Alþýðublaðið - 10.11.1944, Blaðsíða 6

Þjóðverjar báru það út, þegar verið var að berjast um Písa
á Ítalíu, að hinn heimsfrægi „skakki turn“ hefði verið skot-
inn niður af bandamönnum, en síðan hefir það verið borið
til baka. Hann stendur enn, eins og myndin sýnir.
HVAÐ SEGJA HIN BLOÐIN
Frh. á 4. síðu.
atétt“ áður skipaði. Sá sammngur
sem rfkisstjém vor byggir á tákn-
ar, eins og Teheransáttmáliuii á
hinu alþjóðlega sviði, að verkalyðs
samtökin og burgeisastéttin hafa
komið sér saman um ákveðna sam
vinnu í málum sem eru jafnknýj-
andi fyrir alla menn, í stað þess
að reisa hér götuvígi og setja þar
upp byissur nú í stríðslokin. bað
er náttúrlegt að verkalýðssmtt
heimsins kjósi heldur að fá þeim
samningum við auðvaldið, sem ella
hefðu ekki fengizt nema með blóös
úthellingum, langvinnum borga
styrjöldum, sem hefðu urið þjóðirn
ar niður í rót.“
Þetta síðasta virðisj; mönnum
sjálfsagt, að ekki sé nema skilj-
anlegt. En 'hins vegar hefir það
ekki verið á vitorði
hingað tii, að hér hafi staðið
til að reisa götuvígi og setja
upp byssur í stríðsloíkin, eins
og Haíldór Kiljan Laxness upp
lýsir í erindi sínu. Væri ekki
óeðlilegt, þótt þjóðin vildi fá
að vita eitthvað meira um slík
ar fyirirætlanir, og hverjir með
þær hafa verið.
Jan Mayen
Pr'h af R •,<*n
íbúar Jan Mayen uni hlutskipti
sínu hið bezta. Herbúð þeirra-
minnir helzt á hljóðlátt smá-
þorp. Liðsforingjarnir og ó-
breyttu hermennirnir búa þar
saman og láta eitt yfir alla
ganga í meðlæti og mótlæti. —
Heilsufar þeirra hefur verið
furðulega gott, og daglega hafa
þeir sent veðurskeyti hvernig
sem veður hefur verið. Á Bret-
landi vinna svo sérfræðingar úr
veðurfregnum þessum og öðr-
um, sem berast hvarvetna að,
og þau eru lögð til grundvallar,
þegar ákvarðanir eru teknar um
hernaðaraðgerðir í lofti og á
legi.
2(0þúsund krónur
haía nú safnast
hér handa dönsk-
om flóflamönnum
AMTALS hafa nú safnazt
hér á landi til hjálpar
dönskum flóttamönnum, kr.
259.620,50.
Af þeirri fjárhæð hefur þeg-
ar verið varið til danskra
flóttamanna í Svíþjóð kr. 157.-
292,48, en til vörukaupa rösk-
lega kr. 20.000,00. Aðallega
hafa verið keyptar prjónavörur
af beztu gerð, en „íslenzk ull“
hefur séð um þau kaup, en
fþeim verður haldið áfram.
Auk þeirra gjafa, sem skýrt
hefur verið frá, hefur ungur
maður, Sveinn Víkingur Guð-
iohnsen géfið til fjársöfnunar-
innar frumsamið lag, er hann
nefnir „Við aringlóð“ ogVerð-
ur upplagi þess dreift í bóka-
búðir og hljóðfæraverzlanir
þessa dagana. Állt það fé, sem
inn kemur vegna sölunnar,
^ rennur til söfnunarinnar. Ber
gjöf þessi fagurt vitni um skiln-
1 ing á málefninu. Bókagerðin
Lilja gefur til söfnunarinnar
hluta af andvirði bókarinnar
„Við Babylonsfljót“ ræður síra
Kaj Munks. Gefur Ifélagið kr.
5.00 af hverri seldri bók og skal
fjárhæðinni varið til styrktar
dönskum börnum.
í dag
verður útvarpað frá bygginga-
málaráðstefnunni erindum, sem
þeir flytja, Júlíus Sigurjónsson
læknir og Jóhann Sæmundsson

F&studagmr 10, nóvember 1944
ýiÁf! Á riuVÝ-róp: „01
.;«* & '{■ ( jjj b* *< i; £;< g; A íú f*
á síðari árum hefir horft' til
mestu vandræða í þessu efni.
Nú mun ef til vill margur segja,
að sökum mjög bættra húsa-
kynna d sveitum landsins í
sednni tíð og minnkandi tölu
skólabarna þar, þá ætti ekki að
vera vandkvæðum bundið að
fá góða kennslustaði. Já, rétt
er það, að enda þótt flestir hafi
byggt bæi sína eða hús fyrst og
fremst til þess að fullnægja
þörfum hedmilisfólksins, þá
hafa víða skapazt betri húsnæð
isskilyrði til farskólahalds. En
aðalástæðan til þess, hversu
erfiðlega gengur að koma far-
skólunum fyrir, er fólksfæð á
heimilunum. í allmöreum far-
skólahverfum eru ekki fleiri
skólaskyld börn en svo, að
kenna mætti þeim öllum í einu
lagi, ef staður fengist til þess,
Gæti! þá samá farkennarinn
kennt í 2 skólahverfum. Þet+q
hafa skólanefndir viljað gera,
og húsnæði var hægt að fá, en
framkvæmdir strönduðu á þvi,
að hlutaðeigandi heimili vant-
aði hjálparstúlku til þess að
geta tekið þau börn, sem koma
þurfti þar fyrir. Svipað er að
segja um farskólahverfl, sem
hafa haft hæfilegan barnafjölda
til kennslu á 2 stöðum, en sök-
um vandkvæða á því að taka
börn til dvalar á eða í námunda
við kennslustað veffna fólksleys
is, hefir orðið að kenna þar á
3—4 eða jafnvel fleiri stöðum.
Stöðu’gt fjölgar þeim farskóla-
nefndum og öðrum, er um þessi
mál fjalla, sem telja þetta á-
stand allsendis óviðunandi og
varla muni úr því bætt nema
með byggingu heimavistarskóla.
Á síðustu órum hafa allmargir
hreppar lagt fé til hliðar í skóla
byggingarsjóð og er það vel far
ið.
Umrætt fólksleysi heimi’l-
anna hefir einnig önnur alvar-
leg vandræði í för með sér, en
þau eru erfiðleikarnir á því að
kenna börnum lestur til 10 ára
aldurs. Það eru ti'l menn og k<~~
ur, sem telja, að til þessa þurfi
svo sem engan tíma, húsmóð-
irin ætti að geta þetta um leið
og hún sinni húsverkum. Ég
veit, að til eru húsmæð”- sem
hafa gert þetta, en ætli þar
hafi ek'ki verið aim sérstaklega
námfús börn að ræða, sem eltu
húsfreyjuna á röndum með
lesbækurnar? Og ætli hitt sé
ekki miklu algengara, að held-
ur þurfi að halda börnunum að
bókalestrinum; má þá nærri
Um aðistöðu dreifbýliskts til
þess að fá lögboðna fræðslu
væri freistandi að segja margt
fleira, en hér verður að láta
staðar numið.
Þessu næst vil ég drepa lít-
illega á húsfoúnað og kennsiu-
áhöldin. Hvorttveggja er mjög
ábótavant víðast hvar. í skóla-
stofumar vantar töflur, geymslu
skápa og hentug borð og sæti.
Gömlu skólapúltin með viðfest
um bekkjum eiga að hverfa, en
iagieg borð og stó’ae að koma
í þeirra stað. A síðari árum hef
ir Landsjijj!ív, ' C1 sn íðað
Sj-étt og 'í‘ '.■‘xi.o borð og stóla.
Grind þeii.a tr ív sta p:pum.
Í litlum skóhim þyrftu borð.n 1
og stólarn r , o vera þannig, að
hægt væ.1 að ieggjá fljótlega
jaman, s "'> iiti' færi trrir þcim.
Mangir skólar hafa þegar panit-
aö nýtízku skólahúsgögn en
sökum efnisskorts er ekki hægt
að fullnægja eftirspurninni í !
bili. 1
Flestir skólar eru kennsluá-
halda- og kennslutækjalausir
að kalla. Nær engm kennsluá-
höld hafa flutzt tii landsins síð-
an í stríðsbyrjur.. Mun fræðslu-
málastjórrun gera ráðstafanir
til þess að útvega umræddar
skólanaúðsynjar. eins fljótt og
kostur ér. 1 ;■ /
Ríkisútgáfa námsbóka hefir
séð bamaskélunum fyrir nauð-
synlegustU námsbókum, eftir
þyí sem kosiur hefir verið á. Ég
býst við því, að t’í kunni að
vera einhver hlustar.di sem ó-
lykti á þá leið, að bókakostur
ríkisútgáfunnar muni vera fuli-
takmarkaður. ef dæma eigi eít-
ir því, hvaða oækur fást þaðan
en hins vegar er fjöldi kennara
og skólanefnda, sem leitað hef
ir til framkvæmdarstjóra eða
afgíreiðslumanns námsbókanna
og fundið, að goður vilji er fyr-
ir hendi hjá þeim til þess að
leylsa hvers manns vandræði,
en ýimsar gildar ástæður valdá
því, að allmikið vantar enn á,
að ríkisútgáfan fullnægi ætl-
unarverki sínu.
Að gefnu tilefni vil ég geta
þtess, að sjáifsagt er, að hvert
heimiLi sem greiðir námshóka-
gjald fói til eignar 1 eintak af
hverri n'ámisbók, sem ríkisútgáf
an lieggur til, að það verði þá
jafnóðum og barn þaðan þarí
á bókunum að halda. Það er
samkomul agsait ri ði, hvort skól
inn geymiir bækur barnanna í
sumairleyfiiniu eða ekki. Hafi
börnin ibækurnar irueð sér heim
á vorin, þá verða þau að koma
með þær aftur í skólann næsta
hauist, ef ó þartf að halda, fyrir
þaiu sjó'If eða systkini þeirra.
geta, hvort hjálparlitlar hús-
mæður — sem þurfa e. t. v. að
gæta ungbarna — hafi mikinn
tiíma aflögum til kennslustarfa.
Svipað er að segja um húsbænd
ur, sem víðast hvar eru ein-
yrkjar. Nei, það þýðir ekki að
vitna í það sem áður var, þegar
þeir, sem nú eru miðaldra voru
að afast upp. Aðstæðurnar hafa
breytzt @g gamli tíminn kemur1
ekki aftur. í kaupstöðum, þorp
um og víðar annast skólarnir
kennslu foarnanna frá 7 ára aldri
og í al'lflestum farskólafoverfum
er sótzt eftir því að 'boma foöm
um innan 10 ára aldurs til far-
kennarans.
(Niðurlag á imorgun)
Seiðurinn mikli.
Bók um bindindismál
50 menn skrifa í
bókina.
SEIÐURINN MIKLI, nefnist
bók, sem nýlega er komin
út. Bókin er gefin út að til-
hlutun Bindindismálanefndar f
S. f. og Stórstúku íslands, og
fjallar um bindindismál og böl
það er áfengisnautnin veldur
einstaklingum og þjóðum
Fimmtíu irmlendir' og erlend-
ir menn eiga greinar í bók þess
ari, þeirra á meðal læknar og
vísindamenn, og eru margar
greinarnar stór merkálegár og
fróðlegar. Efni bókaritnnar hefir
Pétur Sigurðsson erindreki safn
að og búið til prentunar.
Mörgum fánnsit bækur og rit-
gerðir um ibindismál þrautleið
inleigur lestur, en svo er ekki
um Sþesisa bók, efnið er framsett
í þeim búningi', að það vekur.
löffljguim til leistuns, og er langt
fró því að vera þforrt eða öfga-
kennt, Ihieldur raunsætt og lif-
andi.
Af innlendum mönnum, sem
efni leggja til bókarinnar má
nefna: Vilmuinid Jónsson, land-
lækni, Jóhann Sæmundsson
tryggingaryfirlækni, Alfreð
Gíslason, lækni, Jónatan Hall-
varðsison, sakadómara, Svein
Sæmundsson, yfirliögtregluþjón
Snotur hversdag
búningur
Julie Bishop, hin ameríska kvik'
myndastjarna, sést hér í nýjum,
snotrum hversdagsbúningi,
ljósri blússu og dökku pilsi með
ljósum leggingum á vösunum.
rannsókfoarlögregluninar, Sig-
urð Tfoorlaciujs, skólastjóra,
Geir Gíja, náttúrufræðmg, Jón
Sigtryggsson, fangaýörð o. fl.
Þá eru og eims oig áður er
sagt fjöldi ummæla um áfengis
bölið eftir erlenda, heimsfræga
og þekkta menn, ©em of langt
yrði upp að teljia.
Telja má að bók þassi eiigi
erindi til allra hvort sem 'þeir
eru bindindismenn eða 'ekki;
hún vekur menn til alivarlegr-
ar ífougumar á ihinu mikla vanda
miáli, áfiengisnautninni, og eft-
ir því sem fleiri um það mál
hugsa og kynnaist því, má vænta
þesis að einhiverrar skynsamleg
ar nlðurstöður verði vart.
Er vel farið að stóristúka ís-
lands,- og Bindindismálanefnd í.
S. í. skiuli foafa tekið upp sam-
vinnu um útgáfu siíkra fræði-
rita um þessi mál, sem Seiður-
inn> mikli er, jþví það mun á-
setningur þessara aðila að halda
uppi’ útgáffu slíkra bóka, einni
á ári foverju, minnsta kiosti, og
er þetta önnur (bókin, sem gef-
in er út að tilfolutun bindindis-
hreyfi'ngarinnar nú á skömm-
um tíma Hin kom út í fyrra og
nefndist „Eyðandi eldur“ og var
þar einkum rætt um eiturverk-
anir itóbaksins.
Bók þessi, Seiðurinn mikli,
ér prentuð & góðain pappír og
vönduð að frágangi en kostar
aðeins 5 krónur.
ÚfbreiðiS Alþýðublaðið.