Alþýðublaðið - 03.06.1944, Qupperneq 5

Laugardagur 3. júní 1944
ALÞYÐUBLAÐf
Enginn Hannes á sunnudögum — Vont skap Reykvík-
inga — Bannsett útsvarsskráin — Bréf um blessuð hrein
' dýrin.
EG HEFI sorgartíðindi að flytja:
Þið fáið engan Hannes á
sunnudögum í sumar. Ástæðan er
sú að prentararnir hafa sagt stopp,
eins og kongurinn í gamla daga.
Þeir vilja eiga frí seinni partinn á
laugardögum og fara því svo
snemma úr prentsmiðjunum að
ekki er hægt að gefa blöðin út
eins og aðra daga. Alþýðublaðið á
að verða fjórar síður, það verður
engin fimmta síða. Það er síðan
mín. Ég vona að þetta fái ekki of
mikið á ykkur og að þið náið ykk-
ur aftur á þriðjudagsmorguninn.
NÚ ERU margir sjóðandi vondir
í Reykjavík. Ég hugsa að skap
Reykvíkinga sé aldrei eins grátt
og síðari hluta maímóhaðar og
fyrri hluta júnímánaðar. Um Iþað
leyti kemur bannsett útsvarsskrá-
in út. Nú sló hún öll met svo að
það er engin furða þó að mönnum
sé gramt í geði. „Borgari“, meira
að segja heldri borgari, eins og
sumir kalla þá, skrifaði mér bréf
í gær— og þið sjáið á því, hversu
þungt honum er niðri fyrir. Bréfið
er á þessa leið:
„MIG MINNIR, að ekki alls fyrir
löngu, hafi Morgunblaðið eitthvað
verið að minnast á útsvörin og
jafnframt flutt þann boðskap, að
væntanleg hækkun kæmi aðallega
niður á fyrirtækjum og „stórgróða-
mönnum“, en á lægri-launastétt-
unum hækkaði mjög lítið. Nú er
útsvarsskráin komin út. Ekki verð-
ur sagt að bún sé í samræmi við
spádóm Morgunblaðsins því hækk-
unin virðist aðallega koma á herð-
ar millistéttanna svokölluðu, eða
manna sem hafa meðaltekjur,
og þar í kring.“
„ÉG T. D. TEL mig vera einn
af þessum meðaltekjumönnum,
hækkun á mínu útsvari nemur
um 200% og hefi ég þó sömu tekj-
ur og í fyrra. Hyað veldur þessum
ójöfnuði? Mér er nær að halda að
ekki sé farið eftir neinum reglum
í sumum tilfellum, heldur viðhafð-
ur slumpareikningur og ágizkanir
og oft og tíðum „lagt á mennina“
án tillits til tekna þeirra.“
„ÁN EFA MUN mörgum veit-
ast erfitt að greiða útsvör sín í ár,
þeim er hækkunin kemur aðallega
niður á, en allt væri þetta mun
léttara ef maður yrði var við eitt-
hvað í staðinn fyrir allan þennan
útsvars-austur í bæjarsjóðinn. En,
fljótt á litið, virðist sem bærinn
hafi annað við fé þetta að gera en
nota það til fegrunar eða viðhalds
í bænum eða til almenningsheilla."
„REYKVÍKINGAR eru orðnir
langþreyttir á slíkri stjórn bæjar-
málanna, sem undanfarið hefir ríkt
hér. Óheilindin eru orðin svo aug-
ljós.“
Þ. E. SKRIFAÐI mér um daginn
eftirfarandi bréf: „Fyrir nokkrum
árum ritaði Helgi Valtýsson ágæta
blaðagrein um hreindýr hér á
landi og nauðsyn til þess að friða
þau, því þeim hefði fækkað mik-
ið. Fækkun hreindýranna stafar
án efa mikið af því, að þau hafa
verið skotin eða drepin á annan
hátt af mannavöldum, en hitt er
líka sennilegt, að þau hafi fallið
mikið af harðrétti og fóðurskorti."
',,ÉG HEF OFT síðan ég las téða
grein, hugsað um þetta mál og
sannfærst um, að það er ekki nóg
að friða hreindýrin villt, til þess
að þeim fækki ekki, heldur ættu
bændur hér sunnanlands, sem búa
á fjallajörðum þar sem gott er
beitiland, að afgirða í heimahög-
um nokkurt landsvæði og afla sér
ungra innlendra hreindýra og
koma sér upp hreindýrabúum.“
„HREINDÝRIN hér eru orðin
svo vön, í gagnum marga ættliði,
íslenzkri veðráttu og lífskjörum,
að ef þau væru flutt ofan úr
óbyggðum til betri kjara í sunn'-
lenzku byggðunum, þá efast ég ekki
um, að þeim myndi skjótt fjölga
og betri þrif komast í þau við bætt
lífsskilyrði."
„MATTHÍAS EINARSSON lækn
ir mun (eftir því sem ég hefi heyrt)
vera búinn að koma á stofn all-
snotru hreindýrabúi við Þingvalla-
vatn og væri fróðlegt að vita hvern
ig dýrin hafa dafnað.“
„VERÐUR ÞAÐ að teljast mjög
lofsamlegt, að slíkir menn sem
hann, sem verða þó daglega að
sinna mörgum og ábyrgðarmiklum
læknisstörfum, skuli gefa sér tíma
til að gera tilraunir á þessu sviði,
er virðist þó fremur vera' verksvið
bænda eða búnaðarfélaga.“
„ANNARS HYGG ÉG að hrein-
dýrarækt myndi gefa góðan arð
í beztu héruðum hér sunnanlands,
því eins og dýrin geta bjargast
sjálf inn í óbyggðum, ætti ekki að
þurfa að kosta miklu þeim til fóð-
urs niður í byggðinni, þó sjálfsagt
væri að sjá um að þau hefðu alltaf
ríflegt fóður, svo frálag þeirra yrði
sem mest og bezt. Þó hreindýrin
væru höfð í girðingum, væri nauð-
synlegt að hafa gott eftirlit með
þeim og eims yrði að sjá þeim fyrir
einhverjum skýlum eða afdrepum
í illviðrum, en sá kostnaður ætti
ekki að verða svo mikill, að ekki
yrði góður hagnaður af uppeldi
þeirra og gott að bændur fengju
þannig gott og ódýrt kjöt í búið.“
Hannes á horninu.
1116! vantar okkur frá mánaðamótum
• til ða bera blaðið um
GrímsstaSahiolt.
Álþýðufe laSiS. - Sfmi 4900.
Brezkt flugvélamóðurskip á Indlandshafi.
Á mynd þessari sést brzka flugvélamóðurþkipdð Indiamitable á Indlandíihafi, og var mynd-
in tekin úr einni af flugvélum Iþess.
nn
m □ s e s.
ími Álþýðublaðsins er 4900.
S UMARIÐ 1897 kvaddi tutt-
ugu og tveggja ára gamall
maður borgina Pinsk í Rússlándi
með aðeins nokkra skildinga í
vasanum og tók sér far með
flutningaskipi til þýzku borgar-
innar Danzig. För hans var þó
endanlega heitið til borgarinn-
ar Basel í Sviss, þar sem aust-
urrískur rithöfundur, Theodór
Herzl að nafni, hafði kvatt saní-
an þing Zionista. Nafn unga
mannsins frá Pinsk — Chaim
Weizmann —■, er var efnaverk-
fræðingur að atvinnu, gat að líta,
meðal þeirra, sem sitja skyldu
þing þetta.
Meira en tíu árum áður hafði
þennan unga mann dreymt um
upprisu Zionar, og hann hafði
prédikað um hana við skóla-
bræður sína, svo og þá af hinni
eldri kynslóð, sem hann þekkti.
Hugmyndin hafði vaxið með
honum. Sem stúdent var hann
ákafur fylgismaður Chowewe
Zion, hreyfingar, isem bar
fram þá yfirlýsingu, að Gyðing-
ar ættu að eignast Palestínu
með vinnu handa sinna. Theo-
dór Herzl gekk þó enn lengra
í kröfum sínum — því að hann
krafðist þess. að stofnað yrði
Gyðingaríki í Palestínu, er hlyti
viðurkenningu og nyti fullting-
is allra þjóða og ríkisstiórna
heims. En gallinn var aðeins
sá, að Herzl virtist sjálfur
þekkja næsta lítið til Gyðinga-
þjóðarinnar, sögu hennar og
menningar.
Ungi maðurinn frá Pinsk
hafði margt að segja — en þó
ekki að sinni. Mörgum dögum
áður en þingið skyldi sett gekk
hann á skipsfjöl, En för skips-
ins miðaði sorglega hægt, og því
dvaldist mjög á fjölmörgum
höfnum, sem ekki hafði verið
getið um í ferðaáætluninni.
Þegar hann kom loksins til Dan
zig þrautlhugsaði hann það hvern
ig hann ætti að ná til Basel með
sem skjótustum og ódýrustum
hætti. Hann kom til hinnar
svissnesku borgar daginn, sem
þinginu var slitið. Rússnesku
þátttakendurnir drógu dár að
hopum. ,,Brúðguminn hefir
mætt of seint til brúðkaupsins.
Brúðurin er hlaupin brott.“
„Hún hleypur ekki brott öðru
sinni“, sagði ungi maðurinn frá
Pinsk rólegur í bragði.
Hann reyndist hafa satt að
maala. Eftir hið misheppnaða
upphaf lét hann sig ekki vanta
á neitt þing Zionista, og hann
reyndist brúðinni trúr ævilangt.
REIN ÞESSI, sem er eft-
ir Michael Wurmbrand
og hér þýdd úr tímaritinu
World Digelst, fjallar um
hinn mikilhæfa leiðtoga
Gyðinga, Chaim Weizmann,
sem hefir helgað sig því
starfi að leiða þjóð sína aft-
ur heim til lands síns og má
því með sanni nefna hinn
nýja Moses. Mun mörgrnn
þykja fróðlegt að lesa um
leiðtoga hinnar nauðstöddu
og hröktu þjóðar, sem hefir
orðið að sæta meiri ofsókn-
uui og ógnum en nokkur önn
ur þjóð og enn í dag á
víða um heim við þrautahag
að búa, en hefir með sér stqrk
samtök og Iifir ávalt í von-
inni um það, að henni auðn-
ist að endurheimta land sitt
að lokum.
Hann gerðist gagnrýninh og oft
óvæginn félagi í herjum, gæt-
inn, framsýnn leiðtogi, sem
aldrei sparaði menn sína og
þreyttist aldrei að aðvara þá,
þegar vel gekk né hyetja þá, er
á móti blés. Oftar en einu sinni
ægði hreyfingunni hætta af
völdum árekstra milli ríkja, og
hugdeigir menn töldu, að allt
væri glatað, en þá tókst Weiz-
mann jafnan að bjarga viðhorf-
unum á elleftu stundu. Fylgis-
menn hans og andstæðingar
nefndu hann „manninn, sem
heldur hliðum Palestínu opn-
um fyrir Gyðinga“.
IONISTAR hafa átt tveim
frægum mönnum á að
skipa, Herzl og Weizmann. Báð-
ir eru þeir mikilhæfir menn, en
þó hvor með sínum hætti. Herzl
hélt ávallt áfram að vera son-
ur aðalsfólks, sem gerði sér allt
far um að finna þjóð sína, en
raunverulega án árangurs.
Weizmann var hins vegar skil-
getinn sonur þessarar þjóðar,
sætti sig við allt það, sem hún
færði honum að höndum, skildi
allt hið góða og illa í fari sér-
hvers manns og glataði aldrei
kímnigáfu sinni. Herzl va’kti
þjóð sína af svefni hennar, en
átti þess engan kost að vinna
aðra en þá, sem voru Gyðingar,
til fylgis við stefnu sína og hreyf
ingu. Weizmann vissi hvemig
umgangast átti stjórnmálamenn
hinna ýmsu þjóða þannig, að
þeir fengjust til þess að viður-
kenna rétt Gyðinga til þess að
endurheimta ættland sitt.
Hann var hinn þriðji í röð-
inni af fimmtán systkinum. Móð
ir hans, sem Lea hét, hafði heit-
ið því, að börn hennar skyldu
hljóta þá menntun, er nægði til
þess að „frelsa þau frá þræl-
dómi keisaraeinræðisins“. For-
eldrar Weizmanns voru ekki rík
ir, og það krafðist mikillar
fórnfýsi. að senda níu börn til
háskólanáms í ýmsum löndum.
Chaim nam við verkfræðiháskól
ann í Darmstadt og Berlín-
Charlottenburg og varð doktor
í Freiburg í Þýzkalandi. Árið
1901 flutti hann fyrirlestra við
háskólann í Genf, og árið 1904
kenndi hann lífefnafræði við há-
skólann í Manchester. Þar auðn
aðist honum að vekja áhuga
Balfours lávarðar og annarra
mikilhæfra Englendingar fyrir
málum Zionista. Þegar Gyðinga
háskólinn í Jerúsalem var vígð-
ur, en það var fyrst og fremst
Weizmann að þakka, að hann
reis af grunni, mælti Balfour
lávarður á þessa lund við hina
aldurhnignu, lágvöxnu konu, er
var móðir leiðtoga Zionista:
„Blessuð sé móðir slíks sonar.“
LLT frá því um aldamót
hefir Wfizmann verið ein-
hver hinn skeleggasti leiðtogi
Zionistahreyfingarinnar. Árið
1910 átti hann verulegan þátt í
því að stofna Lýðræðisflokk
Zionista. Á áttunda þingi Zion-
ista gerði hann grein fyrir skil-
greiningu sinni á „frum-Zion-
ismanum“, það er að segja því
að halda áfram baráttunni fyrir
stjórnmálalegum markmiðum
hreyfingarinnar jafnframt því,
sem pnnið væri að raunhæfu
umbótastarfi í Palestínu. „Þið
getið ekki alið kú á ræðum“,
sagði hann við andstæðinga
sína, er trúðu því, að nægilegt
væri að vinna að máli þessu á
vettvangi stjórnmálanna. Eítir
það hefir þetta kjörorð hans
mótað afstöðu Zionista.
Hamingjudagur Weizmanns
rann upp árið 1916, meðan
heimsstyrjöldin fyrri stóð yfir.
Forsætisráðherra Bretlands,
Lloyd George, mæltist þá til
þess við Weizmann, sem var orð
Framhald á 6. síðu.