Alþýðublaðið - 29.04.1944, Blaðsíða 5

ALÞÝÐUBLAÐm
Laugardag__29. april 1944.
ALÞÝÐUBLAÐ8B
Fjársafnanir okkar -r- Um 5 milljónir — þar af lVz
milljón til erlends fólks — Fé sem er vel varið — Hóf
er bezt — Mistök mega ekki verða.
VIÐ ÍSLENDINGAR munum,
síðan styrjöldin hófst, hafa
safnað yfir hálfri annarri milljón
króna til hjálpar bágstöddu fólki
í styrjaldarlöndunum. Við höfum
efnt til, að minnsta kosti, fimm
allsherjarfjársafnana: Finnlands-
söfnunarinnar, Noregssöfnunarinn-
ar, Rússlandssöfnunarinnar, skóla-
barnaöfnunarinnar og nú síðast,
söfnunarinnar til bágstaddra Dana.
Stærst varð Noregssöfnunin, um
900 þúsundir króna, auk fatnað-
argjafa, en hinar hafa allar farið
yfir 200 þúsund krónur eða sem
því næst.
ÞETTA ER MIKIÐ FÉ, og ber
þess glöggan vott, að íslendingar
hafa gott hjarta og bróðurtilfinn-
ingu. En það ber þess líka vott, að
við höfum haft mikið fé handa á
milli, því að á sama tíma höfum
við safnað fé til margs konar
starfsemi innanlands, og hafa orðið
stærstar þeirra: Þormóðssöfnunin,
söfnunin til vinnuheimilis berkla-
sjúklinga og til dvalarheimils aldr-
aðra sjómanna. Það er víst alveg
óhætt að fullyrða, að við höfum
með frjálsum samskotum, gefið á
áíðustu árum um 5 milljónir
króna, því að safnanirmar hafa
verið svo fjölda margar.
ÉG ER MEÐ ÞVÍ, að almenning-
ur sýni hjálpfýsi sína þegar í
nauðir rekur fyrir einhverjum, en
ég vil vekja athygli á því, að einn-
ig þetta verður að vera í hófi. Og
það liggur við að nokkurs óhófs sé
farið að gæta í þessu fni. Það væri
illa farið, því að með því væri
hægt, ef til vill, að kæfa þá sam-
hjálpartilfinningu, sem er svo á-
kaflega rík með þjóðinni. Sífelld-
ar fjársafnanir gera þetta of hvers-
dagslegt.
VERST ER ef einhver óregla er
með meðferð þess fjár, sem safnað
er. Ég hef haft tækifæri til að
fylgjast með ráðstöfun fjár til
margra safnana og ég fulyrði, að
forstöðumennirnir gera allt sem í
þeirra valdi stendur til þess að
bregðast ekki trausti gefendanna og
láta gjafir þeirra koma að sem
allra mestu gagni.
EN AF EINHVERJDM ástæðum
hafa orðið leiðinleg mistök með
ráöstöfun fjár, sem safnaðist fyrir
nokkrum árurn og hef ég á þess-
um árum fengið þó nokkur bréf
um þetta mál. Eitt þeirra fer hér
á eftir:
HAFLIÐI ÁRNASON SEGIR:
,,Mér þætti gaman að fá að vita,
hvernig því er varið með öll þau
samskot, sem fara fram hér í
Reykjavík og annars staðar á
okkar kæra landi. Það gr safnað
handa dönsku flóttafólki, Noregs-
söfnun og einnig handa nauðstödd-
um bömum í ófriðarlöndunum og
ótal margt fleira, sem yrði of
langt upp að telja. Mér er spum:
komast þessir peningar og annað,
sem safnað er nokkurn tíma til
þessara aðilja, samanber söfnun
þá, sem ég og fleiri voru svo
grunnhyggnir að gefa í, þegar
safnað var nú fyrir nokkrum ár-
um handa Guðmundi Bærings-
syni og skipshöfn hans.“
„MÉR ER persónulega kunnugt
um, að það, sem safnað var þá,
hefir ekki enn komizt í hendur
þeirra, sem safnað var handa. Hvar
eru peningarnir? Hvemig víkur
þessu við? Hverjir leyfa sér að
fara þamnig með gefendurna, að
láta það fé, sem þeir af góðum
vilja láta af hendi rakna, ekki
koma fram? Er þetta til að auka
hjálpfýsi manna, þegar erfiðleika
ber að höndum?“
AF TILEFNI þessa bréfs vil ég
segja þetta: Mig minnir að safnað
hafi verið fé til kaupa á mótorbát
handa þessum ágætu sjómönnum,
sem taldir voru af í marga daga
en komust svo sjálíkrafa að landi.
Það nægði ekki til að kaupa bát eft
ir að allt verðlag hækkaði. Eitt sinn
gáfu forstöðumenn söfnunarinnar
skýrslu um hana og skýrðu frá því
hvernig komið væri. Enn mun
þetta fé liggja óhreyft að því sem
ég bezt veit. En það er rétt, að það
er ákaflega leitt, þegar féð getur
ekki komið þeim að gagni, sem
ætlazt er til, þegar safnað er.
Hannes á hominu.
Wegna þ@ss aS yndlirritafilr stsiásal-
ar sfá sér ekk'i fært' a$ verzia mé®
smjör sem Hilólkyrsairisala'ti
hefir nú á beistélyiTB, fyrir hönd
Bíkisstlérnarinnar, vegna hins 8ága
smásölúálagsy mun smjör þetta
ekki vf ria til s©1m í Ehúöum verum,
aö éhreyttri ákvöröun ríkisstlórn-
arinnar.
Reykjavfk 28. apríl 1944.
FéEag natvörakattpmawa í Reykjavík
Félag kjötverzlana í Reykjavík
Kaupfélag Reykjavíkur og nágrennis.
Frá Kína ti! Ameriku.
Mynd þessi var tpkin eftir loftárás Þjóðverja á London hinn 18. febrúar síðast liðinn, en það
er mesta árás þeifra á borgina frá því árið 1941. Menn úr 'björgunarsveitum sjást ibera særð-
an mann úr rústum húss síns, sem orðið hefir fyrir óvinasprengju. Mynd þessi var send loft-
leiðis frá London vestur um haf.
Mesta loftárás á London síðan 1941.
VIÐ kyrrlátt stræti í borginni
Hartford í Coxmecticut í
Bandaríkjunum býr fjölskylda,
sem á sér merka sögu. Það er
látlaus en athyglisverð saga ný-
giftra hjóna, sem lögðu leið sína
til Ameríku og hafa gert sér allt
far um að samhæfa sig hinu nýja
landi og þjóð þess. Þau unnu
hörðum höndum myrkranna milli
í því skyni að geta aflað börnum
sínum — sem urðu alls níu —
matar, fata og menntunar.
Elzti sonur þeirra hjóna, Ge-
orge, sem haíði nýlokið prófi í
efnafræði fyrir stríðið, starfar nú
í efnafræðideild ameríska hersins.
Tvær elztu dæturnar, Margaret
og Gladys, eru fullnuma hjúkrun-
arkonur. Margaret er nú gift
auðugum kaupsýslufrömuði og
Gladys gegnir ábyrgðarstarfa við
sjúkrahúSið í Hartford. Kenneth,
sem er átján ára gamall, starfar
í flughernum. Harold, sem er
seytján ára gamall, nemur við
háskólann í Chicago. — Alice
gegnir ábyrgðarstarfa á vettvangi
hergagnaiðnaðarins. May hjálpar
föður sínum við atvinnurekstur
hans. Tveir yngstu synir þeirra
hjóna eru enn í menntaskóla.
Þetta gæti verið saga venju-
legrar amerískrar fjölskyldu. —
En fjölskylda þessi á sér merka
sögu, sem stingur mjög í stúf við
sögu annarra amerískra fjöl-
skyldna. Lesendur munu geta
gert sér nokkuð í hugarlund
hvernig þessu er varið, þegar
þess er getið, að nöfn þessara
hjóna eru Goon Mah og Wong
Shee.
Fyrir þrjátíu árum stóð Goon
Mah, sem þá var tuttugu og
tveggja ára gamalla ásamt hinni
nítján ára gömlu konu sinni á
þilfari gufuskipsins Mongolía,
þegar það sigldi inn Gullna Hhð-
ið. San Francisco gnæfði upp úr
þokunni, og Wong Shee har reifa-
barn á örmum sér. Ameríka var
framandi og mikilúðleg á að
sjá. Goon Mah hafði fæðzt í Ame
ríku en horfið heim til Kina og
fastnað sér þar konu. — Ameríka
er indæll staður, mælti hann við
hina ungu brúði sína. — Hún er
land frelsisins, og hér geta börn-
in okkar orðið það, sem þau
æskja sér. ,
Goon Mah var þess fullviss, að
kona sín myndi ganga tápmikil og
hugumstór til móts við hið nýja
land. Hann hafði tekið hana fram
GREIN ÞESSI, sem hér er
þýdd úr tímaritinu The
Reader‘s Digest og er eftir
T. E. Murphy, f jallar um sögu
kínverskrar fjölskyldu, er
valdi sér Ameríku að sama-
síað. Margt hefir drifið á
daga þessa fólks og oft hefir
róður þess verið þungur. En
það hefir reynzt gæít hinum
beztu eiginleikum kínversku
þjóðarinnar, og nú geta kín-
versku fjónin, er komu til
San Francisco fyrir þrjátíu
árum, litið síolt yfir farinn
veg og fagnað unnum sigri.
yfir aílar hinar fögru stúíkur, sem
hann kynntist í heimalandi sínu,
vegna þess hversu skæru bliki
hafði brugðið fyrir í augum henn
ar, þegar hann skýrði henni frá
Ameríku og lýsti því, að þar
fengju öll börn notið menntunar,
stúlkur jafnt sem drengir. Wong
Shee hafði aldrei gengið í skóla,
því að það tíðkaðist ekki í Kína,
að stúlkur fengju notið meimtun-
ar, er hún ólst upp. En hún þráði
af alhug frelsi og menntun. Gam-
all þorpsbúi freistaði þess að
tala um fyrir Goon Mah. — Hún
neitaði meira að segja að láta
reifa á sér fæturna, þegar hún
var bam, og hún kveður það fjar
stæðu, að konurnar eigi að bíða
með að borða, unz karlmennirnir
hafi lokið snæðingi. Þetta var til
þess, að Goon Mah varð ákveðn-
ari í því að kvænast Woong Shee
en nokkru sinni fyrr. Áður er ár
var liðið, voru þau á leið til Ame-
ríku.
Goon Mah fékk starfa sem
sendisveinn í San Franciseo.
Vinnudagur hans var laíigur en
laun hans lág, og í fyrstu reynd
ist hinum ungu hjónum næsta
örðugt að sjá sér farborða í
hinu nýja landi. Sér í lagi var
var þó örðugt fyrir hina ungu
kínversku konu að samhæfa sig
hinu nýja umhverfi. Dag nokk-
urn fór hún í göngferð klædd
kínverskum búningi. Tvær ame
rískar konur stöðvuðu hana og
ámæltu henni fyrir að bera er
lend klæði. Frú Mah var meira
en lítið niðri fyrir, þegar mað-
úr hennar kom heim. — Ég
varð að fara og kaupa henni
amerísk klæði þennan sama
dag, segir herra Mah. Eftir það
hefir hún aldrei klæðzt kín-
versk.um búningi. Hún sparaði
saman fé til þess að kaupa
saumavél, og eftir það hefir hún
saumað sjálf öll föt á sig og
dætur sínar.
Þess varð svo skammt að bíða,
að Mah ákvæði að flytjast bú-
ferlum austur á bóginn til þess
að fjarlægjast Kínverjahverfi
San Franciscoborgar. Hann
hlaut starfa við veitingahús í
Salem í Massachusetts. Fjöl-
skylda hans hlaut þar aðsetur
í tveggja herbergja íbúð. Mar-
garet, elzta dóttir þeirra hjóna,
hóf þar skólanám sitt. Heima
sagði frú Mah börnum sínum
frá langafa þeirra, sem var
fræðaþulur og æðsti maður
þorps síns og brýndi fyrir þeim
að feta í fótspor hans.
Enda þótt fjölskyldan ætti
við fátækt að búa, auðnaðist
henni að spara saman nokkurt
fé. Loks rann upp sá mikli dag
ur, þegar Mah gerðist eigandi
veitingahúss í Boston. Hann
var stoltur af því að velja því
heitið Frelsið.
Samkvæmt fornri siðvenju
lét kínversk kona aldrei sjá sig
á stræti úti í Kínverjahverfinu í
Boston nema í fylgd með karl-
manni. Frú Mah kvað þetta
fjarstæðu og annaðist sjálf öll
innkaup til heimilisins. Og hún
lagði mikla áherzlu á það að
tala um fyrir öðrum kínversk-
um konum og fá þær til þess að
taka upp nýja háttu. Hvers
vegna skyldu konur borða við
annað borð en menn þeirra?
Hvers vegna skyldi þeim gert
að hírast í rykugum herbergj-
um, þegar karlmennirnir gátu
gengið í skemmtigörðum að vild
sinni? Og hún fékk fjölmargar
kynsystur sínar til þess að
koma í gönguferðir með sér.
Þetta var bylting, og jafnframt
mikill sigur fyrir frú Mah.
En í öðrum efnum fór því
fjarri, að dvölin í Boston væri
sigur fyrir hana. IJngir óróa-
seggir gerðu börnum hennar
lífið leitt. Þeir hæddust að
þeim, uppnefndu þau og lögðu
Frh. á 6. síðu.