Alþýðublaðið - 05.04.1944, Qupperneq 5

HiSvikndagtur 5. aprð 1944.
** * *»TÐUBf * **»«»
aaT-.ii m n iiiii.iiwi.. ... n-m *. ** ... <
*
Þar — og hér — Gaddavír og blaðamennska — Hlustað
á mann, sem stendur í eldinum — Haturskenningar og
menning Norðurlanda.
AjÐ VAR lærðómsríkt fyrlr
okkur blað'amennina að hlusta
á danska blaðamanninn, sem hing-
að er kominn, í fyrra dag. Blöðin
hafa nú skýrt frá því, sem hann
hafði að segja að mestu leyti, en
hann ræddi við okkur í 2 klukku-
stundir og okkur fannst meðan við
hlustuðum á hann, að svona gætum
við setið miklu lengur og hlustað
á hann með athygli. Mál hans var
Jiannig að það sýndi okkur í mjög
skýrum dráttum líf og baráttu
þjóðar, sem hertekin er af Þjóð-
verjum.
ÉG BÝST VIÐ að hinum blaða-
mönnunum hafi farið eins og mér,
að bera saman aðstæður okkar og
dönsku blaðamannanna, er Ole
Kiilerich sagði okkur frá því að
ritstjórnarskrifstofur blaðanna í
Kaupmannahöfn væri afgirtar með
gaddavír, að enginn fengi að heim-
sækja skrifstofurnar nema með und
angenginni rannsókn og að vopn-
aðir þýzkir hermenn og þýzkir eft-
irlitsmenn væru í skrifstofunum til
þess að hafa eftirlit með því að
danskir blaðamenn skrifuðu ekki í
blöð sín það, sem þeim býr í brjósti.
HÉRNA MEGUM við skrifa um
allt milli himins og jarðar, við meg-
um skrifa skammir um Bandaríkja-
menn alveg eins og okkur lystir,
við megum gagnrýna Bandamenn
eins og okkur sýnist, en ef við vilj-
um minmast á veðrið eða skipaferð-
ir þá verðum við að hringja til
fulltrúa hersins og bera okkur sam-
an við hann. Og þegar við spyrj-
um: „Heldurðu að við megum
segja þetta?“ þá svarar hann ann-
að hvort: „Þetta er allt í lagi, góði“,
eða hann segir: „Ég er hræddur um
að það verði gert röfl út úr þessu.
Þú getur sagt það á annan hátt.“
Og hann segir það á ágætri ís-
lenzku.
HVERNIG HALDIÐ þið að okk-
ur myndi líða við Alþýðublaðið og
Moggann, ef skrifstofur okkar væru
afgirtar með gaddavír og erlendir
menn með byssustingi væru að
flækjast á göngunum og í skrif-
stofunum? Ég er hræddur um að
íslenzk blöð hættu að koma út og
að ykkuæ langaði ekki til að kaupa
þau. Ég er ákaflega hræddur um
að ég hefði fljótlega hætt.að skrifa
þessa pistla mína.
ÉG SPURÐI Ole Kiilerich að því,
hvað dönsk blöð gætu eiginlega
birt. Og harrn svaraði: Þau skrifa
um skemmtanalífið, fundahöld,
ferðalög og birta svo undan og of-
an af erlendum fréttum. Blöðin
hafa ekki minnkað nema að litlu
leyti. Þau reyna að halda lesend-
unum uþp á snakki meðan á þess-
um fjanda stendur. — Það verður
gaman að sjá dönsk blöð eftir að
búið er að rífa niður gaddavírs-
girðingarnar og hinir vopnuðu sol-
dátar eru horfnir úr skrifstofunum.
ÉG ÞEKKI nokkra danska blaða-
menn og ég get vel ímyndað mér
að þeir muni leysa frá skjóðunni,
þegar penninn þeirra verður aftur
frjáls, eins og hann var áður en
hin brúnklædda martröð ofbeldis-
ins lagðist yfir hina fögru Dan-
mörku. Þá munu skapast margar
sögur, sem vert verður að lesa.
VIÐ FRÉTTUM það einu sinni
að formaður íslendingafélagsins í
Kaupmannahöfn, Martin Bartels,
hefði verið tekinn fastur og að hann
hefði setið inei um nokkra mánaða
skeið. Kiilerich sagði okkur að Bart
els hefði á fundi i íslendingafélag-
inu látið einhver orð falla sem
Þjóðverjum líkaði ekki og meira
þurfti ekki til.
KHLERICH er góður gestur.
Honum ætti að líða vel meðan hann
dvelur hér. Þó að hann hafi staðið
í eldinum er hann enginn ofstækis-
maður. Það heyrðum við á máli
hans. Ég hygg líka, að þrátt fyrir
þennan ægilega tima, sem gengið
hefur yfir Noreg og Danmörku
verði erfitt að innprenta Norður-
landaþjóðunum staurblint og blóð-
ugt hatur um tíma og eilífð, eins og
reynt er að getra nú úr öðrum átt-
um gagnvart Þjóðverjum.
Hannes á horninu.
UNGLINGA
vantar okkur frá næstu mánaðamóturo til að bera
blaðði um Framnesveg,
HÁTT KAUP
Alþýðublaðið. — Sími 4900.
! Þrstf fyrir kauphækkanir,
ii x
*
aukna dýrtíð og hækkandi vísitölu, fæst Alþýðublað-
ið enn fyrir hið lága verð, 6 krónur á mánuði í
Reykjavík og nágrennl
Gerist áskrifendur. Simi 4906 og 4900.
Indland og öryggi heimsins.
Á mynd þessari sjást brezkar hersveitir sækja fram í herf utningavögnum á ströndinni
við Anzio, þar sem bandamern gengu á land að baki hersveitum Þjóðverja, en á þeim
slóðum hefir komið til allsnarpra vopnaviðskipta. Myndinni var útvarpað vestur um haf.
Landgangan við Anzio á Ítalíu.
ÞEGAR RÆTT er um ör-
yggi heimsins í framtíð-
inni, ber að taka mikið og
raunhæft tillit til Indlands.
Ráðamenn brezku þjóðarinnar
verða að gera sér þessa glögga
grein, verða að velja hina réttu
stefnu og fylgja henni því næst
fram. Ég vil því fara þess á leit
við lesendur mína, að þeir líti
eigi aðeins á Indland sem fjar-
lægt land, er leggi einungis á-
herzlu á það að finna lausnir .
á vandamálum sjálfs sín held-
ur jafnfram sem þýðingarmik-
inn aðila í því, er við erum
sammála um að nefna einn
heim. Til þessa höfðum við
verið sorglega óminniugir þessa
viðhorfs. Þeir, sem barizt hafa
fyrir sjálfstæði Indlands, virð-
ast hafa talið það sjálfsagðan
hlut, að Indverjar myndu skapa
og móta framtíð lands síns og
þjóðar, án þess að erlendra á-
hrifa gætti þar að nokkru.
Bretar og raunar Bandaríkja-
menn einnig hafa litið sömu
augum á þetta mál, en hafa
engan veginn hugað sem
Skyldi að háska þeim, er
búinn væri, ef röð og regla
hyrfi á Indlandi. En þess er
eigi að dyljast, að það myndi
eigi aðeins skapa öngþveiti og
upplausn á Indlandi sjálfu held
ur jafnframt granda örygginu í
Austurlöndum yfirleitt, þannig,
að mikil hætta myndi ægja frið
inum og, örygginu í heiminum.
Það er um þetta öryggi, sem
ég hyggst hér að ræða. A”ðvr
að skipta innanlandsmálin á
Indlandi einnig miklu máli, og
Bretar verða að gera sér þess
grein, að þeir geta ekki færzt
undan því öllu lengur að veita
Indverjum einhvers konar
sjálfsstjórn. Þess vegna mun ég
hér ræða málin á þeim grund-
velli, að Indland njóti sjálfs-
stjórnar eða sjálfstæðis, ef mér
leyfist að taka þannig til orða.
En Bretar og Indverjar hljóta
að gera sér far um það að vera
raunhæfir í skoðunum sínum
og verkum. Við getum aldrei
vaánzt öryggi^ í heiminum, ef
^QSEIN ÞESSI, sem fjall-
ar um Indland og þátt
þess í samVinnu þeirri, er til
skal efnt til þess að treysta
og tryggja öryggi heimsins í
framtxðinni, er eftir Sir
George Schuster. Var hún
upphaflega flutt sem erindi í
þrezka útvarpið, en er hér
þýdd úr útvarpstímaritinu
Tíie Listener.
sérhver þjóð hugsar einvörð-
ungu um sjálfstæði sjálfrar sín.
Við verðum að vinna saman og
vera mikils megnugir. Smuts
heirshöfðingja mæltist vel, er
hann kvað þannið að orði eigi
alls fyrir löngu: — Friður, sem
ekki styðst við mátt, er draum-
ur. Sama máli gegnir með frelsi
og sjálfstæði.
*
HVERS ÞARFNAST Ind-
land til þess að öryggi
þess sé tryggt? Við skulum
virða fyrir okkur landabréf af
Indlandið Burma, Malajalönd-
Indlandi,. Burma, Malajalönd-
um, Austurindíur Hollendinga,
Thailand og Indókína. Land-
flæmi þessi munu hafa mikla
iþýðingu eftir stríð. Annars veg-
ar liggja þau að Indlandshafinu,
en hins vegar að Kyrrahafinu.
Þau tengja eigi aðeins Austur-
lönd og Vesturlönd heldur jafn-
framt norður- og suðurhvel jarð
ar. Lönd þessi, ásamt Japan
og Kína, eru byggð helmingi
allra íbúa jarðarinnar. Þar
mun mega vænta mikilla og
gagngerðra breytinga í kom-
anda framtíð. Lönd þessi búa
yfir miklum tækifærum, og
þar mun verða efnt til margra
og merkra nýjunga.
Slík er aðstaða Indlands.
Landfræðilega séð er það mjög
mikilvægt land. Ef maður
kynnir sér landabréfið nánar,
dylst ekki, að Indlandyr næsta
þýðingarmikil miðstöð sam-
ganga til Suður-Afríku ann-
ars vegar og Ástralíu hins veg-
ar. Eftir stríð munu löndin við
Indlandshaf ef tii vill verða
talin einhver mikilvægustu
lönd heimsins. Ég kveð þannig
að orði af tveim ástæðum. Um
lönd þessi liggja einhverjar
mikilvægustu samgönguleiðir
heimsins, og eru þau því næsta
þýðingarmikil séð frá sjónar-
miði verzlunar og viðskipta.
Auk þessa eru varnarskilyrðin
í löndum þessum mjög hagfelld
frá náttúrunnar hendi, svo að
auðvelt ætti að reynast að
tryggja öryggi þeirra. Ekkert
þessara landa verður þó auð-
veldlega varið, hema samgöngu
leiðirnar við hin þeirra séu
opnar. Síðustu öld eða jafnvel
lengur hafa frjálsar samgöngur
um Indlandshaf og friður í lönd
um þeim, er að þeim liggja,
verði tryggður. Hvers vegna?
Vegna þess að Bretar lögðu
alla áherzlu á það, að friður
ríkti á þessum slóðum og héldu
samgönguleiðinni frá Suez-
skurðinum tli Singapore opinni
öllum þjóðum. En þessi öld er
nú úti. Það hefir ekki aðeins
orsakazt af hinum auknu sjálf-
stæðiskröfum Austurlandaþjóð-
anna og Átlantshafssáttmálan-
um. Til þess hlaut að koma, ef
Bretar vildu vera samkvæmir
yfirlýstum kenningum sínum
og skoðunum á vettvangi al-
heimstjórnmálanna.
En áður en efnt yrði til
breytinga á stjórnskipun Ind-
lands kom styrjöld sú, sem nú
er háð, til sögu. Styrjöldin, sem
sagt er að háð sé fyrir mál-
stað frelsins í heiminum, hefir
fært oss nú viðhorf að höndum.
Það er þannig að orði kveðið,
að heimsveldisstefnan verði
að víkja fyrir stefnu frelsis og
'Sjálfstæðis hverrar þjóðar.
Hins vegar ber okkur og að
taka tillit til þess viðhorfs, að
frelsi og sjálfstæSi þjóðanna
verður aldrei treyst og tryggt
án sartivinnu hinna sameinuðu
Frh. á 6. mCn.