Alþýðublaðið - 29.06.1945, Blaðsíða 6

ALÞVPUBLAÐtÐ
Föstudagur 29. júní 134S
frá British Naval Forces
Þar sem brezka sjóliðið mun mjög bráðlega yíir-
gefa stöðvar sínar á íslandi, er öllum félögum, verzl-
unum, einstaklingum og öðrum, sem hafa kröfu (eða
krötfur) á brezkar flotastöðvar (British Naval Forces)
hér á landi; fyrir vörur, veitta þjónustu eða annað,
áminntir um að framvísa kröfum sínum nú þegar til
BASE SUPPLY OFFICER, ROYAL NAVY.
Bankaávísunum (tjekkum), sem gefnar hafa verið
út af Base Supply Officer, óskast framvísað í viðkom-
andi banka eims fljótt og auðið er
FerS fil frjálsrar Danmerkur
Framh. af. 5. síðu
Danir snúa baki við þeim,
sem þeir sjái þá ekki. í Kaup-
mannahöfn er krökkt af brezk-
um hermönnum Þeir fussa við
Þjóðverjunum, og virðist þó
sem þeir taki ekki eftir þeim.
Hjá Vester-ifangelsinu búa
Bretar öðrum megin við göt-
una, þar sem Þjóðverjar eru í
haldi í húsunum handan við
strætið.
Hvarvetna sjást merki um
afleiðingarnar af veru Þjóð-
verja í Danmörku. Eg hefi ekið
á dekklausu reiðhjóli, sem
vihnumaður á bóndabæ lánaði
mér. Eg hélt í fyrstunni, að
ekki væri hægt að hjóla á
þannig hjóli. Ég haffði e'kki haft
hugboð um þannig reiðhjól síð-
an ég sem barn var að reyna
að búa þau til úr gjörðum utan
af síldartunnum.
Þjóðverjar hafa markað djúp
spor í danska þjóðarsál, —
dýpri og merkjanlegri en þau,
sem þeir hafa markað í við-
skiptalíf þeirra. Maður getur
með sanni sagt, lað danskir ung-
lingar á aldrinum 14—16 ára,
sé,u að minnsta kosti tveim ár-
um eldri. Mikill hluti þeirra
hefur tilheyrt mótstöðuhreyí-
ingunni, öll rómantík unglings-
áranna hefur verið frá þeim
tekjn. Þeir eru þegar orðnir
fuliorðnir menn.
Mótstöðuhreyfingin hefur og
markað bau spor, sem ekki
munu afmást svo lengi sem
þessi kynslóð lífir. Eg geri mér
í hugarlund, að þessar frelsis-
hetjur, sem nú eru sumar ekki
nema 16 ára, muni síðar meir
sem síðskeggjaðir öldungar út-
lista fyrir barnabörnum sínum
þau afrek, sem nú eru nýaf-
staðin, rétt eins og gamla fólk-
'ð sagði áður fyrir barnabörn-
um sínum frá orustunni við
Kolding.
V.
Frá Kaupmannahöfn fer járn
brautarlestin út á land aðeins
þrisvar í viku og það verðui'
fólk að sætta sig við.
Vagnarnir eru yfirfullir; —
maður stendur þar til maður
íær náladofa í fæturna. Nú
orðið ferðast margir langar
leiðir fótgangandi' á 5slitnum
tréklossum. Maður skal hafa
það í huga, að Kaupmannahöfn
hefur á margan hátt farið ver
út úr því en sveitirnar. Það
eru alltaf sveitirnar, sem
standast bezt hvers kyns áföll’.
JEg hetfi dvalið í þrjá sólar-
hringa hjá sjálenzkri bónda-
fjölskyklu og mun hér síðar
segja nánar frá því. í daglegu
lífi þeirrar fjölskyldu var það
íærra, sem maður gat sett í
samband við stríðið, en ýmis-
legt, sem sjá mátti i Kaupmanna
höfn.
Undanfarin sex ár hötfum
við orðið að venja okkur við
að ferðast lítið. Það má sjá það
á ýmsu. Samgöngurnar bera
ýmist merki gróða eða taps og
lítið er að reiða sig á ferða-
áætlanirnar. Danir hafa sömu-
leiðis „gleymt“ Svium í vissum
skilningi. Sænskur maður vek-
ur töluverða eftirtekt. En Dan-
ir rifja það þó upp fyrir sér,
að fyrir nokkrum árum var
eitthvað til, sem hét ferða-
mannastraumur. Og þeir reyna
meira að segja að nefna töluna
stjöt'iu á sænsku (,,sjuttio“).
Úti á landi er löngun fólks-
ins ennþá rík til þess að aka
bíl. En bílar fyrirfinnast ekki.
Jótland er aðeins í sambandi
við hina landshlutana tvisvar
í viku. Á sunnudögum ganga
engar járnbrautir.
í „Folkets Park“ í Hróars-
keidu var ég viðstaddur hátíð-
ardag mótstöðuhreyfingarinnar
til minningar um fallnar frels-
ishetjur. Á öllum götum var
mergð af fánastöngum, sem
sumar voru ekki stærri en
sænsku girðingarstólþarnir
okkar. Eg gekk um danska
skóginn. Eg sá manninn, sem
þýtt hefur bækur mínar á
aönsku, standa í fylkingu
frelsishetjanna. Hann háfði
setið í stjórn „Sjálenzka félaga
sambandsins.11 Félagar úr þeim
samtökum voru í borgaralegum
fötum, en með borða um
handlegginn.
Þess konar hátíðahöld fara
fram hver á fætur öðrum. Þau
bera með sér svip danskrar
þjóðarsálar. Danskur hers-
| höfðingi skipaði fyrir: „Fylk-
ingar! Setjist niður!“ í miðj-
um ræðuhöldunum um frelsið
og hina iöllnu gekk samkomu
stjói'inn að hátalaranum. Hann
sagði:
, — Það hefur nýlega rignt.
Við minnum fólk á að passa
vel yfirhafnir sínar og húfur.
Börnin þyrptust að hershöfð-,
iúgjanum í ræðustólnum og
báðu hann um eiginhandar-
riihönd han/s. Hér og þar á
grasinu sátu menn með gamla
Remingtonriffla, Mauserriffla
og nýtízku marghleypur
öundnar við belti sín. Þetta
voru menn úr frelsishreyfing-
unni, —- margt ungir menn.
Og þarna. var danska lögregl-
an, sem er einkar vinsæl eftir
þá atfstöðu, sem hún tók á her-
námsárunum.
Það er aðeins vonandji, að
. „frelsishetjurnar“ gangi ekki
of lengi með handleggsborð-
ana og byssurnar, því annars
er hætt við því, að það verði
tilgangslaust 3ýningaratriði.
VI.
Ekkert hefur vakið jafn
furðulega eftirtekt og aðdáun
í Danmörku eins og ,,jeep“-bll
arnir. Það er vegna þess,
hverjir keyra þá. Brezki
„jeepinn“ hefur orðið eins
konar tákn. Litli, létti vagn-
inn, sem skoppar eins og lamb
eftir götunum, vekur geysi-
mikinn fögnuð.
Þegar fyrstu vélaherdeildir
bandamanna komu til Dan-
merkur, viðhöfðu þðer vinstri
akstur. Þær keyrðu óneitanlega
í mótsetningu við danskar
umferðareglur. En það gerði,
ekkert til. Danir grétu af gleði
og föðmuðu komumenn að sér.
Stúlkurnar hlupu til og kysstu
hermennina í jeepunum. Þær
fyltu vagnana með blómvönd-
um.
Eg' er staddur í Hróarskeldu
og sé jeepbíl standa fyrir utan
eiit veitingahúsið. Á skammri
stund hafa safnazt að minnsta
kosti tvö hundruð manns kring
um þennan litla, brúna vagn.
Börnin klifra upp í hann.
Danskar stúlkur hengja utan á
hann sýrenu-vendi.
Vélarhúsið er allt útskrifað
með nöfnum og heimilisföng-
um. THANK-YOU stendur
letrað með stórum bókstöfum.
„I love Monty,“ stendur á
einum stað. Eg sá danskar
stúlkur festa lítinn bréfmiða á
vélaihús bilsins: ,,I am very
grateful to you if you get a
signal. Tove Hansen, Roskilde,
Denmark, .Europe.“
Það er til fjöldi sögusagna
um Englendinga í sambandi
við jeepanp. Nýlega vék einn
jeep svo vel á götu, þar sem
hann var að þ\4í kominn að
keyra yfir hund, að hann fór
i hálfhring á tveim hliðar-
hjólunum og kom þó réttur
niður aftur. — 'Hvernig líður
hundinum7 var það fyrsta, sem
Englendingurinn spurði að.
— Englendingar eru menn,
segja Danir. —• Þjóðverjar
voru vélar.
Enski hermaðurinn, sem fór
inn í veitingahúsið, kemur út
aftur. Hann hélt á rjómatertu
í fanginu. Hann varð að ryðja
sér 'braut út að jeepanum, —
lyfta börnunum upp úr hon-
um. Síðan ók hann í brott í
bílnum sínum, sem nú leit út
eins og( heljannikill sýrenu-
klasi. ,
VII.
En mótsetningin við þetta
er verulega ljót. Maður hikar
jafnvel við að skrásetja hana.
Skömmu síðar er ég staddur
fyrir utan bækistöð Þjóðverja.
Þar eru þeir þúsundum sam-
an í skóla, sem tekinn hefur
verið til íbúðar fyrir þá. Skóla
portið er fullt af rusli, matar-
leifum og umbúðum. Hópur
hirðuleysislegra hermanna
gengur út úr húsinu. Skóla-
hliðið stendur opið; grindverk-
ið er svo lágt, að hægt er að
hoppa yfir það, — en þeir
balda sig samt innan við girð-
inguna.
Þeir standa í hópum við
grindverkið. Þeir ,líta sljólega
út og engin gæzla er höfð á
þyim. Svo virðist sem þarna
séu menn, sem ekkert takmark
eigi fyrir höndum. Þeir' eru 1
J.'ermannabúningum af ýmsu
iagi. í skóiaportinu er eldhús-
vagn, sem matarlyktina leggur
frá. Þar stendur hópur ’og
bíður e.ftir 'mat. Grænir her-
.maunabúningar mannanna
hanga í óhirðu uían á þeim. Á
ieðurbeltunum stendur letrað:
„Gott mit uns.“
Sú saga er til, að einn þeirra
ha'fi ætlað að skjóta sig, þegar
hann heyrði, að, Hitler væri
dauður. Hann stóð í miðju
skólaportinu og bar byssuna
upp að enni sér.
En annar hrópaði upp:
— Nei!
Attræð
Frú Sigurborg
Dvergasleini
ATTRÆÐ er i dag Sigurborg
Sigurðardóttir, ekkja Jóns
Jónssonar frá Dvergasteini í
Hafnarfirði og móðir Emils
Jónssonar samgöngumálaráð-
herra.
Sigurborg er Árnesingur að
ætt, fædd i 'Hróarsholti í Flóa
29. júni 1865. Voru foreldrar
hennar Vilborg Guðmundsdótt
ir frá Hróarsholti og Sigurður
Árnason, ættaður úr Grímsnesi.
Sigurborg ólst upp hjá afa
sínum og ömmu, Guðmundi
Tómassyni og Elínu Einai'Sdótt
ur. Dvaldist hún 1 Hróarsholti
til tuttugu og fimm ára aldurs,
en þá flutti hún að Hellum á
Vatnsleysuströnd til móður-
systur sinnar, Agnesar Guð-
mundsdóttur, og manns henn-
ar, Bjarna Þorlákssonar. Dvald
ist hún að Hellum árlangt, en
fluttist þvi næst til Hafnar-
fjarðar árið 1891. Var hún þar
hjá móður sinni, unz hún giff-
ist Jóni Jónssyni árið 1899.
Bjuggu þau jafnan í Dverga-
steini. i Hafnarfirði.
Sigurborg Sigurðardóttir hef
ur unnið mikið starf á löngum
vinnudegi. Saga hennar er saga
hinnar dugmiklu og framtaks-
sömu alþýðukonu, sem löngum
hefur unnið hörðum höndum
og háð stranga lífsbaráttu. Þeir
sem kynnzt hafa henni, munu
jafnan minnast einsdæma dugn
■aðar hennar, góðrar greindar
og mikillar tryggðar við hvern
þann mann og málefni, sem
hún heíur metið verðan vináttu
sinnar og fulltingis.
Sigurborg hefur ævilangt unn
ið sitt mikla starf í kyrrþey og
yfirlætisleysi og myndi efalaust
litt um það gefið, að lagt væri,
út af verðleikum hennar og ævi
starfi i löngu máli í tilefni
hinna merkilegu timamóta í lifi
hennar. En eigi að síður er af
slíkri. konu mikil saga. Sigur-
borg stóð við hlið manns sins
sem trúr og dyggur förunautur
1 starfi og striti langrar ævi,
sem vissulega var rík að önn
og áhyggjum. Heimili hennar
og Jóns Jónssonar var sérstakt
að festu og myndarskap og bar
öll hin beztu einkenni, íslenzkr
ar alþýðu og íslenzks þjóðlifs.
Kynslóð Sigurborgar undi
kröppum kjörum og erfiðu
starfi, og í raun strangrar lífs-
baráttu er þáttur hinnar átt-
ræðu sæmdarkonu yissulega
mikill og góður. En þrátt fyrir
hinn langa og stranga vi.nnudag
má Sigurhorg með sanni telj-
ast mikil gæfúkona. Gæfa henn
ar er einkum fólgin í þvii, að
hún var gift ágætum manni,
og voru þau hjón í hvívetna
samhent í lífslþaráttunni. Sig-
urbprg hefur og notið barna-
láns í ríkum rnæli,. Þau hjón
eignuðust að sönnu aðeins eitt
bavn, en hver sá, sem haft hef-
Þá rétti hinn byssuna beint
upp í loftið og hleypti af þrem
skotum beint upp á við.
Danir líta ekki við Þjóð-
verjunum. Þeir ganga á gang-
stétt hinum megin við götuna.
'Frelsishetja kemur ga'ngandi
með stúlkuna sína við hlið. —
Hann gengur rétt fram hjá
Þjóðverjunum. Aöeins grind-
verkið aðskilur þau frá þeim.
Tveir Þjóðverjar um tvítugt
eru í innbyrðis deilum. Þegar
Daninn var kominn örskammt
fram hjá, sendu þeir honum
tóninn. Síðan hlógu þeir
kuldalega. Danir mega vara sig
á þeim blátri,
í dag:
Sigurðardóttir
í Hafnarfirði
/
Frú Sigurborg Sigurðardóttir.
ur kynni af syni hennar, veit,
að e'kki er ofmælt þótt sagt sé,
að Sigurborg hafi' notið ham-
ingjumikils barnaláns. Og enn
er gæfa Sigurborgar fólgin £
þvi, að hún hefur í starfi langr
ar ævi unnið sér í hvívetna
traust samborgara sinna.
Heilsa Sigurborgar er nú-
nokkuð farin að, bila, sem skilj
anlegt er, þegar að þvi er gætt,
hversu langan og strangan
vinnudag hún á að haki. Þó má
heilsa hennar teljasl furðanlega
góð, þegar miðað er við hinn.
háa aldur hennar. Andlega er
hún hin ernasta, nýtur óbilaðs
minnis, litfsfjörs og síungs áhuga
fyrir mönnum og máletfnum.
Sigurborg heíur jafnan ver-
ið fastheldin við forna og góða
siðu, enda bar heimili hennar
þess vitni. En jafnframt hefur
hún ávallt verið skyggn á þörf
nýjunga og framfara, haft mik.
inn áhuga fyrir þeim og veitt
þeiin öruggt fulltingi.
Alþýðublaðið sendi hinni átt
ræðu sæmdarkonu og aðstand'
endum hennar hugheilar ámað
aróskir i tilefni hinna merki-
legu tímamóta í lífi hennar,
þakkar henni hin miklu störff,
sem hún hefur unnið á langri
ævi, og tekur undir þær mörgu
vinakveðjur ,sem henni verða
sendar í dag í tilefni afmælis-
dagsins.
mz$
■ m ru Vi rr r-i c
Tekið á móti flutning til Pat-
reksfjarðar, Bíldudals og Þing-
eyrar fram til hádegis í dag.
Hitabrúsar
Kolaausur
Fægiskúffur
Gardínuhringir
Gólfmcttur
Bílamoppur.
Geysírhí.
\ Veiðarfæradeild