Alþýðublaðið - 20.06.1945, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 29. júaí 1945.
Bóndi í bæjardyx*um skrifar mér um vordaginn sinn og
búmannshugleiðingar — Frí og kveðja.
Bóndi í bæjardyrum
SKRIFAR: „Vorhlýjan og snm
ávyadið hafa enn á ný vikið um set
Hfrir norðan kuldakasti. Eyjafjarff
arsærinn eLskulega rjómlygni er
aú nfinn og öfugstreyminn í hvít-
fyssandi bylgjuróti undan gjóst-
kffin. Elfur sveítarinnar mætir hon
um á leiruflæffum og kyssir hann
á trýniff, svo aff hann verffur æfa
reiffur, af því 'aff illa stendur í
bælið hans og honuni finnst stelpu
skömmin vera aff gera gys aff sér.
I*okufIókarnir reka upp skelli-
hlátra uppi um allt himinhvolf og
hlassast niffur á dalahnjúkana, með
gusurnar út úr sér. Þetta eru svodd
a* gárungar og geta aldrei veriff
meff nein almennilegtheit.“
SVONA LÍÐUR HEIL VIKA og
sunnudagurinn rennur upp. Ég lit
át um gluggann meðan ég klæð-
ist og bið fyrir mér til þriggja món
aða. Ókunnar hestatruntur hafa
troðið niður kálgarðinn minn í
nótt. Ég rýk út bálreiður til að
berja á þeiim og augun í mér verða
eins og grænir eiturpollar. Fyrir-
toænaskömmtunarseðiliinn týnist í
orustunni og ég verð að búa til
nýjan. Sigga mín sefur fast enn
Þá, elskan, og báðir krakkarnir,
rýjurnar þær arna. Nú ætla ég að
flýta mér út í fjós og mjólka kusu,
avo að ég geti gefið þeirn volgan
aopa, þegar hópurinn vaknar. S>að
er svo skemmtilegt. Krakkarnir
sjúga báðir pela, en Sigga vill
ékki „túttu“, hvernig sem ég reyni.
UM HÁDEGISBILIÐ dettur í
•dfúnalogn í veðrahöllinni. Himin-
inn verður heiður og blár og fjörð
turinn skínandi bjartur. Það er auð
séð að sunnanáttinn er að taka
Möddin. Ég hleypi lamtoánum út á
túnið. Ein er þrílembd. Og mér
verður angurvært við að hugsa til
Siggu minnar í því sambandi. En
Þá kemur guli kisi á þeysiflugi
fyrir húshornið á eftir auðnutitt-
fldngi. Og það verður ekki séð hvor
þeirra hefir betri vængi, eftir loft
köstunum að dæma.
HRAUNDRANGA BER HÁTT
við himinblámann. Ástarstjarnan,
sem brosti við Jónasi Hallgríms-
syni, sést þó ekki héðan af Mold-
Jhaugaihólsinum í dag. Hún skín í
dagsbirtunni. Ástarstjörnur skína
skærast í myrkri. Þá er þeirra líka
mest þörf. Enginn þjáist eða vill-
ist í sólskini. Og þarna kemur þó
gamli Valur út úr hesthúskofanum
og vill auðsjáanlega fara að aka á
völl. En ég segi honum, að það sé
sunnudagur Jónasar Hallgrímsson-
ar í dag, og hann skuli heldur
fara og horfa á kappreiðarnar. Ég
kveikti í pípunni minni og reykur
inn ljómar í sólskininu. Haninn
galar herjanslega á öðrum fæti,
svo að bóndinn á næsta bæ lítur
hátt upp og hneykslast. Hanastél
ið þýðir ekkert að reita, enda er
ég vaxinn upp úr slíku, sem full-
oröinn maður. Og svo er ég í góðu
skapi núna. Sumarfagnaður í sál-
inni, og búmannsraunir engar.
OG ÁFRAM HE'LDUR DAGUR-
INN á braut tímans, eins og óm-
reið eftir nótnavegum góðs hljóð
færis. Sönglag hans er sólskins-
þrungið og göngulagið stilltara en
gærdagsins, með allan storminn og
þokuflókaflissið. Hvergi sést nú
ský á lofti. Víðbláins víðáttan er
hlýleg og ómælanlega djúp eins og
fegursta auga.
SVALANS VERÐUR AFTUR
VART í kvöldblænum. En sól-
skríkja syngur uppi í hlíðinni, og
xnaríuerla tístir á skemxnuþakinu.
Margar kynslóðir spörfugla eru
liðnar undir lok, síðan selljasöngv-
ar vo.ru aðaiviðfangsefni þessarar
litlu söngfugla um vornætur. Enn
þá bregður fyrir einstaka hljómi
úr nefjum þeirra, sem minna á
gömulu dalabýlin, og söngvana og
sagnirnar um þau. Skyldu vera til
þjóðsagnir meðal sólskríkna og
maríuerlna um gamla tímamn?
Skyldu litlu fuglarnir nokkurn
tíima læra að syngja um vélameim
ingu og skýjakljúfa? Jafnvel þótt
ekkert annað verði til?“
ÞEGAR ÞIÐ LESIÐ þennan pist
il bóndans fyrir norðan er ég
kominn út á sjó, farinn með Esju
áleiðis til Danmerkur. Ég verð þar
eklci lengi, en á meðan á ég frí —
og þið fáið ekki Hannesinn. Ég
vona að hinir mörgu vinir mínir
haldi uppi merki pistlanna meðan
ég er í burtu og kroti niður at-
hugasemdir sínar um hið margvís
Ílega lífsins basl. Svo tek ég aftur
til óspilltra málanna þegar ég kem
aftur seint í júlí. Margblessuð á
meðan.
Hannes á liominu.
Reykjavík - Keflavík - Sandgerði.
Frá 1. júní s.l. er burtfarartími frá Reykjavík kl. 1 e. h.
og kl. 6 síðdegis.
Salirnir
epnir í kvöid og næiii kvöld
~vsai
Tjarnarcafé h.f.
*U»TPUBL*DIP
*
-Hi
Himitz
yfirmaður Bandaríkjaflofans
Niðurlag.
STUNDUM ber Nimi.tz ráð
sitt saman við bandaíríska
yfírh ei'shöfði ngjan n King aðmý
ál. Þá fljúga þeir oftast báðir til
einhvers ákveðins staðar. Undir
iþess háttar kringumstæðum fer
Nimitz einungis í f'lugvél. Hann
hefur stundað kafbátahernað og
hefur lítinn áhuga á flugtækn-
inni. Oft er hann yfir sig þreytt
ur, er hann kemur úr slíkum
flugferðum.
A einni fy.rstu slikri ráð-
stefnu var árásin á Gilberts-eyj
ar ákveðin i janúarlok 1942.
Eins og á stóð var hún hyggileg
tiilraun til þess að prófa styrk
flotans í hemaði á Kyrrahaf-
inu. Það var athyglisvert, að
árásum þessum stjórnaði Halsey
sem Nimitz hafði þegar séð, að
var einkair vel fallinn til þess
að leysa vel hin óvæntustu
vandamál.
Þegar árásin á Salomons-eyj
ar sumarið 1942 vair ákveðin,
óskaði Nimitz þess, að Robert
L. Ghormley vara- aðmirál
væri falið að háfa yfirstjórn
ina á hendi. Sá stórvaxni og
brosleilni náungi, er einihver at
hyglisverðasti maöur, sem bor
ið hefur einkenmsbúning banda
riska flotans. Honum lætur öll
herstjórn einkar vel. En svo
v.ildi til, að hann var landfræði.
'lega mjög vel kunnur Salomons
eyjum og hafinu umhverfis
þær.
Það var því ákveðið, að
Ghormley ' stjórnaði. a. m. k.
fyrstu árásinini Á annarri nóttu
eftir að árásin hófst á Savo-
eyju, var fjöldi japanskra skipa
þar fyrir og meiri hluti li.ðs
bandamanna fékk hinar verstu
móttökur.
Morguninn sem árásirnaæ hóf
ust á Salomons-eyjar gekk Nim
itz fram og aftur úti fyrir dyr
um á aðalbækistöðvum síinum.
Þar voru honum færðar fyrstu
gleðifréttirnar. Hann varð auð
sjáanlega glaður hneigði höfuð
ið til samþykkis og gekk síðan
til starfa sinha. Þegar fregnin
um hinn mikla ósigur á Savo-
eyj.u barst honurn stóð hamn
lenigi í sömu sporum og ætlaði
hvorki að trúa augum sínum
né eyrum lengi vel. En síðan
áttaði hann, sig hélt áfram að
senda út fyrirskipanir sínar og
tilkynningar.
*
Ein af fyrirskipunum hans
var að leysa Ghormley frá störf
um. Nimitz sá að þar var ekki
réttur maður á réttum stað
heldur maður, sem virtist ekki
vandanum vaxinn. Eitthvað
hafði skeð, sem minmti Nimitz
á frammi.stöðu Kimmels í Pearl
Hahbour. O g 'bardaginn um
Salomonseyjar var skyndilega
kominn á mjög tvísýnt stig og
• við ofurefli liðs að etja fyrir
j Bandarikj amenn. Aðeins einn
j maður gæti leyst gátuna. —
það var Halsey.
HaLsey var veikur. Næstu
tveir mánuðirnir voru sannar-
lega einhverjir þeir örðugustu
Kyrrahafsstyrjöldinni fyrir
Nimitz aðmírál.
Enginn sá meina breytingu á
framlíomu og líðan aðmírálsins
þrátt fyrir það. Kannske var
hann alþýðlegri og glaðari en
nokkiu sinni fyrr. Ghormley að
míráll fékk yfirstjórn 14. flota
deildarinnar (í Honolulu), en
Nimitz-stjórnaði. sjálfur bardög
unum í „eldlínunni“. Upp úr
þessu fór útlitið aftur að skáma.
Frá Bandaríkjunum ' .báruS't
fregnir um aukna skipáfram-
leiðslu. Japönum tók að ganga
ver í stríðinu. Áaatlanir Banda
fikjamanna voru nákvæmar og
þeim var framfylgt út í yztu
æsar. — Þó átti. eftir að taika
Halsey aðmiráll, sem sést hér á myndinni, pr yfirmaður þriðja
Bandaríkjaflotans, sem hefur haft sig mikið í frammi í Kyrra-
hafsstríðinu. \
Halsey aðmíráil
meiginstefnuna i átökunum.
Enn þá var eftir að ákveða höf
uðsóknina gegn þeim japönsku.
Nimitz hélt uppi þeirri bar-
dagaaðferð að láta herskipin
gera stöðugt árásir á strendur
óvinarins, ásamt flugflotanum,
að degi til. Þessar árásir báru
mikinn árangur, enda þótt
Bandaríkin ættu þá minni flota
en Japanir og vætru á margan
hátl minna viðbúnir en þeir.
Mikill hluti af tillögum þeim,
sem fram komu á þessum tíma
'bili, voru ffá nýjum liðsforingj
a, sem tók sæti í herráðinu
vorið 1943. Nafn hans er Char
'les H. Mc Morris. Hann hafði
skyndilega hafizt til þessarar
tignar Þegai- orustan við Cape
Esperanice átti sér stað árið
1942, var Mc Morris aðeins kap1
teinn. Af hréfaviðskiptum, sem
Nimitz hafði átt við hann, hafði
íhann komizt að raun um, að
þessi ungi kapteinn væri mjög
efnilegur seim herstjómandi
Nimitz kom Reymond Spru-
ance, sigurhetjunni frá Midway,
í góða stöðu. Sú staða var, að
hafa forystu liðsins sem her-
niámu Marianas-eyjar og áttu í
íyrstu orustunni um Philipp-
inesjóinn. Nimitz hlýtur oft mik
ið hrós fyrir tillögur og störf,
sem hann á e. t. v. tiltölulega
litinn þátt í, heldur einhver und
irmaður hans, einn eða fleiri.
Deilur þær, sem áttu sér stað
hina dimmu hávetrardaga í des
ember 1941, urðu m a. til þess,
að Bandaríkjaflotinn var endur
byggður, svo að segja algjör-
lega. Enda hefur verið til þess
tekið, hversu hetjulega flotinn
hefur staðið sig í stríðinu aBt
tiT þessa diags. Þetta er að miklu
leyti, Chester W. Nimitz að
þakka, — eða a. m. k. fær hann
einn mikinn hluta hróssins, rétt
eins og hann hefði fengið
skammirnar og ósómann, hefði;
flotinn reynzt illa.
Aihliða hugsun Nimitz flota
foringja veldur oft því, að hanu
leyfir sér ekki að taka jafn
skýra (og einhliða) afstöðu til
máíanna og hinir yngri mean.
Þetla getur stundum orðið hoa
um frefcar til baga.
*
Aftur á móti veldur hirm al-
hliða hugsunarháttur hans því,
að hann á mjög gott með að
setja sig inn i spor annarha
manna og hugsunarhátt þeirra.
Þetta kemur honum meðal ann
ars að gagni hVað það snertir,
að hann getur fundið út sum-
ar .áætlanir japanskra flotayfir
valda fyrirfram, með þvr að
reyna að hugsa á þeirria vísu.
Hann getur jafnvel reiknað nla
kvæmlega út, hvar japansM
flotinn heldur sig að mestu í
það og það skiptið. Þetta kom
honum t. d. mjög vel eitt sinn
í oruslu á Coral Sea, er hann
hafði hætt skipum sínum harla
langt og illa leit út um skeiS.
Nimitz kynnir sér sem bezt
hann getux hernaðartækni Jap
ana, einkum hvað vi.ð kemur
sjóhernaðinum. — Hann les
feiknin öll. Með aðstoð Mc
Morris aðmíráls hefur hann
komizt að ýmsu um starfsað-
ferðir og áætlanir Japana. Nian
itz vissi t. d. strax, þegar jap-
önsku yfirvöldi.n gáfu út þá fyr
irskipun til manna sinna, að
þeir mættu ekki fara i árangurs
lausa herför gegn bandamönn-
um, beldur yrðu að vinna sig
ur eða falla, að öðrum kosti.
Nimáitz er kunnugt um'hina
brjálæðislegu fórnarlund Jap-
ana, einkum þeixra sem hátt
eru settir og skipa öðrum fyrir
verkum. Með hjálp alls iþess
kunnugleika, sem Nimitz hefur
á Japönum og hugsunarhætti'
þeirra, mun hann leiða Kyrra-
hafsflota Bandaríkjamanna
fram til sigurs yfir grimimdar
seggjunum í Austur-Asíu.