Alþýðublaðið - 18.11.1944, Síða 7

Laugardagur 18. . nóy. 1944
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Bœrinn í dag.
Næturlæknir er í Læknavarð-
stofunni, sími 5030.
Nætirrvörður er í Reykjavíkur-
apóteki.
Næturakstur annast Bifröst,
sími 1508.
• *
ÚTVARPIÐ:
8.30 Morgunfréttir.
12.10—13.00 Hádegisútvarp.
15.30—16.00 Miðdegisútvarp.
18.30 Dönskukennsla, 1. flokkur.
19.00 Enskukennsla, 2. flokkur.
19.25 Hljómplötur: Samsöngur.
20.00 Fréttir. (
20.20 Útvarpstríóið: Einleikur og
tríó.
20.40 Einsöngur, íslenzk og skosk
lög (frú Davina Sigurðsson)
21.00 Upplesitur (Lárus Pálsson
leikari).
21.25 Hijóm'plötur: Karlakórinn
Vísir syng'ur.
21.50 Gömul danslög (plötur).
Fríkirkjan í Reykjavík.
Messað á morgun kl. 2, (45 ára
minning) sr. Árni Sigurðsson.
Laugarnesnrestakall.
Messað á sunnudag í samkomu
sal Laugarneskirkju kl. 2 . h. Sr.
Þorsteinn L. Jónsson prédikar.
Barnaguðsþjónusta kl. 10 f. h.
Hallgrímssókn.
Á morgun: Kl. 11 f. h. barna-
guðsþjónusta í Austurbæjarskól-
anum, séra Jakob Jónsson og kl.
2 e. h. messa á sama stað, séra Jón
Þorvarðarson prófastur í Vík.
Noregssöfnunin
Frh. af 2. síðu.
af lýsi, sem einnig á að senda
til Noregs, en það mun láta
nærri að það sé Yi líter á 200
þúsund börii.
Er nú allt haft tilbúið svo að
hægt verði að senda það af stað
svo fljótt sem auðið er. Nefnd
in hefir reynt allar hugsanlegar
leiðir til að geta látið það sem
safnast hefir koma Norðmönn
um heima fyrir að haldi nú, en
þær tilraunir hafa reynst ár-
angurslausar.
í yáði miutn nú vera, að inorski
Rauðakrossinn í London taki
við gjöfunum og í samráði við
Norrænafélagið í Noregi út-
býti þeim síðan meðal bág
stadds fólks þegar þar að kem-
ur.
Nefndarmennirnir tóku það
fram við blaðamennina, að, þó
að segja megi að söfnuninni sé
raunverulega lokið, þá verði
enn tekið á móti gjöfum, sér-
staklega fatnaðargjöfum og tek
ur Harald Faaberg við þeim.
og
;©(
...JFUNDÍK'
mm
'TÍIKMNÍM
Barnastúkan Unnur nr. 38.
Fundur á morgun kl. 10 f. h. í
Templarahöllinni við Fríkirkju
veg.
Fjölsækið.
Gæslumenn.
HAUSTÞING
Umdæmisstúkunnar nr. 1,
verður haldið hér í bænurn dag
ana 18. og 19. nóvember, hefst
í dag kl. 8.30 í Templ-
arahöllinni við Fríkirkjuveg.
Fulltrúar og stigbeiðendur eru
beðnir að mæta þá stundvís-
lega.
Á morgun verður þing-
ið í G.T.-húsinu og hefst þing-
fundur þá kl. 1.30. TCl.
2 flytur séra Árelíus Nielsson
erindi, og er öllum Templur-
um þá heimill aðgangur meðan
húsrúm leyfir.
Frh. af 2. siöu.
inum og yfirboðari hans í hérn
um spyr hann hvort hann kann
ist við barnið og vilji greiða
meðlag með því. Ef um amer-
ískan mann er að ræða greiðir
ríkið um helming af lágmarks-
meðlagi, sem mun vera 'alls um
44 dollarar á mánuði, en tekur
engan þátt í barnsfararkostn-
aði ógiftra kvenna. Greiðslan
kemur beint frá Dependercy
Office í Bandaríkjunum og er
send eingöngu á nafn stúlkunm
ar, en það tekur langan tíma
að koma þessu í kring og virð-
ist svo sem greiðsla falli niður
fyrir þann tíma, þó foringi sá,
sem með mál þessi fer hér, segi
að hún eigi að geta komið frá
fæðingu barnsins þegar faðern
isrviðurkenninig er fyrir hendi.
Ef maðurinn neitar fellur málið
niðuT án frekari rannsoknar.
Þess eru meira að segja dæmi
að slíkum málum er vísað frá
þó maðurinn hafi ekki neitað
faðerninu, það nægir að hann
neiti að borga. Þegar um Eng-
lending er að ræða fæst ekki
annað meðlag en það sem dreg-
iþ er af kaupi mannsins, án
þess aðríkið bæti þar við, og
þar sem kaup manna í enska
hernum er mjög lágt verða
meðlögin eftir því, venjulega
langt fyrir neðan íslenzk með-
al meðlög. TJm báða gild-
ir það sama, ameríska hermenn
og enska, að ekki er hægt að
borga barnsmeðlag nema sam-
kvæmt úrskurði dómsstóla. ——
Er þetta tekið fram í herlögun-
um og í bréfum frá Dependency
Office. Sést þetta m. a. af út-
drætti þeim úr hinum enska
„Air Force Act“.
Reykjavíkurbær hefir sam-
kvæmt beiðni Mæðrastyktar-
nefndar gengið inn á það, að
veita stúlkum þeim, sem börn
eiga með þessu mútlendingum,
meðlög og stundum barnsfar-
arkostnað, sem lán er ekki telj
ist fátækrastyrkur, ef þær gefa
skýrslu um málið hjá' sakadóm
ara. Mun þá bærinn gera ráð
fyriy því að ríkissjóðúr endur-
greiði Reykjavik slík lán, þó
ekki muni enn hafa komið nein
skrifleg og formleg skuldbind-
ing um að frá stjórmarráðinu.
Margar stúlkur hafa gefið
slíkar skýrslur og hefir saka-
dómari sent til dómsmálaráðu-
neytisins, sem mun hafa falið
utan'ríkis mála r áðuney tá n u að
koma þeim á framfæri og mun
hafa haft sambönd. við hlutað-
eigandi sendiráð um þetta. Það
er vitað að í mörgum þessum
málum hefir virst fullsannað
að stúlkan hefði á réttu að
standa þó barnsfaðárinn neitaði.
Oft hefir verið um trúlofun að
ræða og bréf, sem virst hafa
haft mikið sönnunargildi, t. d.
þegar barnsfaðirinn hefir tal-
að þar um sameigánlegt barn
sitt og stúlkunnar, en hefir þó
neitað þegar hann hefir átt að
taka á sig ábyrgðina á þvi.
Margar stúlkur hafa snuið
sér beint til hersins með þessi
mál, gefið þar skýrslur og lagt
fram plögg þau er þær höfðu
ti'l söonunar máli sínu. Er það
auðsjáanlega óheppilegt frá ís-
lenzku sjónarmiði, lítil trygg-
ing því að málin séu frá upp-
hafi rannsökuð svo vel sem
hægt er og að ekki glatist plögg,
sem geta haft þýðingu. Þá mun
það nokkrum sinnum hafa kom
ið fyrir að stúlkur sem snúið
hafa sér til hersins, hafa samið
við barnisíöðurinn um greiðslu
á fúlgu með barninu, einu sinni
fyrir allt, gegn því að skuld-
binda sig til þess að gera ekki
frekari kröfur til föðursins, og
hlýtur það að vera ólöglegt að
móðir semji fyrir hönd barns
áíns um afsal nokkurra réttinda
þess gagnvart föður þess.
Einhverjar' tilraunir munu
hafa verið gerðar af yfirvöld-
um hér til þess að komast að
raun um tölu þeirra barna, sem
hér er um að ræða — samkv.
skýrslum presta og yfirsetu-
kvenna — í því skyni að gerð
ar yrðu síðar 'kröfur til hlutað-
eigandi ríkja um þátttöku í
framfærslu þessara barna. Marg
ar yfirsetukonur munu hliðra .
sér hjá að spvrja barnsmæður
um faðerni barns þeirra og
munu telja að það komi í bága
við almennar kröfur velsæmis
og skyldur þeirra í starfinu.
Það er líka tvísýnt að hægt
verði að fá erlend ríki til þess
að viðurkenna siíkar kröfur,
nema sannanir séu fyrir hendi
um faðerni, sem ekki fást nema
hægt sé að reka málið fvrir ís-
lenzkum dómstólum. Hitt er þó
þýðingarmest að okkar áliti,
að hverri einstakri stúlku gef-
ist kostur á að sanna mál sitt j
og reka réttar síns og barns :
síns, en þessir rnenn geti ekki ;
komizlt. upp með að virða einsk j
is íslenzk lög og úlenzkar kon ;
ur. Hefir, okkur fundist þetta
ó-bærileg smán bæði fvrir ís-
land og íslenzkar konur.
Það hefir nú lengi verið tal-
að urn að ísland væri í tölu
hinna frjálsu þjóða, sem standa
við hlið bandamanna,- og þess- j
ar þjóðir — Englendingar, Am-
eríkumenn, Norðmenn — hafa
formlega viðurkennt sjálfstæði
íslands. Olíkur finnst því tími
kominn til þess að semja um
þetta mál, svo að með þessi
vandamál verði farið eins og
viðskipti frjálsra manna.
Treystum við því að hin nýja
stjórn • og háttvirtur utanríkis-
málaráðherra geri nú þegar
ráðstafanir til þess að leitað
verði samninga um það, að hlut
aðeigandli riki viðurkenni úr-
skurði íslenzkra dómstóla í
þessum efnum og rétt kvenna
þeirra og bama, sem hluit eiga
að máli, samkvæmt -íslenzkum
lögum.“
Innilegt þakklæti, fyrir auðsýnda hlutteknimgu, við andlát og
jarðarför móður minnar,
■ Slgaiýjar BárSardéttur, frá
Skálmarbæjarhraynum
- ’ ■ ' s ■ '
Fyrir mína hönd. og annarra aðstandenda,
l¥iIiiningar©r® tsms
Hjúkrunarkvenna-
skólinn
Frh. af 2. síðu.
frítimum sínum. Sömuleiðis er
vinnutími , þeirra óhæfilega
langur enn þá, þótt félagið hafi
þarist fyrir og fengið viður-
kennda 8 stunda vinnudag, hef
ur ekki verið hægt að fram-
fylgja þeim ákvæðum sökum
1 þess að hjúkr^narkvennalic|ið,
er ekki nóg í sjúkrahúsunum,
og hafa þær því orðið að taka
á sig aukavinnu í stað hvildar
innnar, sem þeim er þó nauð-
synleg i þessu lýjandi starfi.
En hvað launakjör hjúkrun-
arkvennamna smertir binda
þær góðar vonir við hin vænt
anlegu launakjör, sem tryggir
þeim laun á borð við kennar-
ana'.
Sumarfrí hjúkrunarkvenna
hefir um langt skeið verið 1
mánuður og 14 daga vetrarfrí
hjá þeim, sem vinna við geð-
veikrahj úkrun og 10 daga fyr-
ir röntgenlhjúkrunarkonur.
Þá hefir félagið stofnað líf-
eyrissjóð til hjálpar fyrir með-
limi sina. Sjóðurinn tók til
starfa 1. júlí s. 1., en 'lagafrum-
varp um sjóð þennan var lagt
fyrir alþingi á fyrra ári og var
afgreitt þaðan sem lög 15. des.
1943, og ber fyrst og fremst
sð þakka Vilmundi Jónssyni,
landlækni, hversu fljóta og
góða afereiðslu þetta mikla ör-
yggismál hjúkrunarkvenna-
stéttarinnar fékk.
Stjórn Félags ísl. hjúkrun-
arkvenna, taldi að hjúkrunar-
konur ættu að hafa ennþá meiri
afskipti af heilsuverndarmál-
ÓN VAR fæddur að Brekk
um í Holtum í Rangárvalla
sýslu 118. ágúst 1861 og ólst þar
upp hjá foreldrum síum, Sól-
veiigu Gunnarsdóttur og Sig-
urði Runóilfssyni.
Tuttuigu og tveggja ára gam-
a'll fór hann fyrst til sjóróðra
til Eyranbakka og kynntist þar
Gyðríði dóttur Steins skipa-
smiðs í Steinbæ. Giftust þau
um vorið 1877 og byrjuðu bú-
skap að Svanfhóli í Hraungerð-
■ishreppi og' bjuggu þar í 18 ár
Árið 1901 flutiu þau til Reykja-
víkur.
Eftir 14 erffið. ár fluttu þau
með allan barnahópinn sinn
inn í sitt eigið hús á Rauðarár-
stig 1.
Jón Sigurðsson var söng- og
gleðimaður mikRl, igreindur
vel og orðhepinn svo að orð var
á igert. Laghentur var hann líka
á jám og tré. Hann var maður
framúrskarandi vel liðinn,
enda ófrávíkjanlega Ijúffmenni
bæði heima og heiman.
Sveitungar hans fólu honum
því mörg þau störf, sem vel
þurfa þótti af hendi að leysa
fyrir e-veitina. T. d. var hann
forisöngvari í Laugadælakirkju
í 15 ár. Þé voru ekki kirkju-
orgielin komin til landisins.
I 13 ár var hann heyskoðun-
armaður, sem átti að sjá um
að bændur . settu ekki á fleira
um bæði í bæjum cg sveitum
en verið hefir, og gat þess með-
al annars, að nauðsynlega væri
að hjúknunarkonuæ ferðuðust
um landið og litu eftir heil-
brigð'ismálum og leiðbeindu í
þeim eftir fremstu getu.
í tilefni 25 ára afmælis Fé-
lags ísl. hjúkrunarkvenna, gef-
ur félagið út vandað afmælisrit
þar sem rakin er þróun félags-
skaparins og hjúkrunarmálanna
hér á 'landi. Þá hefir félágið lát
ið gera minjagrip. Er það hjúkr
unarkona, mótuð i leir, af Guð-
mundi Einarssyni frá Miðdal.
Er ætlunin að allar hjúkrunar-
konur, sem eru í félaginu á 25
ára afmæli þess eignist þennan
grip.
Sitjórn félaigsins skipa nú:
Sigríður Eiríksdóttir, formaður,
Elísabet Guðjohnsen, varafor-
maður, Sigrún Straumland, Sig
ríður Bachmann, ritari og Guð-
rún Árnadóttir, gjaldkeri.
Arinbjörn Þorkellsson
fé en heyforði þeirra leyfði.
Það hefir legið 1 föðurætt
Jóns að einn sonurinn í hverj*
uœ ættliði eignaðist tólf börn
til dæmi's átti faðir hans 12
börn, afi harus 12, og langafi
hans 12, o. s. frv. og féU það
í Jóns. hluta að eignast 12 erf-
ingja.
Það má þvi geta nærri að oft
haffi verið þungur róðurinn með
svona stóran barnahóp, þar sem
Jcm var líka heldur óhneigðux
fyrir búskap og allar atvinnu-
greinar skasmmt á’ veg komnar
um og1 efftir alidaimót, en alltaff
tókst þeim hjónum að stýra bát
sínum fyrir boða og biindsker
og lenda honuim heilum í höfa,
án mannahjiálpar.
Gyríður Steinsdóttir var líka
hinn mesti búfforkur, þrekmákil
með atfbrigðum og félO. aldrei
verk úr faendi, var hún jafn
víg á erfiðuistu karlmannsverk
dig fínustu hand'avinnu.
Gyðriður lá aldrei særugur-
legu, nema þegar hún átti síð-
asta barnið, þá mun heiiLsan hafa
vera farin að gefa sig.
Efftir að elistiu dætumar fóoni
að létta undir við hússtöirfm
með henni itók hún vinnu heim.
Gyðríður amdaðist árið 1929.
Reykjavíkurbær nýtur nú
ríkulaga ávaxtanna af hinu mik
ilúðga dagsverki þeirra hjóna,
því sex börn þeirra búa hór,
allt myndar fólk og veitandi
horgarar. Tvö barnanna búa
annars staðar, Sólveig í Kefla-
vík og Sigurður í Steinsbæ á
Eyrarbakka'. E^nn fe'4n þe\irra
tók út atf Snorra Goða áirið 1937,
þrjú dóu á unga aldri, eitt
í tveggja ára en hin fjórtán og
I seytján ára.
Síðustu lárin dva'ldi Jón til
skiptis hjá bömum sínum og
andaðist á Eyrarbakka, 2. sept.
1944, þar sem hann hafði dval-
ið síðaista árið og notið framúr-
skarandi ástar og umhyggj u hjá
syninum og tengdadótturinni í
Steinisbæ. Alltaf tilbúinn með
gamanyrði, og vð sæmilega
beilsu þar til ihann féll veikur
niðúr tíu dögum áður en hann
andaðist.
Jón var lagður til hinztu
hivíldar hér í Reykjavík 11.. þ.
m., en til að komast þangað varð
hann að fá ferju yfir Ölvusá
því að brúin, sem eitt sinn
leysti hann af þrettáin ára flutn
ingBstarfi yfir ána brotnaði
niður um sama leyti og hann
sjáffur.
Nú h'vila þau hlið við hlið
sonurinin frá Brekkum og dótt
irin frá Steinsbæ, sem í blóma
lifisins feldu hugi saman og voru
gædd ótæmandi auðlindum
tryggðar og trúlyndis, sem
megnar að gera ástina ódauð-
1-ega jafnvel í gegnumi lainiga og
harða líifsibaráttu.
Það eru ekki aðeins böm
þeirra oig ættingjar, sem rénna
auigum til þeirra í aðdáun og
þakklæti, heldur allir hugsandi
meinn, ’sem til þekktu.
Það má með sanni segja að
þau voru ,,eins og björkin, sem
bognar ei en brotnar í bylnum
stóra seinasit." R.
Fi-jálslyndi söfnuðurinn.
Messað á morgun kl. 5. Séra Jón
Auðuns.