Alþýðublaðið - 18.11.1944, Síða 5

l«augardagur 18. nóv. 1944
ALÞYÐUBLAÐiP
5
Heimsókn ameríksku blaðamannanna — Tilgangurinn
með för þeirra — Spurningar þeirra — Ummæli um
ísland.
Amerísku blaðamennirn-
IR tólf stóðu hér stutt við,
enda var för þeirra gerð til þess að
fá hugmynd um loftleiðimar milli
nýja heimsins og hins gamla. Þeir
fóru því um loftið og tilltu rétt
tánum á „stiklurnar“, Nýfundna-
land, Grænland og ísland. — Það
er auðfundið hversu mjög er nú
rætt um framtíðarflug milli Evrópu
og Ameríku eftir styrjöldina, og
að sjálfsögðu höfum við íslend-
ingar mikinn áhuga fyrir málinu,
því að það, hvort ísland verður á-
fangi á þessari leið, ein „stiklan“
í liafinu, hefur geysilega þýðingu
fyrir framtíð okkar.
FLU GMÁL ARÁÐ STEFN AN í
Bandaríkjunum og heimsókn
bandarísku blaðamannanna er
vottur þess undirbúnings sem nú
fer frarn. Einn amerísku blaða-
mannanna spurði mig hversu
margar flugvélar við ættum sjálf-
ir, hvað þær væru stórar og hversu
marga flugmenn og flugvélastarfs-
menn við ættum. Hann spurði líka
að því, hvort við mundum sjálfir
halda uppi flugferðum milli landa
eftir stríðið. Ég leysti úr spurning
um hans eins og ég gat — og full-
yrti að við myndum vilja sjálfir
fljúga eins mikið og nokkur kost-
ur væri fyrir okkur. Yfirleitt vild-
um við ráða yfir okkar „stiklu“.
BLAÐAMENNIRNIR, sem allir
virtust vera valdir menn, meðal
þeirra eru til dæmis kunnir rithöf
undar og fyrirlesarar, spurðu
margra spuminga. Þeir höfðu á-
hu'ga fyrir þjóðlífi okkar, afkom-
unni hér, menningu, pólitík og yf-
irleitt öllu sem •nöfnum tjáir að
nefna. Þeir dvöldu of stutt hér til
þess að þeir gætu feng^ð nógu
glögga mynd af lífi okkar, en för
þeirra hefur þó mikla þýðingu og
ég efast ekki um að heimsókn
þeirra hafi góð álrrif.
BLÖÐIN eru mikið stórveldi.
Þau skapa almenningsálit, þau
ráða ákvörðunum, sem teknar eru.
Og í þessum myndarlega hóp, sem
hingað kom, voru fulltrúar allra
stærstu blaða, fréttastofnana og
útvarpsfyrirtækja í Bandaríkjun-
um. Einn blaðamannanna sagði við
mig: „ísland er fámennt, aðeins
130 þúsundir. Þó að það sé ef til
vill ekki bein ástæða til þess fyr-
ir smáþjóðir að vera of bjartsýn
ar um alla leiki í taflinu, þá hygg
ég að ísland þurfi ekki að óttast
neitt. Lýðræðið er svo garnalt hér,
menning þjóðarinnar svo sterk og
mögnuð því' bezta sem lýðræðis-
þjóðir má prýða.“
ÉG SAGÐI: „Já, mönnum þykir
oftast nær vænt um slifsinæluna
sína. ísland mætti sóma sér vel
sem skrautgripur meðal lýðræðis
þjóðanna. Það er elzta lýðveldið,
það er fámennt, eins og ein gata
í New York, og sögimiar okkar
eru alveg ésrstæðar.“ Hann brosti
að þessu og sagði: „Ég er ekki frá
því, að margir Bandaríkjamenn
hugsi einmitt á þessa leið til ís-
lands og íslendinga. íslendingar
eru þó miklu stærri í hugum okk-
ar en fjöldi ykkar gefur ástæðu
til.“
í KVÖLDVEIZLU, sem Key
hershöfðingi hélt í fyrrakvöld
fyrir amerísku blaðamennina og
hina íslenzku stéttarbræður þeirra,
en þar voru meðal annars staddir
ráðherrarnir Ólafur Thors og Finn
u Jónsson, lét hershöfðinginn falla
mörg og fögur orð til íslenzku
þjóðarinnar. Hefur það orðið okk
ur mikil gæfa, hversu ágætir menn
það eru, sem valist hafa sem yfir-
menn ameríska hersins hér. Bone-
steel hershöfðingi vann sér .vin-
áttu allra sem honum kynntust,
og Key hershöfðingi hafði ekki
dvalist hér lengi, er hann varð
mjög vinsæll meðal þjóðarinnar.
ÍSLENZKU BLAÐAMENNIRN-
IR þakka hinum amerísku fyrir
komuna hingað. Það var verst
hversu stutt hún varð. En vonandi
verður tækifæri fyrir ameríska
blaðamenn eftir stríðið að gista
ísland og kynnast því betur, en
þeir, sem nú komu, gttu kost á.
Hannes á horninu.
Kútar
Hálftunnur
Heiltunnur
kosta kr. 175,00
— — 326,00
— — 690,00
Smbancf Isl. samvinii&ifélaia
Sími 1080
áUGLÝSIÐ íALÞÝDUBLADINU
Peter Fraser — forsæfisráðherra Nýja-Sjálands
Jarðarför í Roosevelffjölskyldunni
^yrir nokkru síðan lézrt í Frakkíandi Theodore Roosevelt 'herforimgi, soruuir Theodore Roose-
velt, ísem var forseti Bandank.a n na 1901 — 1908, og náfr. endi hins núverandi forseta.
Þiessi imyind var tekin við jarðarför hanis. Fremst á (mjymdinni sést ekkjan og somur íþeirra
Theodore Roosevelt himm þriðj , sem er iiðisifprinigi, þá amma'rsoniurimn! Cormelins Rooseiveilt
seim e.in.nig er ^ liðsforimgi, og koma hams, oig, síðaisit. dóittiir hims liátma ósamt mammi sinium,
William tMtíMRiLan liðsforimgja.
O ETER FRASER, forsætis-
rá'ðherra Nýja-Sjálands,
sem tók að leggja stund á stjórn
mál, er hann nam skósmíði í
Fearn í Ross-sýslu á Skotlandi,
má með réttu telja til hinna
mikilhæfustu stjórnmálamanna
heimsins. Hann er forsætisráð-
herra og leiðtogi framsatíkinnar
og hraustrar þjóðar, sem leggur
áherzlu á jafnrétti og bræðra-
lag. — Maóríar njóta þár jafn-
róttiis við Ervrópumemn, og kín-
verskum landnemum er þar tek
ið tveim höndum, enda eru þeir
starfsamir menn og sparneytnir
svo sem bezt verður á kosið.
Bölsýnismönnunum, sem
halda því fram, að heiminum
stafi bráð hætta af völdum sí-
feldrar mannfækkunar, væri
hollt að kynna sér viðhorfin á
Nýja-Sjálandi. Barnsfæðingar
eru þar hlutfallslega fleiri en
með flestum Evrópuþjóðum og
barnadauði minni en með nokk-
urri annarri þjóð. Af hverjum
þúsund nýfæddum börnum þar
í landi deyja nú orðið færri en
þrjátíu. Berum þetta saman við
viðhorfin á Skotlandi. Þar deyja
75 unigbörn af hverjium þús-
und. Þetta hlýtur að vekja hjá
manni þá spurningu, hvað því
muni valda, að fólk af skozkum
ættum á Nýja-Sjálandi skuli
standa á svo háu heilbrigðisstigi
en heimaþjóðin ekki. Þrjátíu af
hverjtim humdrað álbúum Nýja-
Sjálands eru af skozku bergi
brotnir og viðhalda hinni skozku
menningu sinni og siðum.
Peter Fraser hefur ekki lagt
á það áherzlu um dagana að
slá met á vettvangi félagmála
og stjórnmála. Hann er forsjáll
-maðiur og skarpskyggn, og á ve-tt
vangi stjórnmálanna starfar
hann í senn af kappi og forsjá,
enda þótt forsjárinnar gæti öllu
meira. En þessi þrautreyndi
stjórnmálagarpur og jafnaðar-
maður var einn hinna fáu þjóða-
leiðtoga, sem gerðu sér gíögga
grein fyrir nazistahættunni þeg
ar árið 1935.
Peter Fraser átti manna mest
an þátt í því, að Nýja-Sjáland
skipaði sér þegar í sveit með
GREINÞESSI, sem er
eftir Sir Patriek Dollaii
og hér þýdd úr tímaritinu
English Digest, fjallar um
forsætisráðherra Nýja-Sjá-
lands, jafnaðarmanninn Pet-
er Fraser, sem hefur, ásamt
samherjum sínum, éfnt til
mikillar og heillavænlegrar
þróunar með þjóð sinni, svo
að hún stendur um margt öðr
um þjóðum framar.
Stóra-Bretlandi í baráttunni við
einræðisrikin. Margir höfðu ver
ið þeirrar skoðiunax, að Nýsjá-
lendingar myndu verða seinir
til þess að grípa til vopna, en
Peter Fraser hafði kennt sam-
löndum smum, að lýðræðissinn
arnir yrðu jafnan að vera við-
búnir því að verja lýðræðið
gegn sérhverri árás.
Peter Fraser á sæti í stríðs-
ráðuneyti brezka samveldisins.
Hann kom til Bretlands í árslok
'áriö 1939 til þiess að afla birgða
landvarnaliði Nýja-Sjálands til
handa og útbúnaðar handa *ný-
sjálenzku hersveitunum, sem
sendar skyldu til Evrópu. Hann
fór til Frakklands í nóvember-
mánuði árið 1939 og ferðaðist
nokkra d-aga um Maginotlín-
una. Þegar hann kom aftur frá
Frakklandi, skýrði hann mér
frá því, að óhætt væri í hví-
vetna að treysta Magniotlín-
unni. Hann fullyrti, að hún væri
rammgerasta virki' í heimi og
spáði því, að Þjóðverjar myndu
ekki freista þess að taka hana
með áhlaupi.
Forsætisráðherra Nýja-Sjá-
lands átti mikill þátt í því að
skipuleggja nýsjálenzka her-
fylkið, sem gat sér mestan orð-
istír á' Grikklandi, Krít, Afríku,
Sikiley og Ítalíu undir stjórn
Freybergs hershöfðingja.
Þegar Peter Fraser ferðaðist
flúgleiðis til Ítalíu fyrir skömmu
til þess að heimsækja Freyberg
og menn hans, voru þeir hinir
vígreifustu og harðánægðir yfir
sigrum þeim, sem lýðræðisher
þeirra hafði unnið. Það er talið,
að iýðræðishyggjiuxiinar gæti
meir meðal nýsjálenzku her-
sveitanna en allra þeirra her-
sveita annarra, sem berjast á
hinum ýmsu vígstöðvum Ev-
rópu.
Peter Fraser telur það skyldu
sína sem forsætisráðherra að
heimsækja hermenn þjóðar sinn
ar, og hann er þeirrar -skoðuna-r,
að öllum þjóðhöfðingjum, hvort
heldur þeir eru konungar, for-
setar eða forsætisráðherrar, beri
að lifa nokkrar þær hættur, sem
ógna hinum stríðandi hersveit-
um í baráttunni fyrir land
þeirra og þjóð.
Hann er mjög stoltur af ný-
sjálenzku sjómönnunum, sem
hafa stofnað sér í miklar hættur
með því að halda uppi sigling-
-urn milli heimailan-ds-iinis o-g sam-
veldislandanna.
v Pater Frase-r hyggst efna til
omikillia fram-faira með þjóð
sinni eftir stríð. Meðal annars
hefur hann í ráði að koma þá
á beinum flugferðum og skipa-
ferðum milli Nýja-Sjálands og
Skotlands. Flest skip Nýsjá-
lendinga hafa verið smíðuð að,
Leith, Fairfield 'og Clydebank.
En þeir munu þarfnast mjög
margra nýrya skipa eftir stríð.
Þegar er hafinn undirbúningur
þeas af þeinra háJfu að eif-na til
ismíði nýrra sikipa þegar eftir
vopnahléið AðaiLm-arkaður nýsjá
lenzkra afurða er í Skotlandi, og
-skilyrðin fyrir viðskipti milli
Skotlands og Nýja-Sjálands eru
um margt hin haigfelldiustu.
W. J. Jordan umboðsmaður
brezku stjórnarinnar á Nýja-
Sjálandi, er mikill hvatamáður
þess að efnt sé til aukinna við-
skipta milli Nýja-Sjálands og
Skoitlands. Jordan hóf lífsstarf
sitt sem lögreglumaður í Lun-
dúnum. Hann er mikill frömuð-
ur á vettvangi skipasmíð-a og
iðnaðar. Hann fluttist til Nýja-
Sjálands eins og Peter Fraser
fyrir þrjátíu og fjórum árum
Framh. á 6. siöu