Alþýðublaðið - 28.12.1943, Page 7

: ■■ ^ /;. ■ ■ , -. 'M / ; í ■ ■' ; ,.
Þriðjudagur 28. desember 1943_____ ALÞYBUBLAÐIÐ_______________________ S
Seglr Dagsbrún npp sanmlngnm?
Frh. af 2. síðu.

Konan mín,
BJSrg SigríSMr Þórðardóttir,
verður jarðsungin frá Fríkirkjunni fimmtudaginn 30. desember.
Athöfnin hefst klukkan 1 eftir hádegi á heimili hennar, Mjölnis-
holti 6.
Fyrir mína hönd og annarra aðstandenda.
Sveinn Helgason.
íiipiii feliiar flöskur
nú milli jóla og nýárs. Móttaka í Nýborg.
Áfengisverzlun ríkisins,
0000000000000000000000000«
| Bœrinn í dag. |
®000000000000000000000000<2
Næturlæknir er í nótt í Lækna-
varðstofunni, sími 5030.
Næturvörður er í Ingólfsapóteki
ÚTVARPIÐ:
20.30 Erindi: Um Karl Candburg
(dr. Edvard Thorláksson.
—. Talplata).
20.55 Tónleikar Tónlistarskólans
(dr. Edelstein; celló — dr.
Urbantschitsch: píanó): a)
Bloch: Bæn. b) Borodin:
Seenata alla spagnola. c)
Reger Rommanze. d) Chop-
in: Introduktion og Polono-
ise.
21.15 Hljómplötur: Jólalög frá
ýmsum löndum.
21.50 Eréttir.
Hjónaefni.
Á aðfangadag jóla opinberuðu
trúlofun sína ungfrú Kristjana
Þorsteinsdóttir, Bragagötu 34 og
Valdimar Gíslason, Framnesveg 40
Hjónaefni.
Um jólin opinberuðu' trúlofun
sína ungfrú Birna Kjartansdóttir
og Jabok Havsteen, cand. jur.
Þakka öllum
heiðursmönnum, sem ég hefi
hitt á götunni fyrir allar jólagjaf-
imar og óska þeim öllum gleði-
legra jóla og nýárs með kæru
þakklæti fyrir gamla árið. —
Oddur Sigurgeirsson, Bakkastíg 8.
Jólahefti Kirkjuritsins
er nýkomið út. Flytur það kvæði
eftir Kristján Sigurðsson frá
Brúsarstöðum, er nefnist Kon-
ungur lífsins, jólaprédikun eftir
s. Bjarna Jónsson, kvæði, er nefn-
ist jólakveðja til sjúks barns eftir
Jón Eiríksson, Brunn vitringanna,
sögu eftir Selmu Lagerlöf, grein
eftir Magnús Jónsson prófessor um
konung Passíusálmanna, Jólageisl-
inn, eftir Kristleif Þorsteinsson og
grein um Skálholtsstað eftir Sigurð
Pálsson.
Áheit á Strandakirkju.
Kr. 50.00 frá Valdísi, frá Snæ-
fellingi kr. 10.00.
JólafcveðJa fri sifld-
eatni vestse bafs.
HINGAÐ hefir borizt jóla-
kveðja frá íslenzkum
stúdentum, sem stunda nám
við Californiaháskólann. Send-
andi kveðjunnar er forseti ísl.
stúdentafélagsins í California,
Einar Kvaran.
Kveðjan hljóðar svo:
„Nú sem stendur eru 28 ís-
lenzkir stúdentar í Berkley,
California, að halda jólin há-
tíðleg samkvæmt hinum erfða
bundnu íslenzku venjum. Há-
tíðarmatarins munu stúdentarn
ir neyta hjá þessum hjónum:
Ragnheiði og Haraldi Kröyer,
Constance og Ragnari Thorar-
ensen, Winston og Jóhanni
Hannessyni, Önnu og Hilmari
Kristjánssyni, Iðunni og Þór-
arni Reykdals, Ástu Lóu og
Sveini Ólafssyni. Eins og venja
er munu stúdentarnir koma
saman til þess að syngja jóla-
sálma á heimili frú Sigríðar
Benonys frá Reykjavík, sem
hefir ætíð reynzt hópnum sem
hin bezta móðir. Þótt hér séu
auð jól og ekkert hangikjöt
virðast allir vera í jólaskapi og
hinir ánægðustu yfir dvöl sinni
hér. Allir stúdentarnir senda
fjölskyldum sínum og vinum á
íslandi jólakveðjur og óskir sín
ar um farsælt komandi ár þeim
til handa. Ennfremur senda
Vestur-íslendingar hér í ná-
grenninu, kveðjur sínar.“
þáverandi atvinnumálaráðh.,
að dýrtíðarvísitalan skyldi end
urskoðuð. Við það loforð var
ekki staðið. Fyrst á síðastliðnu
sumri lét ríkisstjórnin undan
kröfum verkamanna í þessu
efni og þó ekki fyrr en hún
stóð andspænis hótun um alls-
herjar grunnkaupshækkun. —
Ríkisstjórnin skipaði nefnd
manna til þess að endurskoða
grundvöll vísitölunnar án þess
þó að taka tillit til óska verk-
lýðssamtakanna um samsetn-
ingu nefndarinnar.
Niðurstöður meirihlute þess-
arar nefndar fela í sér viður-
kenningar á því, að grundvöll-
ur vísitölunnar sé launþegum
óhagstæður í verulegum atrið-
um, bæði hvað snertir einstaka
liði, sem aldrei hafa verið felld
ir inn í grundvöll hennar, sem
og sér í lagi hvað snertir hina
gífurlegu hækkun húsaleigu.
Vegna fastákveðinnar endur-
skoðunar á grundvelli vísitöl- •
unnar og vegna annarra á- j
stæðna ákvað Vmf. Dagsbrún ;
að segja samningum sínum i
við atvinnurekendur ekki upp
á s.l. sumri. Ríkisstjórnin fékk
þar með sex mánaða frest til
þess að leysa vísitölumálið
með tilliti til óska verka-
manna. Frest þennan hefir
ríkisstjórnin samt ekki notað
og þess engin merki sjáanleg,
að hún hugsi til slíks.
Fyrir verkamenn hins veg-
ar, sem hafa gefið þennan
frest og sýnt þar með mikla
tilhliðrunarsemi, er því ekki
um annað að ræða, en taka
þessa staðreynd til greina eins
og hún liggur fyrir.
3. Síðan 22. ágúst 1942 að
núverandi samningar félagsins
gengu í gildi, hefir launþega-
stéttin orðið að lúta margvís-
legum nýjum kvöðum af hálfu
hins opinbera, kvöðum, sem
rýrt hafa mjög tekjur hennar.
Þannig hefir milljónum
króna verið varið til þess að
greiða niður vöruverð á innan-
lands markaði, en það hefir
haft í för með sér raunveru-
lega kauplækkun fyrir laun-
þega.
Auk þess hafa 15.5 milljónir
króna verið ákveðnar til upp-
bóta á útfluttar landbúnaðaraf-
urðir á s.l. ári og 10 milljón-
ir króna áætlaðar í sama skyni
á yfirstandandi ári.
Það segir sig sjálft, að verka
menn geta ekki gengið þegj-
andi fram hjá slíkum staðreynd
um, er svo mjög hafa áhrif á
fjárhagsafkomu þeirra. Þeir
geta það því síður, sem margt
bendir til þess, að 1 vændum séu
nýjar árásir á hendur þeirra,
eins og seinasta frumvarp rík-
isstjórnarinnar á alþingi ber
með sér, enda þótt það kunni
að verða geymt þar til útséð
væri um, hvort verklýðsfélög-
in segðu upp samningum sín-
um eða ekki.
4. Trúnaðarráðið álítur, að
verkamenn verði að taka sér-
stakt tillit til þeirrar stað-
reyndar, að hvorki alþingi né
ríkisstjórn hafa gert ráðstafan-
ir af neinu tagi til þess að
tryggja atvinnu í landinu eftir
stríðið, en að atvinnuleysið er
hins vegar á næstu grösum sam
kvæmt opinberum skýrslum
Reyk j aví kurbæ j ar.
Alþingi og ríkisstjórn hefir
ekki aðeins láðst að gera ráð-
stafanir til atvinnuöryggis eft-
ir stríð, heldur skortir jafnvel
allar áætlanir í þá átt.
Það segir sig sjálft, að þegar
verkamenn vega og meta
samninga sína og lífsafkomu,
er ekki unnt að ganga fram
hjá jafn örlagaaríkri stað-
reynd sem þeirri, að meðan
inneignir í innlendum bönkum
nema meiru en 400 milljónum
króna og inneignir í innlend-
um bönkum nema meiru en
500 milljónum króna, er ekki
annað fyrirsjáanlegt, en að ís-
lenzkir verkamenn þurfi að
hefja aftur hina þungbæru
göngu atvinnuleysisins.
5. Með tilliti til þeirra á-
stæðna, sem hér hafa verið
raktar, er trúnaðarráðið þeirr-
ar skoðunar, að samningar fé-
lagsins við atvinnurekendur
þurfi endurskoðunar við og leið
réttingar á sviði samræmingar
kaupgjalds og á sviði annarra
atriða, er endurbóta þarfnast.
6. Að cll»u þessu athuguðu á-
lyktar trúnaðarráð Dagsbrúnar
eftirfarandi:
Að allsherjaratkvæða-
| greiðsla skuli viðhöfð um upp-
sögn samninga við atvinnurek-
endur.
Að hvetjá aila félagsmenn til
að greiða atkvæði sem einn
maður með því að segja samn-
ingunúm upp.“
Are Waerland: Matur og meg
in. Björn L. Jónsson þýddi.
ÞAÐ var úti í Uppsölum
1937, í maí. Einhver félaga
minna spurði mig, hvort ég ætl-
aði ekki að hlusta á Are Waer-
land, hann ætlaði að flytja fyrir-
lestur um kvöldið. Eg hafði
aldrei heyrt manninn nefndan.
Eg hafoi engan áhuga fyrir lækn
isfræði og ætlaði ekki að hlusta
á Are þennan. ;,Þú sérð ekki eft-
ir því“, sagði félaginn. Aftur var
ég spurður og aftur svaraði ég
á sömu leið, en þó voru farnar
að renna á mig tvær grírnur, því
mér virtist öllum þykja sjálfsagt
að hlusta á þennan mann, úr því
að tækifæri bauðst. I þriðja sinn
var ég spurður. og þá var sefj-
unin orðin svo mögnuð á mér,
að ég var ákveðinn. ,.Þú sérð
ekki eftir því“, sagði félagi
minn.
Svo það var úr, að ég fór og
hlustaði á erindi þessa gamla og
kunna Uppsala-stúdents, sem
nú hafði avalið árum saman í
London og var að verða frægur
maður. Og ég sá ekki eftir því.
Salurinn var troðfullur. Tómir
stúdentar. Fram á pallinn gekk
maður, hár vexti og herðabreið-
ur, með hvelft brjóst, á að gizka
fertugur að aldri. Hann talaði
um mataræði. Hann gat þess, að
flestir eldri Uppsala-búar,
sem til hans þekktu, myndu
kannast við það, hvernig heilsu
hans hefði verið háttað á stú-
dentsárunum. Hann hefði ekki
verið „bústinn bógur“, enda
horfið frá námi, vegna heilsu-
leysis. Heilsleysið vakti áhuga
hans fyrir læknisfræði. Hann
komst að þeirri niðurstöðu, að
meira en lítið væri bogið við
næringarfræði hinna viður-
kenndu vísinda, og majtaræði
menningarþjóðanna. Oáranin í
heilsufari þeirra, ekki sízt bólgu
faraldurinn í meltingarfærun-
um, hlyti að stafa af því, að lög-
málum og tilætlan náttúrunnar
væri misboðið á einhven hátt.
Hann tók að lifa á grænmeti.
En það hjálpaði lítið. Vegna
hvers? Það var allt þrautsoðið
og þar með eyðilagt. Þannig
komst hann á það að neyta hrá-
ætis, ósoðinnar jurtafæðu. Þetta
fæði, samfara öðrum hollum lífs
venjum, t. d. mikilli útivist,
hefði nú gefið honum þá hei-lsu,
■sem hann hefði aldrei dreymt
um. Og honum væri alltaf að
fara fram. Það kom í ljós að
maðurinn var um sextugt, en
ekki fertugur.
Þeir, sem einu sinni hafa séð
og iheyrt Are Waerland, geta
trauðlega gleymt honum, né
losnað við þá hugsun, að sjónar
mið hans styðjist við mikinn
sannleika, hvað sem sjúkdóms-
fræðin segir. Nú hefir náttúru-
lækningafélag Islands komið
niðurstöðum hans og leiðbeining
um á framfæri við íslenzkan al-
menning. Eg hefi lesið bókina
„Matur og megin“ með mikilli
ánægju. Hún hefir öll einkenni
höfundarins: Fjörmikil, — það
er grunnt á sársaukanum hjá
Waerland, — ljós og skipulag,
framsetningin létt en þrungin af
sannfæringu. Bókin er beinlínis
„spennandi11.
Islenzka þýðingin, sem Björn
L. Jónsson, veðurfræðingur, hef
ir annast, er prýðilega lipur.
Eg vil mæla með þessari bók.
Ég hygg að menn „sjái ekki eftir
því“ að lesa hana.
Sigurbjörn Einarsson.
—'f -
Mnd os eSi nötí.
AÐ endist þér eins lengi
og þú lifir
hið ljúfa ævintýr.
Það leggur þér á tungu orð,
> sem yfir
þeim undramætti býr,
að fella rúbínglit á mýri og móa
þú mældir grýtta jörð við
pálmaskóga,
því töfraorðið það var æskan
þín
og þú varst sjálfur lítill Al-
addín.
Svo segir Tómas Guðmunds-
son í fögru kvæði um Aladdín.
Og satt er það, að ævintýri
Þúsund og einnar nætur hafa
fellt rúbínglit á mýri og móa
fyrir sjónum margs unglings-
ins. Eins og töfrandi hilling
birtist heimur hinna austrænu
furðusagna, yfir gráum móum
og mýrum hversdagslífsins
norður á yztu ströndum.
Þýðing Steingríms Thor-
steinssonar á Þusund og einni
nótt hlaut líka fádæma vin-
sældir. Bækurnar voru blátt
áfram lesnar upp til agna. Nú
er þriðja útgáfan af þýðingu
Steingríms að koma út, og er
fyrsta bindið komið. Bókaút-
gáfan Reykholt gefur út, en
prentsmiðjan Hólar prentar.
Þetta er allra myndarlegasta j
bók, stóru broti, og virðist frá-
gangur vera í bezta lagi og
pappírinn ágætur. Þá er það
mikill kostur á bókinni, að í
henni er aragrúi góðra mynda,
sem teknar eru eftir þýzkri út-
gáfu af Þúsund, og einni nótt,
Stuttgart Verlag der Classiker
1838, og eru því meira en ald-
argamlar. Þær eru eftir F. Cross
og falla vel við efnið. Kápu-
teikning Atla Más er einnig
smekkleg.
Þúsund og einni nótt mun
verða fagnað enn sem fyrr af
ungum og gömlum. Vera má,
að þröngsýnum smásálum, sem
halda því fram, að börn og
unglingar megi aðeins lesa
sviplausar guðsbarnasögur, til
þess að bíða ekki tjón á sálu
sinni, sé ekki um allár sögurnar
í bókinni. En fyrir slík nátttröll
hafa aldrei verið skrifuð nein
listaverk.
Þúsund og ein nótt býr enn
yfir þeim. töfrum, sem þýðand-
inn, Steingrímur Thorsteinsson,
lýsir, þegar hann segir, að les-
andinn hljóti „að halda áfram
eins og sá, sem villist inn í
indælan skóg og fær ekki af sér
að snúa aftur, heldur gengur á-
fram \ í unaðssamri leiðslu. í-
myndunih leikur sér þar eins
og barn, jafnt að hinu ógurleg-
asta sem hinu indælasta, og
sökkvir sér í djúp sinnar eigin
auðlegðar, en alvara vizkunnar
og reynslunnar er annars vegar
og bendir á hverfulleik og fall-
velti lífsins, og sýnir ætíð,
hvernig hið góða sigrast á öllu„
og hið illa á sjálfu sér.“
R. Jóh.
Baráíía Daaa.
Frh. af 3. síðu.
gæfu yfir heiminn og eitra
sambúð alsaklausra manna.
DANIR HAFA, eins og Norð-
menn, átt því láni að fagna,
að hafa sín á meðal mann,
sem öll þjóðin virðir og
hefir gerzt sameiningartákn
allra Dana í hinni þöglu bar
áttu gegn kúgun og ofbeldi,
Kristján konung X. Ekki er
ósennilegt, þegar saga Dan-
merkur verður skráð ein-
hvern tíma í framtíðinni, —
verði honum skipað á bekk
með þeim höfðingjum, sem
bezt reyndust þjóð sinni á
örlagastundu hennar.
VIÐ EYRARSUND, andspænis
Hálsingborg í Svíþjóð,
stendur ævaforn og forkunn-
arfagur kastali, Krónborg.
Undir neðanjarðarhvelfing-
um kastalans er mikil stytta
af verndarvætt Danmerkur,
Holger danska. Munnmælin
segja, að þegar landið verði
í hættu statt, muni hin aldna
kempa bregða blundi og
- frelsa þjóð sína. Ýmislegt
bendir til þess, að Holger
danski sé vaknaður og hafi
þegar gripið um meðalkafl-
ann á sverði sínu.