Alþýðublaðið - 27.11.1943, Side 5

Tuawgardagur 27. nóv. 1943.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ÞEGAR rætt er um mikil-
vægd hollenzku Austur-
Indía, en að þeim beinist at-
hygli heimsins mjög um þessar
mundir, hljóta flestir og að
leiða talið að hollenzku Yestur-
Indíum, sem er samheiti á
Surinam, er þó mun fleirum
kunnugri sem hollenzka Gui-
nea, og sex eyja í Karabiska
hafinu. Eyjar þessar skiptast í
tvo eyjaklasa. — Annar þeirra
er aðeins tuttugu og níu fer-
mílur enskar að stærð, og til
hans teljast eyjarnar þrjár, St.
Martin, St. Eustatius og Saba.
Aðeins suðurhluti St. Martin
tilheyrir Niðurlöndum, hinir
hlutar hennar eru eign Frakka.
Tdl hins klasans teljast eyjarn-
ar Aruba, Bonaire og Curacao.
Samtals eru eyjar þessar fjögur
hundruð þrjátíu og sex fermíl-
ur enskar að stærð. Curacao ein
er tvö hundruð og tíu fermíl-
ur að stærð.
Til Curacao er fjögúrra
stunda sjóferð frá Venezuela,
sem er nyrzta land meginlands
Suður-Ameríku. Farkostir, sem
nefnast Jitney-bátar, éru sífellt
í förum frá hinu suðurameríska
lýðveldi til þessara eyja, sem
Hollendingar ráða. Helzti flutn
ingur þeirra er steinolía. Mið-
stöð þessara samgangna er hin
mikla olíuútflutningsborg Vene
zuela, Maracito. Venezuela er
þriðja mesta olíuframleiðslu-
land heimsins og munar mjög
litlu á framleiðslumagni þess
og Rússlands. Árið 1939 fram-
leiddi Venezuela 29.2 milljónir
smálesta af steinolíu, en Rúss-
land hins vegar 30.9 milljónir.
Sama ár framleiddu Bandarík-
in 173.3 milljónir smálesta af
steinolíu. Curacao er langsam-
lega stærsti viðskiptavinur
Venezuela á vettvangi olíusöl-
unnar. Árið 1938 voru 191 584-
000 tunnur af óunninni steinolíu
fluttar út úr Venezuela og
láttatíu af hverju hundraði
þeirra höfnuðu á Curacao og
Aruba.
Á Curacao eru tvær hafnir.
— Hin stærri þeirra er í
Schottegat, sem stendur uppi í
landi, en til hennar liggur
djúpur skipaskurður. Skurður
þessi liggur gegnum borgina
Willemstad. Fornlega kastala
getur að líta við mynni flóans,
þangað sem sjóræningjarnir
stefndu skipum sínum forðum
daga til þess að ráða þeim til
hlunns og hvíla skipverja sína.
Yfirmenn skipa þeirra, sem
annast olíuflutninga þessa, eru
hollenzkir, en á friðartímum
eru áhafnir þeirra japanskar.
Farþegaskip eru og löngum í
förum millum Venezuela og
eyjarinnar. Áhafnir flutninga-
bátanna og farþegaskipanna
gera og mikið að því að selja
eyjarskeggjum þurrkaða ávexti
og grænmeti frá meginlandinu.
Á Curacao gætir eigi mýbits
né drepsótta þeirra, sem það
veldur, en það er meira en
hægt er að segja um aðrar eyj-
eftir þeim. Vegirnir eru sem sé
lagðir hraunhellum, sem eyjan
er næsta rík að. En þrátt fyrir
Anglýsinoar,
sem birtast eiga í
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar í
Alþýðuhúsinu,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvðldf.
Sfmi 4906.
Þeir fá upptöku í flugherinn.
Á mynd þessari sést II. H. Arnold hershöfðingi fagna nýliðum, sem ætla að ganga í flugher
Bandaríkjanna. Ungir menn í Bandarikjunúm leggja mikiu áherzlu á að komasr. i ílugher-
inn, til þess þarf að uppfvlla ýmis skilyrði. Ungu mennirnir á myndinni hafa fengið vilja
sínum framfylgt.
Gulleyja í KaraMska hafinu
GREIN þessi fjallar um
eyjar þær, er Hollend-
ingar eiga og liggja í Kara-
biska. hafinu. skammt. frá
ströndum Suður-Ameríku.
Fjallar greinin, sem er eftir
Poblo Soltkeld og er þýdd
úr World Digest, einkum
um Curacao, sem er hin
stærsta af eyjum þessum.
ar í grennd hennar. Því veldur
fyrst og fremst það, að lítið er
um stöðuvötn á eyjunni. Þar
blása og löngum þýðvindar.
Þar eru einnig hvirfilvindar
þeir og fellibyljir, sem herja
svo mjög aðrar eyjar Vestur-
Indía, harla fátíðir. Blökku-
menn vinna öll erfiðisstörf, sem
til falla á eyjunni, enda eru
þeir þar í miklum meirihluta.
Blökkumenn reka og veitinga-
hús, verzlanir og bjórstofur
eyjarinnar. Þeir eru hraustir,
góðlyndir, hreinlegir og starf-
samir.
HOLLENZKA er hin lög-
boðna tunga á Curacao,
en í daglegu lífi ber þó mest
á spænsku og Papamiento.
Hin síðarnefnda er tunga, sem
er eins konar sambland af holl-
enzku, ensku, spönsku, afrík-
önsku og fleirum málum.
Vegir eru fáir á eyjunni en
greiðfærir. Þó kostar það mikið
skólaslit að ferðast fótgangandi
hið mikla hrjósturlendi, rækta
eyjarskeggjarnir maís og baun-
ir. Meðal afurða eyjarinnar
má og nefna: salt, fosfór, kalk
og hinn víðfræga líkör. —
Meðal búpenings þeirra má
nefna: nautgripi, kvikfénað,
svín, asna og geitur.
Venjulega er skipaþröng
mikil við bryggjurnar í Schotte
gat. — Flutningabátarnir verða
því oft að bíða lengi eftir af-
greiðslu. Oft liggja þeir þá fyr-
ir akkerum á höfninni eða úti
á Caracasflóa, ef þau komast
þar ekki fyrir. Skammt frá
byggingum olíufélagsins við
Caracasflóa getur að líta nokkra
húskofa á víð og dreif. í svala
kvöldsins sitja íbúar þeirra
úti fyrir dyrum sínum, masa
saman, hlæja og taka oft lagið.
Blökkumennirnir eru þar sem
annars staðar mjög gefnir fyrir
söng og hljóðfæraslátt. Þar er
og bjórstofa, þar sem verka-
ipenn og sjómenn safnast sam
an á síðkvöldum. Inni, af bjór-
stofunni er samkomusalur, þar
sem dans er og löngum stíginn.
ÞAÐ er næsta tilbreytingar-
lítið líf, að liggja úti fyrir
eyjunni og bíða þess að komast
að bryggju. En svo er þó fyrir
að þakka, að eigi er langt að
fara til gleðifunda. Áhafnir
flutningabátanna eyða og oft
tímanum við það að dorga eftir
fiski, þegar önnur störf eru
ekki fyrir höndum.
Iðulega liggja skip frá flest-
um siglingaþjóðum heims úti á
Caracasflóa. Þegar þau komast
loks inn á höfnina og upp að
bryggjum, er hafður hraði á við
að ferma þau eða afferma. Tím-
inn er hagnýttur sem bezt, því
að ávallt bíður fjöldi skipa eftir
afgreiðslu. Verkamenn eyjar-
innar hafa því lítt af 'atvinnu-
leysi að segja, og á venjulegum
tímum er þar hagsæld mikil í
landi.
Olíunni er dælt upp úr skip-
unum í geysistóra geyma eftir
löngum leiðslum. Hollendingar
hafa efnt til mikilla nýjunga
og umbóta á þessum vettvangi
hina síðustu áratugi. Að sönnu
hefir iðnaður sá og verzlun, er
þeir reka austur þarna, fært
þeim mikinn auð. En hann
hefir og reynzt til mikilla
heilla fyrir eyjarskeggjana,
sem vona og þrá, að þeir fái
notið þessarar tekjulindar í
framtíð sem fortíð.
Þegar komið er upp á eyj-
una, blasir við augum hið sama
umhverfi og þar gat að líta í
fyrndinni. Virki stendur þar
enn uppi á háum kletti skammt
frá höfninni. Þar hefir verið
fyrir komið fornfálegum fall-
byssum, sem nú eru ekki lík-
legar til stórræða. Fyrir nokkr-
um árum lögðu uppreisnar-
• menn frá Venezuela leið sína til
eyjarinnar og réðust til atlögu
við Willemstad. — Það tókst þó
að bera þá ofurliði. — En at-
burður þessi varð til þess að
hollenzkur fallbyssubátur hefir
eftir það verið látinn halda
uppi gæzlu á höfninni í Schotte
gat til þess að tryggja það, að
eigi komi til annarra slíkra at-
burða í framtíðinni.
Þegar styrjöld sú hófst, er nú
geisar, hu^ðust Hollendingar
bregða skjótt við og tryggja
aðstöðu sína og eignár í Vestur-
Indíum sem bezt. Ríkisstjórni*
. bar fram frumvarp, er heimil-
aði henni að verja geysifé til
landvarna og öryggis austur
þar. Skömmu eftir að. ófriður-
inn hófst,/ leitaði kafbátur til
hafnar í Curacas til þess að
taka þar olíu. — í febrúar-
mánuði 1942 réðist svo einn af
kafbátum möndulveldanna til
atlögu við Aruba, sökkti þar
þremur flutningabátum og
sprengdi olíugeymi í loft upp.
Til allrar hamingju var olíu-
geymir þessi nær tómur, svo að
spjöll urðu minni af völdum
árásarinnar en ætla hefði mátt.
Daginn eftix var árás gerð á
annan flutningabát skammt frá
mynni hafnarinnar í Wdllem-
stad, sem náði þó landi heilu og
höldnu. Aðrar eyjar Vestur-
Indía urðu og fyrir árásum
hina næstu mánuði.
FLOTI Bandaríkjanna held-
ur nú uppi strangri gæzlu
við eyjar þessar og á siglinga-
leiðum austur þar, svo að sjó-
ræningjar nútímans sjá sér
þann kost vænstan að láta lítt
á sér bera. Þaðan koma Banda-
ríkjunum og það hráefnið, sem
knýr eigi hvað sízt hina miklu
stríðsvélar vorar, sem munu
mola innan skamms hrófatildur
kúgunar þeirrar og harðstjórn-
ar, sem stjórnmálastefna mönd
ulveldanna hefir leitt yfir lönd-
in. Þá mun lífið færast í hið,
fyrra horf austur þar. Þá munu
íbúar og hinir löglegu ráðendur
gulleyjunnar í Karabiska haf-
inu hverfa að sinni fyrri iðju
að nýju, og fá notið fegurðar
og farsældar umhverfis síns og
lífskjara, án þess að ala ugg í
brjósti um það, að válegir at-
burðir kunni að bera þeim að
höndum að tilhlutan óvina,
sem einskis svífast.
Um stríðsæsingakvikmyndir og börn í bíó. Gamanbréf
frá manni, sem var að leita að forseta í Alþingishús-
inu. Verzlunarmaður skrifar um dýrar breytingar á út-
varpstækjum.\
ÝLEGA fékk ég eftirfarandi j
bréf frá Agli: „ÉS var rétt .
í þessu að koma heim frá kvik- *
myndasýningn í Gamla Bíó. Nafn
myndarinnar er frekar algengt, og
um leið sakleysislegt. „Brúðkaups-
ferðin“. Auk þess er þetta kölluð
gamanmynd, og mun það hafa
orðið til þess að margir krakkar
og unglingar hafa hugsað sér gott
til glóðarinnar, um að skemmta
sér nú einu sinni vel, hlægja og
gleðjast að góðlátlegu gamni. Ég
varð því ekkert undrandi þótt ég
sæi að krakkahópur hafði safnast
saman fyrir utan Gamla Bíó kl. 4
í dag, í þeim hópi var áberandi
mikið af smákrökkum, þetta átta
upp í tíu ára gömul.“
ÉG KOM MÉR í SÆTI, eftir
tilvísun aðgöngumiðans og beið nú
með eftirvænting, að tjöldin yrðu
dregin frá, svo að ég gæti brosað
við gamni og glensi. Mér varð að
ósk minni, ljósin slokknuðu, kvik-
myndavélarnar tóku til starfa. En
þá varð ég fyrir vonbrigðum. í
staðinn fyrir gamanmyndina, sem
ég bjóst við að sjá, þá var mér sýnt
Austurríki árið 1938, blóði troðna
slóð nazista gegnum land það. Svo
er farið feti lengra, mér var leyft
að fylgja slóðinni yfir Pólland,
gegnum Holland og Belgíu, yfir á
franska grund í stefnu á París
þar er staldrað við stutta stund.
Síðan var slóðinn rakinn áfram í
gegnum Danmörku, haldið yfir til
Noregs.“
„AÐ SÍÐUSTU var manni sýnt
hvað það væri nú gaman að vera
frjáls sem fugl á leið til U. S. A.
þar sem frelsið og réttlætið réði
ríkjum. Þetta er nú allt gott og
blessað. En erum við ekki sann-
arlega. búin að heyra nóg um ill-
virki, manndráp og eyðileggingu,
bæði í blöðum og útvarpi síðast-
liðin fjögur ár, þótt að þar að auki
sé ekki verið að demba yfir okkur
áróðusmyndaflóði sí og æ?“
„AÐ MINNSTA KOSTI a»tti að
banna börnum aðgang að mynd
sem þessari. Stujtt frá mér sat
maður með tvær smátelpur við
hlið sér. Þegar að því kom í mynd-
inni að pólski hershöfðinginn,
Borelslci var myrtur af launmorð-
ingja, heyrði ég að önnur telpan
sagði. Pabbi, hvað er þetta svarta,
sem rennur niður ennið á aum-
ingja manninum, er það blóð
pabbi? Faðirinn svaraði engu, en
eldri telpan gall við, sástu ekki, að
það var einhver maður að skjóta
hann.“
„MÉR HEFIR VEKIÐ að detta
það í hug hvort ekki væri hægt að
hafa sérstakar kvikmyndasýningar
fyrir börn, þar sem væru sýndar
myndir við þeirra hæfi. Það er
meira að segja orðið svo svart
maður, að varla er hægt að sýna
krökkum teiknimyndir lengur, því
bæði „Skipper Skræk“ og Andrés
Önd“ eru gengnir í herinn og berj-
ast þar nú blóðugum bardaga með
öllum nýtísku vélum nútímans.
(Frh. á 6. sí6u.)
Á