Alþýðublaðið - 29.03.1947, Blaðsíða 3

Laugardagur, 29. marz 1947.
ALÞVÐÖBLA0IÐ
Gunnar Stefánsson:
ÍVAN hét náungi nokkur
rússneskur, sem uppi var
endur fyrir löngu og réð
hann ríkjum í því ríki Garða
ríki. ívan þessi vajrð frægur
að endemum einum og það
jafnvel svo, að Rússar völdu
honum viðurnefnið grimmi
og kalla þeir þó ekki al'lt
ömmu sína, þar eystra, á því
sviði.
Um það bil 360 árum eftir
dauða hans ákváðu Rússar
að ger,a kvikmynd, er fjalla
skyldi um ævi ívans IV eða
grimma. Og til þess að kvik-
mynd þessi verði nú engin ó-
mynd, þá er hinum fræga
leikstjóra og kvikmynda-
fræðing Eisenstein falið að
sjá um upptöku myndarinn-
ar. Eisenstein þessi er
'iöngu þekktur orðinn, utan
landamæra Rússlands meira
að segja, fyrir afskipti sín af
leikhúsmennt og síðar kvik-
myndalist. Hefur hann m. a.
skrifað bókj er út hefur kom
ið á ensku og nefnist The
Film Sense. Um bók, þessa
skrifaði Kristinn Andrésson
heila síðu í Þjóðviljann á sín
um tíma, án þess þó að ég
væri, að lestri greinarinnar
loknum, nokkurs vísari um
efni eða innihald bókarinn-
ar. —
Og loksins kom kvikmynd-
in um Ivan grimma til
Reykjavíkur og þurfti
Reykjavík meira að segja
ekki að fara til kvikmyndar-
innar. Töluverður undirbún-
ingur hafði farið fram í kvik
myndadálki Þjóðviljans und-
ir komu ívans grimma. Hver
einasta mynd, sem sýnd var
hér í kvikmyndahúsunum
vikurnar á undan komu
hennar, voru skilyrðislaust
rakkaðar niður: Nokkur
dæmi: ,,Það er tómahljóð í
. þessari mynd.“ ,,í tveim orð-
um sagt, leiðinleg mynd.“
„Efni hennar er svo marg-
soðið, að vair'la finnst lengur
nokkurt bragð.“ ,',Samt er
þetta hlægilegt afsprengi
þeirra heimskustu kraf.ta,
sem Hollywood á til.“ „Þetta
er óþolandi mynd.“ „ . . skot,
skot . . . þetta er ekki hægt
lengur.T ,,Þetta er hrollvekja,
ekki sérlega frumleg. ....
Þar að auki er dálítið sál-
fræðigums . . . .“ ,,Um það b:l
þrír fjórðu hlutár myndarinn
ar er þreytandi vellankatla
með þreytandi leikara í aðál-
hlutverkinu.11
Og nú mátti ívan grimmi
koma. Enda kom hánn, en
staldraði ekki við hér í bæn-
um nema í tvö kvöld. Þó var
myndin, að dómi Þjóðviljans"
„leiklist eins og’ búh gjörist
hezt“; Aumiagja R \v' ’
ar. Aðeihs "4-—S00 þcirra
’vildú sjá „léifcíist ein’s ögr hún
gjörist _ bezt“. Hyáð hefur
.svon.a fólk eiginiégá rríeð bjóð
.leikhús ;að, gjþra? Elckeri,
hreint ekki neitt, þyí nð þúrfi
það eitthvað að hnýsahf í
leiklist eða leikhús, þá getur
það bara sent Harald Björns
son til Leningrad. Hann ge+-
ur kynnt sér alla hiuti’þar og
skiptir það engu máli, hvort
hann sér þá írægu borg nokk
urntíma eða aidrei, alit er.þar
dásamlegt og eins og það á
að vera. — Já, kvikmyndin
var að sjálfsögðu svo
dásamleg, að rúm Þjóðvilj-
ans var ekki nægjanlegt til
þess að gjöra henni verðug
skil. „Annars þarf meira
svigrúm en hér gefst til að
gefa þessari kvikmynd verðug
skil.“ Þetta segir Þjóðvilj-
inn, enda var um sama leyL
hafin fjársöfnunarherferö
fyrir nýrri pressu handa blað
inu, svo að það gæti þá senni
lega stækkað og haft rúm fyr
ir „verðug skil“ á kvikmynd-
inni. Og enn bætir blaðiö við
um kvikmyndina: „Hún er
listaverk.“ —
Og þar slitnaði línan. Hafi
nokkur maður látið sér detta
í hug, að kvikmynd þessari
yrði nokkuirntíma gjörð
„verðug skil“ í Þjóðviljan-
um, þá rná hann án efa bíða
lengi eftir því að svo verði
gjört. Línan frá Moskvu
slitnaði nefnilega andartak í
höndum „kvikmyndagagn-
rýnenda“ Þjóðviljans, en
hefur nú eflaust verið hnýtt
saman á nýjan leik. „Gagn-
rýnendunum“ láðist nefni-
lega að geta þess, að „lista-
verkið“ þeirra var í rauninni
ekki nema þriðji h-luti af
öllu „listaverkinu“, en, "þiað
sem meiira er um vert, hinir
síðari tveir þriðjungar „lista
verksins“ vérða aldrei sýnd-
ir almenningi, já, meira að
segja verður síðasti þriðjung-
urinn aldrei kvikmyndaður,
þótt fyirirhugaður hafi verið.
Kvikmyndin átti áð verða í
þremur hlutum og var fyrsti
hlutinn sýndur hér um dag-
inn. Annar þriðjungurinn
var á s. 1. ári tilbúinn og átti
að fara að hefja töku síðasta
hlutans, en þá’ komu boð frá
stjórnendum upplýsingamál-
anna og útbreiðslumálanna í
Kreml á þá leið, að annar
kaflinn skýldi eyðilagðuir og
aldrei sýndur verða, en sá
síðasti skuli . aldrei tekinn
verða. — Þetta var nú þeirra
álit á ,,listavei'ki“ Þjóðvilj-
ans.
Sámkvæmt málgagni
þeirra andlegu leiðtoga, sem
ákveða um það austur í
Kreml, hvað kommúnistar
um heim allan skuli telja
list og hvað ekki, þá
telja þeir kvikmyndina um
íván'; grimma lélega mjmd
ög segja: „ívan er ku'lda-
legi mvnd, sneydd ástiríðu-
hit'a og inniheldur - a.u.k
þess SQguIegt grobh“ og
„söguiegá ðsönh' og bieð öílu
sneydd Hstr'áéhum tilþrifum“.
Þeir telju Eifeénsféin :,hafa
gjört ívan:. . ékki.að fram
farafýsum. stjórnanda, heldur
að;: djöfulóðum' vitfirring og
glæpamanni.“
Ekki efast ég um það, að
Framhald á 7. síðu.
Hinar pólitísku förukonur
f; ír'ji&sÍÍjj’’ : ■ ý.j;,:" ■ V '•íölÍleEs & 'É^Sl Í4 l|i!g * i r* 2«, m Sí;
Myndin var þiirt í „I með viðtalinu.
HINAR ' PÓLITÍSKU I — Einingarflokkurinn var
FÖRUKONUR héðan, sem! þátttakandi í fyrrverandi-
getið var uha í forustugrein ' samsteypustjórn, — ekki
hér í blaðinu fyrir nokkru,' satt? Hvernig gekk samvinn
að látið hefðu hirta við- 1 an við hina stjórnarflokkana?
tal viS siS 1 fcommúnistablað-1 j þau tvö ár; £em flokkur_
inu „Land og Folk“ í Kaup-
mannahöfn, eru nú sagðar
komnar heim eftir að hafa
setið kommúnistískan kvenna
fund í Oslo. En samtímis hef-
ur borizt hingað blað það af
„Land og Folk“, frá 7. marz,
er flutti fréttaburð þeirra
héðan, og er hann óneitanlega
lærdómsríkur. Þykir því ekki
nema rétt að birta hér frá-
sög'n hins danska kommún-
istablaðs af viðtalinu í ís-
lenz.kri þýðingu.
„Fimni íslenzkar konur“,
skrdfáf „Land og Folk“,
Elisabet Eirikisdatter, Pet-
rina Jacobsen, Steinum Pals-
datter, Helga Rafnsdatter og
Haliobraö Magnusdatter“
þannig eru nöfnin í blaðinu -
„komu í gær til Kaupmanna-
hafnar og fóru síðdegis áfram
með flugvél til Oslo, þa.r sem
þær ætla að taka þátt í nor-
rænu kvennaþingi, sem
kommúnistískar konur í
Noregi háfa boðað til dag-
ana 8.—9. marz.
Rétt áður en þær- fóru af
stað fékk „Land og Fo!k“
tækifæri til að leggja nokkr-
ar spurningar fyrir hina ís-
lenzku fulltrúanefnd, og enda
þótt tíminn væri mjög tak-
markaður voru fulltrúarnir
strax mjög ireiðubúnir til
þess að veita upplýsingar.
Þær eru állar meðlimir í
inn tók þátt i rikisstjórn, fór
frám fstórkostleg uppbygg-
ing á sviði atvinnulífsins,
uppbygging, sem á sér enga
hliðstæðu i sögu landsins.
Meira en 30 nýir togarar
voru kevptir og fjöldi ný-
tizku fiskibáta. Byggðar voru
nýtízku verksmiðjur til að
vinna úr fiski og sild. Kaup-
gjald var hækkáð, ný trygg-
ingalöggjöf framkvæmd, svo
og viðtæk lög'gjöf um skóla cg
fræðslumál, svo að við telj-
um óhætt að segja, að við
séum komin fram úr ná-
grannalöndunum.
En stærsti ávinningurinn
var þó ef til vill sá, að það
tókst að hindra, að Banda-
ríkin fengju herstöðvar á
íslandi i 99 ár — það tókst
að fá þvi breytt i . . 5 ár.
Auðvitað var skoðanamunur
með okkur og Mnum stjórnar
flokkunum. Og undantekn-
ingariaust stóðu þá íhalds-
ráðherrarnir og sósialdemó-
krataráðherrarnir saman.
| ■— Hvaða hlutverk telur
einingarflokkurinn nú mest
1 aðkallandi?
Baráttuna fyrir áfram-
haldandi uppbyggingu á
sviði atvinnuliísins,“ segja
hjnum sósíalistíska einingar- j konurnar, „félagslegum um-
flokki, og byrja á að segja f.rá jbótum, bættum kjörum fyr-
því. að sósíalistíski éiningar- j ir hiS vinnandi fólk og lausn
iiokiairinn han vérð stofnað-, ^ dýrtíðarvandám.álunum
ur með samsteypu islenzka
kommúnistaflokksins og
vinstrá árms sósíaldemökfata
flokksins 1937. Einingarflokk
urinn er eini sósíalistíski
flokkurinn á íslandi með því
að sósí aldemókrataf lokkur-
jnn '-er; fyrir löngu hættur að
vera fþsíalistískur. Sösíalis't-.
íski einingarflokkurinn er
marxiétískur flokkur“, segja
þessar sögukönurÚ ’ danska
kommúnistab'láðsins ; enn-
fremur, ,,og pójitík hahs er
ékki í; éinu verúíégú frábrugð
in þeirri pólitík, sem aðrir
kommúnistísk-sósíalistískir
samsteypuflokkar reka.
a
kostnað snikju.dýranna í
verzlunarflokknum. Og svo
auðvitað áframhaldandi bar-
áttu gegn ágengni Ameríku,
fyrir sjálfstæði íslands.
— Er rekinn mikill áróður
fyrir Ameríkumenn á ís-
landi?
Já, öll hin borgaralegu
blöð reka ákafan amerískan
áróður.
— Er hætta á því, að ís-
land láti jimdan endur.nýjuði-j
um amerískum kröfum- um
herstöðvar?
Það er fvrst og fremst
undir styrkleika flokks okk- •
ar komið.
- Á hvaða ráð bendir
einingarflokkurinn ,til að
verja sjálfstæði íslands í
kapphlaupi stórveldanina um
áhrifasvæði?
Óháða utanrikispólitik,“
segja konurnar, „og vináttu
við hin Norðurlöndin. Við
sósíalistar höfum taarizt fyr-
ir því, að ísland biðji Eng-_
land, Bandarikin og Sovét-
ríkin að áhyrgjast sameigin-
leg,a sjálfstæði landsins; en
jafnframt er vilji íslenzku
þjóðarinnar til sjálfstæðis
bezta siðferðlslega trygg-
ingin.
— Hvernig geta hin Norð-
urlöndin bezt hjálpað ís-
landi?
Þau hafa þegar veitt okk-
ur mikilvæga hjálp með því
>að mótmæla harðlega hinni
erlendu íhlutun, og við von-
um að þau' geri það einnig
framvegis, þegar nauðsyn
krefur.
— Samsteypustjórnin
rofnaði út af herstöðv,akröfu
Amerikumanna, — ekki satt?
Hver er pólitík nýju stjórn-
arinnar?
Hin nýja stjórn er ekki
vinsæl — ekki einu sinni hjá
öllum þorra þeirra alþingis-
rnanna, sem styðja hana.
Verkalýðshreyfiingin er til-
tölulega öflug cg nýtur mik-
illar samúðar á meðal fiski-
manna og töluverðs hluta
bændaistéttarinnar. Flokkur
okkar h.efur hreinan meiri-
liluta i sambandi verkalýðs-
félaganna og i stærstu félög-
unum.“
Svo mörg voru þau orð
hinna pólitísku förukvenna
héðan að heiman við danska
kommúnistablaðið. Frétta-
burður þeirra er hreint ekki
svo ósögulegur, — fl.okkur
þeirra eini sósialistiski flokk
urinn á íslandi, eini flokkur
inn, sem barðist á móti ame-
riskum herstöðvum hér og
yfirleitt ber sjálfstæði lands-
ins fynir brjósti, og ótvírætt
látið i það skina, að honum
einum sé að þakka sú löggjöf
og þær framkvæmdir, sem
fyrrverandi ríkisstjórn beitti
sér fyrir. Allir aðrir virðast
bara v.era arnerískir agentar
og föðulandssvikarar!
Það er ekki ónýtt fyrir.
þjóð okkar að eiga slíkar
förukonur til þess að bera’
frétt'ir af mönnúm og mál-
efnum hér hjá okkur út um
heim!
FÉLAGSLIF
ÍR. Skíðaferðir að Kolvið-
arhóli kl. 2 og 8 í dag, og kl.
9 í íyrramálið. Farmiðar seld
ir í Pfaff frá kl. 12—4 í dag.
Farið verður frá Varðar-
húsinu.