í sundur hvert einstakt hljóð:
Hinar þungu, draugalegu drun-
ur í fallbyssunum fyrir cfan
Dieppe — einna líkastar þrumu
veðri. tip-tip-hljóðið í vélbyss-
unum. hvellinn af sprengjun-
um, hvininn í riflum leyni-
skyttnanna. En þegar við kom-
um nær ströndinni runnu þessi
hljóð öll saman í einn sam-
feldan og óslitinn djöfulgang,
sem ætlaði að sprengja hljóð-
himnuna í manni..
Síðustu 50 faðmarnir voru
afar erfiðir. Bátarnir voru komn
ir í skotfæri við Þjóðverja. Ég
var þurr og heitur í kverkun-
um. Ég vildi hafast eitthvað að
— meira en að sitja kyrr í bátn-
um.
Um leið og báturinn tók )
niðri, hljóp ég út úr og fór
fast á eftir þeim, sem áttu að
rjúfa gaddavírsgirðingarnar.
Það, sem fyrst lá fyrir mér og
mönnum mínum, var að eyði-
leggja steinsteypt vígi, sem var
uppi á nokkurra feta hárri hæð
um 50 faðma frá ströndinn.
Ég held ég hafi gengið þrjú
skref þegar fyrsta kúlan hitti
mig. Það er alltaf talað um
það, að byssa hitti eða hæfi
mann, en það er ekki rétt orða-
lag. Byssukúlur skella á mönn-
um eins og þung högg. Maður
finnur ekki til sársauka fyrst í
stað. Þær deyfa mann svo, að
hann getur ekki greint, hvort
hann er særður — eða með
hverju hann er særður.
Þessi kúla hitti mig ofarlega
í hægri öxlina og varpaði mér
til jarðar. Ég rotaðist ekki, en
varð ruglaður og átti bágt með
að átta mig.
Einn manna minna kom að
mér í þessum svifum. Ég kall-
aði til hans: „Haltu. áfram!
Mér líður vel!“ Ég veit ekki,
hversvegna ég sagði þetta við
hann. Eg vissi ekki, hvernig
mér leið.
j Mér lókst að rísa á fætur.
Svo þreifaði ég með vinstri
hendinni á hægri öxlinni á mér.
Ég fann, að hún var rök. Ég
leit á höndina á mér og sá, að
hún var alblóðug. Það leyndi
sér ekki, að mér blæddi mikið.
Ég náði í tösku mína með
sárabindum, sem bundin var
við vinstri mjöðm mér. Ég hélt
á henni og horfði á hana um
stund, og svo hugsaði ég með
mér: „Hvernig í ósköpunum á
ég að fara að binda um öxlina
á mér með vinstri hendinni?“
Allan þann tíma stóð ég svo
að segja uppréttur á strand-
ræmunni, sem lá undir skot-,
hríð úr fallbyssum, vélbyssum
og rifflum. 1 annað skipti, sem
kúla hitti mig komst ekkert
annað að en hugsunin um skot-
ið. Ég' hugsaði ekki um annað
en það, hvort ég væri í einu
lagi eða ekki. En þegar ég fann,
að ég gat ekki náð til töskunnar
með sárabindunum, áttaði ég
mig til fulls.
Ég held, að þá hafi aginn og
þjálfunin komið að góðu haldi.
Ef óþjálfaður maður hefði átt
í hlut, mundi han hafa látið
eðlishvötina ráða, grafið holu í
sandinn, skriðið niður í hana og
lagzt þar fyrir með lokuð aug-
un. En agi og þjálfun gerðu
mér kleift að halda áfram
göngu minni. Ég sá, að virkið
stóð enn óhaggað. Ég hóf árásir
á það frá hlið með hópi af her-
mönnum mínum.“
Menard ofursti þreifaði á
rauðri rák á hægri kinn sér
um það bil hálfum þumlungi
frá auganu.
„Næsta kúla,“ sagði hann
„hitti mig um hálfri annarri
mínútu síðar. Þá fann ég til
mikils sársauka, því að hún
brenndi mig inn að beini og
reif með sér holdflyksur.
Ég þreifaði á kinninni með
handarbaki vinstri handar. Það
er einkennilegt, að menn skuli
alltaf þreifa ósjálfrátt með
hendinni á þann stað lík-
amans, sem verður fyrir skoti.
Ég fann, að ég kom í opið sár,
eins og rifnað hefði út frá öngli.
Ég beygði mig eins mikið nið
ur og ég gat og hélt áfram för
minni. Við vorum komnir um
15 faðma -frá ströndinni, þegar
ég sá, að einn manna minna
engdist sundur og saman í sand
inum fyrir framan mig. Hann
var höfuðsmaður að tign og einn
af beztu vinum mínum. Við
höfðum verið saman í Indlandi,
Hong Kong og Singapore.
Hann hélt báðum höndum um
magann. Það var einn af verstu
stöðum að fá skot í, því að erf-
(Frh. á 6. síðu.)
Tvö bréf um garða, skemmdarvarga og varnir gegn
þeim. Húsameistari ríkisins um garðinn sinn og „frú
Sigrún“ um áhyggjur garðeigenda.
G FEKK TVÖ BRÉF strax í
gærmorgun út af pistli mín-
um um garðinn við Skólavörðu-
stíg 35, — og annað þeirra var
frá Guðjóni Samúelssyni, húsa-
meistara ríkisins. Mér líkar vei
tónninn í því, betur en tón annars
manns, sem ég hef stundum birt
svolítið um, og hann alltaf reiðst
ákaflega. Bréf húsameistara er á
þessa leið:
„ÉG VARÐ MJÖG undrandi, er
ég las pistil þinn um garðinn minn.
Ætlar þú að fara að ýta undir þá,
sem bókstaflega gera manni ó-
mögulegt að prýða kringum hús
sín? Eg bjóst ekki við því af þér,
því ég hef skilið pistla þína á
þann veg, að þú styddir að bæjar-
prýði og umgengnismenningu.“
„ÉG GET SAGT ÞÉR ÞAÐ, að
ég hef gert mjög margar tilraun-
ir til að koma upp fallegum garði
við hús mitt, en þessar tilraunir
hafa alltaf mistekizt. Unglingar
hafa klifrað yfir garðinn, troðið á
blómunum og brotið niður. Ég
hef beðið með góðu og talað við
unglingana, stundum hafa þeir
tekið því vel, en stundum alls
ekki. Átti ég að gefast upp við að
prýða kringum hús mitt? Átti ég
að láta skemmdarandana segja
mér fyrir verkum? Átti ég að
hafa moldarflag við hús mitt í
stað blómagarðs?“
„ÉG VAR EKKI Á ÞEIRRI
skoðun. Og þegar allar tilraunir
reyndust áráangurslausar, greip
ég til þess, sem mjög er notað, til
dæihis í Englandi, að ■ gera garð-
mn ókleifan, — ég lét steypa
glerbrot í hann — og setja vír á
hann — og nú fær garðurinn að
vera í friði.“
„ÉG SEGI HINS VEGAR:
Bezt væri að ekki þyrfti að grípa
til slíks. Bezt væri að umgengnis-
menning ungra og fullorðinna
væri svo góð, að engar slíkar varn
ir þyrftu um fagra staði. Eh
hvað skal gera, þegar menning-
una skortir? Finnst þér, Hannes
minn, nóg af fögrum görðum í
Reykjavík? Álítur þú, að þeir,
sem vilja eyðileggja allt slíkt eigi
að fá að ráða? Hvort villt þú
heldur, að upp komizt margir fal-
legir garðar, þó að það þurfi að
setja um þá virkar varnir, eða að
svaðbælin kringum húsin haldi
áfram að standa óbreytt?“
MÉR FINNST NÆSTUM ÞVÍ,
eftir lestur þessa bréfs húsa-
meistara, að ég hafi gert honum
rangt til í gær. Eg hef sjálfur
reynslu fyrir því, hversu erfitt er
að verja blóma og trjágarða — og
ég viðurkenni, að þeg'ar ekki er
hægt að verja þá á annan hátt, þá
verði að grípa til annarra ráða, já,
jafnvel glerbrota og gaddavírs.
HITT BRÉFIÐ ER FRÁ frú
Sigrúnu. Það er svohljóðandi: „Eg
held, Hannes minn, að ég hafi
aldrei verið ósammála þér fyrr en
í dag. Eg hef staðið sjálf — og
maðurinn minn — í stöðugu stríði
við stráka, sem hafa æ ofan í æ
eyðilagt garðinn okkar, sem okk-
ur þykir undurvænt um — og við
Frh. á 6. slðu.