Alþýðublaðið - 05.04.1944, Page 2

Miðvikudagur 5. apríl 1944.

grímssonar.
Úfgáfa á ðlþýSEegri íslenzkri
alfræSiorðabék.
Greiddu 900 þús. kr. fyrir heita vatnið fil
T TÍMARITINU Helgafelli,
*■ sern út kom í gær kemur
annar ritstjóranna, Magnús
Ásgeirsson, með merkilega
tillögu, sem vert er að veita
athygli. Leggur hann til að
stofnaður verði minningar-
sjóður Jónasar Hallgrímsson-
ar.
Segir svo m. a. um þetta mál:
„Bóksalafélag íslands gerir
með sér samþykkt þess efnis,
að allir félagar þess greiði í
sameiginlegan sjóð, til eflingar
íslenzkum bókmenntum, með á-
kveðnum hætti, tiltekinn hundr
aðshluta, t. d. 5%, af söluverði
allra nýrra bóka og e. t. v. er-
lendra bóka, sem seljast eftir
að þessi skipan hefir komizt á
fram til 1. maí 1945, — gegn
því, að verðlagseftirlitið verði
þegar látið niður falla. Útgef-
endur utan bóksalafélagsins geti
gerzt aðilar þessa samkomu-
lags, en ella nái verðlagseftir-
litið til þeirra eftir sem áður.
Innheimtu hundraðsgjaldsins
má hugsa sér þannig, að stjórn
sú, er þegar yrði skipuð hinum
væntanlega sjóði með opinberri
hlutdeild, gefi út merki, er síð-
an séu límd í bókaverzlununum
á þær fyrrgreindar bækur, sem
seljast á umsömdu tímabili, og
standi bókaverzlanirnar skil á
fénu í gjalddaga. Gert er ráð
fyrir, að tilboð bóksalafélags-
ins gildi til 1. maí að ári með
það fyrir augum, að þá verði
útrunninn sá tími, er ástæða
mundi hafa þótt til að verðlags-
eftirlitið gilti, en þó jafnfra- +
vegna þess, að í þeim mánuði
á Jónas Hallgrímsson hundrað
ára dánarafmæli og virðist vel
til fallið í alla staði, að slíkur
sjóður beri nafn ástsælasta
skáldsins á íslandi fyrr og síðar
og jafnframt eins af helztu
endurreisnarmönnum tungunn-
ar.“
Um verkefni sjóðsins ræðir
ritstjórinn nokkuð og leggur til
að eitt fyrsta verkefni hans
yrði að láta semja og gefa út
alþýðlega íslenzka alfræðicrða-
bók.
ai 1 míllján og 340 þósund krómir.
FrásögEi foergarstjéra í viötali við blaöamenn
REYKVÍKINGAR greiddu fyrir heita vatnið frá Hita-
veitu Reykjavílcur á tímabilinu frá því að vatninu var
hleypt á fyrsta húsið og til febrúarlolta kr. 901 þúsund. Sam-
kvæmt yfirliti, sem gert hefir verið, hefir eyðst svo mikið
vatn á þessu sama tímabili, að það samsvarar 6800 smálest-
um af kolum. Nú kostar smálestin 200 krónur- og hefðu
Reykvíkingár því þurft að borga fyrir þeSsi kol 1.360 þús-
tmdir króna. En ef þeir hefðu þurft að borga fyrir smá-
lestina 180 krónur, en við það verð hefir hitaveitugjaldið
verið miðað, þá hefðu þeir orðið að greiða 1.220 þúsund
krónur.“
Þetta sagði Bjarni Benediktssan borgarstjóri í samtali við
blaðamenn í gær, er hann ræddi við þá um hitaveitima. Hann
hélt áfram: .......
„Nú fyrst getur maður sagt,
að hægt sé að fara að dæma
hitaveituna eftir reynslunni af
henni. Og þó er það ekki nema
að sára litlu leyti, því að hita-.
veitan þarf að starfa bæði
vetrar- og sumarmánuði, svo að
hægt sé að mynda sér ákveðna
skoðun um hana og þá reynslu
sem af henni fæst.
Ég átti tal við viðskiptamála-
ráðuneytið í dag og fékk þær
upplýsingar þar, að óhætt væri
að fullyrða, að í desember til
apríl hefðu sparazt kol hér í
Reykjavík vegna hitaveitunnar,
sem næmu um 10 þúsund smá-
lestum. Þessi kol hefði verið
ákaflega erfitt að fá, þó að því
sé alveg sleppt, að þau hefðu
kostað bæjarbúa um 2 milljónir
króna.
Ég tel, að þessar staðreyndir
bendi ótvírætt til þess, að við
höfum ekki reiknað taxtana of
háa, er við ákváðum að fylgja
kolaverðinu og að bæjarbúar
tapa ekki fjárhagslega á hita-
veitunni nú.
Til samanburðar um kola-
eyðslu og hitagjöf hitaveitunn-
ar vil ég geta þess, að ég hef
fengið yfirlit um kolanotkun í
Reykjavík og Hafnarfirði um
Áiit- f&sBidasisis
O UNDI skipasmiða, sem
haldinn var hér 1 bæn-
urn um síðustu helgi og sagt
var að nokkru frá í blaðinu. á
sunnudaginn er nú lokið. Alls
sátu fundinn 25 fulltrúar frá
öllum helztu skipasmíðastöðv
um og nokkrir aðrir áhuga-
menn.
Á fundinum á mánudaginn
var lagt fram álit nefndar og
var það samþykkt með sam-
hljóða atkvæðum að umræðum
loknum.
Fer hér á eftir niðurlag þess-
ara samþykkta, en í því kemur
fram heildarálit fundarins:
„Að sjálfsögðu eigum við Is-
lendingar að verða sem fyrst
þeir menn, að smíða öll okkar
skip sjálfir. Það er verkefni
þings og stjórnar að styðja að
iþví, og athuga með velvilja
hverja þá tillögu, sem miðar að
því, og að finna leiðir til þess,
í góðri samvinnu við skipasmið \
ina, að lækka kostnaðinn við
smíði skipa innanlands. Vill
nefndin í því sambandi leyfa
sér að leggja til, að Landssam-
-band iðnaðarmanna fari þess á
leit við ríkisstjórnina, að hún
geri eftirtaldar ráðstafamr eins
fijótt og auðið er:
1. Að viðskiptaráðið kaupi inn
efni; vélar og búnað til skipa
fyrir útgerðarmenn og skipa
smíðastöðvar með eigi hærri á-
lagningu en 2%, enda sé efnið
valið af sérfróðum mönnum.
2. Að flutningsgjöld af efni
í skip, vélar og búnað til skipa,
verði lækkað þannig, að hækkun
þeirra frá því fyrir stríð verði
eigi meiri en hækkun flutnings-
gjalds á matvörú. Telst .nefnd-
inni til, að umrædd lækkun sé
um 50% af núverandi flutnings
gjöldum.
3. Að tollar verði eigi reikn-
aðir af framanrituðu efni til
skipa.
4. Að reglur um álagningu á
Frh. á 7, síðu.
nokkurt tímabil, áður en hita-
veitan kom, og eftir að hún
kom. Var eyðslan eins og hér
segir:
I október 1942: 8400 smál.,
í nóvember 7000 smál., í des-
ember 9200 smál.
í janúar 1943: 9700 smál., í
febrúar 8000 smál., í október
8000 smál., í nóvembér 8000
smál.
Eftir að hitaveitan kom:
I desember 1943 7000 smál.
í janúar 1944 5800 smál., í
febrúar 4600 smál.
Þetta gefur nokkra hugmynd
um þá hitaþörf, sem hitaveitan
hefur uppfyllt, og þó eru enn
ekki öll kurl komin til grafar.
‘Þess skal getið, að þessi tafla er
sízt í vil hitaveitunni, því að
gera má ráð fyrir því, að bæði
Hafnfirðingar og þeir Reykvík-
ingar, sem urðu að kynda með
kolum, hafi oðið að eyða meiru
en áður, vegna þess að veturinn
nú var miklum mun kaldari en
í fyrra.
Ég vil geta þess, að reikning-
ar hitaveitunnar greiðast mjög
vel. Hins vegar er deilt um
verðið og taxtana. Þegar bæjar-
stjórnin ákvað að miða heita-
vatnsgjaldið við það, að menn
greiddu líkt og þeir yrðu að
borga með kolakyndingu, þá
vakti það fyrir öllum, að í-
þyngja almenningi ekki, en
gæta þess að hitaveitan yrði
ekki fjárhagslegur baggi fyrir
bæjarfélagið. Var hugsað um
það að á þessum tíma, meðan
kolaverðð væri svona hátt, gæti
hitaveitunni tekizt að greiða
nokkuo af stofnkostnaði sínum.
Hins vegar er sjálfsagt að játa
það, að taxtarnir eru áætlun að
meira eða minna leyti. En öðru
vísi var ekki hægt að fara að.
Við gátum ekki byggt á öðru en
reynslunni í þessu efni, og
reynsluna var ekki hægt að fá,
nema með sjálfum rekstri hita-
veitunnar. Áð vissu leyti var
einfaldast að hafa eingöngu
notkunargjald, en vegna þess
að hér var algerlega um nýtt og
órevnt fyrirtæki að ræða, þótti
nauðsynlegt að hafa festagjald.
Menn hafa nokkuð deilt á þetta
fyrirkomulag, en ég vil benda
á, að einn vinsælasti taxtinn hjá
rafveitunni, hefur verið fpsta-
gjaldstaxtinn, og nauðsynlegt
var fyrir bæjarstjórnina að gera
tekjur hitaveitunnar öruggar.
En ég vil endurtaka það, að
þegar reynslan er fengin af
rekstrinum, mun bæjars+iV —
endurskoða taxta heita vatnams
og má þá gera ráð fyrir því, að
Frh. á 7. síðu
grænmefls á vegum
Kvenfélags álþfSu-
sini.
^æsíkomandi mHudagi- og
fösiudagskvöld.
KVENFÉLAG Alþýðu-
flokksins hefir, allt frá
því að það var stofnað, lagt
á það ríka áherzlu að halda
uppi fræðslu um alþýðleg
efni meðal félagskvenna.
Hefur þetta gefizt mjög vel
og hefur mikill fjöldi kvenna
notið þessarar fræðslu. Að hús-
mæðrafræðslukvöldum félags-
ins í vetur var svo mikil að-
sókn, að ekki gáíu nærri allar,
sem þess óskuðu, komizt að.
Nú hefur félagið ákveðið að
efna til tveggja fræðslukvölda
um ræktun grænmetis og verð-
ur þessi fræðsla næstkomandi
miðvikudags- og fimmtudags-
kvöld.
Ragnar Ásgeirsson garðyrkju-
fræðingur verður leiðbeinandi
bæði kvöldin og sýnir hann
skuggamyndir. Fræðsluerindi
Ragnars byrja bæði kvöldin
stundvíslega kl. 9 og eru seldir
aðgöngumiðar að báðum kvöld-
unum í einu lagi. Kosta þeir 3
krónur.
Er ekki að efa, að Alþýðu-
flokkskonur muni nota tæki-
færið til þess að fræðast um
þetta nauðsynjamál heimilanna.
Fræðslan yerður í fundarsal
Alþýðubrauðgerðarinnar.
Bifreiðarsfjóri dæmd-
ur fpir bHreíða-
skemr
SAKADÓMARINN í Reykja-
vík hefir kveðið upp dóm
yfir manni þeim, er ók ölvað-
ur á bifreiðar Bergs Gíslason-
ar stórkaupmanns og Magnús-
ar Jónssonar prófessors, sem
stóðu á Laufásvegi um daginn.
Maðurinn var dæmdur í 15
daga varðhald og sviftur öku-
leyfi ævilangt. Hér var um tvö
brot að ræða.
il/lenntaskólinn:
s______srr '
ENNTASKÓLANEMEND-
UR sýndu í gær leikritið
„Hviklynda ekkjan“ eftir Lud-
vig Holbei'g. Aðalhlutverkið,
Hviklyndu ekkjuna lék Hólm-
fríður Pálsdóttir. Húsfyllir var
og varTeiknum mjög vel tekið
af áheyrendum. Leikstjórn
hafði Þorsteinn Ö. Stephensen
annazt, en leikritið þýddu
menntaskólanemendurnir Ás-
mundur Sigurjónsson og Sveinn
Ásgeirsson.
Hjúskapur.
í dag verða gefin saman af sr.
Bjama Jónssyni, ungfrú Birna
Ágústsdóttir og Jakob Hafstein
framkvæmdastjóri. Heimili ungu
hjónanna verður é Flókagötu 7.
Urðu fyrSr miklum Slfum á
Sauiárkróki.
S
EYTJÁN skíðamenn úr
Reykjavík -og Hafnar-
firði eru komnir til Sigluf jarð
ar til þess að taka þar þátt
í landsmóti skíðamanna.
Þegar skíðamennirnir komu
til Sauðárkróks ætluðu þeir að
taka póstbátinn til Siglufjarð-
ar, en gripu í tómt, því að póst-
báturinn var farinn. Urðu skíða
mennirnir þá að vera um kyrt
á SauðárkrókL — Reyndu þeir
þó að komast landveg, en urðu
að snúa við. í gærmorgun lögðu
þeir svo enn af stað áleiðis til
Hofsós og síðdegis í gær tókst
þeim að fá toát með sig þaðan og
til Siglufjarðar.
Var þetta mjög bagaleg töf á
för skíðamannanna. Þeir ætluðu
sér að dvelja nokkuð á Siglufirði
áður en mótið hæfist til að hvíla
sig, en geta það nú ekki, því
að mótið á að hef jast á morgun.
Nýlízku verzlun með
„Síld og fiskur", forsiöðumaóur
Þorvaldur GuÖmundsson.
ORVALDUR Guðmunds
son, sem verið hefir for
stjóri Niðursuðuverksmiðju
sambands íslenzkra fiskfram
leiðanda allt frá stofnun þeirr
ar verksmiðju árið 1937, hefir
nú látið af því starfi og sett
á stofn nýja verzlun á Berg-
staðastræti 37, ásamt Stein-
grími Magnússyni fisksala.
Þessi nýja verzlun er raunar
einnig verksmiðja — og alveg
einstök í sinni röð. Hún heitir
„Síld og fiskur“ og er sérverzlun
með alls konar fisk og fiskafurð
ir.
Þeir félagar hafa reist mjög
myndarlegt verzlunarhús og er
það 760 kúbikmetrar að stærð.
I því er stór og myndarleg búð,
frysti- og kæliklefar, skáli fyrir
reykofn, aðgerðar- og vinnusal-
ur, eldhús og starfsherbergi.
Þetta er á neðri hæðinni en á
efri hæðinni er skrifstofa, kaffi
stofa, snyrtiherbergi, kryddher-
bergi og fleira. *
Verzlunin og vinnustofurnar
eru bún-ar öllum beztu fáanlegu
vélum og tækjum, kæliskápum
rafmagnssuðupottum, skurðavél
um o. s. frv. Borð verzlunarinn-
ar og gluggakistur eru búin ryð
fríu stáli, gólf korklagt og yfir-
leitt svo vel vandað til alls sem
frekast er mögulegt.
Það er of langt mál að telja
hér upp alll það, sem verzlun-
in hefir á boðstóíum, en það er
nær allt úr hvers konar fiski.
Verzlunin býr til alls konar á-
legg og salöt, hefir daglega nýtt
fiskfars og fiskipylsur koma
hráðlega á markaðinn. Mikla á-
herzlu leggja þeir félagar og
á síldina, sem þeir búa út á hinn
snyrtilegasta hátt.
Allt er í þessari verzlun með
hinum mesta myndarbrag.
Árshátíö hins islenzka prentara-
félags
verður í Tjamarcafé í kvöld,
miðvikudag. Hefst með borðhaldi
kl. 7.30.
Hjónaefni.
Síðastliðinn laugardag opinber-
uðu trúlofun sína, Guðrún Krist-
insdóttir, Vasturgötu 17 A og Bjöm
Jónsson, verzlunarstjóri hjá verzl-
uninni „Halli í>órarins“.