Alþýðublaðið - 17.09.1944, Blaðsíða 5

Sannudagur 17. sept. 1944
ALÞY0UBLAÐI®
8
Stjómin er farin — og situr þó enn — Menn bolla-
leggja af miklum ákafa — Nýr söngur eftir útvarpsum-
k
ræðurnar.
JÆJA, þá hefir ríkisstjórnin
sagt af sér, en hvað hún sit-
ur iengi enn getur enginn sagt um,
Jþví að það er miklu erfiðara að
komast að samkomuiagi um að
gera eitthvað heldur en um að
að gera ekki neitt, en um það hef-
:ir verið ríkjandi hið bezta sam-
komulag núna Iengi undanfarið.
ÞAÐ ERU ALLIR að tala um
nýja stjórn og þó veit enginn neitt,
en það er oft þannig að mest er
talað um það sem menn vita ekk-
ert um — og aldrei verða menn
eins vitrir —, já, og jafn vel aldrei
eins æstir, eins og þegar þeir ræða
um það sem þeir vita ekkert um.
ÚTVARPSUMRÆÐURNAR um
daginn vöktu allmikla athygli —
og misjafna dóma. Þar kenndi og
margra grasa, eins og gerist og
.gengur og fengu landsmenn ýms-
ar nauðsynlegar upplýsingar. Ein
ræðan vakti mikla kátínu og er tal
in ein bezta skrítlan sem sögð hef
ir verið á þessum áratug. Hún var
allar milljónirnar, sem voru 500
að tölu þegar ræðumaður byrj-
aði að tala en uxu upp í 580 millj-
ónir meðan hann var að tala, en
ræðan stóðM hálftíma. Munu það
vera hæstu vextir sem sagan grein
ir frá — og er ekki amalegt að fá
þann mann til að ávaxta peninga
æína.
MÉR ER OG skrifað frá Akur-
eyri að ræöan toafi vakið þar mik-
inn fögnuð og hafi borgarbúar nú
tekið upp nýjan söng og sé hann
nú sunginn í hverju koti við mik-
inii fögnuð. Þykja mér þetta gleði
ríkar fréttir, svo mjög hef ég hjal-
að um það í sumar að menn eigi
að vera bjartsýnir. Þessi nýji söng
ur er á þessa leiö:
„Ef ég nú hjá pabba einn fimm-
eyring ég fengi,
hve feykilega hrifin og glöð ég'
yrði þá.
Eg klappa skyldi pabba og kyssa
vel og lengi
og kaupa síðan allt, sem mig
langar til að fá.
Svo kaupi ég mér brúðu, sem
leggur aftur augun
og armbandsúrið gott af falleg
ustu gerð.
En af því að hún mamma er orð-
in þreytt á taugum
þá ætla ég að kaupa bíl í hverja
sendiferð.
Hjólhest og járnbraut ég ætla að
gefa Geira
og gríðarstóra flugvél ég kaupi
fyrir Finn.
Svo kaupi ég mér döðlur og
súkkulaði og fleira
og síðan gef ég pabba mínum all-
an afganginn.
AKUREVRINGAR munu að vísu
toafa fengið þennan söng að láni,
en hann er jafngóður fyrir því til
að lýsa gleði þeirra yfir örlæti
stjórnmálapabbans þeirra, se n
við Reykvíkingar eigum þó sann
arlega að hafa eins greiðan aðgang
að og þeir. Það er örlátur pabbi
og veltalandi, hann kann líka að
bollaleggja eins og sést á söngnum.
Það er ákaflega falleg hugsun i
því að gefa honum afgamginn af
fimmeyringnum, þegar búið er
að kaupa allar dásemdirnar, því
að það er ekki alveg víst að hann
hafi ráð á því að taka þennan fimm
yring úr buddunni þrátt fyrir hina
háu vexti.
Greifinn af
100 ár eru liðin síðan Greifinn af Monte
Cristo kom fyrst út á frummálinu. Á
þessum tímamótum birtist þessi heims-
fræga saga í fyrsta sinn í íslenzkri þýð-
ingu í vandaðri útgáfu, sem prýdd er
myndum af helztu atburðum sögunnar.
A.lexander Dumas, höfundur bókarinn-
ar, er einn af frægustu rithöfúndum
Frakka og skipta bækur hans hundruð-
um, en frægust þeirra allra er Greifinn
af Monte Cristo, enda hefir hún verið
lesin og dáð í flestum löndum heims
meir en nokkur önnur skálfisaga.
Greifinn af Monie Crisfo
fæsi hjá öilum boksölum
AUGLÝSID í ALÞÝÐUILAÐINU
Þær tvær konur, sem sjást hér á myndinni, hvor um sig berandi blævæng með áletruðu nafni
Deweys, forsetaefnis repúblikana og keppinautar Roosevelts-við forsetakjörið í Bandaríkj-
unum í haust, eru sagðar munu vera heitustu áhangendur hans. En það er að vísu móðir
hans, Mrs. George M. Dewey, í miðið ,og tengdamóðir hans, Mrs. O. T. Hutt, til vinstri.
Myndin var tekin á flokksþingi repúblikana i öhicago í sumar, þegar Dewey var kjörinn
forsetaefni flokksins.
Tvær, sem eru með Dewey
Oswaido Cruz —
Læknirinn, sem bjargaði Brazilíu
ARIÐ 1895 auglýstu skipa-
félög í Norðurálfu „bein-
ar ferðir til Platafljótsins án
viðkomu í hafnarborgum Brazi-
Iíu.“ Skip, er létu úr höfn í
Argentíu, tilkynntu: „Þessi
bátur kemur ekki við í 'Rio de
Janeiro né nokkurri annarri
hafnarborg í Brazilíu.“ Hefðu
ekki tilkynningar þessar verið
gefnar út, myndu bátar þessir
hafa orðið að vera án farþega,
því að hvarvetna létu menn orð
falla eitthvað á þessa lund: —
„Sjúkdómar herja Brazilíu . . .
Brázilía er land neyðarinnar og
dauðans.“
Það var augljós hætta á ferð- j
um. ítalskt herskip hafði varp- í
að akkerum á höfnini í Rio de
Janeiro. Fimm dögum síðar j
hafði skipherrann og 233 menn ■
menn af áhöfninni verið born-
ir til grafar. Það var gula, sem
herjaði landið.
Brazilíuíbúar frá borgunum
uppi í landi forðuðust að
leggja leiðir sínar til hafnar-
borganna, nema þeir ættu þang-
að brýnt erindi, sem ekki yrði
hjá komizt að reka. Og engum
þeirra kom til hugar að dvelj-
ast þar næturlangt. Fulltrúar
erlendra ríkja flúðu höfuðborg-
ina og tókij sér aðsetur uppi til
fjalla strax og vora tók og
dvöldust þar sumarlangt.
Gulan barst til Brazilíu árið
1849 með amerískri skonnortu,
er kom til hafnarborgarinnar
Bahia og dvaldist þar um skeið,
en veiki þessi var þar innan
borðs. Landsmenn tóku brátt
veikina, og barst hún eins og
eldur í sinu næstu ár. Fijnmtán
þúsundir létust af völdum veiki
þessarar í Rio á árunum frá
1891 og 1894. Og því var svo
sem ekki að heilsa, að veikin
rénaði brátt, því að árið 1901
nam tala þeirra, er Iétust af
hennar völdum, enn þrem þús-
undum. Heilbrigðisyfirvöldin í
Barzilíu leituðu fyrir sér um
lyf gegn veiki þessari um heim
allan, en allar tilraunir til þess
GREIN þessi er eftir Lois Mattox Miller og er þýdd úr
tímaritinu Reader’s Digest. Fjallar hún um lækninn
Dswaldo Cruz, sem bjargaði Brazilíu úr raun tveggja
skæðra drepsótta og cr talinn einhver hinn mikilhæfasti og
farsælasti baráttumaður, sem saga læknavísindanna kann
frá að greina. ,
að sigrast á drepsóttinni mis-
tókust. Og drepsóttin hafði að
sjálfsögðu hin geigvænlegustu
áhrif á gervallt þjóðlíf Brazi-
líu. Atvinnulíf landsins dróst
saman, og fátækt og hörmungar
herjuðu landið.
Árið 1902 var Rodrigues Alv-
es kosinn forseti Brazilíu. Hann
kvað mikla nauðsyn til þess
bera, að til embættis heilbrigðis-
málaráðherrans veldist maður,
sem væri líklegur til þess að
sigrast á gulunni. Einhver lagði
til að Oswaldo Cruz læknir
yrði valinn.
„Hver er Oswaldo Cruz?“
spurði forset.inn son sinn, sem
var læknanemi. Það brá
fyrir bliki í augum unga manns-
ins, þegar hann heyrði nafn
þetta nefnt. Oswaldo Cruz var
ungur læknir, sem hafði getið
sér frábæran orðstír í baráttu
við svartadauða, er þessi ægi-
lega drepsótt herjaði Santos.
Cruz var frægur maður í Norð-
urálfu fyrir baráttu sína gegn
margs konar sjúkdómum.
Oswaldo Concalves Cruz
fæddist í San Luiz do Parait-
inga í Suður-Brazilíu og var
sonur fátæks lækNjs. Hann var
mjög feiminn sem barn. Það er
sagt, að honum hafði verið það
hin mesta raun, að taka munn-
legt próf, er hann lauk námi
sínu við læknaskólann í Rio
nítján ára að aldri. En hann
.var engan veginn eins feiminn
við ýmislegt annað. Þegar hann
var tvítugur, kvæntist hann til
dæmis hinni fögru og auðugu
Amelíu da Fonsecu. Brúðar-
gjöf tengdaföðursins var álit-
legur sjóður, sem Oswaldo átti
að verja til þess að koma sér
upp nýtízku rannsóknarstofu í
kjallará' húss síns. Þetta var
fyrsta rannsóknarstofan í Rio,
sem heitið gat.
Árið 1896 fór hinn ungi Cruz
til Parísar, til þess að nema við
stofnun Pasteurs. Þar fékk
hann áhuga fyrir tilraunum
Carlos Finleys og þeirri kenn-
ingu hans, að mýflugur bæru
sýkil gulunnar milli manna.
Skömmu eftir að Cruz hvarf
aftur heim til Rio gafst honum
færi á því að láta til sín taka.
Svartadauðafaraldur herjaði
Santos og varð einnig vart í
öðrum borgum. Landlæknir
Brazilíu sendi símskeyti til
Pasteursstofnunarinnar og fór
þess á leit, að franskur sér-
fræðingur yrði sendur til Brazi-
líu þegar í stað, til þess að reyna
að stöðva útbreiðslu þessarar
ægilegu veiki, hvað sem það
kosta'öi. En franskir vísinda-
menn voru ófúsir til þess að
fará til Brazilíu. „Hvers vegna
fáið þér ekki landa yðar, Os-
waldo Cruz, til liðs við yður?“
svöruðu þeir símskeyti. land-
læknisins í Brazilfu. „Við
þekkjum ekki annan snjallari.“
Cruz var kvaddur á vettvang.
Hann kom sér upp lítilli rann-
sóknarstofu í Manguinhos, sem
er úthverfi Rio. Hann stofnaði
og skóla fyrir lækna og lækna-
nema, er hann fékk til full-
tingis við sig í baráttunni gegn
drepsóttinni. í árslok 1900

Frh. af 6. síðu.