Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 12.07.1936, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Egon Ervin Kisch:
Móðir morðingjans
og blaðamaðurinn.
KLUKKAN fimm síðdegis fansi
frú Bergmann myrt og
pænd í íbúð sinni. Það féll stnax
grunur á kærasta þjónustustúlk-
unnar (ráðskonan hafði sáð hann
faxa út úr húsinu um þrjú-leyt-
ið) og klukkan sex hafði bæði
þjónustustúlkan og Franz Polan-
ski verið handtekin og afhent
ratmsóknarlögneglunni.
I síað þess að bíða eftir því
að yfirheyrslunni yrði lokið, sem
við ránmorð stóð oft yfiijr í marga
klukkutíma, hljóp fréttaritarilnn
heim á heimili hins handtekna.
Lögreglan hafði þegar verið þar
log leiiað í öllu dóti Fnanz Po’ön-
skis og neynt að fá upplýsingar
hjá móður hans. En við þessa
hræðilegu frétt hafði frú Polan-
ski fallið í öngvit, og ákvað lög-
neglan þess vegna að kalla bana
ekki fyrir rétt fyr en daginn eft-
ir, enda hafði það komið í Ijós,
að Franz Polanski hafði ekki ver-
ið heima, frá því morðið var
framið og þar til hann var tek-
inn fastur. Leigjendurnir gáfu lika
frú Polanski þann vitnisburð, að
hi'rn væri fyrirmynd heiðarlegr-
av >og góðra” k;nu.
í'egar frú Folansri lalumði við
aívur, sai hún ein í herterginu;
augu bennar voru vot, samt grét
hún ekki. Hún gat ekki grátið,
og hvers vegina hefði hún átt
að grá'a? Hún hafði ennþá ekki
áttað sig á neinu. Það hafði skeð
einhver voðaleg óhamingja —
eimkabamið hennar . . . Á slíku
áttar maður sig ekki strax, það
enn þá eina' J?ú hefir
ekki kynst kreppunni enn
þá. Nei, ég nota IVIána og
kemst hjá öllum hugleið-
ingum um kreppuna.
verður fyrst að hugsa um það-
En hún hugsaði ekkert, hún vildi
ekki hugsa, hún borfði aðeins tár-
votum augunum út í eitt hom
herbergisins.
Hún varð ekki vör við þegar
blaðamaðurinn barði að dymm,
kiom inn eða heilsaði. Hún s 'arði
aðeins tárvotum augum. — Hann
fór að spyrja hana, en hún gat
ekki svarað honum frekar en lög-
reglunni rétt áður.
„Afsakið þér, frú Polanski —
ég er kominn frá blaðinu . . .“
þá loksins fær hún meðvitundina
aftur og fer að hágráta. Hún
skildi nú að almenningur vissi
um skömm hennar. „Frá blaði!“
kallaði hún upp yfir sig. Og nú
komu orðin í andköfum, ákæra,
æfisögubrot, og.alt endaði í einni
ósk.
„Og það kemur í blöðunum!
Guð hjálpi mér, guð hjálpi mér!
Mitt heiðarlega nafn! Maðurinn
minn sálaði — hann hefir nú
Legið í gröfiinni í tuttugu ár —
maðurinn minn sálaði hafði
aldrei nein kynni af Iög-
reglunni, og ég — guð minn góð-
ur, ég og lögreglan! — Ég er
bara fátæk verkakona, í tuttugu
og fimm ár hefi ég þvegið fyrir
aðra, og enn hiefir ekki vantað
vasaklút eða skifzt á sokkum og
aldrei tr-osnað lining — og nú a
ég að komast í blöðin og allir
munu lesa það — ó, seíjið það
ekki í blöðin, ungi berra!"
Fréttaritarinn bölvaði þessari
hugmynd sinni, að hafa farið að
heimsækja móður miorðingjans.
Þessa gömlu konu, sem ekkert
þekkir heiminn, sem er orðin al-
veg rugluð, og þrábiður hann:
„Setjið það ekki í blöðin, ungi
herra, ég bið yður þess, eins og
guó er uppi yfir mér, gerið ekki
mér og manninum mínum slíka
skömm gerið það ekki, setjið það
ekki í blöðin!“
Hann reyndi til þess að sefa
hatna, reyndi að gera henni s'.dlj-
ainlegt, að það stæði ekki í hans
valdi — það sé alls ekki hægt
að þagga niður slíka viðburði,
slíkt tilfelli, ránmorð . . .
Orðið ránmorð kom eins og
elding yfir gömlu konuna. Hún
skildi núa ð bæn hennarvar gagns-
laus og síarði aftur tárvotum aug-
Um út í eitt hom herbergisins.
Við sjálfa sig tau'aði hún, án þess
að varirnar bærðust: „Já, rán-
miorð. Það hafði mér ekki dott-
íð í hug. — Jæja, svo þeir kalla
það ránmorð, og Fnanz sonur
minn er ránmorðingi. Franz Po-
lanski, sonur frú Önnu Polan-
ski, Bryggjugötu 4, er ránmorð-
togi. Og ég er móðir ránmorð-
togja. Alt mitt líf hefi ég verið
dugleg og heiðarleg >og enginn
hefir getað sagt neitt ljótt um
mig.“
Blaðamaðurinn vildi á einhvern
hátt reyna að hugga þessa ó-
gæfusömu konu, því hin klaufla-
legu orð hans höfðu nær riðið
benni að fullu. — Enginn mun
ásaka yður, frú Polanski, allir
vita að þér eruð góð og heiðar-
leg kona, sagði hann. En hún
hlustaði alls ekki á hann. „Rán-
morð,“ endurtók hún í hljóði,
„ránmorð".
Ef til vill myndu beinar spum-
ingar fiekar hugga hana. Hve
lengi hefir sonur yðar verið í
kunningsskap við þjónustustúlku
frú Bergmanns? Hve lengi hefir
sonur yðar verið atvinnulaus ?
„Ránmorð! Ránmorðingi! Franz
Pola ski, sonur þeirrar konu . .
Hér var ekkert hægt að gera.
Fréttari'ia jnn kvaddi og sagðist
ekki hafa viljað vera til óþeeg-
inda, hann hefði bara haldið að
hún gæti ef til vill hjálpað syni
stoum eitthvað, ef hún jgæfi
nokkrar upplýsiugar — —
Þá kallar hún aftur aest:
„Hjálpa! Ég vil ekki hjálpa hon-
um! Hann er ránmorðingi. Hann
hefir drepið frú Bergmann, til
þess að stela skrautgrípuuum
hennar. Vitið þér, góði hema,
hvað maður kallar slíkt? Það er
kallað ránmorð og það kemur í
blöðunum. Hvað á ég að hjálpa
honum ? Ég vildi gjaman hjálpa
honum, barnihu mínu. Hann er
mitt barn, einkabarn mitt. —* En
hvemig á ég þá að hjálpa hon-
um? Ef ég fier til lögfræðings —
ja, þá verð ég stra:< að fcorgia
fyrir það — en hvevtnig á ég að
hjálpa honum Franz mínuin? Seg-
ið mér það, ungi her:a, gerið
það, segið mér það!“
Blaðamaðurinn sagði henni, að
húin gæti fært fram einhverjar af-
sakandi ástæður, t. d. a:sakaði
mikil neyð margt, eða ef til vill
væri Franz eitíhvað geðbilaður,
taugaveiklaður eða eitthvað þvi
um líkt. Erfðir hefðu einnig mik-
ið að segja fyrir dómstólunum,
ef hainn t. d. hefði erft mikla
skanbresti frá föður eða móður..
„Erfðir? Ef hann hefði eitthvað
frá föður sínum eða móður?“
Fréttarifarinn hrökk við. Hvaða
ólukku hafði hann nú sagt aftur!
Eitthvað, sem varpaði skugga á
minningu manns hennar, eða var
niðrandi um a vinnu henrar, hið
eima innihald lífs þessarar óham-
togjusömu kionu. — En — frú
Piolanski — þér megið ekki mi»-
skilja mig, ég veit mjög vel, að
þér eruð góð og heiðarleg . - -
„Erfðir heita það! Ef hann. hef-
ir reitthvað frá móðurinni?"
í guðanna bænum! Þetta var
alls ekki meint þannig, frú Po-
lanski. Það var alls ekki tilgang-
urton að óvirða yður á nokkurn
hátt — það var aðetos meining-
to------
„Já, já, erfðir! Hann hefir þetö»
frá mér, hann Franz. Hann getur
ekki gert að þessu — vesalings
Franz — hann hefir þetta fré
mér — frá mér!“
Jæja! Þessi góða móðir ætlar
að taka þetta alt á sig. Þessi
hjartagóða þvottakona þarna vildi
gera sig ábyrga, svo að synto-
um yiði slept. Hún vill fórna
mannoiði sínu, af þvi að hún
heldur að hún geti hjálpað morð-
togjanum með þvi.
„Já, já, ég vil hjálpa hionuin-
Þér skiljið mig mjög vel, en þér
trúið þvr ekki, að þessi morð-
fýsin hafi búið í mér alla mtoa
æfi. — Já, ég ætla að segja yður
frá því, sem ég hefi ennþá eng-
um sagt, ég hefi ekki einu sinni
skriftað það, þó ég gangi oft til
skrifta. Bn yður skal ég segjn
það, svo þér getið sett það í
blcðto og lögreglan geti komið
og sótt mig Og hægt sé að benda
á mig. Mér er alveg sama um
það, ég hefi mógu lengi vilt á
mér heimildir, mér stendur á
sama um alí, ég ætla að hjálpa
diengnum mtoum. Hvers vegna
á hamn að þjást mín vegna? Erfð-
ir eru það og ekkerí annað. —
Ég ætla að segja yður sannleik-
amn: Ég er morð'ngi!“
Blaðamaðurton óskaði, að nann
væri sokkinn langt í jöiðu niður.
Nú ætlar þessi hreinskilna fcona
að fara að telja upp allax smá-
symdir sínar. Það var nóg í smá-
klausu: Hin aldraða móðir miorö-
togjans, förn þvottakonu, ásak-
ar sjálfa sig um ýmsar smáyfir-
sjónir, til þess að erfðatilhmeíg-
tog verði skoðuð sem mildandi
ástæður.
„Já, ég er morðingi, ég!“
Hvern hafið þér myrt, kæra frú
Polanski?
„Hvern hefi ég myrt? Ég hefí
engan myrt; ég hefi ekki haft
kraft til þess; ég hefi bara reynl
það! En drengurinn minn hefír
haft kraft til þess. Hann hefír
getað það!"
Ó-já; það er margt, sem okkur
dettur í hug.
„Nei — r.ci — mér hefir ekki
bara dottið það 1 hug. Sko þenn-
an hérna . . .
Frú Polanski var nú búin aö
rífa klútinn af höfði sér, hárið
stóð úfið út I allar áttir. Hún