Alþýðublaðið - 24.05.1944, Blaðsíða 6

«r
Reykjavíkurlið haiispyimráis
Maríbvprður: ....................................
Hægri bakrv.: ......................................
Vinstri balsv.: . ... ■;...........................
Hægri fram!h.: ....................................
iV[iðframvörður: ..................................
Vinstri fraimiv.:..................................
Hægri útframlherji:
Hægri inníherji: .
MiSframiherji: ...
Vinstri inniherji: .
Vinstri útiherji: .
Veljið í stöðurnar bezta liðið, að ykkar dómi. Sendið
síðan atkvæðaseðilinn á lokuðu umslagi til Aiþýðublaðsins
fyrir 29. jþ. m. merktan: „Reykjavrkurlið Knattspyrnu-
ráðs.“
M III Máiifjilla...
Frh. af 5. síðu.
ræða. Þegar hann kom aftur til
Gondar og tjáði konungi lands-
ins, hversu för sín hefÖi tekizt
■ giftusamlega, varð hans hátign
glaður og lét orð um það falla, að
Bruce yrði að setjast þar að og
ala þar aldur sinn til æviloka.
En til þess mátti Bruce ekki
verða hugsað. Nú þráði hann
mest af öllu að komast sem fyrst
heim til Bretlands og gefa Georgi
þriðja skýrslu um för sína. En í
hvert sinn, sem hann baðst far-
arleyfis, var honum tjáð, að slíkt
kæmi ekki til mála — að Abyss-
íníumenn ætluðust til þess, að
hver sá gestur, er sækti þá heim
og fengi leyfi til landvistar, dveld
ist meðal þeirra eftir það. Og
sízt hafði aðstaða Bruces gerzt
hagfelldari við það, að hann hafði
komizt til mikilla mannvirðinga
og hlotið almennar vinsældir.
Ástæðan til þess, að hann fékk
brottfararleyfi að lokum, var sú
að hann kenndi sjúkleika, er ágerð
ist óðum. En því aðeins var hon-
tim brottfararleyfi veitt, að hann
hét því að hverfa aftur til Abbys-
síníu og dveljast þar, ef hann
kæmist til heilsu að nýju, sem
eigi varð.
Förin til strandar Norður-
Afríku var ef til vill mesta mann-
raunin, sem hann rataði í um
ævina, því að hann var sjúkur
maður. Hann ákvað að leggja
ieið sína yfir hina miklu Nubíu-
eyðimörk og fylgja því næst Níl
til Miðjarðarhafsins. Þegar þeir
félagar voru staddir í miðri eyði-
mörkinni, urðu þeir þess varir,
að sandbylur myndi brátt skella
á þá. Matvælabirgðir þeirra voru
af skornum skammti. Menn og
úlfaldar voru nær örmagna af
völdum hita og þreytu. Bruce
freistaði þess að hraða för þeirra
sem mest hann mátti, en sann-
færðist brátt um það, að von-
laust var að þeim myndi heppn-
ast að hafa undan óveðrinu, er í
vændum var. — Hann tók þá
þann kost að skilja allan farang-
urinn eftir og lyraða því næst för
sinni sem frekast var auðið. Þeg-
ar hann kom til Assuan, var hann
nær dauða en lífi. En eigi að síð-
ur fékk hann sér óþreyttan úlf-
alda og hélt aftur út í eyðimörk-
ina til þess að leita að hinum dýr
mæta farangri sínum, sér í lagi
þó dagbókum sínum, uppdráttum
og handritum. Honum til ólýsan-
legrar gleði bar leit hans tilætl-
aðan árangur. Því næst hélt hann
svo áfram för sinni meðfram Níl
— heim á leið.
Honum var í fyrstu vel fagnað,
er heim til Bretlands kom. —
Konungurinn stefndi honum á
fund sinn og óskaði honum til
hamingju með þá miklu dáð, er
hann hafði drýgt. Hann hafði efnt
til vináttu milli Abyssíníu og
Bretlands. jHann hafði kynnzt lífi
og háttum fólks þess, er byggði
Norður-Afríku. En hamingja
hans reyndist skammvinn. Fólk
tók brátt að efast um sannleiks-
gildi sagna Bruces. Margir urðu
til þess að vefengja frásögur hans
opinberlega. Þeirra meðal var dr.
Johnson. Bruce ákvað þá að rita
ferðasögu sína til þess að hnekkja
þessum orðrómi. Hann fluttist til
Skotlands og vann af miklu
kappi að því að semja bók sína.
Ritverk þetta reyndist nema fjór-
um binaum. Mér er næst að
ætla, að engri bók annarri hafi
verið öllu verr tekið. Hún varð
almennt umræðuefni manna, og
flestir urðu til þess að kveða
henni þunga áfellisdóma. En tveir
menn á Bretlandi létu þó allt
þetta sig litlu skipta. Annar var
James Bruce sjálfur. Hinn var
Georg konungur þriðji. En könn-
uðir þeir, sem fóru í slóð Bruces,
færðu mönnum heim sanninn um
það, að hvert orð frásagna hans
var sannleikanum samkvæmt. —
En Bruce lifði það ekki að hljóta
fulla viðurkenningu afreks síns.
Ævi hans lauk með furðulegum
hætti. Hann var að fylgja aldur-
hniginni hefðarfrú niður stiga, er
hann missti fótanna og féll. Hann
lézt næstu nótt. Slík urðu enda-
lok hins mikilhæfa manns, er
kannaði ókunna stigu og lagði
fyrstur Norðurálfumanna leið
sína til Mánafjalla og Nílarlinda.
Skoðanakönnun Inatl
spyrnumanna.
EINS og áður hefir verið frá
sagt sér í blaðinu, efnir
Knattspyrnuráð Reykjavíkur til
kappleiks á íþróttavellinum 31.
þ. m. af tilefni 25 ára afmælis
ráðsins. Og eiga áhugamenn
knattspyrnunnar að skipa lið-
in, sem keppa, með því að út-
fylla atkvæðaseðil þann, sem
birtist hér í blaðinu í dag. Æski
legt er að skrifað sé greinilega
á seðilinn, svo ekki verði um
neinn misskilning að ræða er at-
kvæoin verða talin. Eins og áð-
ur var frá sagt skipa þeir A-lið,
sem flest atkvæði fá, en B-lið
þeir, sem fá næst flest atkvæði.
Fresturinn til að skila atkvæða-
seðlinum til blaðsins er útrunn-
inn 29. þ. m.
ALÞYÐUBLAPIS___________________________________ Mlðvikudagtu- 2,4. maí 1944.
f;í,s . .
Gaðtntmdur G. Bagalí n
EG HEYiRI svo sagt, að Sig-
uxður Thoroddsen — ég
sleppi viljandi s-inu milli skírn-
ar- og ættarnafnsins — og bið
um leið Sigurð stærðifræðikenn-
ara og verkfræðing Tboroddsen
og hans aflooomendur velvirðing
ar á þessu, — já ég heyri sagt,
að Sigurður Thoroddsen — þing
maður svo sem — hafi á föstu-
dagskvöldið geipað nokkuð í út-
varpið um Hannibal Valdimars-
son skólastjóra og ritstjóra á ísa j
firði út af afstöðu hans gagnvart 5
stjórnarlskrármiálinu. Heyri svo j
sagt, segi ég, vegna þess, að þó í
að ég hlustaði á ræðu Ásgeirs j
alþingismanns Ásgeirssonar og í
fleiri merkra manna, fluttar j
þetta kvöld, þá nennti ég ekki
að leggja eyrun viðskvaldri Sig-
urðar, frekar en ég fyrir nær-
fellt tveim árum hirti um að
mæta fyrir rétti, þá er 'hinn
sami iSigurður stefndi mér út
af iþeim sannindum, sem ég skrif
aði um hann, þegar hann var að
gutla við framiboð til alþingis
á ísafirði, talandi þannig, að auð
heyrt var, að bæði skorti hann
þekkingu og álhuga á þeim mál-
um, sem fólk varðar nokkru,
en hins vegar reynandi að staula
út úr sér kímni- og keskni-yrð-
um með nokkurra miínútna milli
bili og stami. Þarna stóð nafn
þetta sem 'hver önnur undirtylla
þeirra undirtyllna, er snúa jafn
.an snældu sinni eins og erlendri
landránaþjóð, undirokara smá-
þjóðanna, þykir bezt henta, og
jþótti mörgum Vestfirðingi það
harðla Iþungbært, að nafn hinn-
ar gömlu kempu, Skúla gamla
Thoroddsen, skyldi vera notað
sem eins konar hommerki í
fána hamars og sigðar, og fannst
flestum góðum mönnum slík
'breytni ekki óáþekk hátterni
jþeirra, sem hafa haft Danne-
brog í hjartanu og hafa þar nú
stjörnufánann, en ibera svo
mynd Jóns Sigurðssonar í
hnappagatinu . . , .
. . . Þó að menn séu í sama
flokki og um heiidarstefnu sam-
mála, getur þá gjarna greint á
um bæði stór mál og smá, en
slíkt verður ekki hugsandi mönn
11111 og sjálfum sér ráðandi til
sundurlyndis og ekki þröskuld-
ur á vegi saimivinnu þeirra í
framtíðinni. Við Hannibal Valdi
marsson hiöfum nú á ellefta ár
unnið saman í bæjarstjórn ísa-
f jarðar, auk þess sem við höfum
verið samstarfsmenn í skólamál
um, útgerðarmiálum, verzlunar-
máíum og verkalýðtemáluna og
í bæjarstjórn auðnaðist okkur
með aðstoð góðra manna árið
1934 að hnekkja sameiginlegri
óstjórn íhalds og komimúnista.
Eftir það hengdu kommúnistar
á ísafirði hafuð sín á brjóst nið-
ur um margra ára skeið og ihafa
raunar aldrei borið sitt barr síð
an. En nokkuð Aækkaði hagur
þeirra, þá er þeir fyrir síðustu
bæjarstjórmarkosningar undir
forystu versta verkalýðsböðuls
á Vesturlandi — og blikkdósa-
sala og landslhornamanns —
rugluðu saman reytum sínum
við ruslaralýð úr Sjálf-
stæðMlokknum, studdir af vand
ræðagemlingi úr Alþýðuflokkn
um, og hafði sá flosnað úr ull
allrar samvizkusemi og sjálfs-
virðingar, svo að gljáði á náber-
an herðakamlb sjálfshyggju og
ræktarleysis, jatfnvel við hans
nánustu. Þetta var svo það lið,
seon kaus Sigurð við kosningar
til alþingis . . . Mig óar við að
segja drottinn sé með yður yfir
Skeiðamönnum! er haft eftir
presti nokkrum.
Það hefir þó nokkrum sinn-
um komið fyrir, að við Hanni-
bal Valdimarsson höfum ekki
getað orðið samferða um úr-
lausn miála, og hefir það ekki
komið að sök, en í sjálfstæðis-
málinu vorum við lengst sam-
mála — eða fram að því, að
skeyti konungs og ummæli bár-
ust hingað til lands nú fyrir
skemmstu. En þá er leiðir skildu
vildi ég, að afstaða mán kæmi
glögglega fram vestra, þó að ég
væri fjarverandi, og isendi ég
því svdhljóðandi skeyti:
„I/ýðveldisnefndin, ísafirði.
Óska að birta sem fregnmiða
eftirfarandi yfirlýsingu:
Svo sem allir ísfirðingar vita,
var ég einn af þeim fyrstu, sem
létu i ljóis, að okkur Islending-
um bæri — vegna nútíðar og
framtíðar — að gæta svo, að ó-
yggjandi væri, laga og réttar
við niðurfellingu sambandslaga-
samningsins frá 1918 og fresta
gildistöku lýðveldisst j órnar-
skrár, unz vitaður væri vilji
konungs, sem ég bjóist við að
verða mundi í samræmi við
þjóðarviljann. Aftur á móti ’hefi
ég alltaf litið svo á, að meira
bæri að virða vilja þjóðarinnar
en fconungsins, ef árekstur yrði.
Nú hefir konungur lýst van-
þóknun sinni á gildistöku lýð-
veldi'sstjórnarsikrár, sem Al-
þingi hefir samlþykkt, og honum
verið birtur boðskapur frá rík-
isstjórn íslands. Þiá hetfir kon-
ungurinn einnig sagt, að þó að
miálið hefði yerið við hann rætt,
þá hefði hann ekki að sinni sam
þykkt gildistöku stjórnarskrár-
innar, og ekkert lof-orð hefir
hann gefíð um það, að hann
muni gera það síðar. Ég er þess
minnugur, að árið 1918 greiddi
atkvæði ó móti sambandslaga-
samningnum allur líhaldsflo'kk-
urinn danski, og virðist mér
fyllsta ástæða til að ætla, að ó-
hreyttur andi hans ríki í svari
konungs, is-em virðist meta meira
danskan óhaldshugsunarhátt, en
íslenzkan þjóðarvilja. Ég tel því
hvorki rétt né öruggt að fresta
gildistöku stjórnarskrár þeirrar
sem næstu daga á að berast
undir atkvæði allra íslenzkra
kjósenda, hvað þá greiða at-
k-væði á móti henni. Hins vegar
mundi -afstaða m)ín hafa verið
öðruvísi, ef konungur hefði
sagzt vilja hlíta íslenzkum þjóð
arvilja, þótt hann aftur á móti
ósikaði þess, að gildistaka stjórn
arskrárinnar færi -efcki fram
fyrr en að lokinni styrjöldinni
bér í Evrópu.“
M'ér er kunnugt um það, að
ágætir m-en-n úr að minnsta
kosti þremur flokkum á ísafirði
hafa sömu afstöðu og Hannibal
Valdimarsson í stjórnarskrár-
miálinu, og -veit ég að honum
og þeim gengur ekkert annað
til en samvizku-semi — og um-
hyggja fyrir fyllstu sanngirni
og drengskap af hendi okkar Is-
lendinga. Þeir munu ekki vænta
sér gulls eða grænna skóga úr
suðri, austri eða vestri, og aldrei
hafa þeir gerzt íblóðsugur, er
tækju að sér fyrir okurverð
framkvæmdir í þógu hinna -stríð
andi lýðræðisþjóða og gyldu
ekki einu sinni verkafólki sínu
brot af okurgróðanmn, heldur
stymgju honum i sinn eigin
vasa.
Ég mun ekki fara -verulega út
í það, að 'bera saman verðleika
Hanniibals ValdimarsEonar og
Sigurðar þess, sem víst verður
að nefna Thoroddsen, en ég
kveinka mér við að láta fylgja
svo mikið sem fyrsta staf föð-
urnafnsins. Hvernig skyldi sá
samanburður geta átt sér stað?
Hannibal hefir — auk mikils
startf-s í skólamálum ísfirðinga
og sívakandi elju í toæjarstjórn,
verið um langt skeið forystu-
maður verkalýðssamtakanna á
Veistfjörðum, verið lengi for-
maður stærsta verkalýðsfélags-
ins lá Vesturlandi, verið frum-
kvöðull og öldubrjótur margs
konar fraimkvæmda í verkalýðs-
málum, haft Æorystu um atvinnu
miál og verið ritstjóri blaðsins
Skutuls fyrr og sáðar — allt án
nokkurrar minnstu þóknunar.
Sigurður?
Vilja nú ekki einhv-erjir góð-
ir menn vera með miér um að
stofna til verðlaunasamkeppni,
sem miði að þvá að leiða í ljós
einhvern árangur af starfi Sig-
urðar þessa í þágu hinna vinn-
andi stétta á landi hér — eða
þó að ekki væri nema á Vest-
fjörðum?
Jónas gamli Lie var ekki ein-
ungis góðskáld, hann var líka
einn atf sjálfstæðiskempum Norð
ma-nna — n-ú otftnefndur Jónas
Lie er alræmdur -kvislingur eða
kúsinen, hvort sem menn held-
ur segja, því að beiskt er hvort-
tveggja í munni.
Nafnið er ekki nóg. Og ein-
hvern tarn-a mun hafa verið um
það talað á landi hér, að menn
köfnuðu undir nafni.
En köfnun þótti aumlegur
dauðdagi hér áður fyrr, hvað
sem nú er talið.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Nálverkasýningar
vorsins.
Frh. af 4. síðu.
gos, Úr Kverkf jallarana, og Blá-
her og Gulviðir sömuleiðis.
íslenzkir listamenn eiga stórt
hlutverk að vinna með okkar
þjóð. Á þeirra herðum hvílir sú
-skylda, öðrum fremur, að sanna
veröldinni að við séum sérstök
tþjóð sem eigum skilið að lifa
isem sjiálfis-tæð þjóð. Málararnir
okkar verða að skilja að það
gera þeir ekki með því að gerast
taglhnýtingar Cezanne og Pi-
'casso, heldur með því að hor-fa
á viðfangselfinin með eigin aug-
irn oig þora að koma fram fyrir
umheimiinn s-em íslendingar. Ég
hefi stundum undrazt hve er-
lendir kennarar hafa getað þveg
ið þjóoareinkenni fljótt og vel
-af ungum mönnum sem leitað
hafa utan til náms og er þá verr
farið en heima setið.
En því þakklátari megum við
vera hinum sem halda sínum
íslenzka svip og láta ekki er-
lenda menn móta sig eftir -þeirra
skapi eins og deigan leir.
10. apríl 1944.
Ragnar Ásgeirsson.
Vinnu- og skemmii-
foif Dagsbriínar aasf-
ur í iand félagsins um
hvítasunnuna.
VINNU- OG SKEMMTIFERÐ
fer sjálfboðalið úr Dags-
brún um hvítasunnuna austur
í land félagsins til að vinna að
lagningu ca. 150 metra langs
vegar. Lagt verður af stað á
laugardag. Ferðir fríar.
Þátttakendr eiga að hafa með
sér mat, svefnpoka eða teppi og
tjöld, ef hægt er, ennfremur
vinnuföt.
Félagsmenn eru beðnir að
hafa með sér skóflu og haka og
hjólbörur, ef þess er kostur.
Þeir félagsmenn, sem vilja
taka þátt í ferðinni, eru beðnir
að tilkynna þátttöku sína á skrif
stofu félagsins eigi síðar en n. k.
fimmtudagskvöld.
Skrifstofa þjóðhátíðarnefndar
er í Alþingishúsinu. Viðtalstími
daglega fré kl. 1.30 til kl. 3. Sími
1564.