Alþýðublaðið - 17.03.1945, Síða 4

«_____________________________________________________________________________ALÞÝÐUBLAÐIÐ_____________________________________ Laugardiagtu’ 17. aaarz. Í845
Pétur Sigurésson:
Bindindismálasýningin og gagn
rýnandi hennar
Nýjaslar fréttir,
bezfar greinar og
skemmtilegastar sögur
fáið þér i
Símið í 4900 og ’ gerist áskrifandi.
Útgefandi Alþýðuflokknrinn
Ritstjóri: Stefán Péturseou.
Ritstjórn og afgreiðsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Símar ritstjórnar: 4901 og 4902
Simar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
ámeríska smjörið.
ER þa'ð árásairiefni á rJkis-
stjómiina, að hnin skdli hafa
tiátið íflytja inm aimerísikt simjör
ag selja við kœtmaðarverði,
iþegar rnargir mámfuiðiir eru liön-
ir frá iþvlí að Menzkt 'smjör hef
ir sézt á frj'álsum mairkaði og
aðeis örfáir menn geta aflað
sér þess á svörtum markaði og
þá við okurverði?
iÞamnig verður mönnwn á að
spyrja, þegar þedir lesa sam-
þyikfet þá, sem nýafstaðið bán-
aðaoþámig gerði út af imnflutn
ingi og verðlagi ameríska
smjörsins.
*
Búnaðarþingið skoraði í þess
airi saimþyMet á líkisstjórnina,
„að (láta eikki flytja inn smjör
eða aðrar landbúnaðarafurðir,
nema í samr'áði við Búnaðar-
félag íslands, og aðeins til að
fullnægja brýnustu neyzluþörf
lamdsmanna að þvi ieyti, sem
inmlemd framleiðsla ekki hrekk-
ux til“; og jafnframt „lýsir bún
aðairþmig'iið yfir því, að það mót
mælir þeirri ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar, að smjör það,
sem nú er flutt inn í land-
ið, sé selt fyrir einum
þriðja legra verð, en ís-
lenzkt smjör, og telur, að slík
ráðstöfun muni tvímælalaust
draiga úr smjöœframleiðslu, og
það þvá fremuir, sem búnaðax-
þingið álítur, að núverandi verð
lag á áslenzku smjöri sé ca.
20 % umdir framieiðsiluverði
slamkviæmt yerðgrundvelli sex
manna nefndarinnar“.
«
Svo mörg eru þau orð búnað-
arþingsins um innfl. ameríska
smjörsims og útvöluverð þess;
og- munu þess fá dæmi, að á eins
óskammfeilinin hátt hafi verðið
virtnað í þá viitleysu, sem verð-
lag á íslanzkum laindúnaðaraf-
urðum og innflutnijngsliölit því
til verndar, eru komþa út í hjá
okkur.
Edins og þegar hefir verið
bent á, heffiir íslenzkt smjör ekki
varið fáamlegt á frjálsúm mark
aði míánuðum saman, eða síð-
an í ágúst síðastliðið sumar;
það litla sem af þvi hefir verið
selt, heffir verið á svörtum mark
aðd og verðið þá eftir því; all-
usr almienaiiniguir ihefir orðið að
vara án smjörs allan þernnan
tíma.
Þiegar þannig er ástatt um
framleiðslu og sölu á íslenzku
smjöri eiga neytendur að minn
sta kosti erfitt með að skilja,
að með nokkrum skynsamleg-
um rökum verði í móti því
mælt, að erlent smjör
sé flutt inn og seit við þvi
verði,, sem það fæst fyrir, að við
lögðum kostnaði af innflutn-
inigd þelss og dredfingu. Ekki verð
ur því við borið, að með því sé
verið að skapa neina samkeppni
við Manzkt sanjör, sem álls ekki
er fáamlegt á frjálsum markaði.
Qg þá verður iheldur ekki séð,
hvern hiuekiki íslenzk smjörfram
leiðisiTa igæti beði við það, þó að
takmairkað magn af erlendu
EITT SINN var frægur
stj'órnmálamaður að flytja
ræðu, og talaði allmikið um
heimasf jórn. Gall þá við í ein-
um áheyrandanum: „Og heima-
stjórn í helvíti.“ „Já, það held-
ur hver af sínum heimkynn-
um,“ svaraði ræðumaður.
Satt er það, að hvem og einn
tekur sárt til þess, er hann sýn-
ir ihallustu. Víkverja Morg-
blaðsins, sem mun vera ívar
Guðmundsson, hefur víst fund-
izt, að við, er stóðum að bind-
indismálasýningunni, gerðum
áfengisflöskunni óvirðingu.
Hann getur ekki stillt sig um
að sfceyta skapi slíinu á okkur og
óvirða í einu víðlesnasta blaði
landsins með því að segja, að
verið sé að safna unglingum á
„áróðurssýningu, til þess að sjá
tómar áfengisflöskur og skrípa-
myndir.“
Við þurftum ekki að vænta
mikils góðs af Morgunblaðinu,
því að þau 30-40 ár, sem ég hef
fylgst með afstöðu þess til bind-
indismálsins, þá hefur hún jafn
an verið bágborin. Vilji lands-
menn koma á hjá sér áfengis-
banni, þá fer Mongunblaðið
hamf örum gegn slíku, en þykist
þá vilja styðja bindindisstarf-
semi og fræðslu. En nú þegar
reynd er ný fræðsluaðferð, að
mestu leyti þögul vitnaleiðsla
gegn áfengisbölinu, þá er sjálf-
sagt að ófrægja þá aðferð líka.
Það verður auðvitað að brjótast
út, sem innifyrir er.
Víkverji hef ur fárast allveru-
lega í dálkum Morgunblaðsins
um æðimargt, sem illa fer, alls
konar ómenningu og siðleysi, en
finnur þó ástæðu til að svívirða
starfsemi þeirra manna, sem
leggja á sig allverulega til þess
að vinna gegn spillingu spill-
inganna og því böli, sem veldur
þjóðunum meira tjóni en styrj-
aldir og drepsóttir, já, sem
skaðar íslenzku þjóðina meira
en öll skipatöpin við strendur
landsins og mannskaðar á sjón-
um. Böli, sem hefur skapað
meiri sorg á íslandi, meiri
sálarkvaldr, eyðilagt fleiri hgim
ili og grandað fleiri mönnum,
þar á meðal gáfumönnum, en
öll önnur spilling, sem sýkt
hefur þjóðina.
Það er þjóðarsorg, og það
réttilega, þegar skip ferst og
landsmenn týnast þannig. Það
er þó sælla að syrgja hrausta
og dugandi sjómenn, en að sjá
sína nánustu verða að aumingj-
um andlega og líkamlega af á-
fengisneyzlu. Á yfirstandandi
vetri he|ur áfengið orðið all-
mörgum ’mönnum að bana á Is-
landi, og séu síðustu 12 mánuð-
irnir nefndir, þá slagar talan á-
reiðanlega upp í væna skips-
höfn. Þó hef ég ekki orðið var
við neina þjóðarsorg, eða sorg-
smjiöri., sé, meðan þannig er á-
statt á hinium innlenda smjör
markaði, 'selt við nokkru lægra
verði en því, sem Mer.zkt smjör
hefir verið selt fyrir; þyert á
móti hofði það verið stórvíta-
vert, ef rákisstjórndin befði. und-
ir slíkuim kiringumsitæðum látið
selja hið ameríska smjör við
óðru eða hærra verði en kostn-
aðarverði.
*
En það er einmitt þetta, sém
búnaðaifþin'gið er aið fara í krinig
um í samjþykkt siinni. Það er
ekki einasta, að það vilji fá að
haffa 'úrslitavald ium það, hvort
smjör sé flutt inn, jafnvel þótt
Menzkt slmjör eé ófáanlegt á
frj'áíbum marlkaði; það vill þar
i arsvip á Víikverja í sambandi
| við allan þann mannskaða. Það
er hægt að hræsna og fárast um
spillingu heimsins og manndráp
annarra þjóða, en láta sér í
léttu rúmi liggja þessi mann-
driáp meðal sinnar eigin þjóðar.
Og neiti þeim, hver sem getur.
Bezt gæti ég trúað því, að
þótt mér sé allur flokkadráttur
á móti skapi, þá kæmi þó þar
að, að ég ynni það til að ganga í
flokk með hverjum þeim manni,
sem vildi taka völdin úr hönd-
um þeirra þjóðníðinga, sem
stöðugt mæla áfengisverkunum
bót, en leggjast gegn þeim, er
reyna að finna þjóðinni einhver
bjargráð gegn því böli.
Ætli það gæti ekki farið svo,
að ónot taökju að fara um Vík-
verja, ef ég nafngreindi alla þá
menn, sem aðeins ég veit um,
að eyðilagt hafa sig og líf sinna
nánustu, að meira eða minna
leyti, aðeins frá því er ég var
unglingur? Skyldi hann kæra
sdg mikið um isfllíka upptálningu?
Og mundi þ átekki iíka marg-
ain. hrylla við slíku framtali.
Um þetta böl og þjóðartap er
mönnum ekki ókunnugt, og því
undrunarefni, að nokkur skuli
vilja niðurníða þá krafta, sem
reyna að vinna gegn því. Það
eru léttvæg og léleg rök í slíku
stórmáli, þótt kastað sé að
mönnum ófrægingarorðum eða
þeir kallaðir ofstækismenn eða
einhverjum öðrum lítilsvirð-
ingarnöfnum.
Bezt gæti ég trúað því, hefði
sænskur prófessor komið með
sænsku sýningarplöggin til ís-
lands og sýnt þau hér og ýmis-
legt fleira, sem var á sýning-
unni, að þá hefði höfðingja-
sleikja Morgunblaðsins skrifað
um það lofgrein, en okkur var
sjálfsa'gt að óffrægjia. — Verst að
fliöskurnar skyldu vera ,tómar.‘
Eg hef ekki ástæðu til að
ætla, að skólastjórarnir og
kennararnir, sem skoðuðu sýn-
ingu okkar, háfi fundið neina
ástæðu til að hræsna framan í
okkur, er þeir fóru góðum orð-
um um sýninguna. Þeir voru
Víkverja ekki sammála, og þeir
kornu skemmtilega með nem-
endáhópa sína og sýndu góðan
skilning á þessari viðleitni
okkar. Auðvitað var okkur
ljóst, hve sýningin var ófull-
komin, gerðum við grein fyrir
því og afsökuðurn við forustu-
menn ýmissa menningarmála
iandsins, sem voru við opnun
sýningarinnar. Einn þjóð-
kunnur læknir, sern nýtur mik-
illar virðingar í sinni stétt,
sagði við mig, er hann fór út:
„Það r óþarfi að afsafca þett-a.“
Þar kom í Ijös önnur tilhneig-
ing en hjá Víkverja.
Hér var ekki um neina list-
sýningu að ræða, þó voru lista- |
á ofan fá að náða verði smjörs,
þass, sem inn er flutt, og
halda því svo háu, að við
fáum éklfci einu sinni að vita
það, að hægt er þó að fá smjör
úti í iheiimi við allt öðru og
læigra verði en því sem vdo
höfum orðið að sætta ofcikur við
'hin 'sáðari áir. Svo taumlaus er
frekjan orðim í skjóli þeirrar
eiinioikunaraðstöðu, sem inn
fluitn'i/njgsihlöft og alg-ert sjálí-
dærni um verðlag á innaailandis
markaðinum hafa veitt land-
búnlaðiruum hjá okkur.
Nef, ríkissitjóa'inin á iþakikir fyr
ix það iskiflJdar, en ekki 'áiviítur,
að Ihaifa flutt inin hið ameríska
smjöir og sedt iþað við sann-
gjömu vterði.
verk á sýningunni, en sumar
myndir okkar hefðu burft að
vera betri. Það var' okkur sjálf-
um Ijóst, en „skrípamyndir og
tómar áfengisflöskur“ voru ekk-
ert aðalatriði á sýningunni. Það
féll oftast í minn hlut að leið-
beina skólafólki er það kom, og
ég gerði það eitthvað á þessa
leið:
Benti fyrst á táknmyndirnar
í Bakkusarhofi og hvað það
væri, sem stæði á bak við á-
fengissöfluna annars vegar (á-
góðinn, sem blindar menn) og
FYRIR nokkru síðan birti
Tíminn grein eftir Magnús
Torfason þar sem nokkúr dul-
arfull orð voru látin falla um
tilraun, sem gerð hefði verið til
þess' að koma í'slandi undir
yfirráð í fyrri heimsstyrjöldinni.
Prentaði Alþýðublaðið þá eitt
allra blaða þessi ummæli
greinarhöfundarins upp og
mæltist til nánari upplýsinga;
en síðan hefur ekkert um málið
heyrzt fyrr en nú, að Jón Dúa-
son skrifar alllanga athuga-
semd við grein Magnúsar Torfa-
sonar á Tímanum í gær. Þykir
rétt, að rifja upp ummæli
Magnúsar samtímis sem það
prenitar upp athugasemd Jóns.
UmmæM Magnúsar voru þessi:
„Nokkrir angurgapar hugðust
vinna sér til frægðar með því, að
.leita samninga við Engla og Þýzk
ara. Varð það stutt gaman fyrjr
þá fyrrnefndu, og datt botninn úr
þeim fyrr en varði. En Þjóðverja-
vinir voru menn skeleggari og
i höfðu öruggan forustusauð. Kom
þar, að þeir stóðu í samningum
við þýzltan stórhöfðingja, sem þá
dvaldi í Höfn, og lyktaði með bví,
að þáverandi ráðherra gekk á
fund þess þýzka. Urðu Englar þessa
varir, meðfram út af lausmælgi
hins máluga milligöngumanns og
Þjóðverjadindils. En sá varð endir
á, að trúnaðarmaður hans kærði
ráðherrann (auðvitað eftir að hann
vallt úr sæti) og millimanninn
fyrir drottinssvik, með ýtarlegri
skýrslu, þar sem gerð var grein
fyrir viðhorfinu gegn þýzku krún
unni. Áttum við að fá þýzkan
fursta að jarli og takmarkað þing-
ræði á keisaravísu, auk 10 milljóna
til járnbrautar austur yfir fjall í
barnadúsu."
Athugasemd Jóns Dúasonar
við þessi ummæli í Tímanum í
gær er svohljóðandi:
„Hér eru ekki nefnd nöfn, en þó
svo bert talað að ekki sýnist vafí
á því, við hvaða eða hverja menn
sé átt. 3n ekkí er hér rétt farið
áfengisneyzluna hins vegar (ó-
sjálfstæði og veikleiki manna).
Þar var og talið upp nokkuð af
pví helzta, sem fórnað er á alt-
ari Bakkusar og sýndar sorg-
legar afleiðingar þeirrar dýrk-
unar. Þá benti ég á nokkur
sænsk línurit, er sýndu, skv.
ítarlegri rannsókn, að lítil á-
fengisneyzla, þótt ekki værí
nema svo sem tvær ölflöskur,
hefði þau áhrif á íþróttamenn,
að þeim gengi ver en hinum
bæði við sund, hlaup, fjall-
Kramh. á 6. síðu
imeð afskipti mín af þessu máli.
Ég hefi t. d. hvorki verið trúnað-
armaður fyrrv. ráðherra né Þjóð-
verjadindils, og aldrei é allri æv-
inni talað aukatekið orð við for-
ustusauðinn. Ég þekki því heldur
ekki þátttakendur þessa samsær-
is, sem Magnús talar um, heldur að
eins afskipti tveggja íslenzkra
manna af málinu. En mér bárust
eins og ýmsuim fleirum, úpplýs-
ingar um þetta mál. Ég las meira
að segja skýrslu með gerfinöfnum
um það í íslenzku blaði, áður en
ég gæti gefið landstjótn vorri
skýrslu um það. Minnir mig, að
ísland væri kallað Klakaland en
Þýzkaland Keisaraveldi eða eitt-
hvað þvílíkt-. Er Jón Magnússon
var orðinn ráðherra í fyrsta sinn,
sendi ég landstjórninni í Reykja-
vík skýrslu um þá viteskju, sem
ég haifði fengið um þeta rriál. Það
gerði ég af því, að mál þetta virt-
ist, eftir þáverandi éstæðum, svo
alvarlegt og þess eðlis, að það
mundi hafa verið óverjandi brot
á trúnaðarskyldu minni sem ís-
lenzks 'þegns, að leyna landsstjórn
ina því sem ég hafði fengið upp-
lýst.
Var þetta því beint og óhjá-
kvæmilega skylda mín.» Yfirhylm-
un í máli sem þessu mundi hafa
verið litlu eða engu betri en þátt-
taka í því. Þar á móti hef ég ekki
talið mér skylt að rita um mál
þetta í iblöð. Landsstjórninni var í
lófa lagið að miðla almenningi
þeim upplýsingum um mál þetta,
er hún óskaði að bærust út, og
henni stóð vissulega næst að gera
það. Og þar sem skýrsla mín varð
kunn, varð þeim, er óskuðu mein-
lauss fróðleiks til að miðla almenn
ingi, og innan handar að leita
hans hjá landsstjórninni.
Það er og missögn, að ég hafi
fengið „12000 gullkrónur sem verð
laun fyrir að þegja um þýzka
hneykslið." Það má vel véra, að
ég hafi fengið þetta fé sem verð-
laun, en þá vissulega fyrir eitt-
hvað annað en að þegja um „þýzka
hneykslið."
Pnaccalt. á 6. síðu.