Alþýðublaðið - 10.08.1944, Blaðsíða 6

Happdræffi
Frjálslynda safnaö-
arins í Reykjavík.
Vinningur:
Nýr sumarbústað-
ur við Elliðavatn og
bifreiö, í einum
drætti.
Dregið
11. ágúst 1944.
Verð hvers miða
kr. 5,09.
Happdrættishúsið.
Glæsiiegasta happ-
drætti ársíns!
Miðarnir fást hjá
safnaðarfólki og á
þessum stöðum:
Austurbær:
Verzl. Gimli, Laugavegi 1.
Bókaverzlun Lárusar G.
Blöndal, Skólavörðustíg.
Verzl. Guðmundar Guðjóns-
sonar, Skólavörðustíg 21.
Verzl. Valhöll, Lokastíg 8.
Verzl. Drífandi, Laufásv. 58.
Verzl. Ingólfur, Grundarst.
12.
Vísir, útibú, Fjölnisveg 2.
Kiddabúð, Njálsgötu 64.
Verzl. Ingólfur, Hringbraut
38.
Sig. Þ. Skjaldberg, Lauga-
vegi 49.
Lúllabúð, Hverfisgötu 61.
Verzlunin Rangá, Hverfis-
götu 71.
Verzl. Ásbyrgi, Laugav. 139.
Ræsir, Skúlagötu.
Verzl. Drífandi, Samtún 12.
Miðbær:
Bókaverzlun Sigfúsar Ey-
mundssonar,
Bókaverzlun ísafoldar.
Bókaverzlun KRON.
/
Vesturbær:
Verzl. Höfn, Vesturgötu 12.
Verzl. Guðlaugar Daðadótt-
ur, Vesturgötu 59.
Hjörtur Hjartarson, Bræðra-
borgarstíg 1.
Útibú Tómasar Jónssonar,
Bræðraborgarstíg 12. .*•
Verzl. Drífandi, Kaplaskjóls-
vegi 1.
Pétur Kristjánsson, Ásvalla-
götu 19.
f Hafnarfirði hjá:
Verzl. Einars Þorgilssonar,
Verzlun Jóns Mathiesen og
Verzl. Gísla Gunnarssonar.
Nú eru síðieetp
forvöð að »á sér
í miða.
Aðalútsölusfaður
hjá Stefáni A. Páls-
syni, Varðarhúsinu
(ÆÞYÐUBU5®
Skuggamyndir frá Þi
Miðvikudagur 9. ágúst 1944
■ i ■ i ■ ■■ ■ w ■ i .. 'mmmmmmrn. —■■■
[ orlofi.
Það er kvikmydastjarnan Ester Williatms, sem hér á myndinni
sést jóta sjáivarins og sólskinsins í sumarleytfi sinu, sem hún
eyddi í baðstaðnum Port Hueneme í Kaliforniu.
Lokaorð
Frli. af 4
hjón, annað lausafólk. Sumt
unga fólkið var þarna að úti-
leikjum á grasvöllunum. Enga
hermenn sá ég heima við tjöld-
in. Hins vegar varð ég þess tvisv
ar var þessa stund, er ég sat
þarna, að amerískir hermenn
gerðu tilraun til að ná félags-
skap íslenzkra stúlkna, sem
voru þarna, — en árangurslaust.
Þegar hér var komið, var
klukkan um hálf ellefu.
Ofan af gjárbarmi hafði ég
veitt því athygli, ao einn af
Jeppunum, sem vöru þarna á
sífelldu flakki, klöngraðist aust-
ur allt hráun eftir gamla Skóg-
arkotsveginum, og hvarf þar í
lautirnar. Lék mér nokkur for-
vitni á að kynnast nánar ,,á-
standinu11 þarna, og rölti þang-
að í hægðum minum.
i Þarna í hrauninu voru fáein
íslenzk tjöld á strjálingi. Ég
gekk þangað austur eftrr, Kom
ég brátt þar að sem mannlaus
Jeppi stóð i hraundæld. Er þetta
bíllinn, sem áðan klöngraðist
austur Skógarkotsveg? Ef svo
eir, — hvar eru þá þeir, sem í
bílnum voru? Ég veit það ekki.
Ég hélt aftur út á Velli, því á-
liðið var kvölds og ég ætlaði að
vera kominn niður að Valhöll
fyrir kl. 11 1/2, en þá er húsum
lokað þar. Gekk ég nú nokkru
sunnar og lagði leið mína um
íslenzku tjaldbúðirnar, sem við
veginn eru.
Á þessari leið minni sá ég
enn hvar tveir Jeppar fóru inn
í hraunið; annar srieri við eftir
skamma stund, en hinum dvald-
ist þar á meðan ég sá til. Við
íslenzku tjaldbúðirnar bar ekk-
ert til tíðinda. Virtust margir
íbúanna vera gengir til náða.
En rétt þegar ég var nýkom-
inn fram hjá tjaldbúðunum
mæti ég Jeppa einum á vegi
mínum. Kannaðist ég þar við
gamlan kunningja. Þetta var
sami Jeppinn og stöðvaður var
við vegamótin á Völlunum fyrr
um kvöldið, eins og ,áður er frá
skýrt. Sigldi hann nú tignarlega
og sigri hrósandi upp Velli og
norður í buskann með fullfermi
— ameríska hermenn og ís-
lenzkar lagskonur þeirra. En á
'hvaða miðum hanra aflaði
þeirra, eða hverju hann 'hafði
beitt, er mér ókunnugt.
Þegar ég kom niður á móts
við rimann miOili Flosagjár og
Nikulásargjár, heyrði ég há-
reisiti úr rimanum. Sá ég 'þá að
þar uppi sat tvennt eða þrennt
í hnopp; eitt <var stúlka í ljósri
sumarkápu. Heyrði ég hlátra-
sicöll hennar og hróp amerísks
hermanns, sem þar sat. Var
hann að hrópa til félaga síns,
sem reikaði rnikið drukkinn nið
ur etftir rimanum í áttina til brú
arinnar ytfir ,,Peningagjá“. Her-
maðurinn sinnti ekki hrópunum,
en héilt áfram niður rimann og
komu háðir, hann og ég, jafn-
snemma á brúna. Gaf hann sig
þar á tal við tvo aðra hermenn,
sem þar voru fyrir.
Ég hélt áfram eftir veginum.
Mætti ég iþá fimm íslenzkum
stúlkum, lífsglöðum og fagur-
lega máluðum. Fóru þær geyst
og héldumiorður yfir brú. í hum
áittina á’ eftir Iþeim skunduðu
jafnmargir amerískir hermenn
og var á ölilu fasi þ-eirra auð-
sætt að þeim svall móður í
brjósti.
Til Valhallar kom ég rétt fyr-
ir lokunartíma. Fékk mér þar
hressingu, því að ég var göngu-
lúinn, en átti langt starf eftir.
Nótt á heiEagré jör®.
Nokkru etftir miðnættj hélt
ég í nýjan íLeiðangur um flest-
ar sömu stöðvar og ég hafði
heimsótt áður um kvöldið. Að
þessu sinni fór ég í bíl. !
Það var orðið skuggsýnt og
kyrrð og friður hvíldi yfir Þing
völlum. Mig hefði eiginlega mest
langað til að fara fótgangandi
og reika aleinn allla nóttina um
þennan hjartfólgna hélgistað ís-
lenzlku iþjpþariinnar^ og njóta
þar friðsællar ágústnæturinnar
og minninga sögunnar.
Nú var ég hingað kominn í
öðrum erindum og burfti að
fara hraðar yfir.
Svo vildi til að ,,bryndreki“
íslenzku Lögreglunnar, skipaður
sex röskum lögreglumöranum,
var í sama mund að leggja upp
í eftirlitsferð um ÞingvallaiLand.
í för minni varð ég vitni að
flestu því sarna og lögreglumenn
irnir. Munu þeir iþví, af óskað
yrði, geta borið vitni um sann-
leiksgildi margs í frásögn minni.
Ókum við sem leið liggur frá
Valhöll og ætluðum upp á Velli.
Þegar við komum yfir „Pen-
ingagjá“ sáum við imannaferð
á veginum. Var þar íslenzk
stúlka á lleiðinni upp í tjaldbúð-
ir, en á efitir henni voru amer-
ískir hermenn. Lögreglan bauð
stúlkunni bílfar upp að tjald-
búðunum, ihún þáði það og virt-
ist vera þakklát.
Þrír amerískir hermenn voru
þarna á vakki við tjaibúðirnar.
Isienzka lögreglan stuggaði við
þeim, og röltu þeir þá á brott.
Var nú haldið upp undir
Hvannagjá. Á móts við
Fögrubrekku ofarlega — vinstra
rnegin við veginn — sáum við
Jeppa einn vera að klöngrast
um kjarri grónar lautirnar. Þar
var þó hvorki vegur né götu-
slóð, en Jeppar spyrja ekki að
siíku.
Afram var haldið. Á flötinni,
uppi undir Hvannagjá logaði
varðeldurinn ennþá sem glað-
ast.
Syðst á flötinni, uppi
undir hraunforekkunni, stóðu
hestarnir, sem ég hafði séð áður
um kvöldið. Virtust þeir vera
þar bundnir. Skammt þar frá
sá ég 2 konur sitja að drykkju
með hermönnum. Kannað-
ist ég ekki við að hatfa séð þess-
ar konur fyrr um kvöldið. Ekki
sá ég annað kvenna á þessum
slóð'um.
Klukíkan var nú langt geng-
in til eitt eftir miðnætti og all-
skuggsýnt orðið. Var nú haldið
til baka og farið hægt yfir. Ók-
um við fyrst niður á móts við
íslenzku tjaldíbúðarinraar hjá
VöllUn-um. Mitt á milli tjald-
anna var þar drukkinri amer-
ískur hermaður að slangra.
Þegar hann varð var við ís-
lenzku lögregluna fór hann und
an í tflæmingi norðaustur í
hraunið.
Ókurn við nú upp fyrir tjald-
búðirnar og spölkorn inn á Skóg
arkotsveginn. Þar námum við
staðar góða stund og athuguð-
um umhverfið.
Nóttin var kýrr og blaikti ekki
hár á höfði, en döggvott var á
jörðu. Mér var litið suðaustur
í hraunið. Sá ég þá að þar reik-
uðu fjórir dökkir svipir og virt
ust þeir leiðast, tveir og tveir.
Um kyn þeirra og þjóðerni er
mér ókunnugt.
Rétt um það bil er við atftur
héldum inn aðalveginn sáum
við hvar tvennt kom arkandi
neðan að og hélt uppeftir. Við
snerum bílnum þannig að
ljósin féllu á vegfarendur og
sáum þá að þetta var amerískur
hermaður og leiddi stúlku við
hönd sér. Greikkuðu þau spor-
ið, er ljósgeislinn snart þau, og
héldu áfram uppeftir, — ef til
vill upp undir Hvannagjá, ef
til vill eitthvað skemmra.
Renndum við nú enn á ný suð-
ur undir Valhöll. Á þeirri. leið
okkar mættum við aðeins nokkr
um einum einhleypingum.
Klukkan var nú hálf tvö. Var
þá haldið rakleiðis til Reykja-
víkur.
Eins og segir í upþhafi þessa
máls fó.r ég í för þá, sem hér
hefir verið lýst, í því skyni einu
skyni að kynnast iþví með eig-
in auguim og eyrum, hvað hæft
kynni að vera í urntali því og
blaðaskrifuim, sem orðið hatfa
um „ástandið“ á Þingvöllum.
Hér skal tekið fram, að sam-
kværnt umsögn áreiðanlegra
manna, sem dvalið hafa á Þing-
völlum um nokkrar undanfarn-
ar helgar, var óvenjurólegt og
fámenn þar eystra á laugardag
inn. M. a. bar þar miklu minna
en áður á stúlkum milli ferm-
ingaraldurs og tvítugs. Mun ekki
vera ólíklega tilgetið að um-
rædd blaðaskrif kunni að hafa
valdið nokkru hér um.
Mörgum finnst ef til vill fátt
um þessi „ævintýri,“ sem fyrir
mig bar í skyndiför minni aust-
ur, og sumum mun þýkja þau
vera líitið spennandi og vart þess
virði að þau séu færð í letur.
Aði'ir munu öðrum augum
líta þetta mál.
Hér skulu engir dómar kveðn
ir uipp. En fer hjá því að það
sem lýst er hér, fái vak-
ið alvarlegar spurningar í huga
íslenzkra manna og kverana, sem
annt er um Iþjóð sína og framtíð
hennar?
Hvað er ihér að gerast með
þjóð vorri?
Hvar er nú þjóðræknin, sem
fyrir fáum vikum fyllti öfi ker
svo .að út af tflauit á allra barma?
Er hún öll runnin út í sand-
inn? Eða var hún gðeins blekk
ing?
Hivar er raú íslenzkur þjóðar-
metnað'ur, sem svo mjög hefir
verið löfsunginn á liðinni tíð?
kpr Churchill var '
striðsfangl.
Frh asf 5. sf6«.
um þessum heimsstyrjöldum
hafa Búarnir reynzt Bretum
hollir og trúir.
Lega Suður-Afríku velder
því, að hún hefir reynzt mjög
mikilvæg í hinni síðari þ'essara
heimsstyrjalda, enda er hún í
sveit sett á einhverri þýðingar-
mestu siglingaleið heimsins.
Mörg ár liðu, unz ég hitti
Winston Churdhill að nýju. Það
var ekki fyrr en árið 1917, sem
leiðir okkar lágu saman í þriðja
sinn. Ég átti þá sæti í stríðs-
stjórninni, en hann var skot-
færamálaráðherra í ríkisstjórn
Lloyd Georges.
Ég var formaður í stjórnskip-
aðri nefnd um þessar mundir,
sem hafði mikilvæg störf með
höndum, og það kom iðulega
í hlut minn að taka ákvarðanir
um mál, er vörðuðu störf Churc-
hills. Því vax eigi að neita, að
honum fannst ég helzt til oft
virða kröfur hans að vettugi.
Eigi að síður höfðum við gerzt
góðvinir, þegar hér var komið
sögu, og ég hafði kynnzt honum
sem góðum kunningja og góð-
um hermanni. Winston Churc-
hill er allra manna mannlegast-
ur, og að ýmsu leyti er hann
enn ungur drengur, gamansam-
ur og hnyttinyrtur, jafnvel þótt
honum sé mikill vandi á hönd-
urri og horfurnax virðist hinar
ískyggilegustu.
Eg er þeirrar skoðunar, að
Winston Churchill sé eigi að-
eins mikill Breti heldur og mik-
ill Evrópumaður. Ég leyfi mér
að skírskota til tilboðs þess, er
hann bar fram við frönsku rík-
isstjórnina, þegar hrun Frakk-
lands bar að höndum árið 1940.
Enginn nema mikill og sannur
Evrópumaður hefði boðið Frakk
landi jafnréttisbandalag við
Bretland eins og þá var málum
komið. Þá sýndi hann og sann-
aði, að 'hann var eigi aðeins mik-
ill Breti heldur og ' mikill
Evrópumaður.
Ógæfa Frakklands þá var sú,.
að það átti ekki á að skipa nein-
um leiðtoga i líkingu víð Win-
sf.on Churchill, að kynslóð
Clemenceaus og Foches var
horfin af . sjónarsviðinu og
Frakklandi stjórnað af lítil-
mennum, sem létu framhjá sér
fara hið mikilvæga tækifæri til
þess að bjarga landi sínu og
þjóð.
Hin mikla hetjudáð Winstons
Churchills var sú, að á tímum
hinnar geigvænlegustu hættu,
sem ægt hefir heiminum, auðn
aðist honum að telja nauðsyn-
legan kjark í þjóðir banda-
manna. Hann vakti þeim hug
og dug og sigurvissu og auðn-
aðist þannig að koma í veg fyr-
ir það, að brezka þjóðin og raun
ar . gervallur heimurinn léti
bugast á hættunnar stund, Og
þó voru afrek hans sem stjórn-
málamanns ef til vill enn meiri,
því að raunverulega var það
hann, sem efndi til hinnar sig-
urstranglegu þrenningar banda
manna.
Enginn maður hefir átt Win-
ston Churchill meiri þátt í þvi
að efna til samvinnu þríveld-
anna, Bretlands, Bandaríkjanna
og Rússlands. Þar með hefir
hann eigi aðeíns efnt til sam-
vinnu þessara ríkja, hvað hem-
aðarreksturinn varðar, heldur