Alþýðublaðið - 27.06.1947, Blaðsíða 5

Föstudagur 27. júní 1947
AÓ»ÝBURI tó1fl
Friðrik níundi
symngu
FÖR TIL SUÐUREYJA'
tekur stytztan tíma með
flugvél, en flestir nota enn
þá póstbátinn. Að sumrinu
má alltaf búast við logni og
ládeyðu, en ekkert er gaman
nema eitthvað komi fyrir,
enda eru fellibyljir eða þoka
til með að koma eins og
þjófur á nóttu. Á veturna
kemst báturinn stundum
ekki í gang, eða hann kemst
hálfa leiðina og verður að
snúa við. En stundum kemst
hamn alveg yfir sundið, en
finnur ekki höfnina. Seint
og síðar meir kemur hann
svo aftur til Oban og þá
hirða ferðamennirnir ekki
um, hvort þeir fóru af stað
i gær eða í fyrradag.
Ferðalag eins og þetta
kennir manni að itaka til-
lit til tímans á sama hátt og
gert er í Suðureyjum, eða
átti ég heldur að segja, að
ekki væri tekið tillit til hams.
Tíminn virðist ekki vera
annað gagnvart fólkinu en
það, sem hann er máfinum.
Og líf máfsins virðist auð-
velt fljótt á litið, en í raun
og veru er það einlæg áflog
um fæðu og aðrar stymp-
ingar við tilveruna ,og sama
ier að segja um eyjarskeggja.
Enginn asi er á þeim, en á
hverjum degi er barátta háð
við jörðina, hafið og framar
öllu við veðráttuna. Veður-
barðar mætti ætla að eyjarn
ar væru, iítið væri um tré
og jurtir næðu þar eigi full-
um þroska. En i fyrstu för
minni til Barra varð ég undr
andi, er ég §á, að’ öll eyjan
var þakin blómum. Loftslag-
ið er miklu hlyrra en al-
mennt er haldið, og.á hvaða
tíma árs sem er, er hægt að
finna eina eða tvær vorrós-
ir, ef vel er leitað. En mest-
ur hluti landsins er fjöll,
heiðarlönd eða mýrar. Það
fitla, sem er frjósöm jörð er
í kringum bæina. Það eru
túnin.
Enginn maður er bóndi á
Suðureyjum. Þar eru alls
konar meistarar, póstmeist-
arar, br v gg j umei starar og
skclameistarar, en þó held
ég að þar sé enginn bygginga
meistari eða bakarameistari
alla leið'frá Lewis til vitans
við Barra Head. Hins vegar
má vel segja að íbúar eyj-
anna séu flestir bændur.
Túnin eru yfirleitt ekki
stærri en 4 til 6 ekrur, og
verða þau að fæða fólkið
með kartöflum og búsmal-
ann með If.eyi og höfrum. Og
búsmalinn eru 2 til 3 kýr á
bæ, kálfar þeirra og vetrung
ar ,sem selja á á sumar- eða
haustmarkaðinum. Einnig
eru þar aldir nokkrir kjúk-
lingar, og venjulega á bónd-
inn hest og allt frá 5 til 30
kindur, sem ala mest allan
aldur sinn up_ni á beitilönd-
unum.
SUÐUREYJAR eru
kunnar úr sögmim um
forna norræna sæfara.,
Liggja þær vestan við
Skotland norðanvert, fjöll
óttar nokkuð og sæbratt-
ar. íbúarnir lifa á land-
búnaði og veiðiskap mest-
megnis. Þeir eru gestrisn-
ir, hjálpsamir og vingjarn
legir og finnst tilbreyíing
í heimsóknum þar í fá-
menninu. Grein sú, er hér
fer á eftir, kynnir að
nokkru daglegt líf þeirra
og hugsunarhátt. Er hún
eftir Colin Summerford
og birtist í brezlta tímarit-
inu „The Listener“.
Ekki er þörf eð vera bóndi
til þess að skilja, að tekjur
af þessum smáþúskap eru of
litlar til að draga fram lífið
á þetm einum. Sonur bónd-
ans er líka ef til vill i sigl-
ingum, eða þá að dóttirin
vinnur einhvers staðar i vei't
ingahúsi. Og í mörgum til-
fellum vinnur bóndinn eitt-
hvað utan heimilisins. í
Barra er humarveiði og skel
fiskaveiði meðal þess fáa,
sem hann getur gert heima
fyrir, en geti hann falið ein-
hverjum úr fjlöskyldunni að
gæta búsmalans, fær hann
sér oft vinnu á meginland-
inu og þarf þá ekki að koma
heim nema tvisvar á ári, á
vorin til þess að plægja cy
svo um uppskerutímann á
haustin. Yenjulega var hús-
ið aðeins eitt herbergi. Naut-
gripirnir voru þar öðrum
megin en fjölskyldan á
móti. Mó eldstæði stóð á
miðju góifinu, og eitthvað af
reyknum fikraði sig út um
eins konar þakglugga, en
inni hefur verið sífelld reykj
armóða. Ég efast um að bæði
menn og kýr^hafi búið í
sama húsi í mimnum núlif-
andi manna, en ég hef komið
í hin svoköiluðu svörtu hús,
sem hafa opin eld og engan
reýkháf. Það var eins og í
ævintýri, — reykurinn, stóri
ketíllinn, rúm með fiórum
stólpum, og konam, sem bjó
til matinn, klædd í silki. Óg
nú myndu fliestir eyjaskeggj
ar segja. að þau væru sóða-
leg og engin leið að búa í
þeim. Bóndinn byggir venju-
lega hús sitt sjálfur, og nú
eru húsin úr múrsteini eða
steinsteypu með helluþaki.
Þau eru nærri öll með ná-
kvæmlega sama skipulagi,
stofan, dagstofan, til hægri,
en eldhúsið til vinstri og lít-
ið svefnherbergi inn af því.
Vatnsbólið er annað hvort
brunnur eða lind, oft nokkuð
Iiangt frá bæmum.
Utid.yrunum er aldrei lok-
Nýr Kelvin-diesel bátamótor, 66 hestaíl’a,' út-
'búinn tengslum fyrir dekkspil, rafal o. fl.
Fylgir Kelvin-stýrisútbúnaður með tilheyr-
andi leiðslum frá vél, kompási o. fl. Ölíu-
dælur frá lágtliggjandi tönkum. —• Frekari
upplýsingar ’ gefnar i síma 1676 kl. 4—5
daglega.
að. Komi einhver meðan
bóndinn er ekki heima, læt-
ur hann sig ekki muna um
að setjast niður og biða eft-
ir honum í eina eða tvær
stundir. Heimsóknir þykja
ánægjulegar í Barra og
hverju kyrrláíu vetrarkvöldi
má breyta í samkvæmi. Og
samtalið berst auðveldlega
frá nýtímanum aftur í aldir,
nokkur hundruð ár skipta
ekki máli. Stundum er spil-
að á spil, eða sjómaður, sem
er að fara að heiman, kem-
ur inn með harmoniku og fer
að spila lag, ef til vill tango,
sem hann hefur numið í Rio.
Söngvar Suðureyinga eru
sungnir áai undirspils, og
innilegur snögvari kemur
fólkinu oft til að dansa ræl,
þótt litið sé gólfplássið. En
þegar hallar að miðnætti
taka menn að ganga til náða,
þótt einstaka sinnum sé hald
ið áfram til eitt eða tvö. Góð
gerðirnar eru venjulega te
og sneið. í Skotlandi þyrfti
ekki að sk'ýra hvað sneið er,
en hún er brauðsneið með
smjöri og osti eða ávaxta-
mauki ofan á.
Maturinn er einfaldari en
á meginlandinu, en þar er
meira af sumu, t. d. eggjum
og mjólk. Smjörið er búið
til þar heima og einnig mjúk
ur mjólkurostur. Um miðjan
veturinn hverfur smjörið og
osturinn, vegna jaess að á
þeim tíma eru, 5 af hverjum
6 kúm orðnar þurrar, og er
þá algengt að taka itil dósa-
mjólkur, ef hún fæst. Mið-
degismaturinn er klukkan
eitt, þrjú, fimm eða hvenær
sem bezt þykir henta. Þá er
borin fram mjólkurkrukka og
stórt fat rneð kartöflum
soðnum með hýðinu og hver
flysjar fyrjr sig. Ef til vill: er
eitthvað borðað með kartöfl
únum. söltuð síld, ufsi,
veiddur við klappirnar, eða
þá að stór skaftpottur er bor
inn fram með kjötkássu. Sé
enginn búðingur er lokið við
máltíðina með því að borða
sneiðar og te. Aðrar máltið-
ir dagsins og stundurn all-
ar eru te og sneiðar. Óvin-
gjarnlegt þykir ef gestur
kemur og viil. ekki bíða með
an hitað er á könnunni, og er
hann þá óspart spurður
frétta og fræddur ,um það,
sem hann heíur ekki heyrt.
Fréttir eru venjulega úr
nágrenninu, og á eyjunum
þekkir hver maður alla og
er venjij.lega skyldur öllum,
en sé hann það ekki, þá er
nágramni bans það. Helm-
ingurinn af því, sem maður
heyrir kemur honum sjálf-
um við. Ef til vill hefur Mon
ag Hughie misst kvígu niður
í jarðfall og þá þarf að
hjálpa honum til að draga
hana ypp úr. Ian fór til Glas-
gow í sjúkraflugvél með blóð
eitrun í handleggnum og þá
er einhver neyddur til að
ljúka við að slá itúnið hans.
Hefur sú regla alltaf gilt að
hver hjálpi nágranna sínum
og nágranninn hjálpi honurn
þegar með þarf. Og verði
uppskera einhvers lítil eða
léleg, skipta nágrannarnir
sinni uppskeru milli hans og
þeirra.
Tvennt var iþað, sem ég
varð einlægt var við meðam
an ég dvaldi í Suðureyjum.
Það er hið innilega glað-
lyndi íbúanna og undursam-
leg góðvild; hitt bera þeir
Ríkisskjalasafn Dana hefur um þessar mundir sýningu
í Kaupmannahöfn, *sem þáð nefnir „Danmörk í 800 ár“.
Friðrik konungur níundi opnaði sýninguna, sem er í
Rosenborgarhöli. Var myndin tekin, þegar hann flutti
setningarr æðuna.
og með sér, að þeir vita ekki,
hve fáguð framkoma þeirra
er við ókunnuga og þeir
hafa virðulega siði, sem ég
helda að sýni og sanni feg-
urð sálarinnar.
frá viðskipfamálaráðuneyfinu.
Úthlutun er nú lokið á Renault-bifreiðum
þeim, sem ráðuneytið auglýsti til sölu.
* Þeim, sem. gefinn verður kostur á að kaupa
bifreiðar þessar, verður send í pósti tilkynning
um það.
Þeir umsækjendur, sem enga tilkynningu fá,
geta ekki vænzt þess, að þeim hafi veiið úthlut-
að bifreið.
Viðskiptamálaráðuneytið, 26. júní 1947.
Útvegum frá Tékkóslóvakíu hinn heimsþekkta
F. L. POPPER-skófatnaS.
L. F. Popper-vörumerkið hefur um áratugi ver-
ið trygging fyrir fallegum og endingargóðum
skóm. Sýnishorn fyrirliggjandi.
Einkaumboð á Islandi fyrir Ríkisskóverk-
smiðjurnar
Cfirúdim og Hoíice
í Tékkóslóvakíu.
R. Jóhannesson h.f.
Rauðarárstíg 1. Sími 7181.