Alþýðublaðið - 05.04.1945, Qupperneq 5

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 5. apríl 1945
Séra Björn svarar Gunnlaugi -—Um Höfðahverfi og út
Búnað þess, húsabyggingar — og þök, sem reynazt ó-
heppileg.
SÉRA BJÖRN O. BJÖRNSSON
skrifar: „Gunnlaugur" lætur
svo um mælt í horn þitt effa há-
talara, aff ég „hafi valiff mér það,
nú á tímum ekki einstæffa verk-
efni, aff vinna á móti því, aff þjóff
vor sé hvött til aff vinna af fremsta
megni aff því aff varffveita tungu
vora, sérstæffa menningu, þjóff-
erni og óskert frelsi,“ og hafi ég
„ráffizt meff ókurteisi og lúalegum
affdróttunum aff Gylfa Þ. Gísla-
syní fyrir þaff aff verja íslenzkan
málstaff.“ (Orffaröðun hreytt, B.
O. B.).
„ÉG ÆTLA ekikert að fást um
„ókutrteisi", „lúalegar aðdróttan-
ir“ eða því líkt í minn garð — að-
eins 'berida á að Iiér er sem oftar,
þegar á milli ber, að því er flesta
snertir, skoðanamunur um leiðir
en ekki takmark. Ég álít, að fyrsta
skilyrðið til þess, að þjóð vor varð
veiti tungu sína, 'þjóðerni, menn-
ingu, frelsi og sjálfstæði sé ekki
ótti við vinveittar þjóðir og tor-
tryggingar í þeirra garð, þegar
vitað er, að aðalstefna þeirra fell-
ur saman við vora eigin, — ég
tala nú ekki um, þegar þær hafa
aðstöðu til að verða oss að meira
gagni en aðrar þjóðir.
ALLT ÞESS HÁTTAR spillir
milli þjóða, vekur hættur, en eyð-
ir þeim ekki. Það, sem ég álít,
að þjóð vor eigi 'að gera til að
tryggja tilvist sína, þroska og
frelsi er að snúa sér að allsherjar
einlægni, að því að efia sjálfa sig
og göfga með almennu samstarfi
— sérstakri áherzlu á uppeldi og
æskulýðsmálum — og innbyrðis
hollustu og vitandi það, að leiti
hún guðs, er öllu óhætt. Ég vil að
þjóðin íifi þannig, að hún hafi
sjálfstraust.“
ÍBÚI í HÖFÐAHVERFI skrifar:
„Árið 1943 kynntist ég lítið eitt
erléndum verkfræðingi og fór
með honum meðal annars, einu
sinni inn í Laugar. Við Nóatún, á
leið í bæinn, vildi hann fara út
úr bílnum og kvaðst þurfa að at-
huga hér nokkuð. í Miðtúni var
þá eins og vant er, fúllt af mann-
lausum bílum, meðfram stéttunum
og á þeim, og horfðum við á eftir
strætisvagninum, sem fór í hlykkj
um milli bílanna á þessari þröngu
götu. Þá segir hann: „Eru ekki
verkfræðingar hafðir með í ráð-
um, þegar bæjarhverfi eru reist,
eins og hér virðist vera, og gefa
þeir ekki bendingar um, hvernig
pýjar götur eigi að vera og hvern
ig hús eigi að vera hagkvæmust
og lcoma að sem beztum noturn
fyrir væntanlega eigendur?“ Ég
kvaðst ekki vita það, en gat þess,
að smákofa eða bílskúr mætti ekki
riyggja nema með ráðum verk-
fræðing'a.
SVO VILDI HANN sk'oða meira
og fórum við víða um þennan dag
og sýndi hann mér fram á margt,
sem betur hefði farið, hefðu þeir,
sem unnu að myndun þessara
hverfa hugsað lengra fram í tím-
ann og vitað hvað þeir voru að
gjöra, og finnst mér ég sjá æ bet-
ur og ibetur, hversu rétt hinn er-
lendi maður hafði fyrir sér í öllu,
sem bar á góma þennan dag.
HANN BENTI mér á valmaþök-
in, sem eru á fjölda húsa hér; kvað
þau of dýr á svo litlum húsum,
þar sem nálega færi eins mikið
efni í þau og ris sem leyfði að
lítil herbergi gætu komið í stað
þess, að valmaþökin gæfu vart
geymslu fyrir blöð og bókaskræð-
ur, og yrði þá að skríða meðan
því væri komið fyrir.
AÐ SfÐUSTU SAGÐI HANN:
,,Ég sé að hér er verið að reisa
verksmiðjur, og lítur út fyrir að
þær eigi að umkringja hverfið,
það sé ég fyrst hér á landi, þar
sem verið er að reisa nýtt og rúm
er nóg. Því voru húsin ekki höfð
sér, lengra' upp í brekkunni, þar
sem útsýni er gott, og allar. verk-
smiðjur, sem reisa á, fram með
sjónum, og allar sér. Auk þess,
sem halli á frárennslisrörum, hefði
verið meiri, en á flatneskju, sem
er.“ Þetta voru hans orð, og ég er
að smá komast að því, að hann
hafi haft á ..réttu að standa.
HÉR MÆTTI SEGJA, að byggt
hafi verið út af lóðarskorti eða
vandræðum, en þótt svo væri, var
engin ástæða til að hafa þessa
garðhúsalögun á flestúm húsunum
hér, sem stelur rúmi en er til Mt-
ils nýtt og hvaðan kemur þessi
stíll? Þeir sem ráðizt hafa í að
byggja hér og orðið að greiða frá
100—150 þúsund krónur fyrir hús
uppkomið, munu hafa ætlazt til
að þeir fengju sæmilega íbúð og
allt er gott meðan ekki er farið
að flytja inn, en þá byrja vand-
ræðin. Þau munu vera kölluð eín-
býlishús, en svo er nú vart þegar
til kemur.
Ftsl á 7. si9a.
vantar nú þegar til bera blaðið til kaupenda í eftir
talin hverfi:
Awsiyrstræti
Hverfósgötu.
Baróusstíg
Lindargötu.
Alþýðublaðið. — Sími 4900.
'IÉSÍÍ:;™
-y.v:;
:

Samtímis fregnunum af hinni síórkostlegu sókn bandamanna inn í Þýzkaland berast nú
fréttir áf því, að Bandaríkjafloti og Bandaríkjaher sé að leggja undir sig síðustu eyjaklasana
á leið sirini til Japan. Hér á myndinni sést amerískur tundurspillir í fylgd með skipaflota
á Kyrrahafi, sem er að flvtja her og- hergögn norður á bóginn.
Nær og nær Japan
Hernaðaruppdrætt
I'R Iþei'r, er de Gaull.e
teiknaði fyrir Reyand á borð-
diúJkana í ódýrium - veiiti.nga-
'h'úsum í Parás, voru not
aðir af herforingjaráðinu
franska í orrustunum vorið
1940. Þetta ár hafði de Gaulle
stjórn á deild úr fjórfta her.num,
sem. hafði veri'ð æfð oig búin
undir orr.ustur á tiltölulegða.
skömmum tíma. Herdeild þessi
gerði sóknaratlögur með skrið-
drekum við Loon og Abbeville,
—• og bar sigur úr býtum, enda
voru þær atlögur' einhverjar
þær bezt undirbúnu, sem Frakk
ar gerðu á þeim .tíma í barátt-
unni við Þjóðverja.
Nokkrum dögum eftir að þær
orrustur voru háðar, gerði Poul
Reynaud, þá forsætisráðherra,
de Gaulle að aðstoðar-hermála-
ráðherra.
Þar með var de Gaulle, spá-
maðurinh í herforingjasætinu,
kominn í þá aðstöðu, sem í
flestra augum var sízt öfunds-
verð eins og á stóð. Aftur á móti
fleirt iharun niokk.uð öðnum auig'
um á málið. Honum fannst, að
hið fyrirsjáanlega skipbrot
Frakklands gæfi honum tæki-
færi til þess að vinna að því sam
kvæmt allri getu sinni, og sem
köllun, áð franska þjóðin mætti
komast heil og söm úit úr hiM
arleiknum. Yfirstandandi erfið-
leikar ásamt því trausti, sem
honum var sýnt, blés í þær
glóðir, sem áttu eftir að vérða
að því báli, er vermdi þjóðernis
tilfinningu Frakkans undir
leiðsögn og forystu de Gaulle.
*
De Gáulle reyndi hvað hann
gat til þess að fá Reynaud til
þess að halda bardögunum á-
fram. Skömmu seinna átti hann
hinar árangursríku viðræður
við Churchill í Tours. Síðan gaf
hann út sína frægu yfirlýsingu,.
staddur í Englandi, þar sem
Ihainn feomst meðal annars svo
að orði, að „Frakklandi hafi tap
að orrustu, — en stríðinu sé
það enn ekki búið að tapa.“
í London skipaði hann sér
fremstum í fylkingu sem foringi
Ljálsra Frakka; — Bretar sam
þykktu bá ráðagerð, — með
hangandi hendi.
Starf de Gaulle varð honum í
raun og veru auðveldara en
hann gerði sér grein fyrir eða
vonir um í upphafi, sökúm þess
að það kom á daginn, að Frakk-
ar stóðu saman sem einhuga
þjóð. Og de Gaulle starfaði sam
kvæmt því óg í trausti þess.
Ýmislegt í stjórnaraðferðum
■ie Gaulle kom Churchill og
Roosevelt á óvart, — því enda
þótt þeir séu livor um sig ágæt
ir og þaulreyndir stjórnmála-
menn, höfðu þeir ekki haft sam
starf við, eða reynslu af sams-
konar stjórnmálamanni, — spá
:man.ni, ög de Gaulle er á mang
an hátt. /
Það er haft eftir Roosevelt,
eftir að hann kom frá viðræð-
um sínum við de Gaulle í Casa-
bianca, að hann gæti ef til vill
skilið menn, sem álitu sjálfa
sig, annað hvont vera eftirmenn
Ciemenceaus eða Jeanne de
Arc. Aftur á móti kvaðst hann
ekkert skilja í þeim, er álitu
sjálfa sig vera eftirmenn þeirra
beggja. Það er einnig sagt, að
Churchill hafi nýlega sagt sem
svo, að af öllum þeim krossum,
sem hann hafði orðið að bera
um ævina, væri „Krossinn frá
Lorraine“ sá allra þyngsti.
*
Með samskonar ákveðnum að
ferðum og vinnubrögðum sem í
starfi sínu og deilum við Gir-
ud, Chiurohill og Rooisevelt og
fleiri, hefur de Gaulle tekizt að
leiða innrásina og frelsun þjóð-
ar sinnar fram til sigurs, —
sömuleiðis að stjórna Frakk-
iandi frá þeim tíma er hann
settist í valdasessinn þar inn-
anlands. Enda hefur. svo farið,
að bæði Churchill og Roosevelt
hafa séð sig knúða til að viður-
kenna starfsaðferðir og áreiðan
legar niðurstöður de Gaulles,
jafnt í hernaðarframkvæmdum
sem í stjórnarstörfum. Og nú
er hið bezta samkomulag milli
þeirra; að minnsta kosti er ekki
annað vitað.
Meðan de Gaulle dvaldi í
I.ondon var ekki laust við, að
í dagfari hans gætti einhverrar
óvissu og jafnvel ótta. En al.ltaf
var hann þó jafn þögull og af-
skiptalátill, — o.g kaninske þess
v&gna ihefiur fólki fu.ndizit hann
vera óör.uiggari en á.stæða var tiL
Þó er því. ekki að neita, að de
Gaulle er öllu blíðari í viðmóti
síðan hann komst aftur til Frakk
lands; og auðséð er, að þar
kann hann við sig og hvergi
annars staðar til fulls.
Það má, nú sem stendur,
finna nokkra samlíkingu með
de Gaulle og Móse, er honum
hafði tekizt að leiða þjóð sína
vfir Rauða hafið á strönd fyrir-
heitna landsins og ' nálgaðist
hæðir og borgir þess lands, er
var hans ættarland.
Það er ekki laust við að de
Gaulle sé forlagatrúar; og sterk
an grun hefur 'hann um ein-
hverja verndarvætti er standi
við hlið hans og verndi hann frá
hættum og dauða. Óneitanlega
er þetta all-spámannleg skoðun.
Sökum bess arna er hann ekki
rnjög mikið lifhræddur, enda
þótt hann hafi vitaskuld þó
nokkra ástæðu til þess, þar sem
hann er jafn-áberandi maður. “
Sem dæmi þess, hversu ó-
hræd'dur hann er um líf sitt,
má geta þess, að í ágústmánuði
síðastliðnum, er hann kom til
Parísarborgar, gekk hann eftir
endilangri Champs-Élysées án
þess að hafa lífvörð í för með
sér, — en beggja vegna stóð
mannfjöldinn í þúsundatali.
Síðan gekk hann inn í Notre
Dame og knóféll þar, óhræddur
við leyniskyttur óvinanna, sem
höfðu komið sér fyrir uppi á
orgelsvölunum.---------
De GauMe bar ráð sán
saman við helztu leiðtoga frels
iislhreyfinigarinnar, strax etftir að
hann sté fæti á franska grund.
Og hálfum mánuði síðar hafði
hann útbúið, ásamt þeim3 áætlr
M. á 6. siOn