Alþýðublaðið - 05.12.1944, Page 5

Þriðjudagur 5 desember 1944.
AL^YÐUBLAÐtÐ
Lokaðar iðngreinar oe ekkert hægt að fá gert nema
á löngum tíma —- Kröfur imga fólksins — Bifreiðarnar
og keðjurnar — Kjöt af sjláfdauðu — Hitaveitan
MARGEB héldíu að það væri
aðeins stundarfyrirbrigði,
að menn þyrftu að bíða vikum
og jafnvei mánuðum saman eftir
því að fá gcrt ýmislegt sem þeir
þurftu áð fá unnið hjá iðnlærð-
um mönnum. En þetta virðist ekki
vera þannig. Það virðist beinlín-
is vera orðið stöðugt ástand.
ÞAÐ ER EKKI hægt að fá gert
við skó nema með löngum fyrir-
vara, ekki við úr eða klukkur,
ekki við rafmagnsáhöld, yfirleitt
ekki við nokkur verkfæri og
svona mætti lengi telja um smáa
hluti sem notaðir eru til heimil-
anna og til heimilisþarfa. En
hvemig er það með hið stærra?
Þar er ástandið efeki betra. Það er
ekki hægt að fá neitt unnið nema
með óralöngum fynirvara. Allar
smiðjur og allir iðnaðarmenn
hafa miklu meira en nóg að gera.
Þeir eiga að hafa nóg að gera, en
ekki miklu meira en nóg.
ÞETTA er óþolandi ástand til
langframa og menn verða að sjá
svo um, að þetta lagist, án þess
þó að stíflan sé alveg tekin úr og
atvinnuleysi flæcji yfir iðnaðar-
stéttimar. Það má ekki loka inð-
greinunum, eins og gert hefir ver-
ið. Það verður að gefa u.nguim
mönnum, sem vilja læra iðnir kost
á því að komast inn í þær. Með
því getur íslenzkur iðinaður full-
nægt eítirspurn og með því er
fullnægt þörfum þeirra ungmenna
sem nú eru að koma út í lífið og
þurfa að læra eitthvað.
STÉTTIRNAR hafa gengið of
langt, að því er virðist, í lokun
iðngreinanna. Það munu þær vera
famar að sjá og þykja sem nú
þurfi að snúa við. Enda á unga
kynslóðin kröfu á því. Hún krefst
þess, að svo sé rýmt til að hún
geti fengið rúm fyrir vélina og
verkfærið svo að hún geti kom-
izt að framleiðslustarfinu og unn-
ið sjálfri sér brauð. Það er mikil
nauðsyn að allir góðir menn sam-
einist um að leysa þetta vandamál
og það nú þegar.
FÖRMAÐUR Öifreiðastjóráfé-
lagsins Hreyfils, Bergsteinn Guð-
jónson, sagði við mig i gær: „Það
er ekki rótt, að það sé eingöngu
að kenna hirðuleysi bifreiðastjóra
að bifreiðar þeirra fara nú mjög
keðjulausar um hálar götur
Reykjavíkur. Margar bifreiðar
hafa keðjur, en þær, sem ekki
hafa þær, geta ekki fengið þær.
Keðjur á algengusíu hjólastærð-
irnar fást alls ekki og það er ekki,
von að bifreiðastjórarnir hafi
keðjur á bifreiðum sínum.“
urðu sjálfdauðar á básunum og
þá eðlilega hvorki skyr eða mjólk
um að ræða hvað þær snerti, en
matur handa Reykvíkingum var
það samt, því allar voru þessar
sjálfdauðu beljur sendar til
Reykjavíkur.“
KONAN, sem ég var hjá sagði
mér að 9 sjálfdauðar beljur hefðu
verið sendar hingað í sumar og
allar drápust þær þarna í nágrenni
við þetta heimili sem ég var á og
ein lá dauð á básnum í fjósinu á
þessu heimili., Hún var svo dreg-
in út og blóð, haus og allur inn-
matur grafið í fjóshauginn, en
skrokkurinn sendur í kjötverzlan
irnar hér. Huggulegur matur
handa Reykjavíkurbúum! En hvað
finnst ykkur góðu samborgarar?
Ekki er selt eitt lóð af þessu kjöti
í Borgamesi og ekki leggja þeir
það sér til mmms, er skepnunar
eiga. Það var ekki svo mikið sem
hundum væri gefið liaus eða löpp!
Allt grafið. Mér finnst við hérna
£ Reykjavík megum vera þakklát
fyrir þessa fórn, sem færð er til
þess að halda lífinu í fólki hér
á sumrin með svona vöru. En lík-
legast er einhver rannsókn
framkvæmd á þessu kjöti sem úr-
skurðar það ætt, hversu élholt,
. sem það kann að vera.“
NÚ ER það hltaveitan, sem mig
langar til að tala um, eða réttara
sagt þé, sem nota hana. segi
bara fyrir mig að ég er svo hrif-
in af hemni og ég skildi glöð gefa
öll þægndi fyrir heita vatnið eitt,
að undanslcildu kalda vatninu sem
er lifsnauðsyn, en tilfellið er, að
fólk virðist ekki skilja hversu dá-
samlegt það er að hafa þessa lífs-
nauðsyn, vatnið, heitt og kalt. Ég
hefi séð það í dagblöðimum und--
anfarið að heita vatninu sé eytt
mjög um nætur og þess vegna
verður að loka fyrir það í götun-
um á nætumar."
„SKYLDI ÞETTA FÓLK, sem
ekkert hóf katin, vita hvað það
er að gera? Mér er nær að halda
ekki, það getur komið sér mjög
illa að geta ekki hitað upp her-
bergi að næturlagi. Setjum svo
að barnsfæðing eigi sér stað að
næturlagi í heimahúsum í frosti
og kulda.. Það er ekki þægilegt
að ge\a ekki hitað upp í jvoleið-
is tilfelli. Mér er næst að halda,
að það sé ábyrgðarleysi að stuðla
aÖ slíku með óþarfa bruðli, það
eru hreint ekki allir sem eiga
rafmagnsofn eða önnur hitunar-
tæki það er undi öllum tilfellum
I óforsvaranlegt að sulla með bæði
heitt og kalt vatn svo bæði veikir
og heilbrigðir líði fyrir.“
KLÓTHILDUR skrifar: „Ég fór
upp í Borgarfjörð í sumar eins og
í fýrra, en nú brá svo undarlega
við að bændur þar um slóðir gátu
hvorki fengið keypt skyr eða ost
hvað sem í boði var, en þegar
betur er að gáð er það nú víst
ekki svo undarlegt því beljurnar
„ÞAÐ ERU MARGIR sjúkling-
ar í heimahúsum og margur sem
þarf að sinna veikum að nætur-
lagi og þesá vegna mjög óþægilegt
að það skuli vera lokað yfir næt-
urna að vetrarlagi, þeim, sem frísk
ir eru, er ekki vorkun að hafa
kalda ofna' á nóttunni.“
Borgf irðingar
Fólk af Borgarfirði eystra, sem vildi taka þátt
í sameiginlegri kaffidrykkju, laugardaginn 9.
desember, tilkynni það í síma 2537 eða 4345
fyrir fimmtudagskvöld
sýnir franska gamanleikinn
Á mynd iþessan sést Hermann Görmg (til hægri) og var hún. tekim í telieími útfarar hins
fræga Þýzka flugirnainns. Helmuit Lent ihöfuðsmantns. Þjóðverj^p .tilkyninitiu faM Helmuts Leut
hinn 11 okitóber síðastliðinn ag krviáðu hanin hafa borið sfgur af hólmi í hiundrað og tveion
loftáráaum. Útför Lents fór fram á 'kosifcnað iþýzka ríkisins. M mdin var send frá Stokklióimi
vesitoir um haf. 1
V \
..............- - - I ,. I. ......... .................................................................................
Hermann Göring við jarðarför.
Nú formæla þeir „brúnu plágunni"
HÉR í BORG Karlamagnús
ar, þar sem Adolf Hitler
kvað þannig að orði, að þriðja
ríkið myndi verða við lýði
næstu þúsund ár að minnsta
kosti, sér maður fallna nazista
í rústum hruninna húsa.
Hér getur að líta lík Þjóð-
verja á öllum aldursskeiðum en
þó fyrst og fremst manna á efiri
árum. Þau eru fyrst og fremst
það, sem eftir er af borginm,
sem áðm- taldi 'hundrað og sex-
tíu þúsundir íbúa.
Stórskotalið Bandaríkja-
hersins hefir komið sér fyrir
örskammt frá borginni og læt-
ur skothríðina dynja á þýzku
hersveitunum.
Öðru hverju hleypa Þjóðverj
ar skoti af fallbyssu og gera
þannig sitt til þess að auka á
auðn og hrun borgarinnar.
íbúiar borgarinnar hafa nú
gert sór þess grein, hvaða á-
hrif nazisminn hefir haft á líf
þeirra og hverjar eru afleiðing
arnar af sigrum þeim, sem
Þjóðverjar hafa unnið í fjarlæg
um löndum á saíklausum og ó-
viðbúnum þjóðum.
Þeir fara huldu höfði og for-
mæla hinum fyrri drottnurum
sinum. Þegar dimma tekur,
skreiðast þeir niður ,í niðdimma
kjallara sína og neyta fátæk-
legs kvöldverðar.
Mönnum mun finnast þessi
lýsing átakanleg. En þó myndi
hún orka mun meira á lesend-
ur mína, ef þeir hefðu gist borg
þessa eins og ég gerði fyrir
fjórum árum. Þá var vissulega
öðru vísi uin að litast í Aachen
og aðra sögu að segja af ibúum
hennar en nú er. y
Þá formæltu Aachenbúar
ekki „brúnu plágunni“ eins og
þeir gera nú. Þá lofsungu þeir
hana. Aaohenbúar gerðu sér
sem sé von um það, að nazism-
inn hefði fært þeim mikla giftu
að höndum.
Þá gat að líta hakakrossfána
í flestum gluggum og Aachen-
búar ’beilsuðu hver öðrum með
Hitlerskveðj unni.
En ef þeir minnast á Hitler
í dag, er það til þess eins að
GREIN ÞESSI, sem þýdd
er úr brezka stórblaðinu
Daily Herald og er eftir hinn .
fræga blaðamann, William
Shirer, fjallar um viðhorfin
í Aachen, þegar mest var har
izt um þá borg, en viðhorf-
in þar kunna að eiga við um
viðhorfin í Þýzkalandi yfir-
leitt.
formæla honum.
Og það er auðskilið hvers
vegna Aachenbúar formæla Ad
olf Hitler. Hann hefur kallað
bölvun yfir þýzku þjóðina —
bölvun, sem engan grunaði fyr
iir fjórum árum.
Hvenær breyttu þeir um
skoðun á Hitler, nazismanum
og styrjöldinni?
*
EG LAGÐI leið mína til
Þýzkalands í dag, eftir að
hafa verið því fjarri um fjög-
urra ára skeið. Erindi mitt
þangað var fyrst og fremst það
að. fá svör við þessum spurn-
ingum.
Mynd sú, sem ég hefi brugð
ið upp hér að framan, er fjarri
því að vera fullkomin. Þessar
fáu þúsundir, sem eftir voru í
Aachen, voru fólk, sem neitaði
að hlýðnast fyrirmælum naz-
ista og láta Gestapo hrekja sig
lengra inn í Þýzkaland, þar sem
ógnir loftárásanna og stórskota >
hríðarinnar biðu þeúra.
Fólk þetta er auðsýnilega
ékki öfgafullir nazistar nema
njósnararnir, sem látnir voru
verða eftir í Aachen í sérstök-
um tilgangi. Og fólk þetta sagði
mér, að milljónir manna á
svæðinu milli Aachen og Rínar
væru á sömu skoðun og það
svo og enn aðrar milljónir
handan Rínar allt til Austur-
Prússlands.
Það kveður þessa Þjóðverja
þrá mest af öllu, að styrjöld-
inni ljúki sem fyrst og þeir
komist hjá því að verða að unia
sörnu ragnarökum og nazista-
leiðtogarnir.
En nú munu lesendumir
spyrja sem svo, hvers vegna
þeir segi þá ekki skilið við naz-
istaleiðtogana. Svairið er það,
að þeir eiga þess engan kost.
Tök Himmlers á þjóðinni og
I hernum eru of sterk til þess.
' Hverjum þeim, sem rís gegn
kúguninni, er bráður bani bú-
inn, hvort hann er verkamaður,
kona, bóndi, iðjuhöldur eða
hershöfðingi.
Öllum þeim Þjóðverjum, er
ég ræddi við, bar saman um
það, að hin éllefu stjórnarár
nazista og fimm styrjaldarár
hefðu lamað sigferðisþrek
þýzku þjóðarinnar og umfram
allt baráttuþrek hennar og upp
reistarhug. Þýzka þjóðin hugs
ar nú um það eitt að þrauka
til þrautar.
En gervallri þýzku þjóðinni
er það ljóst nú orðið, að Þjóð
verjar hafa tapað styrjöldinni.
Og i leynum óskar hún þess,
að bandamenn bindi enda á
stríðið fyrir veturinn, sem virð
ist munu verða hinn ógnlegasti
vetur, ep yfir Þýzkaland hafi
komið langa hríð.
Mér lék mjög hugur á því að
komast að raun um það, hve-
nær Þjóðverjar sannfærðust
um það, að nazistarnir hefðu
leitt þá úti í glötun nýrrar styrj
aldar eins og Vilhjálmur keis-
ari fyrir aldarfjórðungi. Mörg-
um hefir leikið. hugur á því að
komast að raun um þetta, þar-
eð Þýzkaland hefir verið lok-
uð bók í fjögur ár.
Ég spurði marga Þjóðverja
úr flestum stéttum um þetta.
Nokkrir, sem voru vel mennt-
aðir, kváðust hafa sannfærzt;
um það, að Þjóðverjar myndir.
tapa styrjöldinni þegar þeir réð
ust á Rússa 22, júní 1941.
Hvers vegna? Vegna þess,
sögðu þeir, að hver maður gat
sagt sér það sjálfur, að Þjóð-
verjar gætu ekki sigrað í styrj
öld, sem háð væri á tveim víg-
Frh. á 6. síðu