Alþýðublaðið - 20.07.1943, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 20.07.1943, Blaðsíða 4
ALÞYÐUBLAÐBÐ Þriðjudagur 20. júlí 1943» fUjnjöttblaMÖ Útgefanði: Alþýðuflokkurinn. Bitstjóri: Stefán Pétursson. Ritstjórn og afgreiðsla í Al- þýðuhúsinu við Hverfisgötu. Símar ritstjórnar: 4901 og 4902. Símar afgreiðslu: 4900 og' 4906. Verð í lausasölu 40 aura. Alþýðuprentsmiðjan h.f. Sjálfstæðið, sem ðeir ætia okkir. Þ AÐ fer ekki hjá því. að að töluverðum óhug hafi slegið á þjóðina við sum þeirra blaðaskrifa, sem síðustu vik- urnar og daga hafa birzt í sambandi við umræðurnar um sj álf stæðismálið. Síðan í vor hefir því verið haldið að henni af Ólafi Thors, Jónasi frá Hriflu, forsprökkum kommúnista og öðrum álíka leiðtogum, að nauðsynlegt sé, að ganga frá „tafarlausum sambandsslitum“ við Dani, ef við eigum ekki að láta tækifær- ið til þess að verða sjálfstæð þjóð ganga okkur úr greipum. Óllum skynsamlegum rökum á móti slíku óðagoti í sjálfstæðis- málinu á þessari stundu hefir verið vísað á bug. Hinar sjálf- kjörnu sjálfstæðishetjur hafa látið það sem vind um eyru þjóta, þótt bent væri á, hversu litlu nær við værum því, að vera raunverulga sjálf- stæð þjóð, þótt við gengjum frá formlegum sambandsslitum við Dani, meðan við höfum yfir okkpr erlent setulið. Á það hefir heldur ekki verið hlustað, þótt varað væri við þeim álits- hnekki, sem við myndum hafa af því meðal frændþjóða okkar á Norðurlöndum, að nota neyðarstund dönsku þjóðarinnar til þess að segja formlega og endanlega skilið við hana án þess að virða hana svo mikið sem viðtals. Þvert á móti hefir verið hafinn hinn óviðurkvæmilegasti áróður gegn frændþjóðum okkar á Norðurlöndum í sambandi við þetta mál og heróp verið hafið um það, að við þurfum að „slíta hin gömlu kúgunarbönd við Norðurlönd“, eins og Jónas frá Hriflu var svo smekklegur að orða það í grein í Degi á Akureyri fyrir nokkru síðan. En nú síðustu dagana hafa enn ný kjörorð heyrst úr her- búðum sjálfstæðishetjanna. Eftir að Jónas frá Hriflu hafði fyrstur ymprað á því, að í stað- inn fyrir „hin gömlu kúgunar- bönd við Norðurlönd“ kæmi aukin samvinna við hin engilsax nesku stórveldi, boðar Yísir nú daglega, að við séum „á vestur- íeið“. Og „þótt hér búi norræn þjóð“, skrifaði hann skömmu fyrir helgina, „sem lotið hefir kúgunarvaldi frændþjóða sinna ,réttlætir það á engan hátt, að landið sé talið með Norðurlöndum. .... Verði það talið til nokkurs landaflokks, er eðlilegast að telja það á áhrifa- svæði hinna enskumælandi þjóða, þótt þjóðin, sem landið byggir, sé Engilsöxum ef til vill fjarskýldari en norrænum þjóðum, sem vafalaust má þó deila um.“ Og í öllu falli: „Vestrið stendur ennþá opið fyrir þá þjóð“, segir Vísir, ,sem meinað er um rétt í austri; og sú völ veldur engri kvöl.“ Þannig heldur nú áróðurinh áfram dag eftir dag fyrir því að slíta tenglin við frændþjóð- ir okkar á Norðurlöndum og hverfa inn í hinn enskumæl- Slgmrjén A. Ólaffsson: Slysahætta verkalýðsins. IYFIRSTANDANDI heims- ' styrjöld höfum vér íslend- ingar orðið að færa fórnir í stórum stíl með tilliti til mann fjölda og þess, að þjóðin er ein af þeim fáu, sem eru hlutlaus- ar í styrjöldinni. Eins og vænta mátti eru það sjómenn vorir, sem eru í fremstu víg- línu. Styrjöldin hefir því fyrst og fremst hitt þá. Hér skulu ekki rakin þau sorglegu slys, sem orðið hafa síðan styrjöldin hófst. Alþjóð eru þau kunn. Haf ið umhverfis landið var á fyrsta ári yfirlýst sem styrjald- arsvæði af Þjóðverjum. Þeir hafa því sannarlega látið at- hafnir fylgja, orðum. Engin fleyta, sem fer nokkuð út fvrir landsteinana, getur talizt ör- ugg. Við höfum misst skip af öllum stærðum, allt niður í lít- inn mótorbát, sem enginn er til frásagnar um, hvernig far- izt hefir. Það er ráðizt á þau úr lofti, af kafbátum og tund- urdufl reka um allan sjó. Svo virðist sem hættan sé fyrir hendi í hverju skipslengdar- skriði. Síðasti atburðurinn af þessu tagi er árásin á Súðina 16. júní síðastliðinn. Um hádaginn kem ur hrægammur úr háalofti, eng inn skipverja á sér neins ills von. Hver maður, sem á þilj- um er, er bundinn við sín venju legu störf. í einu vetfangi rignir yfir þá skothríðin eins og þéttasta haglél. Sjö menn sær- ast, þar af tveir til ólífs, sumir hinna mjög hættulega. Sprengj um er kastað að skipinu, sem springa örfáa metra frá því, með þeim afleiðingum að skip- ið skelfur sem strá í vindi. Botnlokurnar bila og sjórinn fossar inn í skipið. Ekki er útlit fyrir annað en að það sökkvi eftir skamma stund. Skipshöfn- in bjargast í skipsbáta. Veður er gott og sléttur sjór, og 24 sjómílur til næsta lands. Út- iendir fiskimenn, er voru á næstu slóðum, koma á vett- vang og flytja fólk til lands og draga hið sökkvandi skip til næstu hafnar með aðstoð nokk urs hluta skipshafnarinnar. í þessu tilfelli munar litlu að mestur hluti skipverja, ef þá ekki allir, farist. Þannig er í stórum dráttum sagan um hina síðustu árás, sem íslenzkt skip hefir orðið fyrir. Margar árás- artilraunir hafa verið gerðar við ströndina, sem ekki hefir orðið tjón af, nema í eitt skipti, er árásin var gerð á togarann „Vörð”, sem varð einum manni að bana. I byrjun styrjaldarinnar var sjómönnum ljós sú hætta, gem beið þeirra, ekki einvörðungu við siglingar milli landa, held- ur einnig við fiskveiðar og sigl- ingar við strendur landsins. Stéttarfélög sjómanna í Reykja vík og Hafnarfirði hófu þá þeg- ar baráttu fyrir auknum örygg- isráðstöfunum til bjargar mannslífum, hækkuðum slysa- Fftirfarandi grein, sem fjallar um brýnt fægurmál, ekki sízt fyrir sjómenn landsins, birtist í nýútkomnu hefti af tímariti Alþýðusambandsins „Vinn- unni“, og hefir Alþýðublaðið prentað hana upp úr því með Ieyfi bæði höfundarins og ritstjórans. og dánartryggingum svo og á- hættuþóknun á hættusvæðinu. Fyrirmyndir í þessum málum fengu félögin frá Norðurlönd- um, en sjómenn þeirra gerðu strax og styrjöldin hófst sínar kröfur um þau mál. Þessi bar- , átta hefir borið þann árangur, ! að allar, eða sem sagt allar til- lögur stéttrfélaganna í örygg- ismálum hafa nú ve.rið lögfest- ar og stríðstryggingar gagnvart slysum og dauða sömuleiðis. í árslok 1940 ákvað þáverandi félagsmálaráðherra, St. J. St., að hafið umhverfis landið skyldi skoðast sem hættusvæði og þar með voru slys, sam- kvæmt reglum stríðstrygging- arlaganna, einnig bætt, ef þau urðu við strendur landsins. En það verður að segja hverja sögu eins og hún geng- ur. Undirtektir útgerðarmanna um áhættuþóknun í siglingum við ströndina voru mjög þung- ar. Hættan var ekki talin mik- il, jafnvel ekki meiri en í Reykjavíkurhöfn. Áhættuþókn- un í þeim siglingum tökst ekki að fá komið í kring fyrr en á árinu 1942, en öryggisreglum og tryggingum skyldi fylgt frá upphafi. Fiskimenn eru nú all- ir stríðsslysatryggðir, enda við- urkenndi síðasta alþingi rétt- mæti þeirrar stefnu með nokkr um breytingum á stríðsslysa- tryggingarlögunum, skýrara á- kvæði gagnvart fiskimönnum á spnáskipum en áður hafði tekizt að fá komið á. Nú munu menn af eðlilegum ástæðum spyrja: Eru þær ör- yggisvarnir fullnægjandi, sem gerðar hafa verið? Ég vil svara þessu frá mín- um eigin bæjardyrum. Öryggisvarnir gegn morðtól- um nútímans verða sennilega aldrei fullnægjandi, svo að þau drepi ekki fleiri eða færri á skipi, sem ráðst er á. Hins vegar hefir • mörgum verið ljóst, að ýmsar varnír eru tald- ar sjálfsagðar meðal þeirra þjóða, sem styrjöldina heyja, en sem við höfum ekki fyrir- skipað. Meðal sjómanna voru skiptar skoðanir um það, hvort skipin skyldu vopnuð. Margir trúðu lengi vel á hlutleysi þjóðarinnar 'í ófriðnum og þau merki um hlutleysi, er skipun- um er skylt að viðhafa. Þetta olli því, að tillaga um að lög- andi heim. Þetta er þá sjálfstæð ið, sem við eigum að öðlast og okkur ríður svo mikið á, að við megum ekki einu sinni bíðá eft- ir því, að geta talað við hina gömlu bræðra- og sambands þjóð okkur! Það er enginn furða, þó að óhug slái á þjóðina við slíkan áróður mitt á meðal hennar. Hún viil vera sjálfstæð þjóð í framtíðinni og er ráðin í því, að skilja við Dani, eins og boðað hefir verið í samþykktum al- þingis frá 17. maí 1941 að gert verði, þegar tímabært þyki. En hún ætlar sér ekki að skilja við Dani til þess að slíta þá líftaug, sem tengir hana við hinn norrrænu stofn, og hverfa inn í hinn enskumælandi heim. Hún veit ,að hún er og verður að halda áfram að vera norræn þjóð, í náinni samvinnu við frændþjóðirnar á Norðurlönd- um, ef sjálfstæði heíinar og þjóðerni á að verða nokkuð nema nafnið tómt í framtíðinni. Og þess vegna mun hún þakka fyrir gott boð, að láta ginnast til þess, að hrasa að nokkru því í skilnaðarmálinu við Dani, sem gæti orðið til þess að fjar- lægja okkur frændþjóðunum á Norðurlöndum og auðvelda hinum nýju Vesturheimsagent- um fyrirætlanir þeirra. bjóða vopnun skipanna var ekki gerð. Ég hefi ávallt verið í hópi þeirra manna, sem aldrei trúðu á, að skipum vorum yrði sýnd vægð af hálfu nazista á grundvelli hlutleysis þjóðar- innar í ófriðnum, enda hefir reynslan sannað það sorglega, að sú skoðun var rétt. Þrátt fyrir þetta hafa all- mörg skip verið búin léttum vopnum. En vopn þessi, hinar svonefndu hríðskotabyssur, virðast ekki koma að fullum notum gegn nýjustu flugvél- um. Það er því skoðun margra, að öll stærri skip vor ættu að vera útbúin loftvarnabyssum, en hin smærri léttari vopnum, og að vörð ætti að hafa við byssuna nótt og dag, þegar skip er á siglingu. Hygg ég, að þetta væri rétt leið, ef við verður komið. Þá ber að fylgja strangt þeim reglum, að björgunarbát- arnir séu ávallt til taks, ef eitt- hvað ber skyndilega að hönd- um. Mér er tjáð, að útlend skip, sem sigla hér við land, hafi ,,lífbáta“ sína uppi tilbúna að renna þeim á sjó, en ekki fasta í stólum. Ég er ekki viss um, að íslenzk skip fylgi stranglega þessum reglum. Getur það þó haft mikla þýðingu, ef um skyndilega árás er að ræða, við björgun mannslífa. Þá ættu gúmmíbjörgunarbúningar að fylgja hverju skipi, stóru og smáu, nægilega margir, svo að hver maður um borð hafi sinn búning. Skip Eimskipafélags Islands munu öll hafa þessa búninga nú, og eftir því sem ég Auglýsinyar, sem birtast eigaj Alþýðublaðinu, verða að vera komnar til Auglýs- ingaskrifstofunnarí Alþýðuhúsinu, (gengið inn frá Hverfisgötu) fyrir ki. 7 að kvðidi. Sfmi 4SHS® bezt veit, munu allmargir tog- araeigendur vera að afla sér þeirra einnig. Skipaskoðun ríkisins, sem hefir framkvæmd allra örygg- ismála á sjónum, ber að sjálf- sögðu að fylgjast vél með öll- um nýjungum á sviði björgun- armála og koma þeim í fram- kvæmd að áskildu samþykki stjórnarvaldanna. Margar ráð- stafanir, sem gerðar eru til ör- yggis nú á tímum, eru þess eðl- is, að það er einungis á valdi sérfróðra manna að skapa regl- ur um þær og hvernig þeim má koma á. Það mundi ekki talinn Ijóður á ráði slíkrar opinberrar stofn- unar, að hún hefði noknurt frumkvæði um þessi mál. Mér er ljóst, að þessar ábend ingar eru ekki tæmandi og eru fremur til þess gerðar að vekja menn til umhugsunar um hvað til varnar megi verða manns- Frh. á tí. síöu. IKUBLAÐEÐ ISLAND. sem kom út í gær, birtir grein eftir Árna frá Múla, þar sem heimsókn Stimsons, her- málaráðherra Bandaríkjanna, og ummæli hans við íslenzka blaðamenn eru gerð að umtals- efni í sambandi við sjálfstæðis- málið og þær umræður, sem nú eru uppi um það. Árni segir: „Blaðamennirnir báru fram fá- einar fyrirspurnir, þar á meðal hvað ráðherrann teldi um mikil- vægi íslands fyrir Bandamenn. Svaraði hann, að ísland væri mjög mikilvæg bækisföð. „Þess vegna erum við hér,“ sagði Mr. Stimson. Þetta svar amerísk'a hermála- ráðherrans var hispurslaust og drengilegt. Vi® íslendingar gerum okkur almennt fulla grein fyrir því, að það var ekki þjóðarinnar vegna, heldur hernaðaraðstöðu landsins, að hinir vestrænu vernd- arar lögðu leið sína hingað. Við lítum á þetta sem eina af hinum margvíslegu afleiðingum styrjald- arinnar, sem við verðum að sætta bkkur við. Hitt er svo *ánnað mál, þegar farið er að veifa herverndarsamn- ingnum við Bandaríkin sem sönn- unargagni um aukið frelsi og full- veldi íslenzku þjóðarinnar. Þetta hefir ein af aðal sjálfstæðishetjum okkar, Bjarni Benediktsson, látið sig hafa, og þykir mörgum furðu- lega langt gengið í hæpinni mál- færslu. Því um atburði þá, serri lógu að því, að beiðst var her- verndar, mun flestum íslending- um þykja bezt á því fara, að „um það sé talað sem fæst“ þegar sjálfstæði landsins er haft á oddi. En með þessu telur Bjarni Benediktsson að íslenzkt sjálfstæði hafi komizt hæst. Ólafur Thors var svo hrifinn af þessum póli- tíska tvífara sínum, að hann taldi, að Bjarni hefði sagt „seinasta orðið“ í sjálfstæðismálinu, og Morgunblaðið hefir ekki fundið nógu .sterk orð til þess að lýsa hrifningu sinni yfir þessu nýja evangelíum sjálfstæðisins. Bandaríkin og Bretland hafa viðurkennt fullveldi og' sjálfstæði landsins, segir Bjarni Benedikts- son; eftir að herverndarsamning- urinn var gerður, er hér ekki lengur um neitt hernám að ræða. Með öðrum orðum, við erum svo sjálfstæðir, frjálsir og fullvalda sem frekast verður á kosið, að dómi sjálfstæðishetjunnar miklu, — Bjarna Benediktssonar! Þarf að ræða þetta nánar? Nei, allir geta séð, hvaða andi svífur hér yfir vötnunum. Bjarni Bene- diktsson hefir verið háskólapró- fessor í ríkisrétti. í skjóli þess segir hann þjóð sinni, að beiðni, sem gerð er undir erlendu her- námi, um hervernd, sem komin er að landinu, sé öruggasta sönn- unargagnið um frelsi hennar og sjálfstæði. Heldur Bjarni kannske að ameríski herflotinn hefði snú- ið við, ef alþingi hefði ekki „borið gæfu til“ að biðja um verndina? Landið hefði verið jafn þýðing- armikið eftir sem áður. Og „þess vegna erum við hér“, segir her- málaráðherra Baridaríkjanna.“ Já, það finnst nú fleirum en Árna frá Múla vera dálítið kyn- legt, þegar hinn fyrrverandi prófessor í ríkisrétti er að reyna að telja mönnum trú um. að við höfum aldrei verið sjálf- stæðari en síðan hið ameríkska setulið kom hingað. En hvaða (Frh. á 6. síðu.)

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.