Alþýðublaðið - 03.10.1943, Page 2

ALÞYÐUBLA0IÐ
Sunnudagur 3. október 1943.. fjHÉ
*
„Lénharður fógeti“
X.eikritið Lénharður fógeti var frumsýnt s.l. miðvikudagskvöld
undir leikstjórn Haralds Björnssonar og fékk góðar viðtökur.
Grein um frumsýninguna kemur hér í blaðinu á þriðjudaginn
kemur. Myndin hér að ofan er úr einu atriði leiksins og sjást
þar: Lénharður (Har. Bj.) og Guðný á Selfossi (Svava Einarsd.).
Vaxandi pátttaka í láms-
flokkam Beykiavikir.
Flokkunum hefir fjöflgað úr 20 í 28.
Þátttakendur eru nú alls 270 talsins.
Stórmikilli aukningu
Laxárvirkjunarinnar
lokið fyrir áramóf.
4000 hestafla véla-
samstæða er komin.
■\T Ý stórmikil aukning er nú
-*■ ™ 1 undirbúnúingi á Laxár-
virkjuninni, sem gefur Akur-
eyri rafmagn, en þar hefir, ekki
síður en hér í Reykjavík, verið
mikill rafmagnsskortur svo að
horft hefir til stórra vandræða.
Ný 4 þúsund hestafla véla-
samstæða til fyrirhugaðrar
aukningar á Laxárvirkjuninni
er nú komin til landsins og má
því telja fullvíst að stækkun
stöðvarinnar verði fullgerð á
þessu ári.
Akureyrarblaðið „Dagur“
segir svo um þessa aukningu á
raf magnsstöðinni:
„.. er nú unnið að því, að
styrkja brýr og vegarkafla á
leiðinni frá Húsavík til Laxár-
fossa, til þess að takast megi að
flytja þyngstu stykkin til stöðv-
arinnar. Umbætur á bæjarkerf-
inu hafa og farið fram í sumar.
Hefir helzt hamlað þeim, að æ
erfiðara reynist að útvega
leiðslur og annað nauðsynlegt
efni.
Með stækkuninni, sem nem-
ur allt að 4000 hestöflum, er
„túrbína“ Laxárvirkjunarinn-
ar fullnotuð, en eins og kunn-
ugt er, voru byggingar og aðr-
ar framkvæmdir við Laxá þeg-
ar í upphafi miðaðar við vænt-
anlega stækkun virkjunarinnar.
Höjgaard & Schultz hafa gert
nauðsynlegar teikningar að
hinum nýju framkvæmdum og
munu hafa yfirumsjón með
verkinu. Fé til framkvæmd-
anna, 23/á milljón króna, hefir
Landsbankinn lánað og mun
það nægilegt til stækkunarinn-
ar og umbóta á bæjarkerfinu.“
ÞÁTTTAKA Reykjavík-
inga í Námsflokkum
Reykjavíkur er stöðugt vax-
andi.
Námsflokkastarfsemin var
sett í fyrrakvöld og er að-
sóknin að ,jþeím miklu meiri
en nokkru sinni áður. Hefir
forstöðuhaðurinn, Ágúst Sig-
urðsson magister orðið að
margskifta flokkunum — og
hefur þeim verið fjölgað úr 20
upp í 28.
Innritaðir nemendur eru 270
að tölu og hver nemandi tekur
— þegar meðaltal er tekið, þátt
í þremur námsgreinum.Kennar-
ar við námsflokkana eru 12 og
eru ■ kendar flestar algengar
gagnfræðinámsgreinar, en auk
þeirra starfa sérstakir flokkar
í lestri bókmennta, garðrækt
og handavinnu stúlkna.
Námsflokkarnir hafa fengið
inni í barnaskóla miðbæjar. Þar
hafa þeir fjórar kennslustofur
til umráða á kvöldin og er
kennt samtímis í þeim öllum,
nema hvað ein stofan er stund-
um notuð til samlesturs.
Það stendur NámsflokkUnum
,mjög fyrir þrifum hversu
erfitt er með húsnæði fyrir
þá, virðst full þörf á því
að námsflokkarnir fái hið allra
fyrsta annað og betra húsrúm
og virðist ekki síst þeirra vegna
vera nauðsyn á því að hraða
byggingu hinnar fyrirhugu
æskulýðshallar. Þar ættu náms-
flokkarnir að starfa.
Hér er um mjög þýðingarmik
ið mál að ræða. Sú námsaðferð
sem námsflokkarnir starfa eft-
ir er sprottin upp frá almúgan-
um sjálfum — og hefir náð
geysimkilli útbreiðslu þar sem
menningin er komin á hæst stig
eins og til dæmis á Norðurlönd-
um.
Bókasala Menntaskólans
verður opin á mánudag kl. 6—7
e. h, Stúdentar og eldri nemendur
skólans eru beðnir um að koma
einkum með eftirtaldar bækur.
Dansk Litteratur eftir Agerskov og
Rördam, Fornaldarsagan,Miðalda-
sagan, allar latínubækur, sem
kenndar eru í skólanum, Kemi
efir L. J. Ring, Fysiologi, Biologi.
Berklavarnadagurinn :
280 púsnndir krðna eru
ná í Vinnnhælissjóði.
En miklu meiri fjárupphæð verður að
fást áður hafizt er handaum bygginguna
BERKLAVARNADAGURINN er í dag. Samband berkla-
sjúklinga efnir til fjársöfnunar um land allt til stofn-
unar vinnuhælis fyrir berklasjúklinga.
Fimm undanfarin ár hefir verið efnt til slíkrar fjársöfnunar
og eiga berklasjúklingar nú í vinnuhælissjóði um 280 þúsundir
króna. ,
En það er langt frá því að
þessi fjárupphæð nægi til þess
að koma upp fullkomnu vinnu-
hæli, enda hafa peningar fallið
mjög í verði. Veltur því á
miklu um framtíð málsins að al-
menningur haldi áfram að
styðja það með fjárframlögum.
Raunveruleg barátta gegn
einni verstu svipu þjóðarinnar,
berklunum, byrjaði ekki fyrr
en nokkuð seint, eða um sama
leyti og Vífilsstaðahælið tók til
starfa 1905. Var það meðal ann-
ars reist fyrir sameiginlegt átak
allra landsmanna. Hið sama má
segja um Kristneshælið fyrir
norðan, alþjóð lagði þar fram
ríflegan skerf.
Árangurinn hefir líka orðið
glæsilegur — og sýnir að með
auknum hælum og betri aðbúð
við þá, sem tekið hafa þessa illu
veiki, má takast að bjarga
miklu.
En berklasjúklingar fyrst ög
fremst — og raunar þjóðin öll
hefir lengi fundið til þess, að
tilfinnanleg vöntun væri á
heimili, þar sem berklasjúk-
lingar, sem fengið hefðu bata,
gætu hafið starf sitt, eftir
sjúkrahússvistina —- og fengið
þar að nýju leikni í algengum
störfum, styrkt sig þar við virk
störf við framleiðslu — og náð
þar þeim líkamlega styrkleika,
sem er þeim nauðsynlegur til
þess að þeir geti að nýju tekið
þátt í atvinnulífi þjóðarinnar.
Það hefir verið eitt mesta
vandamálið í baráttunni gegn
berklunum, að fjölda margir
sjúklingar, sem hafa útskrifazt
af hælunum, hafa svo að segja
hvergi átt höfði sínu að að
halla — og hafa því oft á tíð-
um, jafnvel eftir skamma hríð,
vegna slæmrar aðbúðar orðið
aftur að knýja á dyr heilsuhæl-
anna. Úr þessu á hið væntan-
lega vinnuhæli að bæta. Og það
eiga landsmenn að styrkja í
dag með því að kaupa merki
dagsins og blað sambandsins,
en í því er mjög mikinn fróð-
leik að finna um baráttuna
gegn berklunum.
Vegna styrjaldarinnar haín
ýmsar áætlanir um stofnun
vinnuhælisins frestazt. Enn er
ekki búið að ákveða stað fyrir
það —- og heldur ekki í heild
um rekstur þess. Nefnd starfar
að þessu atriði málsins og eiga
sæti í henni Vilhjálmur Þór
ráðherra, Haraldur Guðmunds-
son alþingismaður, Guðmundur
Ásbjörnsson forseti bæjarstjórn
ar Reykjavíkur, Sigurður Sig-
urðsson berkalyfirlæknir og
Oddur Ólafsson læknir.
Samband berklasjúklinga
hefir skrifstofu í Lækjargötu
10 B. — í dag hefir það bæki-
stöð sína í Kirkjustræti 2
(Berklavarnarstöð ,,Líknar“),
og eru allir, sem vilja vinna að
sölu merkjanna og blaðsins,
beðnir að koma þangað. Reyk-
víkingar! Styrkið þetta mál —
eins höfðinglega og undanfarin
ár.
Dregið verðnr í bðs
hapfldrætti Langar
aesskirbjn á íöstn-
dagion kemnr.
GeHglð í hús i das til að
selja happdrættismiða.
e AMKVÆMT ÁÆTLUN
^ á að draga í húshapp-
drætti Laugamesskirkju á
fösetudaginn kemur.
Er jþegar mikið selt af happ-
drættismiðum, en enn vantar
þó herslumuninn til þess að
forstöðumenn happdrættisins
séu fyllilega ánægðir með ár-
angurinn.
Nú hefir happdrættisnefndin
safnað saman her manns til
þess að gera innrás í bæinn í
dag og næstu daga með happ-
drættismiðana og er þess vænst
að almenningur taki þessum
liðsmönnum Laugarnesssóknar
vel, en þeir eru ungir og gaml-
ir, karlar og konur.
Happdrættishús Laugarness-
kirkju stendur við Langholts-
veg 41 og er hið vandaðasta.
Það er hár kjallari og ein hæð.
Á hæðinni eru þrjár rúmgóðar
stofur, eldhús og bað og innri
og ytri forstofa. í kjallaranum,
sem enn er óinnréttaður er
hægt að hafa 2 herbergi rúmgóð
og eldhús, eða þrjú einstaklings
herbergi. Það er og þvottahús
og geymslur.
Hefir mjög vel verið vandað
til hússins.
Sansæti blaðananna
fyrir Skila Skúlason
O LAÐAMENN héldu Skúla
Skúlasyni ritstjóra sam-
sæti í fyrrakvöld af tilefni 25
ára afmælis hans.
Skúli Skúlason var marg-
hylltur af stéttarbræðrum sín-
um, en hann svaraði — og
sagði meðal annars að blaða-
maðurinn ætti að vera leiðsögu-
maður fólksins — og skylda
hans væri að þjóna sannleikan-
um í hvívetna.
Skúla Skúlasyni barst mikill
fjöldi skeyta.
Kvenfélag Alþýðuflokksins
heldur fund annað kvöld í Iðnó.
Sigurður Einarsson flytur erindi,
en auk þess verður rætt um félags-
mál.
Frá lögreglúnni:
Bifreið stolið, inn-
brot, ðrekstnr ekið
ð lítitttt dreng.
IFYRRINÓTT var stolið
fólksbifreið hér í bænum,
Crysler R. 1607. Auglýsti lög-
reglan eftir henni í gær.
Nokkru síðar fékk lögreglan
tilkynningu um að bifreiðin
væri fundin. Stóð hún á Berg-
þórugötu, lítið eitt skemmd.
í fyrrinótt var brotizt inn í
geymslukjallara í húsi við
Hringbraut og stolið þaðan
töluverðu af kartöflum.
Þá rákust þrjár bifreiðar á í
fyrrinótt fyrir innan bæ og
skemmdust nokkuð.
Klukkan 8 í gærmorgun ók
bifreið á 10 ára gamlan dreng
sem var á reiðhjóli á Lækjar-
götu. Drengurinn meiddist
nokkuð og var hann fluttur í
sjúkrahús. Bifreiðin ók burtu
án þess að bifreiðarstjórinn
skipti sér af drengnum. En
númer bifreiðarinnar náðist.
Ný útgáfa.
Kvæði og sögur eftir
Jóhann G. Sigurðsson.
TLT ÝLEGA er komin á mark-
•I » aðinn ný útgáfa af hinni
góðkunnu bók Jóhanns Gunn'-
ars Sigurðssonar, Kvæði ög
sögur. Bók bessi hefir verið
gersamléga ófáanleg í íjölda
mörg ár og mjög eftirsótt, enda
hefir skáldhróður Jóhanns
Gunnars verið miklum mun
meiri með þjóð vorri en ætla
hefði mátt, ef miðað er við það,
hversu skömm ævi hans varð.
Jóhann Gunnar fæddist upp
á Snæfellsnesi og átti hvorki til
auðugra né voldugra að telja.
Hann þótti bráðge) og snemma
sýnt, að hann bjó yfir miklum
hæfileikum. Hann kom ungur
í latínuskólann í leykjavík. En
skólanámið mun ekki hafa orð-
ið honum til veri-’legrar ánægju.
Olli því hvorttveggja, að þroski
hans var meiri en skólanem-
endanna yfirleitt og námið því
lítt við hans hæfi, og svo hitt,
að þegar í skóla tók að þjá
hann sjúkdómur sá, er síðar
lagði hann í gröfina löngu fyrir
aldur fram.
Jóhanni auðnaðist að ljúka
námi í latínuskólanum þrátt
fyrir heilsuleysi og fjárskort.
Hóf hann nám í prestaskólan-
um, en varð að hætta því að
fám mánuðum liðnum, því að
þá brást héilsan alveg. Komst.
hann aldrei til afturbata síðan
og andaðist loks í maímánuði
1906, aðeins 24 ára gamall.
Jóhann hóf snemma að yrkja
ljóð og rita sögur. Ber allt það,
er hann lét eftir sig af því tagi,
vitni um fágaðan smekk, ágæta
hæfileika og mikla vandvirkni.
En skáldverk hans bera glögg
merki þeirra örlaga, er honum
voru búin. Þau eru slungin ang-
urværum trega og þjáning.
Jóhann Gunnar er þjóð-
kunriúr sem skáld óg rithöfund-
ur, þótt ekki sé til eftir hann
nema þessi eina bók, er gefin
var út að honum látnum. Og
hann hefir ávallt verið sérstak-
lega hjartfólginn íslenzkum
bókavinum. Veldur því vafa-
laust hvorttveggja, snilldar-
bragðið á verkum hans og dap-
(Frh. á 7. síðu.)