Alþýðublaðið - 14.11.1944, Blaðsíða 5

I»riðjudagur 14. nóv. 1944.
ALÞYPUBLAÐIÐ ___________________________S
Góður útvarpsliður — Nýsköpun dagskrárliðanna —
Kvöldvökumar og endurbætur á þeim — Bréf um óvið-
eigandi valdboð — Nokkur orð um nýja „setuliðsmenn“.
UTVARPIÐ á sunnudagskvöld
var óvenju gott. Þegar út-
varpað er efni eins og þá var gert,
minningarhljómleikunum úr dóm-
kirkjunni, þá finnur fólk það bezt,
hversu ómissandi útvarpið er. Það
er hins vegar ekki hægt að gera
kröfu til þess að útvarþið hafi
mjög oft slíka dagskrárliði, enda
ekki þörf, þegar tekið er tillit til
kostnaðar og fleira. En þegar slík
ir liðir eru fluttir ber að fagna
því.
, ÞAÐ ER ENN lítið farið að bera
á nýsköpun dagskrárliðanna, sem
útvarpsráð boðaði á blaðamanna-
fundi í haust. Kvöldvökumar hafa
ekki verið góðar, sérstaklega ekki
hin síðasta. Þar var aðeins lesið
upp úr bókum, annars var vel frá
skipulagi vökunnar gengið, hvert
í samræmi við annað og er það
alltaf mikils virði. Það þarf að
vanda vel til kvöldvakanna. Það
er brýn nauðsyri fyrir útvarpið, og
hlustendurnir ætlast til þess, að
sérstaklega vel sé vandað til þeirra.
Ef það er gert, þá er ég viss um
að fólk víða um land hlakkar til
miðvikudagskvöldvakanna.
MÉR VIRÐIST að nýja útvarps-
sagan ætli þegar að grípa fólk.
Bojer er góður höfundur og þetta
er með beztu sögum hans og ekki
er að tala um framsagnarmáta
Helga Hjörvars. Líka tel ég að
nýi liðurinn, íslenzkir nútímahöf-
undar, sé góður og auk þess nauð-
synlegur. Verður honum vonandi
haldið áfram á næstu árum og
annar höfundur taki við af Kilj-
an, er hann hefur lokið við að
segja frá Ljósvíkingnum sínum.
„J. BR.“ SKRIFAR mér á þessa
leið: „Allir aðilar hafa sýnt sam-
úð og nærgætni af tiléfni hins
hörmulega atburðar, er skipið
fórst og 24 manns lét lífið. En ég
rita þér þetta bréf til að benda á
eitt, sem mér finnst miður fara
og sem ég tel að ekki ætti að koma
fyrir otftar. Settur lögreglustjóri
gaf út tilkynningu, þar sem hann
bannaði skemmtanir á laugardag.
Þetta finnst mér óviðeigandi.“
ur án þess, en valdboðið stakk
mann illa og særði suma.“
„LÖGREGLU STJÓRINN má
ekki taka þessa aðfinnslu til sín,
enda mun hann hafa fengið til-
mæli um að gefa út þessa tilkynn-
ingu, og ég efast ekki um að þeir
sem stóðu að þessu haii gengið
annað en hið bezta til. TEn slíkir
hlutir og þessi eiga að gerast sjálf
krafa og í kyrrþey og þannig ger-
ast þeir, en opinber valdboð um
slíkt eru óviðeigandi.”
SVO VIRÐIST að hér í Rvík
séu merkisafmæli mierkismanna
að verða að hálfgerðum skrípa-
leik, að minnsta kosti stundum.
Fýrir nokkrum árum varð það að
sið hér, að þeir, sem, áttu afmæli,
hefðu opið hús og gætu þá vinir
og góðkunningjar komið í heim-
sókn til þess að færa afmælisbárn
inu hamingjuóskir sínar og gjafir
og þiggja hressingu. Þetta var og
er að vissu leyti fagur og góður
siður, en einstakir menn eru í þann
veginn að gera hann óþolandi, eft-
ir því sem mér er sagt og mér
hefur nýlega verið skrifað.
ÞESSIR EINSTÖKU MENN eru
nú almennt kallaðir „setuliðs-
menn“. Þessir menn heimsækja
nær alla, sem eiga merkisafmæli,
ef þeir hafa nokkra von um áð
þar sé vín veitt til hressingar og
þeir koma ekki aðeins til þess að
skála litlu glasi við afmælisbarnið,
bera fram hamingjuóskir sínar og
hverfa eftir dálitla stund, heldur
sitja þeir allan daginn, eða þeir
skreppa burtu við og við og koma
svo æ ofan í æ.
VITANLEGA eru, svona menn
siðlausir dónar, en dónaskapur
þeirra bitnar ekki aðeins á þeim
sjálfum, heldur og ekki síður á
þeim sem þeir heimsækja, því að
þeir spilla ánægjunni af heimsókn
góðra vina, setja leiðinlegan blæ
á hið prúðbúna heimili, eru fyrir,
sletta sér fram í hvers manns mál
og það er ekki hægt að losna við
þá, nema með því að henda þeim
út og slíkt vilja menn ekki þurfa
að gera á sjálfan afmælisdaginn
sinn nema í ítrustu neyð.
„ÉG TEK ÞAÐ skýrt fram, að
ég tel það ekki óviðeigandi að
skemmtanir féllu niður þennan
mikla og dimma sorgardag, en
ég vil ekki að gefið sé út valdboð
um slíkt. Ég er alveg viss um að
þetta valdboð var algerlega óþarft.
Allar skemmtanir hefðu fallið nið-
ÉG MINNIST á þetta þessum
mönnum til aðvörunar, ef það
þýðir þá nokkurn skapaðan hlut.
Hér er um leiðindamál að ræða
fyrir marga og illt að láta fáa ein-
staklinga eyðileggja merkisdaga
fyrir inönnum.
Hannes á horninu.
Sendisveinn
« % . .
óskast nú þegar. — Upplýsingar í afgreiðslunni. —
AMublaðÍ, sími 4900.
Bezt áð augiýsa í Aiþýðublaðinu.
Mynd þessi, sem komin er frá Svíþjóð, er af þýzka .hershöfðingjanum Erwin von Witzleb-
en, sem sagður var einn af aðalmönnunum í samsærinu við Aidhif Hitler íhinin 20.
júlí. Var myndin tekin af Witzleben fyrir herréttinum, sem dæmdi hann og sjö félaga hans
til 'hengingar.
byggða. Leiðangur þessi kann að
hafa funið svaæ við spurningiu,
isem hefur verið í huga könnuða
um nítjlán ára skeið.
■Árið 1925 ilagði enlslknrr liðsfor
in;gi, Percy Hanrison Fawcfett að
nafni, upp í könnunarför upp
með Rio Xingu. Hann átti eigi
afturkvæmt ur leiðangri þess-
um. Rilo Xingiu hef.ur af anörg-
um werið tniefnd Elifiur dauðans.
í félagi landkönnuða var það
á orði haft, „að frá Xingu kæmi
enginn maður lifandi.“ Þetta er
þó ekki að öllu leyti rétt, því að
leiðangrar, sem gerðir voru til
þess að leita Éawcetts, komust
aftur til byggða. En leitarmenn
þeksir komu allir tómhentir
aftur. En nú eigii alls fyrir löngu
koim Mario 'Barata ofurisiti í her
Brasilíumanna úr leiðangri um
þessar slóðir og hafði meðferðis
áttaivita og vasabó'k, sam talið
er, að Fawcett hafi átt.
Hva-rf þessa brezka hermanns,
könnuðs og náttúruskoðara, er
eitt hinna sígildu dæma um dul
arfulla mannskaða.
Það má að sönnu nefna fjöl-
marga leiðangra, sem hafa lykt
áð með mannskaðá, aðra en
þennan. En merkilegast er hvarf
Fawicett iflyirir það. Ihversu
dularfullt 'og tornáðið |það hef-
ur verið allt t«Ll peisisa.
■Fawce ofurati hafði numið við
Woolwichherskólann. Að loknu
námi dvákMis.t hann á' Cieylon og
hreifst af fornleifum og helgi-
sögnum þeim, sem eyja þessi
býr yfir og tengdar eru Budda-
trú. Því hefur verið haldið fram,
að hann hafi verið á hmotskóg
eftir fjársjóðum fornkonunga
eyjarinnar. En hann var maður
ólíklegur til þess að girnast f jár
sjóði aðra en þá, sem teljast til
fornminja.
Árið 1906 réðist Fawcett í
þjónustu Bolivíustjórnar og
skyldi hann hafa á höndum
Istjiónn gæzluistarfs á landamær-
um Bolivíu og Brasiilíu. Þar
ihneitfst hann. af sötgninni um
gullíborgijna Manóa.
Hann tfékk laiusn tfrá herþjón-
|"JREIN ÞESSI, sem er
eftir hinn fræga blaða-
mann, Lowell Tomas, og
þýdd úr tímaritinu English
Digest, fjallar um Fawcett
ofursta, brezkan könnuð,
sem hefur verið týndur í
frumskógum Brasilíu í riít-
ján ár og sumir telja, að sé
enn á lífi og ali aldur sinn
meðal Indíana á þessum slóð-
um, en aðrir telja löngu dá-
inn.
uistu oig istjómaði uokk'ruim 'lfeið-
an,grum um þessar slóðir. En
árið 1914, er hann var í einum
þessara leiðangra, var hann kall
aður heim til þess að berjast
tfyrir ættlandið á vesturvígstöðv
unum. Þegar hann kom aftur til
Brasilíu að stríðinu loknu, hafði
hcmum hlor.azt ofurstatígn.
Snemma árs 1925 lagði Faw-
cett upp í síðasta leiðangur sinn
til þess að leitá gullborgarinnar
Manóa, leða iG-ilbóa, :einis Ofg hún
er stundum nefnd. Með honum
var sönur 'hans, Jack að nafni,
vinur hans og félagi, Raleigh
Rimmel og innfæddir fylgdar-
menn.
í maímánuð árið 1925, reit
Fawcett þrjár tilkynningar og
isendi til hyggða með hraðboða.
Þar var lítt geint frá merkum
uppgötvunum, en ein tilkynn-
ingin hafði að geyma þennan
aíhyglisverða boðskap: „Meðal
Indiánanna í skógum Brasilíu
gengur sú sögn, að«í skógum
þessum séu fagrar óg reisulegar
hallir með dyrum og gluggum.
Inni í þeim er fyrir komið stór-
um kristöllum, sem lýsa upp
hallirnar. Þar kvað vera svo
bjart, að ofbirtu leggur fyrir
augu manna. Indíánarnir kunna
j- sögn um ,ljósið, sem aldrei hverf
ur‘.“ Og hann bætti við:
„Ein þessara halla kvað vera
nokkar dagleiðir héðan. Við höf
r um í hyggju að sækja haná
heim.“
iÞetta var hið sáðasta, .sem til
hans spurðist.
En árið 1927 gerist viðauki
við sögu þessa. Hinn 25. ágúst
það ár lagði flugmaður ffá Suðx
ur-Karólínu, Paul Redfern, upp
í flugferð til Rio de Janeiro á
tuttugu og fimm ára afmæli
sínu. Hafði þann meðal annars
í hyggju að svipast um eftir
Fawcett. Hann kvaddi hina
tuttugu ára konu sína af mikilli
ástúð og lágði iatf stað.
Næstu fréttir af Redfern bár
ust frá norsku flutningaskipi,
sem statt var úti fyrir strönd-
um Brasilíu. Hann lét miða falla
niður á þilfar skipsins og bað
im, að sér yrðu sýndar réttar
áttir. Skipverjar svöruðu með
því að gefa bonum umbeðin
roerki, og Redfern flaug brott
að pví ibúnu. Um sex
mánaða skcið ibárulst svo
lönigar tfréttir iatf fliugmann-
inum, og leiðangur, sem Brasilíu
stjórn gerði út inn í skógana til
þess að reyna að afla upplýs-
inga um afdrif hans, bar engan
árangur. — Franskur flugmað-
ur hafði tfarizt á þessiuim slóðum
skömmu áður en Redfern.
Um líkt leyti kvaðst brasilsk
ur verkfræðingur hafa séð
Fawcett ofursta og rætt við
hann, svo og son hans og annan
hvítan mann skammt frá borg-
inni Diamantinu. Þetta varð til
þess, að út var gerður leiðangur
undir forustu G. M. Dyotts, en
hann bar engan árangur.
í marzmánuði árið 1932 kom
svissneskur veiðimaður til Wash
ington og hafði þá sögu að segja,
að hann hefði hitt mann í skóg
: um Brasilíu, sem hann þóttist
j fullviss um að hefði verið Faw-
cett ofursti. Hann kvað mann
þennan vera skeggjaðanmg grá
, bærðan og lýisti klæðaburði
hans nákvæmlega. Hann fullyrti
og, að hann hefði verið Englend
linigur. Sviisisleindingurin,n saigðizt
hafa ispurt hann, hvorit hann ætl
aði ekki ,að hvertfa aítur heim:
„Nei,“ svaraði hann, „aldrei, ég
Frh. á 6. síðu