Alþýðublaðið - 05.05.1944, Síða 5

Föstua —r 5. maí 1944

9
Börnin í sveitina fyrstu dagana í júní. — Urasóknir
nú þegar. Fánar fást og fánastengur. — HátíSa-
höld. — Tildur. — Björt enni frjálsra raanna. —
Aukinn samhug og samstarf.
SUMAEDVALARNEFND hefur
tekið til starfa fyrir nokkru.
Hefur hún skrifstofu sína í Kirkju
stræti 10 og er hún opin alla daga.
Nú mun vera meining nefndarinn-
ar að hafa lokið við flutning á
börnunum á sumarheimilin fyrir
Þjóðhátíðina, sem ráðgerð er 17.
júní, enda verður of seint að fara
að flytja börnin eftir þann tíma.
Síðustu börnin milnu til dæmis
hafa farið rétt um 16. júní í fyrra
sumar.
VEGNA ÞESSA er nauðsynlegt
íyrir nefndina að fá umsóknir
þeirra, nú þegar, sem ætla sér
að njóta hjálpar nefndarinnar í
sumar, eða fyrir næst komandi
þriðjudagskvöld. Er því skorað á
alla þá, sem ætla að njóta hjálpar
nefndarinnar á þessu sumri að snúa
sér til hennar fyrir þann. tíma og
helzt núna fyrir helgina. Oft hef-
ur það aukið erfiði nefndarinnar
ákaflega að fólk hefur látið undir
höfuð leggjast að fylgja fyrirmæl-
um hennar hvað þetta og ýmislegt
líkt snertir og er það vítavert.
GJALDIÐ FYRIR BÖRNIN mim
hið sama í sumar og það var síð-
astliðið sumar og heimilin munu
verða þau sömu, að minnsta kosti
að langmestu leyti. Nú skuluð þið
sækja um dvölina fyrir börnin,
fara að vinna að útbúnaði þeirra
og gera ráð fyrir að börnin verði
flutt til heimilanna fyrstu dagana í
júní.
NÚ HEFUR þjóðhátíðarnefndin
tilkynnt að hún hafi útvegað fána
af ýmsum gerðum og fánastengur
frá Ameríku. Verða fánarnir seld-
ir hjá Haraldi Árnasyni, Samband-
inu og í veiðarfæraverzlununum,
en fánastengur verða seldar hjá
Flosa Sigurðssyni. Vinnufatagerð-
in hefur lofað að búa til mikið af
litlum fánum fyrir börn. Ég hef
komist að raun um það, hvað al-
menningur hefur mikinn áhuga fyr
ir þessu. Nú skulum við reisa fána
stengur og litla fána skulum við
hafa út mn glugga á hverri íbúð
í Reykjavík, þegár þar að kemur.
FULLR MENN verða teknir úr
umferð þegar þjóðhátíðin fer
fram á Þingvöllmn. Það líkar mér
vel. Jónas Jónsson lokaði vínverzl
uninni fyrirvaralaust viku áður en
1000 ára hátíðin hófst 1930. Þetta
var vel gert og gafst vel. Eins
verður nú að fara að. Annars hygg
ég, að þegar nær dregur muni há-
tíðahöldin grípa svo hvert íslenzkt
hjarta, að ekki þurfi að kvíða
skakkaföllum eða siðlausri fram-
komu, jafnvel þeirra, sem þó eru
kallaðir lítilmótlegastir.
MENN HAFA deilt um þessi mál
og ekki verið sammála um aðferð-
ir, þó að ekki hafi borið á milli í
grundvallaratriðum. Nú hafa sætt
ir komist á. Almenningur verður
að lýsa í verki velþóknun á því
þegar forustan sýnir samhug. Það
gerir þjóðin bezt með því að sýna
sjálf einhug og áhuga. í sumar
skulmn við spyrja andstæðing
okkar: „Heyrðu, kæri andstæðing-
ur, um hvað getum við orðið sam-
mála til hagsbóta fyrir alla ís-
lenzku þjóðina?“
ÉG VIL EKKI HAFA tildur og
hégóma. Heimurinn er ekki þann-
ig, að tilefni sé til eintómra leikja.
Ég vil ekki að hátíðarathafnir
okkar beri keim af gömlu hatri.
Við þurfum engan að hata, og af
hatri er nóg til í heiminum. Ég
vil hins vegar ekki að við gleym-
um sögu okkar, niðurlægingu okk-
ar eða upphefð. Við eigum að mima
allt og engu gleyma en draga okk-
ar ályktanir af sögunni með björtu
enni þess manns sem er frjáls og
vill skapa öllum frelsi.
ÞÓ AÐ ÞIÐ trúið því kannske
ekki í erjum og illindum dagsins,
þá veit ég að 1000 ára hátíðahöld-
in sameinuðu þjóðina þá og að við
búum enn að ýmsu leyti að því
starfi sem þá var unnið. Svo mætti
fara að hátíðahöldin í sumar yrðu
einnig nýtt spor í þá átt að skapa
meiri samhug og meiri samheldni
heldur en áður hefur verið á með-
al okkar.
Hannes á horninn.
Orðsen
til afgreiðslumanna Alþýðublaðsins úti á landi.
Vinsamlegast gjörið sem fyrst skil fyrir 1. árs-
fjórðung blaðsins.
Aiþýðoblaðið. - Sfmi 4900
á Hótel Borg. Uppl. á skrifstofunni.
Yfir Vesúvíusi

Síðari greín
Daglega og oft á dag hefja sprengjufilugvélar Bandaríkjamanna og Breta sig til flugs frá flug-
völlunum á Suður-ítalíu tfl loftárása á stöðvar Þjóðverja við Cassino, þar sem barizt hefir
verið mánuðum saman. Á myniinni sjást Bandaríkjaflugvélar í einni slíkri árásarför. Það
er eldfjallið Vesuvíus, sem þær eru að fljúga yfir norður á fcóginn.
Jafnaðarmannastjórnin
á Nýja Sjálandi.
MEGINTEKJUR Nýja-Sjá-
lands eru andvirði vara,
sem framleiddar eru þar í
og seldar öðrum þjóðum og
þá fyrst og fremst til ann-
arra brezkra samveldislanda.
Verð landbúnaðarvara á er-
lendum mörkuðum hefir jafn-
an verið háð margs konar
sveiflum, og öryggisleysi
bænda varðandi verð fram-
leiðsluvara sinna hafði löngum
haft slæm áhrif á þjóðartekj-
urnar á Nýja-Sjálandi. Eftir
að kreppan kom til sögu, féllu
landbúnaðarafurðirnar svo
mjög í verði, að fjárhagur
bændastéttarinnar á Nýja-Sjá-
landi komst í algert öngþveiti.
Jafnaðarmannastjórnin samdi
áætlun varðandi þær fram-
leiðsluvörur, sem framleiddar
voru dag hvern, svo sem smjör
og ostur, og kom áætlun þessi
til framkvæmda árið 1936. Á-
ætlun þessi var í því fólgin, að
ríkisstjórnin skuldbatt sig til
þess að kaupa hinar daglegu
framleiðsluvörur bænda fyrir
ákveðið verð, er var nægilega
hátt til þess, að framleiðandan-
um væri tryggt það, að hann
gæti staðið í skilum með
greiðslur þær, er jhann yrði að
inna af höndum, og séð fjöl-
skyldu sinni farborða þann veg,
að viðunandi yrði talið. Hið á-
kveðna verð skyldi greitt án
nokkurs tillits til verð þess, er
stjórnin fengi fyrir framleiðslu
vörur þessar eftir að þær hefðu
verið seldar á erlendum mörk-
uðum. Fyrstu tvö árin eftir að
áætlun þessi kom til fram-
kvæmda, tapaði landsjóður þó
nokkru af hennar völdum.
Eftir að styrjöldin hófst hef-
ir ríkisstjórnin keypt flestar
útflutningsvörur landsins fyrir
ákveðið verð, en það hefir orð-
ið til þess, að fjárhagur hænda
hefir ekki verið svo mjög á
hverfanda hveli sem fyrrum
var. Þetta varð til þess að
bændur landsins áttu þess kost
að efna til ýmiss konar fram-
fara og auka framleiðsluna að
verulegum mun. Áhrif þau,
sem áætlunin um hið tryggða
verð fyrir smjör og osta hafði,
urðu þau, að bændur gátu kom-
ið fjármálum sínum í öruggt
horf, auk þess sem hún heíir
valdið því, að framleiðsla land-
búnaðarafurða er engan veg-
inn háð sömu sveiflum sem áð-
ur hafði tíðkazt að meira eða
minna leyti.
*
P FTIR AÐ Nýja-Sjáland
hóf stríðsþáttöku sína,
hefir framleiðsla matvæla og
ullar aukizt þar að verulegu
leyti, svo að unnt væri að full-
nægja þörf hinna umsetnu
Bretandseyja. Þetta hefir svo
orðið til þess, að verksmiðju-
rekstri og skipulagningu á vett-
vangi \ landbúnaðarins hefir
fleygt fram.
Herskyldu var á komið í
Nýja-Sjálandi, þar eð forustu-
menn' landsins voru þeirrar
skoðunar, eins og raunar for-
ustumenn allra annarra ríkja,
að það væri hin eina aðferð til
þess að fylla raðir landhersins,
flughersins og flotans, er að
gagni myndi koma. í kjölfar
þessa kom svo heimild stjórn-
inni til handa, er veitti henni
eftirlitsvald með landbúnaði og
viðskiptum og rétt til þess að
taka þau fyrirtæki, er ekki skil-
uðu lágmarksafköstum, í þjón-
ustu hins opinbera. Síðar var
svo á komið vinnuskyldu, er var
í því fólgin, að stjórnarvöldun-
um var heimilað að flytja
verkafólk úr , starfsgreinum,
sem ekki gátu talizt nauðsyn-
legar séð frá sjónarmiði ’ al-
menningsheillar, í þær starfs-
greinar, sem það yrðu taldar.
Stefnan hefir verið sú, eftir að
vinnuskyldunni var á komið, að
starfsgreinar, er krefðust vinnu
afls í þjónustu sína, yrðu að
uppfylla lágmarkskröfur um
vinnskilyrði og laun, sem ríkis-
stjórnin gæti fallizt á. Nefnd-
ir hafa verið skipaðar, sem
fulltrúar verkamanna og vinnu
veitenda hafa átt sæti í, og
hafa þær lagt megináherzlu á
það að fullnægt yrði þörf-
inni, er styrjöldin skapaði.
Nefndir þessar hafa skilað
miklu og góðu starfi og komið
í veg fyrir marga hættulega á-
rekstra milli þessara aðila.
Viðurkennt er, að neytand-
inn sé verkamaðurinn, fjöl-
skyldur hermannanna og þeir,
er vinnuskyldan nær til, og
og vernda beri þessa aðila gegn
arðráni, ef þeir eiga að geta
leyst af hendi þjónustu sína í
þágu lands síns og þjóðar.
Þegar er Nýja-Sjáland hóf
styr j aldarþátttöku sína, var
verðlagseftirliti á komið þar í
landi, sem ákvað hámarksverð
á vörur, er aðeins mætti
breyta með samþykki sérstaks
dómstóls. Það, að verð land-
biinaðarvara hafði verið fest og
tryggt eins og fyrr um getur,
hafði þau áhrif, að flestar teg-
undir matvæla, svo og ullarföt,
hafa ekki hækkað í verði frá
því að stríðið hófst og allt til
þessa.
Sérstakar reglur hafa gilt um
húsaleigu árum saman, leigu
og verð á lóðum, þar sem verk-
smiðjur hafa verið reistar, svo
og leigu og verð á bændabýl-
um. \
Sú ráðstöfun stjórnarinnar
að greiða uppbætur til bænda
og þeirra ,er flutninga annast,
svo og til þess að koma í veg
fyrir hækkanir á verðlagi
nauðþurfta neytenda, hefir
haft nokkur útgjöld í för með
sér fyrir landsjóð. En það er þó
næsta lítið fé samanborið við
þær fjárhæðir, sem það hefði
krafizt, ef verðlag hefði verið
látið hækka von út viti, án
þess að neinar raunhæfar ráð-
stafanir væru gerðar í því
skyni að firra þeim vandræð-
um. Hið hækkaða verðlag hefði
;svo að sjálfsögðu haft það í
för með sér, að verkamenn
hefðu krafizt hærri launa og
bændur hærra verðs fyrir fram
leiðsluvörur sínar. Flutnings-
gjöld hefðu og hækkað von út
viti. Dýrtíðinni og verðbólg-
unni hefði með öðrum orðum
verið sleppt lausri, ef ekki
hefði verið gripið til þessara
bjargráða.
Sú staðreynd, að Nýja-Sjá-
landi hefir verið stjórnað af
jafnaðarmannastjórn, hefir orð
ið til þess, að styrjaldarrekst-
urinn hefir verið rekinn með
framsýnum og raunhæfum
hætti, þjóðinni séð fyrir viðun-
anlegum húsakosti, vöruverðinu
verið haldið í skefjum og
stjórn landsins öll verið miðuð
við heill almennings. Verka-
lýðsfélögin og neytendur hafa
átt fulltrúa í öllum þeim nefnd
um, er verðlagsmál hafa haft
með höndum, og áhrifa þessara
aðila hefir einnig gætt í sam-
bandi við stríðsreksturinn.
Þetta hefir þó ekki haft það í
för með sér, að fé það, sem
varið hefir verið til iðnaðarins
og landbúnaðarins, hafi farið
Frh. á 6. síðu.