Alþýðublaðið - 05.04.1944, Side 6

6
«LP>YOTBUkeii&
carrtn . vuaammmmammmmmmmmmrn ■>. - ■ 1 1 *—1 Jl »
Miðvikudagur 5. apríl 1944.
Rapsni Cíappgr.
Hinn frægi ameríski blaðamaður Raymond Clapper, sem síð-
ustu tvö ár sendi meðal annars íslenzkum blöðum greinar
sínar eins og lesendum Alþýðublaðsins er kunnugt af eigin
lestri þeirra, fórst í innrás Bandaríkjamanna á Marshalleyjar
■ í Kyrrahafi í. febrúarmánuði. ifann var sem blaðámaður með
í einni flugvélinni, sem árásina gerði á þessi eyvirki Japana,
og ekki kom aftur til bækistöðva sinna. Þessi mynd af Clapp-
er, sem tekin var í flugvél 17. janúar s. 1., er síðasta myndin,
sem tekin var af honum.
Framfíðarifjórnarskrá fslands.
Frh. af 4. sföu.
sem þeir væru fleiri eða færri,
og einstökum ágreiningsatrið-
um. Síðan væru látnar fara
fara fram skipulegar útvarps-
umræður um málið og kjósend-
ur væru hvattir til að ræða mál-
ið í alls konar félagsskap, í bæj-
arstjórnum, sýslunefndum,
sveitastjórnum o. s. frv. og til að
senda stjórnarskrárnefndinni
breytingartillögur við bráða-
birgðafrumvarp (eða frumvarp)
nefndarinnar. Yrði settur ákveð
inn frestur til að koma slíkum
breytingartillögum á framfæri.
3. Þegar þessum þætti undir-
búningsins væri lokið, þ. e. að
gefa þjóðinni tækifæri til að
láía í Ijós óskir sínar og vilja,
settist nefndin á ný á rökstóla,
athugaði fram komnar breyt-
ingartillögur og skilaði síðan
fullnaðaráliti.
4. Tillögur þessar væru svo
lagðar fyrir sérstakan þjóðfund,
eða stjórnlagajþlng, sem væri
sérstaklega til þess kosið að setja
landinu stjórnskipunarlög. Á
þjóðfundinum sætu t. d. 100
fulltrúar, kosnir með almenn-
um lcosningum, og færi kosning-
in fram .eftir fylstu lýðræðis-
reglum.
*
Ég þykist vita fyrirfram, að
hið síðasttalda atriði myndi
sæta mestum andmælum af því,
sem að framan greinir, og skal
því fara um það nokkrum orð-
um.
Ein aðalmótbáran yrði þessi:
Hver er munurinn á slíkum
þjóðfundi og alþingi, þar sem
kjósa ætti fulltrúana með al-
mennum kosningum hvort sem
er og myndu þá flokkarnir vit-
anlega verða allsráðandi við
slíkar kosningar? Vitanlega
myndu flokkarndr hafa mjög
mikil áhrif á kosninguna, þar
sem frambjóðendur þeirra yrðu
fyrst og fremst kosnir. Samt er
mjög sennilegt að flokkssjónar-
miðin yrðu ekki eingöngu ráð-
andi, þar sem menn myndu ekki
skiftast um hinar framkomnu
tillögur eingöngu eftir flokkum,
heldur málefnalega.
Auk þess ber að gæta þess, að
þessi samkoma, þjóðfundurinn
eða stjórnlagaþingið, er ekki al-
þiiigi, heldur skipuð öðrum
mönnum (a. m. k. rúmlega að
helmingi, þó allir alþingismenn
næðu kosningu), sem m. a. ættu
að hafa það hlutverk, eins og
bent er á að framan, að setja
reglur um valdsvið alþingis,
en þar er alls ekki víst að sam-
an fari með öllu sjónarmið al-
þingismanna og utanþings-
manna, jafnvel þótt úr sama
flokki væru.
Önjwur höfuðmótbáran yrði
sú, að slík afgreiðsla málsins
á þjóðfundi eða sérstöku stjórn-
lagaþingi væri ekki samrýman-
leg ákvæðum stjórnarskrárinn-
ar um breytingar á henni sjálfri.
Þetta má til sanns vegar færa
og yrði því sennilega að fara
hina venjulegu leið stjiórnar-
skrárbreytinga til þess að heim-
ila þessa aðferð. En það væri
hægt á mjög einfaldan hátt.
Næst, þegar yrðu kosningar,
sem ekki yrði síðar en að 2 ár-
um liðnum, væri gerð sú breyt-
ing á stjórnarskránni, sem heim
ilaði framangreinda málsmeð-
ferð Þessi stjórnarskrárbreyt-
ing yrði svo á ný samþykkt eftir
kosningarnar og sett lög um
þjóðfundinn. Þyrftu þá engar
aukakosningar að fara fram
aðrar en kosningar til þjóðfund-
arins.
Vafasamí er að undinbúningi
stjómarskrárinnar yrði lokið á
skemmri tíma en 2 árum. Ef
kosningar færu fram fyrr, gæti
alþingi engu að síður undirbúið
málið af sinni hálfu með því að
gera framangreinda stjórnar-
skrárbreytingu, sem heimilaði
að setja lög um kosningu þjóð-
fundar til að setja hinu íslenzka
lýðveldi stjórnarskrá.
❖
íslenzka þjóðin lifir nú á
merkilegum tímamótum. Enn
einu sinni þarf hún að sanna
heiminum tilverurétt sinn sem
sjálfstæðrar þjóðar. Hugsahlegt
er að baráttan fyrir sjálfstæði
hennar á næstu árum geti orð-
ið alvarlegri en nokkru sinni
áður. Um það veit enginn sem
stendur. Það gæti verið ekki ó-
yerulegur þáttur í þeirri bar-
áttu, ef íslenzka þjóðin bæri
gæfu til að setja sér sjálf nýja
stjómarskrá, sem gæti verið
öðrum frjálsum þjóðum fyrir-
mynd að víðsýni og frjálslyndi
og byggt sjálfrei okkur það
stjórnarfar, sem bezt ætti við
íslenzka þjóðháttu og menn-
ingu. Þetta mál á að hefja upp
Frh. af 5. sí&u.
.... V i,
þjóða. Þetta vekur svo nýja ;
spurningu: — Munu allar þjóð- ;■
ir fúsar til þess að efna til slíkr- |
ar samvinnu. af frjálsum vilja? j
Hvað þýðir þetta fyrir Ind- |
land? Það er minnstur vandinn
að ræða um það, að Bretar
skuli hverfa frá heimsveldis-
stefnu sinni. En hafa Bretar
eða Indverjar eða aðrar þjóðir
yfirleitt hugsað sem skyldi
um það, hvað við eigi að taka?
' Bretar hafa talað um það, að
bezt muni á því fara að stofna
mörg ríki, er njóti sjálfsstjórnar,
d löndum þeim, sem lúta yfirráð’
um þeirra. í sambandi við Ind-
land er þá það viðhorf fyrir
hendi, að þar ætti að stofna
þrjú ríki — sérríki fyrir
Hindúa, sérríki fyrir Múha-
meðstrúarmenn og sérríki
þeirra héraða, er nú lúta inn-
lendum þjóðhöfðingjum. Auk
þessa yrði Burma sérríki, svo
og Ceylon og raunar Malaja-
lönd einnig. Varnir hvers þess-
ara ríkja um sig yrðu harla
veikar. Þau myndu eiga í érj-
um hvert við annað, enda
myndi þau sízt skorta deilu-
efni. Og jafnvel þótt ríki þessi
yrðu aðilar brezka samveldis-
ins, myndi það engan veginp
tryggja samvinnu þeirra og
Ilamstarf. ,
Er þetta sá vegur, sem valinn
skal? Á að hverfa að því ráði
að gera þarna austur frá slíkt
hið sama og gert var á Balkan-
skaga eftir fyrri heimsstyrjöld,
að stofna smáríki, sem eru van
máttug og auðunnin bráð ófyr-
irleiðinna árásarseggja? Ef við
hverfum að þeœu ráði í stað
þess að efna til frelsis og fram-
fara í löndum þeasuraw köfum
við brugðizt hlutverki okkar og
jafnvel skapað skilyrði fyrir
nýjar styrjaldir í framtíðinni.
Hvernig myndum við líta á
þetta mál, ef við værum Ind-
verjar? Vissulega myndu þeir
kveða að orði eitthvað á þessa
lund, ef þeir vasru menn raun-
hæfir í skoðunum og fram-
sýnir: — Það er ekki til neins
að ræða um sjálfstæði okkar til
handa, nema við séum jafn-
framt nægilega sterkir til þess
að verja sjálfa okkur. Þetta
þýðir það, að þeir verða að
hafa her á að skipa, sem sé vel
búinn vopnum, en það er því
aðeins unnt að efnt verði til
nýtízku iðnaðar þar í landi. En
það mun taka sinn tíma að
efna til slíkra framkvæmda.
Auk þessa geta Indverjar ekki
varið sig af meginlandi Ind-
lands einu saman. Það þýðir
ekki aðeins að ræða um land-
her og vígstöðvar á landi eins
og nú er málum komið. Ind-
verjar verða að verja geysi-
mikla strandlengju. Varnir
landsins verða því jafnan ó-
tryggar nema Indverjum verði
látnar í té bækistöðvar á
stöðum, sem hafa mikla
þýðingu fyrir þá vegna land-
fræðilegrar aðstöðu lands
þeirra. Þetta ætti að geta
glöggvað skilning manna á erf-
iðleikum þeirra, sem hér er við
að stríða.
*
VIÐHORFIN ERU glögg.
Þjóðir þær, er lönd þessi
byggja, verða að vinna saman,
og þau verða að hafa samvinnu
við erlend ríki. Landfræðileg
og söguleg rök hníga að því,
að þjóðir þessar hljóta fyrst
og fremst að hafa samvinnu
við Bretland og brezku sam-
veldislöndin. Eins og málum
er nú háttað, kemur ekki annað
til álita. En þar með er ekki
sagan öll.
yfir flokkastríð og dægurbar-
áttu. Jeg held að það verði bezt
gert með því að alþingi afhendi
iþað þjóðinni til meðferðar á
þann hátt, sem að framan er lagt
til, eða einhvern annan hlið-
stæðan.
Þess ber og að geta og
leggja áherzlu á, að spurs-
rnálið um öryggi Indlands
verður að takast til af-
greiðslu af Indverjum, Bretum
Bandaríkjamönnum ■'og raunar
Öllum hinum sameinuðu þjóð-
i um. Auk þess tel ég skynsam-
legra að leggja jafnvel öllu
meiri áherzlu á frámfarir og
umbætur meðal indversku þjóð
arihnar en hersvæðingu lands-
ins, þótt mikilvæg sé. Ég tel í
því sambandi rétt að bera fraha
þá tillögu, að gerð verði ein-
hvers konar áætlun, til dæmis
tíu ára áætlun, til þess að skipu
v leggja þessi vinnubrögð sem
bezt. Það verður að skipu-
leggja samvinnu þjóðanna
þarna austur frá. Það verður
að gera sér þess glögga grein,
hvernig öryggi þeirra verður
bezt tryggt óg hver á að vera
þáttur hverrar þjóðar í því
sambandi. Einnig verður að
skipuleggja hvers konar iðnaði
á að kom á í löndum þessum.
Auk þess verður skipulagning
in á Indlandi að verða þáttur
skipulagningar í löndum allra
hinna sameinuðu þjóða. Og
það mun brka iniklu til heilla
á Indlandi, ef allar hinar sam-
einuðu þjóðir reynast til þess
færar að efna til markvissrar
samvinnu í því skyni að tryggja
öryggi gervalls heimsins.
Ég segi því við Indverja sem
svo: — Bretar munu standa
við allar skuldbindingar sínar
og fyrirheit. Þið munuð fá not-
,ið þess stjórnskipulags, er þið
teljið ykkur bezt henta, og
sjálfstæðis, ef þið æskið þess.
En það nær því aðeins tilgangi
sínum, að öryggi alls heimsins
verði jafnframt treyst og
tryggt. Viljið þið fallast á áætl
un í þessum anda, sem sé jafn-
framt áætlun fyrir allar þjóð-
ir og öll lönd? Eruð þið reiðu-
búnir til þess að koma ykkur
upp her og landvörnum og efna
til nauðsynlegs iðnaðar?
Bretar og bandamenn eru fúsir
til þess að aðstoða ykkur, en
viljið þið þá fallast á það að
skýra frá því, hvers þið þurfið
með? Ég er þeirrar skoðunar,
að allir flokkar Indlands muni
geta /orðið sammála um það,
að hér er um að ræða mál,
sem varðar jafnt Indland sem
aðrar þjóðir og muni fúsir til
heilladrjúgrar samvinnu. En
jafnframt er ég þeirrar skoðun-
ar, að það myndi verða til þess
að auðvelda þeim samvinnu og
samstarf um lausnir þeirra
verkefna, er bíða þeirra heima
fyrir og verða að leysast fljótt
ov vel.
Happdrættið.
Dregið verður í 2. flokki, þriðju-
dag 11. þ. m. Vegna helgidaganna
er dagurinn í dag næstsíðasti
söludagur og síðasti heill virkur
dagur áður en dregið er. Menn
ættu því að endurnýja og kaupa
miða strax í dag, því að á laugar-
daginn er fyrirsjáanleg ös í um-
boðunum.
að beztu páskablómin
fáið þér í ..
Blómabáðin GAE.ÐUR
Garðastræti 2.
OfhrelSið AiMðubiaSið.
HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN
Frh. af 4. síðu.
menn Vísis, það eru nokkrir
braskarar, sem sjá sams konar
tækifæri í myndum og minningum,
brautryðjendanna eins og Breta-
sjoppu í Hafnarstræti.
Þetta eru mennirnir, sem halda
uppi „hugsjónum“ Vísis, þetta eru
íslenzku nazistarnir.‘?
Svo segir Þjóðviljinn, Verður
óneitanlega fróðlegt og lærdóma
ríkt að heyra, hver endalok
verða á þessari deilu. Máske
kommúnistar fái því framgengt,
að þeir fulltrúar alþingis, sem
hafa „allan undirbúning undir
stofnun lý’ðveldisins með hönd-
um“, banni söluna á vanga-
mynd Jóns Sigurðssonar þann-
ig, að „Sósíalistaflokkurinn"
losni við þá óþægilegu sam-
keppni við brjóstlíkön sín af
Stalin?!
IndláiiasSýllan.
Linda Darnell, hin þekkta am
ríska kvikmyndastjarna, er af
Indíánaættum, eins og vel má
sjá á þessari mynd. Það er
því hlutverk, sem er vel við
hennar hæfi, sem hún á að
leika í kvikmynd um Buffalo
Bill, sem nú er í undirbúningi
í Hollywood. Hún á að leika
Indíánastúlku.
sem koma eiga í blaðinu á morgun (skírdag)
verða að vera komnar til blaðsins fyrir kl. 12
á hádegi.
að blaðið, sem út kemur á skírdag er síðasta
blað fyrir páska
Símar 4906 óg 4900.