Alþýðublaðið - 20.06.1944, Síða 5

Þriðjudagur 30. júní 1944
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ræða biskups á Lögbergi 17. júní:
Vér njótum þeirrar sérstöku
mega láta okkar fórn
ANNgfii
uðs.að npR^

„Hversu dýrmæt er miskunn
þín ó, Guð,
mannanna .börn leita hælis í
skugg.a vængja þinna.
Því að ihjá þér er uppspretta
lífsins, í Iþínu ljósi sjáum vér
iljóis“. (iSálmur 36).
HUGFAiNGIN og hljóð erum
vér stödd í dag á helgasta
musteri vors hjartkæra föður-
lands — muisteri, sem hönd
droittins sjlálfs hefir gjört. Fjar-
lægir landar vorir dvelja hér
einnig lí anda, í þeseari dýrlegu
hamrakirkju, sem þjóðin sjálf
hefir vígt og valið sem þingstað
alþingis, er hér var háð um
aldir.
Hér er uhdursamllegur heim-
ur fegurðar, litbrigða 1 jómi og
töfrar Menzkrar náttúru. Hér
er söguníkasti staður landsins.
Hér voru mörkuð spor í þjóðar-
sögu íslendinga. Hér reis sól
kristni íislandls* og kirkju.
Vér feomum hingað gagntek-
in af þakklæti til forsjónarinin-
ar, ttil Guðs. Á þessum istað opn
ast oiss sýn inn í fortíð og fram-
tíð. Sagan líður fyrir sjónir. En
það, sem vér dýrlegast eygjum,
er þó handlleiðsla Guðis á þass
ari þjóð — ihans eiliítfa miskunn
og náð.
Og vér þurtfum hennar sann-
arlega við. iÞrengingar og margs
konar áþján þjökuðu þjóðina.
Vér uudrumst þrek hennar í
þeirri miiklu raun.
Vér litfðum oft sem blaktandi
strá, en vér reyndum jafnframt
þann sannleika, að það varst
þú, Drottimn, sem lyftir oiss
dutftinu ifrá. Fyrir Guðs hjálp
hélt íslendingurinn veili. Misk-
unn hans ivakti yfir þjóðinni frá
öndlvierðu. Og hún vakir enn í
dag.
Stormarnir í þessu landi eru
tíðir og sterkviðrin mörg. Storm
arnir í Hfsstriíði íslenzku þjóð-
arinnar hafa eigi síður verið
miklir iOjg máttiugir. En vér átt-
um skjól. Vér áttum öruggt at-
hvarf tfná byni ti.1 kyns. Ljós
fagnaðanboðskaparins logaði á
heimilunum. ‘Siálimar Hallgríms
gátfu huggun, þrek og von. Við
þessi ljós vöknuðu hugsjónir í
brjóstum íslendinga. Hugsjónir
um fretei og framför í þesisu
landi. Hugsjóinir uim að standa
með Guði, sem kristin menning
arþjóð við hlið annarra þjóða
-— verða frjáls og tfu.llvalda'
frammi ifvrir ölilum heiminum.
Frelisislhetjurnar komu fram
stórar, siterkar og fórnrákar.
Þær hóifu kyndil himna fögru
frelsishugsjóna og lýstu þjóð-
inni fram á veg, Guð stjórnaði
og leiddi. — En um leið og vér
minnumst þeirra með verðskuld
aðri þiökk, má ekki gleyma
nafnlausu þúsundiunum, sem
lagt ihafa stein í musteri frels-
isins í þesisu landi. Mæðrunum,
sem kenndu börnunum sínum
móðurmálið, og vöktu í brjóst-
um þeirra ást til Islands, trú
og dug, drengskap og öllum
þegnum þe&sa lands, sem í
dyggiilegu Hfsstarfi unnu þjóð
sinni giott verk.
Hið stóra í þessum heimi
verður ekki unnið án þess að
einstafelingarnir, þúsundirnar
— feomi til —.
SamstilMing íislendinga varp-
' ar miklum Ijóma á þennan
hkm mikkt og langþráða dag,
sem nú er runninn upp. ®ska-
stund hinnar fslenzku þjóðar.
Vér fögnum atf hjarta. Hilýtt er
handtak sérlhvers manns í þessu
lanidi í dag. Vinarhugur, samúð
og kærleiki býr í ferjóstum vor
allra. Fögur og háleit hugsjón

Þreifað á slagæð fólksins — Hvað fann ég? — Tvö vitni
leidd — Alþingismaðurinn við.stjórnaráðið og móðirin
— Blómabreiður á Þingvelli og við styttu Hannesar Haf-
stein — Augnablikið, þegar gremjan greip fólkið —
„Allt fór svó vel af því fólkið var svo gott.“
Biskupinn flytur ræðu sína að Lögbergi 17. júní.
hefir r-ætzt. — Isi-and — landið
sem ól okkur — landið sem vér
elskum meira -en nokk-urt ann-
að land, er alfrjálst land — og
vér erum frjáís þjóð — i frjálisu
landi. Þetta er fagur dagur og
fagnaðarríkur.
Hamingja íslands er mikil.
Hugsum um þær þjóðir, sem nú
eru að fórna dýrmætustu eign
sinni í styrjöldinni miklu, til
þess að vernda frelsið
nú fulltrúa sína standa vinar-
vörð um okkur í dag — vörð um
frelsi okkar og sjálfsforræði.
Vér viljum berá bróðurhug
til allra manna og þjóða. Vér
hugsum með hlýhug og bæn til
Norðurlandaþjóðanna og sér-
staklega til þeirrar þjóðar, sem
nú um alllangt skeið hefur ver-
ið sambandsþjóð vor. Vér minn-
urrist með þakklæti, bjartra
stunda i sambúðinni. Hinu er
gleymt, sem annan svip kann
að hafa borið.
Vér stöndum við dyr nýrrar
aldar, nýs tímabils lýðveldis á
Islandi. — Nú tekur vissulega
að reyna á. Aðrar þjóðir fórna
nú hjartablóði sínu fyrir frelsið.
Vér njótum þeirrar sérstöku
náðar Guðs, að mega láta okkar
fórnir í té í friðsælu starfi. Er
það ekki þakkar- og fagnaðar-
efni? Lýðveldishugsjóninni er
ekki náð fyrr en þjóðin er frjáls
hið innra jafnt sem hið ytra.
Fyrr en hún er göfug og and-
lega ster'k þjóð. Fyrr en hún
hefur skrýðst skrúða þess frels-
is, sem skapar henni farsæld og
innri frið.
Vér vitum og skynjum, að
leiðin til hins fullkomna, sanna
írelsis er erfið og löng, framtíð-
in er ávallt hjúpuð móðu og
mistri óvissunnar. En í gegnum
þá þoku sjáum vér ljós, ljós
kristindómsins — ljós Guðs.
Hjá honum er uppsnr-*'1-
lífsins. Uppspretta alls þess, sem
er fegurst og bezt í þjóðlífi
voru. Þess vegna á Guð ramfram
allt gð verða leiðtogi þjóðar-
innar um alla tíð.
Hið sanna frelsi öðlast þjóðin
aðeins á Guðs vegum.
Skál&ið bendir á hina réttu
leið:
„Lær sanna tipn Mn sjálfs,
ver sjálfur hreinn og frjáls,
þá skapast frelsið fyrst,
og fyrir Jesúm Krist
skal dauðan fjötur falla“.
Vér fögnum því öll, aci fá að
lifa þessi augnablik. Barnið,
æskumaðurinn, sem hér ®ru,
munu á efri árum blessa þennaií
dag. Guð hefur falið oss mikið
hlutverk, að taka í dag á móti
stærstu og dýrmætustu gjöfinni,
sem unnt er að gefa ■
Minnztu þess, þegar allar kirkju
klukkur- landsins hringja frels-
ið inn i dag, að þú varst kall-
aður til þessa veglega hl’-J
Mundu eftir ábyrgðinni, sem því
er samfara.
Gott er þeim, er að frelsi ís-
lands studdi, að eiga þá meðvit-
und, er að því dregur, að
hinzta sinn verði breitt yfir
hvílurúmið hans í þessum heimi,
að hafa lagt frelsismálunum lið,
og mjúklega mun móðurmoldin
umvefja frelsisvinina íslenzku
látna. —
Minningin um þá mun lifa,
meðan islenzk tunga er töluð.
Og mætti svo ljós Guðs skína
yfir Islandi um alla framtíð.
Ljós hans verma, styrkja, hugga,
lífga og glæða allt hið fegursta
og bezta, sem getur gróið í
brjóstum íslenzkra manna og
kvenna.
Ljós Guðs ljóma yfir Þing-
völlum og helgistöðum þjóðar-
innar öllur. Yfir kristni og
kirkju landsins. Guð blessi ís-
land. — Guð blessi landið og
sjóinn, bændabýlin og fiskimið-
in. — Guð blessi íslenzku þjóð-
ina alla, íslendinga í Vestur-
heimi og víðs vegar um veröld-
ina, forsetann, sem nú verður
kjörinn, ríkisstjórnina, alþingi,
starfsmenn þjóðarinnar, alla
sonu hennar og dætur. — Guð
blessi og annist sjúka — og öll
sorgar- og olnbogahörn lífsins.
Guð blessi allar þjóðir heims-
ins — og gefi þeim að sjá friðar-
og frelsissól ljóma á himni fram-
tíðarinnar.
Guð blessi þennan dag, 17.
júní og lýðveldi ísland».“
í. R. fer til Vestfjarða.
Á milli 30 og 40, konur og karl-
ar, úr íþróttafélagi Reykjavíkur,
fara á morgun af stað til ísafjarð-
ar og víðar um Vestfirði, og verður
flokkur þessi þar fyrir vestan á
vegum íþróttasamhands ísfirðinga.
Þetta er fyrst og fremst sýningar-
för, en ennfremur er í ráði að
keppni fari fram í frjálsum Iþrótt-
um og handknattleik kvenna við
félög vestra. Fararstjóri verður
Gunnar Andrew, gamal.1 ísfirðing-
ur. Gert er ráð fyrir að flokkur
þessi verði í kringum hálfan más-
uð í fiörinni. <
Fulltrúaþing
Sambands íslenzkra barnake»n-
ara verður sett í Kennarastofu
Austurbæjarskólan§ í fewöld kl.
e.so.
EGAR ÉG er að skrifa þetta,
er komið fram yfir miðnætti,
aðfaranótt mánudags. Ég var að
koma heim. Það er búið að draga
fána af stöngum víðast hvar.
— Fólkið hefur verið að
streyma lieim eftir götunum.
Það er að komast kyrrð á og
ég sit hérna við skrifborðið mitt
og er að reyna að safna saman í
huganum þeim heildaráhrifum, sem
ég varð fyrir undanfarna daga, í
Reykjavík og á Þingvöllum. Mér
finnst það svo áríðandi fyrir mig
að geta kaliað fram í hugann sem
sannasta og bezta mynd, í fyrsta
lagi vegna þess, að ég vil ekki
skrökva að ykkur lesendum mín-
um, og í öðru lagi vegna þess, að
ég vil ekki skrökva að þeim, sem
um alla framtíð leita í blöðunum
að myndum frá þessum merkustu
tímamótum í sögu íslenzku þjóðar-
innar.
ÉG ÞREIFAÐI eftir föngum á
slagæð fólksins, bæði hér í bænum
og á Þingvöllum, og ég vil byrja
með því að segja það, að bjartsýni
mín hefur aukizt um allan helming
þessa daga. Mér finnst að ég lifi
meðal góðs fólks! Mér finnst, að ég
geti treyst samferðafólki mínu!
Getur meiri gæfu en að trúa á sam-
ferðafólk sitt og treysta því? Har-
aldi Guðmundssyni, þeim gáfaða
manni, tókst í ræðu sinni, við
stjórnarráðið á sunnudaginn, að
segja í einni setningu, fullkomna
staðreynd. Hann sagði eitthvað á
þessa leið: „Fólkið, íslenzka þjóð-
in, hefur skapað þetta lýðveldi. Það
hefur skapað þessa hátíð.“ >
EN ÉG HITTI LÍKA fátæka
barnakonu á sunnudagsmorgun-
inn, sem ekki hefur gengið á skóla
og hefur eytt lífi sinu í þjónustu
barna sinna og heimilis síns. Hún
gaf mér setninguna, sem mér finnst
að sé táknræn fyrir öll þessi há-
tíðahöld. Hún sagði: „Allt fór svo
vel, af því að fólkið var svo gott.“
Hún var á Þingvöllum, í tjaldi, að-
faranótt laugardags í slagviðrinu.
Hún var með börn og átti við marg-
víslega erfiðleika að stríða vegna
veðurfarsins: „Það gerði ekkert
til“, «agði hún. „Allir hjálpuðust
að, allir brostu til manns, allir
véku úr vegi, allir voru glaðir.“
FÓLKIÐ FÓR NEFNILEGA
EKKI til iÞingvalla að þessu sinni,
til þess fyrst og fremst að skemmta
sér. Það fór þangað til þess að vera
vottar að örlagaríku spori í sögu
þjóðar sinnar, til þess að heita því,
á þessum stað, að vera þjóð sinni
og landi sínu gagnlegur þegn. Inni
fyrir var hlýja og þel, þó að kápan
væri rennandi blaut og regnið
streymdi jafnvel niður bert bak og
brjóst, innan klæðanna.
ÞAÐ VAR FÖGNUÐUR meðal
þessara mörgu þúsunda, sem
klæddu brekkurnar á Þingvöllum
þennan rigningardag. Já, klæddu
brekkurnar. — Þegar ég loksins
náði í bifreið og gat ekíð nálægt
staðnum, sá ég fjærri mér yfir
brekkuna, þar sem fólkið sat — og
það var eins og yfir að líta skrúð-
garð. Ég greindi í fjarlægðinni
varla andlitin, en litauðgin var svo
mikil — og það var furðulegt,
hversu fánalitirnir voru yfirgnæf-
andi, þegar maður leit yfir mann-
hafið. Blátt, rautt og hvítt. Aðrir
litir hurfu í bakgrunn jarðarinnar
og bergsins.'Þetta var fögur og til-
komumikil sjón. Þetta var —
hvernig á ég að koma orðum að
því? — mosaik — eins og eitt af
fegurstu málverkum Kjarvals.
„TÁR HIMINSINS“ döggvuðu
Þingvöll, fólkið og fánana. Ég er
ekki frá iþví, að það hafi verið
þessi tilfinning, sem var ríkust í
hugum fólksins. Það sjiálft sneri
öllu til góðs. Þetta kom mér á ó-
vart. Þegar ég ók eftir Almanna-
gjá á laugardagsmorguninn og sá
umflotin tjöldin, Öxará kolmórauða
og reiðilega og fólkið hrakið og
blautt, datt mér ekki annað í hug,
en að skap þess væri eins. En
brosin, sem ég- fékk gegnum rúð-
una frá fólki, sem fór báðum
megin vegarins, gaf mér annað til
kynna.
OG MÉR ÞÓTTI GAMAN AÐ
ÞVÍ, þegar bifreiðin var að þræða
gegnum manngrúann á þröngum
veginum, er ungur piltur sló flöt-
um lófa á aurvar bifreiðarinnar og
kallaði: „Enga frekju á Þingvelli í
dag.“ Hann var rennandi blautur,
leiddi unnustu sína eða konu — og
hún var í rennblautri kápu og rjótt
andlit hennar var vott, en bæði
voru þau glöð í bragði. Á brúnni
rétt hjá Valhöll hitti ég lítinn,
kvikan mann og gráskeggjaðan.
Hann sagði: „Rigningin, uss, það
er bara betra að fá blessaða rekj-
una. Þingvellir eru bara fallegir í
svona rigningu. Ég kom hér fyrst
1930 og ég varð að koma núna.
Ég hélt aldrei að ég myndi fá að
upplifa þessa stund.“ Ég spurði
hann hvað hann væri gamáll. „Ég
er á því sjötugasta og níunda,“
sagði hann. Svo kippti hann í
blautt hattbarðið og hljóp við fót
burtu frá mér.
AÐ SJÁLFSÖGÐU fór margt
öðruvísi en ætlað var, ýmiss konar
skipúlag fór út um þúfur vegna
veðurfarsins, en allir gerðu gott úr
öllu. Þjóðin var svo sameinuð
þennan dag. Og þá kem ég að því.
Mér fannst að fólkið fylltist gremju
áðeins einu sinni þennan dag. Það
var meðan forsetakjörið fór fram.
Þingmennirnir voru búnir að
stofna lýðveldið og síðan stofnuðu
þeir forsetaembættið og kusu
fyrsta forsetann. Ég gleymi ekki
Framhald á 6. síðu.
Grasfræið
er komið.

G ARÐASTR.2 SÍMý