Alþýðublaðið - 06.05.1945, Blaðsíða 4

ALÞYOUBLAQ8P
Sunnudagur 6. maí 1945
Otgefandi Alyýanflokkurinn
Ritstjóri: Stefán Pétnrsson.
Ritstjórn og afgreiSsla í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu
Slmar ritstjórnar: 4901 og 4902
Simar afgreiðslu: 4900 og 4906
Verð í lausasölu 40 aura.
Alþýðuprentsmiðjan h. f.
Skólaheimili f sveitunu
Viðfal við Snorra Sigfússon námssljóra á
Akureyri
Danmörk aftur frjáls
F EjÉTTIR síðustu daga færa
mönnum heim sanninn
um það, að styrjöldin í Eiv
rópu er til lykta leidd með
glæsilegum sigri bandamanna,
þótt enn veiti dreifðar hersveit
ir nazista viðmám á noikkrum
stöðum, þegar þetta er skrifað.
Hvarvetna um heim, þar sem
Itnnendur friðar og frelsis
byggja löndin, er þessum giftu
legu tíðindum almennt fagnað
að vonum. Þjóðirnar, sem styrj-
in hiefur þjláð og þjakað, ganga
hugumglaðar til móts við vor
frelsisins og friðarins eftir fimb
ulvetur ófrelsis og ófriðar.
*
Hér á íslandi sem annars stað
ax á Nioirðurlöndum mun þó
fréttin um lausn Danmerkur
vekja mestan fögnuð. Eftir
fimm löng og ströng hernámsár
falla hlekkir nazismans af hinni
hugprúðu og frelsisunnandi
dönsku þjóð. Þungt var það ok,
sem Þjóðverjar felldu á háls
dönsku iþjóðinni.. Sár harm
1 ur er að Dönum kveðinn eftir
fimm ára hernám og harðstjórn.
Margir ibeztu isynir þjóðar þeirra
hafa fallið fyrir morðvopnum
þýzkra nazista og danskra föð-
urlandssvikara. En því meiri
verður að sjálfsÖgðu fögnuður
Dana yfir því, að hörmungarn-
ar skuli loks liðnar hjá og lausn
arstundin upp runnin.
*
Jafnaðarmaðurinn Wilhelm
Búhl, fyrrverandi forsætisráð-
herra Danmerkur, hefur mynd
að stjórn skipaða fulltrúum
stjórnmálaflokkanna heima í
Danmörku og frelsisráðsins
' danska. Kristján konungur og
Buhl forsætisráðherra fluttu ár
degis í gær ávörp til þjóðar sinn
ar. — Báru ræður þeirra vitni
um fögnuð Dana yfir hinu end-
urheima frelsi og þann ásetning
þeirra að láta verkefni framtíð
arinnar skelegglega til sín taka.
Éinnig minntist Buhl forsætis-
ráðherra hinna Norðurlanda-
þjóðanna og gleði dönsku þjóð-
arinnar yfir því, að unnt yrði að
taka upp rofinn þráð norrænnar
samvinnu að nýju.
❖
Danska þjóðin mun ganga
stórhuga og framtaksdjörf að
beim miklu verkefnum, sem
hennar bíða. Hún mun halda á-
fram hinu gifturíka starfi, er
einkenndi þessa merku þjóð
mennta og menningar fyrir
stríð. Danir munu á ný gerast
forustuþjóð í friði og auka enn
að miklum mun hróður sinn fyr
ir margháttuð afrek á sviði
menningarmála, félagsmála og
atvinnumála. Jafnframt munu
þeir gerast merkur aðili að nor-
rænni samvinnu og hinu alþjóð
lega endurreisnarstarfi, sem við
tekur að stríðinu loknu.
*
Við íslendingar fögnum af
heilum hug frelsun Danmerkur,
bræðraþjóðar vorrar og fyrrver
andi sambandsþjóðar. Fréttin
um lausn Danmerkur vekur
okkur einnig þá von, að þess
SNORRI SIGFÚSSON nám-
stjóri, hinn kunni skóla-
stjóri og skólafrömuður nyrðra,
hefur að undanförnu dvalizt
hér 1 bænum. Hefur Alþýðu-
blaðið haft tal af Snorra og
innt hann eftir starfa hans og
nýjungum á sviði fræðslumál-
anna.
— Hvað um námstjórasstarf
ið?
— N'ámstjóirin er merk
spor í fræðslumálum vorum.
Það er merkilegt starf og mik-
ilsvert. Að vísu eru ferðalög
v'íða um land erfið að vetrar-
lagi, ekki sízt sextugum körl-
um, en svo er margt, sem bætir
það upp. Verkefnið er stórt og
fullt af dýrlegum möguleikum.
— Hvað um fyrirkomulag
fræðslumálanna í sveitunum?
— Fyrirkomulag fræðslumál
anna i sveitunum er enn að
mestu leyti með farskólasniði.
Það fyrirkomulag þarf að breyt
ast, því að það er úrelt og ó-
hæft. Ég hef aldrei séð önnur
framtiðarúrræði á sviði fræðslu
míálanna í strjálbýlinu en skóla
heimili, þar sem heimavist sé
fyrir þau börn, sem ekki geta
gengið að Iheiman og ’heim. Það
er talað um skólabíla lí þessu
sambandi sem úrræði. Þeir
kunna að eiga við sums staðar.
En ég held, að slikt verði að-
eins bráðabirgðalausn.
— Verkefni námstjóranna er
mjög margþætt?
— Sem gefur að skilja er
verkefni námstjóranna mjög
margþætt og umfangsmikið.
Þeir eiga að líta eftir öllum að-
búnaði skólanna og leiðfoeina
um margt í þeim efnum. Þeir
eiga að háfa auga með skóla-
haldinu öllu, skólastað, kennslu,
skólanefnd og ekki sizt hvaða
framtííðarúrræði henta á hverj
ium stað. Og ekki má gleyma
því, sem ef til vill er veigamest
af öllum þessum þáttum: Nám-
stjórarnir eiga að beita sér fyr-
ir og stuðla að samvinnu heim-
ila og skóla.
Þetta er mikið þg áhrifaríkt
verkefni, sem þjóð vor á mikið
undir að vel sé leyst af hendi.
Ég efast meira að segja um
það, að nokkurt annað verkefni
sé nú meira aðkallandi en að
bæta úr uppeldisskilyrðum
barna vorra víða um land. Ekki
skal ég hæla sollinum, en of
mikil einangrun er líka hættU-
leg. Stóru heimilin, mannmörg
og starfsöm, voru glæsilegar
uppeldisstöðvar. En þau eru
horfin. Fámenni heimila vorra
í sveitunum er böl. Það er upp-
eldislegt tjón, að slikar félags-
verur sem börn eru, fái eigi not
ið samvista við önnur börn að
neinu ráði. Úr þvi eiga skóla-
heimilin að bæta. Norðan lands
þyrftu að hisa á næstu árum
svo sem tuttugu og fimm skóla
heimili í sveitunum. Þetta er
nauðsyn, ef það fólk, s§m enn
er eftir við ræktunarstörf, á
Snorri Sigfússon.
ekki að hverfa að sjónum. Þetta
kostar mikið. Og þess vegna
þarf að stuðla að samvinnu
hreppanna um þessi mál, og rík-
ið þyrfti að leggja fram þrjá
fjórðu hluta kostnaðar i stað
helmings.
Fyrir mörgum árum gerði ég
það að tillögu minni, að happ-
drættið yrði látið byggja þenn-
an grunn þjóðmenningarinnar,
þegar háskólinn væri reistur.
Ekki má yfirbyggingin hvíla á
sandi.
— Hvað um samstarf heimila
og skóla?
— Efling samstarfs heimila
og skóla er það verkefni nám-
stjóranna, sem ég tel mikilsverð
ast. Því eru foreldrafundir
sjiálfsagðir, þar sem hægt er að
koma þéim við. Þetta er reynsla
mín á langri kennaraævi. Þess
vegna hef ég á minum nám-
stjóraferli jafnan ríkt í huga
að hvetja til foreldrafunda, og
hef ég þá ætið mætt Iþar sjálf-
ur. Hefur þetta jafnan heppn-
azt vel og sumir sagt á eftir:
Sannarlega betur farið en
heima setið. Svo er það sam-
starfið við kennarann. Nám-
stjórinn verður að eignast trún
að hans og velvild. Hann þarf
að ýla við honum, magna vilja
hans, styrkja beztu þættina og
leiðbeina honum i starfinu, og
vera maður til þess.
— Hvað um námskeið og
samfundi kennara?
— Ég hef jafnan haldið fundi
með kennurum á haustin áður
en skólar hófust, þar sem ráðið
var ráðum um velrarstarfið. Og
námskeið var haldið á • Akur-
eyri haustið 1942, þar sem nær
sextíu kennarar af Norðurlandi
komu saman til náms og upp-
örvunar. Voru þeir dr. Björn
Guðfinnsson og Þorsfeinn Ein-
arsson íþróttafulltrúi aðalkenn
arar, Þetta námskeið hafði
mjög mikil og góð áhrif. Er
sjálfsagt að efna lil slíkra nám
skeiða í margs konar viðfangs-
efnum á næstu árum.
Eg fullyrði, að námstjórnin
hefur þegar unnið mikið gagn
þólt sumt af því þýðingarmesfa
verði skammt að bíða, að Norð-
menn skipi aftur sveit frjálsra
þjóða. Því fagna allir góðir ís-
lendingar sem norrænni ham-
ingju og giftu.
*
Nordahl Grieg og Kaj Munk
höfðu gerzt þjóðskáld Norð-
manna og Dana í þessari styrj-
öld. Hvorugur þeirra á þó aftur
kvæmt heim úr hinni miklu út-
legð hernámisins og hildar
leiksins. Báðir féllu þeir í bar-
áttunni fyrir föðurland sitt,
sé þess eðlis, að ekki verði ,bað
mælt né vegið. Og þó er þetta
enn á byrjunarstigi. En ég öf-
unda þá, sem fá tækifæri til
þess að gera að veruleika þá
hugsjón okkar, sem byrjuðum
þetta starf, að bæta fræðslu-
og uppeldisskilyrði barnanna,
styðja heimili og skóla til auk-
ins skilnings á sameiginlegu
hlulverki og rækta með þ\4 og
auðga þjóðmenningu vora.
Og þessa er sannarlega full
þörf.

Merkjasaia fyrir ,
bamastarf þjóðkirkj-
unnar.
E INHVERJAR fyristu radd
irnar, s,em héyrðust, um
nauðsyn á auíknu eftirliti og um
sjón með vangæfnum vanrækt
um börnum, Ikotmu friá presta
stefnu íslaráds á árunuan 1925
— 1927. Var þá kosin sérstök
startfsnefnd til þess að vekja á
huga. imanna fyrir þessum mál
um út á vi.ð ,,með aðstoð góðra
man.na“, .aifla fjár og reyna að
koma á föstu skipulagi um land
allt til hjáilpar foörnum og eftir
li'ts með uppeldi. þeirra. Þessi
hreyÆinig, sem þarpa var vakin,
meðal prestianna, átti síðan
sinn þátt í því að undirfoúa þau
skref, sem síðar hafa verið stíg
in í samþandi við þetta mikil
vœtga framfaramál, með bættri
löggjötf um barnaverind, var á
kweðið að ferminigardiaigar um
laiíd allt yrði notaðir til merkja
sölu í þágu málefnisins og
hefir svo verið um mangra ára
skeið. Sgóður þessi er þrátt fyr
ir það alls ekki svo stór sem
vera bæri, enda hefir starf hans
verið unnið að miklu leyti í
kynþey. Þó heifir sjóðurinn átt
iþiátt í að styrkja ýmils bama
heirmili, sem verið er að koma
á fót, eða annað starf, sem unss
ið er í sama anda. Hetfir þessi
aðstöð oft fcomið sér vel, meðan
stofnanir þessar voru að fást
við byrjunarörðugleika, þó þær
síðan hetfi verið reknar atf ötfe
um og tfyrir annað fé. Má þar
m. a. netfna dagheimiili á Sijglu
firði,. sumarheimili í Lundi í
Öxarfirði og Lautfahlíð í Reykja
hivertfi og vetrardaigheimili' í
Reykjavik.
iStárfisnefndin helfir riúmt verifc
svið, og er alls ekki gert náð
fyrir, að verk hennar sé eija
vörðunigu miðað við barnaheim.
ili, heldur hvert það igott fyrir
tæki., er verða mætti börnun.
um, til hjlálpar. Séra Hiálfdán
Heligaso.n er framkvæmdarstjóri
nefndarinnar. Aðrir nefndar
menn eru séra Guðmundtir
Einansson, dr. Bjarni Jónssora
vígslubiskup, pnóf. Asm. GuS
mundsson og séra Þorsteinn
Briem.
í dag — sunnudag —
verður merkjasala hór í Reylkja.
vik. Prestarnir standa fyrir
hanni, og biðja þeir foörnin að
korna og hjálpa til. Börnin.
skulu koma á þessa staði:
Laugamessókn: í Laugarnes
kirkju kl. 10 — 12 f. h.
H a 1 'lgrímssókn: í Austurbæj
anskóla kl. 10 — 12 f. h.
Dómfcimkjusóikn: í Miðfoæjar
skó>la (istolfu 3) fcl. 10 — 12 f. h„
Vonandi tekur fólk vel á móti
sölubörnunum eins og jaifnan í
þessum bæ. Er enginn tími bet
ur fallinn til að styrfkja slik
mlál en tíma vorsins og ferming;
anna.
Jakob Jónsson.
þótt aldurtila þeirra bæri að
með ólíkum hætti. En hinn nor-
ræni frelsisóður, sem þeir kváðu
þjóðum sínum, þegar ógæfu
landa þeirra varð allt að vopni,
lifir’ og fyrnist aldrei. Minning
þeirra mun af mörgum blessuðp
þegar Norðmenn og Danir fá
minnzt afburðamanna sinna
sem frjálsar þjóðir. Og hugsjón
beirra lifir í starfi 'því, sem þjóð
ir þeirra hietfja í árdöigum, nýrr
ar frelsisaldar.
MORGUNBLAÐIÐ og Þjóð-
viljinn gerðu lausn Dan-
merkur undan okinu að um-
ræðuefni í forusíugreinum sín-
um í gær og létu í ljós fögnuð
íslendinga yfir því, að þessi
bræðraþjóð okkar og sambands
þjóð skyldi aftur frjáls. Morg-
unblaðið komst þannig að orði
i því sambandb
„Barátta Dana hefur verið löng
og ströng. Miklar raunir hefur
danska þjóðin orðið að þola öll
hin löngu ár, sem liðið hafa síðan
landið var hernumið, 9 apríl 1940.
En það er einkennandi fyrir bar
áttu dönsku þjóðarinnar, gegnum
öll þessi myrku ár, að andstaðan
gegn kúgurunum harnaði því meir
sem hert var á f antatökunum.
Þetta sýnir þrótt og dug dönsku
þjóðarinnar.
Margs ' hefur daniska þjóðin að
minnast, nú er frelsisdagurinn
rennur upp á ný.
Fyrst mun þjóðin minnast síns
aldna konungs, Kristjáns tíunda.
Hann hefur fengið verðskuldaðan
dýrðarljóma, i augum allra danskra
þegna. Hann hefur reynst þjóðhetja
í raunum dönsku þjóðarinnar. Nú
gleðst hann með þjóð sinni. Og
nú fær þjóðin tækifæri til að votta
'hinum ástsælla konungi þakkir
fyrir allt, sem hann hafur fyrir
hana gert á liðnum árum og sýna
í verki hollustu sína og þegnskap.
Margir eru þeir og einstakling-
ar meðal Dana, lífs og liðnir, sem
skráð hafa nöfh sín óafmáanlegu
letri á bókfelli sögunnar á liðnum
hörmungar árum. Þar verður án
efa ofarlega á blaði hinn ágæti þjóffi
arieiðtogi og foringi frjálsra Dana„
Christmas Möller. Þegar vonleysið
var mest í Danmörku, brauzt:
hann úr landi, ekki til þess að
forða sér og sínum frá hættunni,
hóldur til þess að taka upp bar-
áttuna úr framandi landi og skipu-
leggja hana. Ekki er vafi á, að það
•eru fyrst og fremst verk Ohristanae
Möllers, að danska þjóðin er nú
dáð af öllum þjóðum heims.
:Þegar frá líður, munu raunir
dönsku þjóþarinnar meira og meira
hverfa í skugga bjartra endunminn
inga um hetjudáðir einstakra
manna og þjóðarinnar í heild.“
*
Og Þjóðviljinn laufc grein:
sinni í tilefni laúsnar Danmerk
ur með svofelldum orðum:
„A'llir íslendingar, hvar í flokki
sém þeir standa, fagna því inni-
lega, að danska þjóðin skuli aftur
vera frjáls. Samtímis mun hugur
manna hér á landi beinast til Nor-
egs, til hinnar langþjáðu hetju-
þjóðar, sem enn liggur undir fargi
nazista'herveldisins, síðust allra
hinna hernumdu þjóða. Nú loks
imá telja víst, að hernámsþjáning-
ar Noregs séu einnig brátt á enda,
með hverjum hætti sem það kann
að verða. Og þá fyrst verður fögn-
uður íslendinga yfir styrjaldarlok
unum óblandinn.“
Vissulega, taka allir íslending
ar undir þessi orð og foíða S
eftirvæntingu þeirrar stundar,
að friður og frelsi ríki um öH
Fraimih. á 6. aiSa,