Alþýðublaðið - 19.03.1944, Blaðsíða 4

ftU»TÐU3LAO»n
Sunnudagur 19. man 1944„
Otgelandi: Alþýðuílokkariim.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn og afgreiðsla í Ai-
þýðuhúsinu við Hveríisgötu. j
Bimar ritstjórnar: 4901 og 4902.
Símar afgreiðslu: 4900 og 4906.
Verð 1 lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h.l
Þáttur Morgun
blaðsins.
MORGUNBLAÐIÐ birti
gær óvenjulega ógeðslega
forustugrein — enda þótt mönn
um kunni að þykja mikið sagt
með því. Grein þessi, sem bér
yfirskriftina „Stærsta öryggis
málið“, er rætin árás á þau blöð
og þá menn, er að undanförnu
hafa rætt öryggismál sjómanna
stéttarinnar af fullri einurð og
með gildum rökum.
Morgunblaðið amast við þess
um umræðum. Það er með ó
svífnar dylgjur í garð þeirra
manna, er opinberlega hafa reif
að þetta stórmál. Blaðið lætur
sér sæma að gefa í skyn, að til-
gangur þessara manna sé sá
einn að fá almenning „til að
trúa því, að íslenzkir útgerðar-
menn séu glæpamenn.“
Það er óhætt að láta lesend-
unum eftir að dæma um það
hugarfar, er felst að baki skrifa
slíkra sem þessara. Þeir munu
ekki þurfa á neinni leiðsögn að
halda í því efni. Skal heldur
vikið nokkuð að þætti Morgun-
blaðsins í þessum málum.
Sérhverjum góðum dreng
hrýs hugur við hinu gífurlega
mannfalli íslendinga af völd
um sjósóknarinnar. Það geta
allir sett sig í spor þeirra, sem
eftir lifa og verða að sjá á bak
ástvinum sínum og fyrirvinnu.
Hið þjóðhagslega tap af völd-
um sjóslysa dylst heldur ekki
neinum. Rök tilfinninganna og
rödd blákaldrar skynsemi tala
því hér einu og sama máli. ís-
lendingar mega ekki og geta
ekki látið neitt undir höfuð
leggjast í því tilliti að reyna að
draga úr slysahætunni á sjón-
um.
Fyrir rúmu ári síðan kom fyr
ir eitt hörmulegasta sjóslys,
sem orðið hefir hér við land á
síðari árum. Sjódómur var
kvaddur til að rannsaka þetta
slys, orsakir þess og tildrög, eft
ir því, sem framast væri unnt.
Til þessarar rannsóknar var
vitaskuld efnt í því skyni einu
að draga mætti af henni lær-
dóma til varnaðar í framtíð-
inni. Þessi rannsókn og þær nið
' urstöður, er hún leiddi í Ijós,
var því ákaflega þýðingarmik-
il ekki aðeins fyrir sjómanna-
stéttina heldur og fyrir alþjóð.
Sjódómurinn lagði sig allan
fram við rannsóknina og skil-
, aði ítarlegri álitsgerð í hendur
stjórnarráðsins. En hvað skeði?
Mánuðum saman var þessari
merku skýrslu leynt fyrir þjóð-
inni. Loks var birtur úr henni
útdráttur, gerður af dómsmála-
ráðuneytinu, þar sem veiga-
miklum atriðum skýrslunnar
var „vikið við“, en þýðingar-
mestu atriðum hennar var með
öllu stungið undir stól.
Fyrir atbeina blaða og ein-
staklinga tókst að knýja dóms-
málaráðherrann til að birta
skýrslu sjódómsins í heild. En
hver var þáttur Morgunblaðs-
ins í því tilliti? Aldrei heyrðist
það taka undir þær réttmætu
og sjálfsögðu kröfur, að niður-
stöður sjódómsins yrðu gerðar
heyrinkunnar. Og loks þegar
búið var að knýja dómsmála-
ráðherra til að afhenda blöð-
unum skýrsluna til birtingar,
Sæmundur Ólafsson:
Uvmvepa sðgðn kommánistar Dagsbrún
arsanmingnnnm ekki npp fyr en i vetnr?
MEÐ vaxandi undrun og við
bjóði fylgjast menn með
skrifum „ráðsmanns“ Dagsbrún
ar í „Þjóðviljanfftn“, nú eftir
Dagsbrúnarsamningana. í 54.
tölublað! blaðsins ritar hann
mjög rætna og svívirðilega
grein um afstöðu Alþýðublaðs-
ins til kaupdeilu þeirrar er
Dagsbrún háði nýlega. Þessi
skrif um afstöðu Alþýðublaðs-
ins eru næsta ómakleg þar sem
Alþýðublaðið og Alþýðuflokks-
menn studdu Dagsbrún með ráð
um og dáð, í deilunni, eftir því
sem efni stóðu til, þó ekki væri
tekið undir vaðal „Þjóðviljans”
um undirbúning deilunnar af
þeim eðlilegu ástæðum, að um
margt í undirbúningi kommún-
ista undir deiluna var ekki
hægt að ræða án þesss að við-
urkenna það áð undirbúningn-
um var í mörgu mjög áfátt og
ýmislegt, sem gert var, var bein
línis hættulegt málstað félags-
ins, að ' um það væri rætt á
meðan deilan var í aðsigi, eða
stóð yfir.
Þessi skrif eru þó sérstaklega
svívirðileg, þegar þess er gætt,
að í byrjun deilunnar kom inn
í félagssstjórnina, flokksbund-
inn alþýðuflokksmaður, og ann
ar verkamaður, frjálslyndur
vinstrimaður og kommúnista
andstæðingur. Báðir þessir
menn voru komnir í stjórn fé-
lagsins fyrir þrábeiðni komm-
únista, sem fyrir voru 1 stjórn-
inni, og voru að gefast upp við
að stjórna félaginu og að falla
saman undir ofurþunga þeirrar
óánægju, sem stjórn þeirra á
félaginu hafði skapað þeim á
meðal verkamanna í bænum.
Óánægjan náði hámarki sínu,
er kommúnistar svikust um að
segja upp samningum. síðast-
liðið sumar.
Kommúnistum var orðið
Ijóst, að ekki var lengur hægt
að greiða Sjálfstæðisflokknum
stuðning hans við Moskvavald-
ið í verkalýðshreyfingunni með
því að halda niðri kaupi verka-
manna í bænum. Það mundi
mjög bráðlega kosta kommún-
ista öll völd og áhrif yfir verka
lýðnum í landinu.
Kommúnistar voru mjög hik
andi og ráðviltir, er þeir voru
búnir að segja samningunum
upp. Fyrstu tillögurnar til
nýrra samninga frá þeim, sem
komu í dagsljósið á trúnaðar-
ráðsfundi, voru svo auðvirðilega
lágar, að þeir þorðu aldrei að
sýna þær fullmótaðar, því þær
köfnuðu strax í andstöðu verka
mannanna sjálfra.
Með Árna Kristjánssyni og
Jóni Agnarssyni bættust komm
únistum í Dagsbrúnarstjórninni,
þeir kraftar sem dugðu félag-
inu til þess að fá þær kjarabæt
ur, sem náðust með nýju samn
ingunum. Árni Kristjánsson og
Jón Agnarsson hafa þann
skamma tima, sem þeir hafa ver
ið í stjórn Dagsbrúnar, unnið
reykvískum verkamönnum
mjög mikið og verðugt gagn, og
er nú Árni Kristjánsson að út-
taka launin fyrir störf sín, í
skrifum „ráðsmanns“ Dagsbrún
ar um flokk Árna og ílokks-
blað hans. Vonandi lætur Á. K.
ekki málstað verkamannannna
gjalda þeirra fólskuverka E. Þ.
og kommúnistanna í nútíð eða
framtíð. í 57. tölublaði Þjóð-
viljans heldur ráðsmaðurinn á-
fram að rita í sama dúr og áð-
úr og ræðir þá um einstaka Al-
þýðuflokksmenn og þar á með-
al mig.
Eru þar á hinn bjánalegasta
hátt tilfærð ummæli eftir mig
án þess þó að geta þess^hvar
eða hvenær ég hafi látið þau
falla.
Þessi ummæli hafa, að því er
ég bezt veit, aldrei mér um
munn farið, og hafa þau vænt-
anlega orðið til í hinu ekki allt
of skáldlega heilabúi „ráðs-
mannsins“ sjálfs, eða einhvers
annars sálufélaga hans. Ekki
verður af neinu sambandi í
greininni, sem hin ívitnuðu um
mæli eru tilfærð í, séð, í hvaða
tilgangi þau eru sett fram, öðr-
um en þeim að reyna að klína
á mig þeim áburði, að ég hafi
verið á móti því að verkamenn
fengju kauphækkun, og má það
heita næsta merkilegur áburð-
ur, eftir það sem á undan er
gengið, þar sem vitað er að ég
á minn þátt í því ásamt öðrum
Alþýðuflokksmönnum, að Dags
brúnarkommúnistarnir voru
píndir til þess að segja upp
samningunum og gefa þannig
verkamönnunum tækifæri til
þess að ná kjarabótum.
Á eftir hinum ívitnuðu um-
mælum segir ,,ráðsmaðurinn“
orðrétt: „Sæmundur Ólafsson,
vopnabróðir Stefánanna, treysti
sér til að leiða Dagsbrún út í
harðsnúið verkfall og fara út úr
því með samning upp á sama.
Virðist mönnum nú ekki á-
stæða til að harma það að eir\-
mitt þessi þrautreyndi foringi
Alþýðuflokksins skyldi ekki
hafa verið formaður Dagsbrún-
ar í hjáliðinni Dagsbrúnar-
deilu“?
Illu heilli er ég ekki félags-
maður í Dagsbrún, og get því
ekki sýnt hverju ég gæti áork-
að þar með aðstoð og í sam-
vinnu við verkamennina í fé-
laginu.
Við uppsögn samninganna
kom í Ijós, að mjög auðvelt var
að fá bætt kjör fyrir verka-
mennina. Laun þeirra voru orð-
in svo óheyrilega lág, að jafnvel
atvinnurekendur með Claessen í
broddi fylkingar treystust ekki
að standa á móti allverulegum
kjarabótum, án þess að til
neinna átaka kæmi. Þetta kom
mér og öðrum ekki á óvárt.
Það var vitað, að þær kjarabæt
þá stakk Morgunblaðið henni
undir stól. Slíkur var áhugi þess
í öryggismálum sjómannastétt-
arinnar.
Það liggur í augum uppi, að
gögn eins og skýrslu sjódóms-
ins varðandi rannsókn Þormóðs
slyssins á að birta almenningi.
Málið varðar alþjóð. Þeir, sem
rannsóknina höfðu með hönd-
um, eiga vissulega kröfu á því,
að hinu merka innleggi þeirra
í málið sé ekki stungið undir
stól. Enda er þess ekki að
vænta, að þeir, sem síðar yrðu
xvaddir til slíkra starfa, sæju
ástæðu til að leggja alúð við
verk sitt, ef fyrirfram mætti
vænta, að árangur þess yrði að
engu hafður.
Morgunblaðið samþykkti
með þögninni það einkennilega
hátterni dómsmálaráðherra að
leyna niðurstöðum rannsóknar-
innar fyrir almenningi. Og þeg
ar því loks var afhent skýrsla
sjódómsins óbrjáluð til birting-
ar, stakk það henni fyrir sitt
leyti undir stól. 1 stærsta blaði
landsins hefir enn ekki birzt
stakt orð úr þessari stórmerku
skýrslu. Skyldi Morgunblaðinu
ekki vera hentara að þegja um
þetta stóra mál í stað þess að
vekja sérstaka athygli á sinni
frammistöðu í því með jafn
hraklegum og ódrengilegum
dylgjum og það gerði í gær?
ur, sem nú fengust, var hægt
að fá fyrir ári síðan, eða í
febrúar 1943.
Ef samningum hefði þá yerið
sagt upp eftir 6 mánuði, og á
síðasta sumri hefði svo verið
hægt að fá frekari lagfæringar
hefði mátt ná því takmarki,
sem á að verða næsti áfangi
baráttunnar, það að verkamenn
fái lífvænlegt kaup fyrir 8
stunda vinnudag eins og aðrir
launþegar. Árni Ágústsson
sagði á Dagsbrúnarfundinum,
sem samþykkti samningana að
hækkunin næmi rúmum 2200,00
kr. á mann, fyrir 8 stunda
vinnu alla virka daga ársins.
Nú hafa verkamenn haft all-
verulegan hluta af tekjum sín-
um árið 1943 fyrir eftir-, næt-
ur- og helgidagavinnu. Það er
því ekki hátt að áætla hækk-
unina kr. 3500.00 á mann yfir
árið miðað við árið 1943. Ef nú
er gert ráð fyrir, að þessi hækk
un kæmi á alla Dagsbrúnar-
menn, 3000 talsins, þá verður
það kr. 10.500.00, sem ráðs-
mennska kommúnista í Dags-
brún hefir fært í vasa íslenzkra
og erlendra atvinnurekenda, af
því fé, sem íslenzku verka-
mönnunum bar, og þeir hefðu
notað til fæðis og klæðis, sér
sem birtast eíga i
Alþýðublaðinu,
verða að vera
komnar til Auglýs-
ingaskrifstofunnar
í Alþýðuhúsinu,
(gengið inn frá
Hverfisgötu)
fyrir kl. 7 að kvöidi.
og sínum, á því eina ári, sem
liðið er síðan, að ég tel að hægt
hefði verið að hækka verka-
mannakaupið upp í það, sem
það er nú.
Þó kommúnistar séu argir
og auðvirðilegir, þá verður þó
að vera eitthvað sérstakt á seiði.
til þess, að þeir láti slíkt stór-
fé ganga úr greipum umbjóð-
enda sinna, án þess að gera til-
•raun til að klófesta eitthvað af
því, að minnsta kosti þann
hlutann, sem hefði koipið í hlut
kommúnistanna sjálfra. Að
sérstaklega mikið var á seiði
hjá komúnistum á síðasta ári,.
vissu allir, en það vissu fáir
hvað það var, og er það að
þakka ,,ráðsmanni“ Dagsbrún-
Frh. á 6. síðu.
| NÝÚTKOMNU hefti af tíma-
ritinu „Heimili og skóli“,
sem gefið er út á Akureyri,
ræðir Hannes J. Magnússon
kennari um hlutskipti óskil-
getnu barnanna í grein, sem
hann nefnir „Syndir feðranna".
1 grein þessari segir m. a. svo:
„Árið 1939 fæddust hér á landi
559 óskilgetin börn og árið 1940
635 af 2531, sem þá fæddust. Það
eru um 25% af öllum fæddum
börnum það ár, eða með öðrum
orðum: Fjórða hvert barn, sem
fæddist hér á landi árið 1940, var
óskilgetið.
Ég leiði hjá mér að ræða hina
siðferðislegu hlið þessa máls, enda
er fjöldi óskilgetinna barna hæp-
inn mælikvarði á siðgæðisstig
þjóða og einstaklinga, en ef við
viljum hugsa í alvöru um þetta
mál, og við komumst ekki hjá því,
þá hlýtur athyglin fyrst og fremst
að beinast að börnunum, sem
þannig eru í heiminn komin og
að því uppeldi, sem bíður þeirra.
Þótt þess séu mörg dæmi, að
óskilgetin börn hafi orðið hinir
nýtustu og beztu menn, þá er það
ekki vegna þess, að þau voru ó-
skilgetin, heldur þrátt fyri.r það,
en hitt mun dómur allra uppeldis-
fróðra manna, að yfirleitt hljóti
óskilgetin börn verra uppeldi en
hin, sem njóta beggja foreldranna.
Enda þarf ekki að deila um það, að
barn, sem aðeins elzt upp hjá öðru
foreldrinu eða vandalausum, hlýt-
ur að fara margs á mis. Uppeld-
isfræðingar telja t. d. að það
hindri allmjög námsafköst barna,
ef annað hvort foreldrið vantar í
fjiölskylduna. Og hvað mætti þá
segja um hin uppeldislegu og sið-
rænu áhrif? Myndu þar ekki verða
enn meiri og tilfinnanlegri eyður
i uppeldi barnsins? Hitt er skylt
að viðurkenna, að mörg börn eru
svo lánsöm að komast til góðra
fósturforeldra, er rækja við þau
allar skyldur foreldranna. En hin
munu því miður vera fleiri, sem
annað hvort alast upp hjá öðru
foreldrinu, og þá oftast hjá móð-
urinni, eða hjá vandalausum við
takmarkaða umhyggju og ástúð.
Saga óskilgetinna barna, bæði
hér á landi og annars staðar, hef-
ur verið óslitin harmasaga, og þó
að aukin menning og mannúð hafi
nú búið þeim flestum eða öllum.
sæmileg kjör, fer því þó fjarri, að
uppeldi þeirra sér sambærilegt við
uppeldi hinna, $em alast upþ hjá
foreldrum sínum innan traustra
heimilisveggja. Þetta hlutskipti
hinna óskilgetnu barna er þeim
mun lakara, sem úr því verður
tæplega bætt. Þau eru borin til
þessa hlutskiptis.
í þáttum mínum um uppeldi og
aga hér í ritinu sýndi ég fram á,
hvernig frelsið hefði verið mis-
skilið og misnotað á síðari ára-
tugum, og hvernig vaxið hefði
margvísleg upplausn og menning-
arlegt rótleysi upp úr þeim jarð-
vegi. Ein leið þessa gullna frelsisr
átti að vera vegur hinna „frjálsU'
ásta“. Hjónabandið átti að vera
byggt á úreltum siðaboðum og þv£
gamaldags og bindandi form fyrir
sambands karls o^ konu, alls ekki
í samræmi við frelsishugjónir ald-
arinnar.
Það er vafalaust hægt að fá á-
kaflega mörg eyru til að hlusta
á slíkan boðskap á öllum tímum.
og meira að segja að lifa eftir hon-
um. En hitt er aftur meira efa-
mál, hvort börnunum, sem fæðast
á vegum hinna „frjálsu ásta“ er
giftudrýgra að vera borin þannig
í heiminn heldur en í skjóli góðra
heimila og á vegum ástríkra for-
eldra. Nei, það var bein afleiðing
af hinum grunnfærnislega skiln-
ingi á frelsinu, að ekki var hugs-
að fyrir komandi tíma, ekki hugs-
að um hina ófæddu.
Við hernámið 1940, þegar fjöl-
mennt, erlent setulið settist hér
að, skapaðist hér nýr jarðvegur
Framhalri á 6. síðu.